Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đế quốc thực dân Pháp”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động |
n Đây là các từ ngữ khi dùng văn cho mạch lạc hơn Thẻ: Đã bị lùi lại Soạn thảo trực quan |
||
Dòng 96:
Mặc dù cuộc chiến tranh ở Áo không mang tính quyết định - bất chấp những thành công của Pháp ở Ấn Độ dưới thời Tổng thống Pháp [[Joseph François Dupleix]] và ở Châu Âu dưới thời [[Marshal Saxe]] - Chiến tranh Bảy năm, sau những thành công của Pháp tại Menorca và Bắc Mỹ, Pháp cuối cùng thất bại, người Anh có ưu thế hơn, với 1 triệu dân so với 50.000 của Pháp. Họ chinh phục không chỉ [[Tân Pháp]] (ngoại trừ các hòn đảo nhỏ của Saint Pierre và Miquelon), mà còn hầu hết các thuộc địa Tây Ấn (Caribbean) của Pháp, và tất cả tiền đồn của Pháp ở Ấn Độ.
Trong khi hiệp ước hòa bình dẫn đến các tiền đồn của Ấn Độ và các đảo Caribe là Martinique, Guadeloupe đã trả lại Pháp, sự cạnh tranh về ảnh hưởng ở Ấn Độ của Pháp mất đi trước ưu thế chiến thắng của Anh - phần lớn [[Tân Pháp]] chuyển sang Anh Quốc (gọi là Anh Bắc Mỹ). Ngoại trừ Louisiana, Pháp nhượng lại cho Tây Ban Nha như là khoản thanh toán cho việc gia nhập của Tây Ban Nha vào cuối chiến tranh (và như là khoản bồi thường cho việc sáp nhập của Anh ở Florida thuộc Tây Ban Nha). Pháp nhượng lại cho người Anh là [[Grenada]] và [[Saint Lucia]] ở Tây Ấn. Mặc dù sự mất mát của Canada sẽ gây ra nhiều hối hận trong các thế hệ tương lai sau này, nhưng lúc đó
Một số sự phục hồi thuộc địa của Pháp đã được thực hiện bởi sự can thiệp của Pháp trong cuộc cách mạng Mỹ, với [[Saint Lucia]] được trở về Pháp bởi [[Hiệp ước Paris năm 1783]]. Thảm họa thực sự đã đến với đế chế thuộc địa của Pháp vào năm 1791 khi [[Saint Domingue]] (miền tây của đảo Hispaniola), thuộc địa giàu có và quan trọng nhất của Pháp bị một cuộc nổi dậy nô lệ lớn gây ra.
Dòng 119:
Năm 1809, Pháp lại đánh nhau với [[Áo]] trong [[Liên minh thứ năm]]. Pháp thắng và Áo phải ký [[hiệp ước Schönbrunn]] ([[Viên]]) ngày 14.10.1809.
Năm 1812, các căng thẳng [[ngoại giao]] với Nga, khiến Pháp xâm lấn Nga. Đây là thảm họa dành cho Napoléon và Đế chế của mình, vì hao tổn rất nhiều quân sĩ trong các trận chiến và dịch bệnh, đói rét triền miên trên đất của Nga
Năm 1813, trận chiến với [[Liên minh thứ sáu]] khiến Pháp bị đuổi ra khỏi [[Đức]] và ngày 6.4.1814 hoàng đế Napoléon phải [[thoái vị]], chịu đi đày ở đảo [[Elba]] ([[Ý]])
Dòng 137:
Những nhà truyền đạo người Pháp đã hoạt động ở Việt Nam từ thế kỷ XVII, khi nhà tu Dòng Tên [[Alexandre de Rhodes]] mở một cơ sở truyền đạo ở đây. Năm 1858 vua Việt Nam cảm thấy bị đe dọa bởi ảnh hưởng của người Pháp và tìm cách đuổi các nhà truyền đạo. Napoleon III đã gởi một lực lượng hải quân với 14 tàu có đại bác, mang theo 3 ngàn lính Pháp và 3 ngàn lính người Philippines được cung cấp bởi Tây Ban Nha, dưới sự lãnh đạo của [[Charles Rigault de Genouilly]], để bắt buộc triều đình Nguyễn phải chấp nhận các nhà truyền đạo và ngưng ngay việc ngược đãi người Công giáo Rôma. Vào tháng 9 năm 1858 lực lượng xâm lăng Pháp đã không chiếm được cảng [[Đà Nẵng]], vào tháng 2 năm 1859, họ di chuyển về phía Nam và đánh chiếm [[Sài Gòn|Gia Định]]. Triều đình nhà Nguyễn bị buộc phải nhường 3 tỉnh cho Pháp và phải cho người Công giáo truyền đạo tự do. Quân đội Pháp sau đó đã rút lượng lớn quân khỏi Việt Nam tiến sang Trung Quốc, nhưng sau hiệp ước Thiên Tân năm 1862, họ trở lại. Nhà vua bị buộc phải mở các cảng ở [[Trung Kỳ|An Nam]] (Trung Kỳ) và [[Tonkin]] (Bắc Kỳ), và toàn thể [[Nam Kỳ|Cochinchina]] trở thành lãnh thổ Pháp vào năm 1864.
Năm 1863, vua của [[Campuchia]], [[Norodom]],
Đế quốc Pháp thứ hai bành trướng mạnh nhất sau [[Chiến tranh Pháp-Phổ]] 1870-1871 và trong thời [[Đệ Tam Cộng hòa Pháp|Đệ Tam Cộng hòa]] (1871-1940). Sau khi chiếm Nam Kỳ làm thuộc địa, Pháp từ từ tiến ra [[Bắc Kỳ]] (1884) và [[Trung Kỳ]] (1885) để lập ra chế độ bảo hộ. Cộng hai đất này với Campuchia và Nam Kỳ, Pháp đã lập ra [[Đông Dương]] thuộc Pháp năm 1887 (năm 1893 thêm [[Lào]] và năm 1900 thêm [[Quảng Châu Loan]]). Năm 1849, Pháp chiếm thêm một khu nhượng địa ở [[Thượng Hải]] cho đến năm 1946.
Dòng 151:
===Đế quốc tan rã===
[[Hình:French Colonial Nations.jpg|nhỏ|200px|Một bích họa tuyên truyền có tiêu đề ''Ba màu sắc, một lá cờ, một đế chế''.]]
Đế quốc thực dân Pháp bắt đầu đổ vỡ trong thế chiến thứ hai, khi các bộ phận khác nhau của đế chế của họ đã bị chiếm đóng bởi nước ngoài [[Nhật Bản]] ở [[Liên bang Đông Dương|Đông Dương]], [[Anh]] tại [[Syria]], [[Liban]] và [[Madagascar]], [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Anh]] tại [[Maroc]] và [[Algérie]], [[Đức quốc xã|Đức]] và [[Ý]] ở [[Tunisia]]. Tuy nhiên, quyền kiểm soát của Pháp được tái lập bởi [[Charles de Gaulle]]. [[Liên hiệp Pháp]] được thành lập theo Hiến pháp mới năm [[1946]], thay thế đế quốc thực dân cũ. Tuy nhiên, [[Pháp]] đã ngay lập tức phải đối mặt với sự khởi đầu của phi thực dân hóa. Ở [[châu Á]], [[Hồ Chí Minh]] lãnh đạo [[Việt Minh]] tuyên bố [[Việt Nam]] độc lập ngay từ những năm 1945, dù rất mềm mỏng nhưng cương quyết không thừa nhận quyền thống trị của Pháp, dẫn đến cuộc [[Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất|chiến tranh Pháp-Việt]]. Năm 1947, nội các của thủ tướng Paul Ramadier đã rất vất vả để đàn áp các cuộc nổi dậy vùng Thượng Malagasy (nay phần lớn là [[Madagascar]]), mở đầu cho sự tan rã thuộc địa tại châu Phi.
[[Chiến tranh Đông Dương]] kết thúc với thất bại của Pháp, người Việt Nam thu hồi lại quyền kiểm soát của đất nước mình từ năm 1954. Liên bang [[Đông Dương thuộc Pháp]] sụp đổ hoàn toàn. Người Pháp gần như ngay lập tức phải đối đầu với phong trào độc lập mới tại châu Phi. [[Cameroon]] khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của Ruben Um Nyobé. Ngay cả chính thuộc địa lâu đời nhất của Pháp cũng chống lại họ: [[Algerie|Algérie]]. Năm 1956, cả [[Maroc]] và [[Tunisia]] tuyên bố độc lập. Dù [[Charles de Gaulle]] trở lại nắm quyền lực vào năm [[1958]], với sự tái lập [[Liên hiệp Pháp]] sau đó đổi tên thành Cộng đồng Pháp (''Communauté française'') theo mô hình [[Khối Thịnh vượng chung Anh]], đã đưa ra những nhân nhượng với các thuộc địa nhằm giữ gìn quyền lợi của Pháp, cuộc khủng hoảng giữa chính quốc với thuộc địa vẫn không thể hòa giải. Năm 1960, Madagascar và Cameroon độc lập; [[Algérie|Algéri]]<nowiki/>e vào năm [[1962]]. Trên thực tế, Cộng đồng Pháp tự giải thể từ giữa [[Chiến tranh Algérie]]. Một số ít thuộc địa đã chọn hình thức tự trị như là vùng lãnh thổ hải ngoại (''départements d'outre-mer'') thay cho cai trị trực tiếp như là một phần của chính quốc Pháp. Đế quốc thực dân Pháp chỉ còn lại cái bóng của ánh hào quang cũ.
| |||