Huy Công
Huy Công (31 tháng 12 năm 1927 – 27 tháng 5 năm 2010) là một nam diễn viên điện ảnh Việt Nam nổi tiếng từ thập niên 70 của thế kỷ 20. Không chỉ là người đầu tiên nhận được giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam, ông còn là người giữ kỷ lục chiến thắng giải này nhiều nhất ở mảng phim điện ảnh. Ông được nhà nước Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1984.
| Huy Công | |
|---|---|
 | |
| Thông tin cá nhân | |
| Sinh | |
Tên khai sinh | Nguyễn Huy Công |
Ngày sinh | 31 tháng 12, 1927 |
Nơi sinh | Nam Sách, Hải Dương |
| Mất | |
Ngày mất | 27 tháng 5, 2010 (82 tuổi) |
Nơi mất | Hà Nội |
| Giới tính | nam |
| Quốc tịch |  Việt Nam |
| Nghề nghiệp | Diễn viên điện ảnh |
| Lĩnh vực | Điện ảnh |
| Khen thưởng |  Huân chương Lao động hạng Ba |
| Danh hiệu | Nghệ sĩ Ưu tú (1984) |
| Sự nghiệp điện ảnh | |
| Năm hoạt động | 1956 – 2007 |
| Vai diễn | Cừ trong Đứa con nuôi |
| Giải thưởng | |
| Liên hoan phim Việt Nam 1973 Nam diễn viên chính xuất sắc | |
| Liên hoan phim Việt Nam 1977 Nam diễn viên chính xuất sắc | |
| Website | |
| Huy Công trên IMDb | |
Cuộc đời sửa
Huy Công tên đầy đủ là Nguyễn Huy Công, sinh ngày 31 tháng 12 năm 1927 tại xã Nam Hồng, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Hưng (nay thuộc tỉnh Hải Dương). Cha ông là một công nhân hỏa xa đã đưa gia đình từ Hải Hưng về sống tại Hà Bắc.[1]
Từ sớm, ông đã tham gia lực lượng du kích ở thị trấn Kép, Lạng Giang. Năm 1947, ông chính thức nhập ngũ và công tác tại Phòng Thương binh của Chiến khu Việt Bắc, sau đó thì làm phóng viên ảnh cho báo Việt Bắc. Đến tháng 8 năm 1956 thì ông chuyển ngành, chuyển công tác về Xưởng Phim truyện Việt Nam. Huy Công về hưu vào năm 1988, nhưng ông vẫn tiếp tục tham gia vào các bộ phim điện ảnh và truyền hình cho đến năm 2007, trước khi ông lâm bệnh. Ông đã phải điều trị thời gian dài, trải qua nhiều lần phẫu thuật trong suốt 2 năm trước khi qua đời vào ngày 27 tháng 5 năm 2010 tại Bệnh viện Hữu Nghị.[2]
Sự nghiệp sửa
Năm 1959, Huy Công là một trong những diễn viên tham gia đóng Chung một dòng sông, bộ phim đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954.[3] Ông được xem là một trong những nghệ sĩ đặc biệt nhất trong các diễn viên Việt Nam khi bén duyên với điện ảnh khá muộn.[4] Lúc đóng bộ phim đầu tiên, ông đã 32 tuổi. Năm 1967, ông tiếp tục tham gia bộ phim Biển gọi của hai đạo diễn Nguyễn Tiến Lợi và Nguyễn Ngọc Trung.[5] Bộ phim không chỉ giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 năm 1970,[6][7] mà còn là một trong các tác phẩm giúp biên kịch Hoàng Tích Chỉ nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật trong đợt trao giải thứ 4.[8]
Năm 1970, ông vào vai người tuần đường Thuận trong bộ phim Ga của NSND Trần Đắc. Vai diễn này đã giúp ông giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 vào năm 1973.[9] Ông là người đầu tiên nhận được giải thưởng khi Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 không trao hạng mục này.[10] Cũng trong thập niên 1970, ông tham gia quay bộ phim Độ dốc của đạo diễn Lê Đăng Thực. Vì bộ phim yêu cầu bối cảnh là rừng núi mà quá trình quay phim đã gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là tình trạng thiếu thức ăn dinh dưỡng, Huy Công đã từng phải bắt rắn để cải thiện bữa ăn.[11]
Sau khi bộ phim Dòng sông âm vang của Nguyễn Đỗ Ngọc phát sóng, Huy Công liên tiếp tham gia vào hai dự án phim Hai người mẹ của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi và Đứa con nuôi của đạo diễn Nguyễn Khánh Dư. Cả hai bộ phim đều chiến thắng 2 hạng mục tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977. Riêng vai anh bộ đội Cừ trong bộ phim Đứa con nuôi đã giúp ông nhận được giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc lần thứ 2.[12] Với việc Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 3 một lần nữa không trao thưởng hạng mục này,[13] ông trở thành Nam diễn viên chính xuất sắc duy nhất của Liên hoan phim Việt Nam trong thập niên 1970.
Năm 1979, bộ phim Tiếng gọi phía trước của đạo diễn Long Vân được đưa đi tham gia Liên hoan phim quốc tế Moskva.[14] Đoàn Việt Nam dự liên hoan phim bao gồm đạo điễn Long Vân, diễn viên Bích Vân và Huy Công. Tại đây, bộ phim đã nhận được Bằng khen đặc biệt của ban giám khảo.[15] Một năm sau, Huy Công nhận được Bằng khen của Bộ Văn hóa trao tặng. Đến năm 1984, ông được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú ngay trong đợt phong thưởng danh hiệu đầu tiên.[16]
Tác phẩm sửa
Điện ảnh sửa
| Năm | Tên phim | Vai diễn | Đạo diễn | Ghi chú | Nguồn |
|---|---|---|---|---|---|
| 1959 | Chung một dòng sông | Quảng | NSND Nguyễn Hồng Nghi, NSND Phạm Kỳ Nam[a] | [b][c] | [18][19] |
| 1965 | Trên vĩ tuyến 17 | NSƯT Lý Thái Bảo, Nguyễn Nhất Hiên | [20] | ||
| 1966 | Biển lửa | Tiểu đội trưởng | NSND Phạm Kỳ Nam, NGND Lê Đăng Thực | [21] | |
| Lửa rừng | Thượng úy đồn trưởng | NSND Phạm Văn Khoa | |||
| 1967 | Biển gọi | Tiêm | NSƯT Nguyễn Tiến Lợi, NSƯT Nguyễn Ngọc Trung | [d] | [22][23] |
| 1969 | Tiền tuyến gọi | Bính | NSND Phạm Kỳ Nam | [e] | |
| 1970 | Ga | Thuận | NSND Trần Đắc | [f] | [24] |
| Mùa than | Xướng | NSND Huy Thành | [25] | ||
| 1971 | Không nơi ẩn nấp | Bố Mai | NSND Phạm Kỳ Nam | [g] | [26] |
| Người cộng sản trẻ tuổi | Bác Tư | NSƯT Vũ Phạm Từ | |||
| 1972 | Sau cơn bão | Ông Tảo | NSND Phạm Văn Khoa | [27] | |
| 1973 | Độ dốc | Hậu | NGND Lê Đăng Thực | [11] | |
| Bài ca ra trận | Chính ủy | NSND Trần Đắc | [h] | ||
| 1974 | Dòng sông âm vang | Vũ Thi | Nguyễn Đỗ Ngọc | [28] | |
| 1975 | Hai người mẹ | Lào La | NSND Nguyễn Khắc Lợi | [i] | [3] |
| 1976 | Đứa con nuôi | Cừ | NSND Nguyễn Khánh Dư | [j] | [29] |
| 1977 | Những đứa con | Bố chị Hiếu | |||
| 1978 | Tiếng gọi phía trước | Cát | Long Vân | [k] | |
| 1981 | Cuộc chia tay mùa hạ | Bí thư Đảng ủy Công | NSƯT Nguyễn Ngọc Trung | [3] | |
| 1982 | Miền đất không cô đơn | Công | NSND Nguyễn Khắc Lợi | [30] | |
| 1984 | Người đi tìm đất | Bí thư Điền | NSƯT Xuân Sơn | [31] | |
| Đàn chim trở về | Ông bé Mơ | NSND Nguyễn Khánh Dư | [l] | [32] | |
| 1985 | Tọa độ chết | Lão dân quân | Aleksandr Lapshin, Hoàng Tích Chỉ | [33] | |
| 1986 | Y H'Nua | Già Mết | NSND Bạch Diệp | ||
| Dòng sông khát vọng | Bác Vĩ | NSƯT Nguyễn Ngọc Trung | |||
| 1989 | Trạng | Lão Bộc | NSƯT Nguyễn Ngọc Trung | ||
| 1990 | Học trò thủy thần | Ông lái đò | NSND Nguyễn Khánh Dư | [34] | |
| 1991 | Phía sau cổng trời | Tướng Tráng Vằn | Hoài Linh | ||
| 1992 | Anh chỉ có mình em | Ông Thực | Đới Xuân Việt | ||
| 1993 | Truyền thuyết tình yêu thần nước | Thần rùa | Hà Sơn | [3] | |
| 1995 | Dã Tràng xe cát biển Đông | Ông già Tràng | NSND Nguyễn Khánh Dư, Nguyễn Khánh Sơn | [35] | |
| 1997 | Hà Nội mùa đông năm 46 | Cụ Nguyễn Văn Dương | NSND Đặng Nhật Minh | [m] | |
| Trưởng ban dân số | Cụ Ấm | Trần Trung Nhàn | |||
| 2002 | Hà Nội 12 ngày đêm | Lão dân quân | NSND Bùi Đình Hạc | [n] |
Truyền hình sửa
| Năm | Tên phim | Vai diễn | Đạo diễn | Kênh | Nguồn |
|---|---|---|---|---|---|
| 1995 | Chân trời nơi ấy | Địa chủ miền tây | NSND Huy Thành, NSƯT Trần Vịnh | [36] | |
| 1996 | Lúa thì con gái | Vi Hòa | VTV1 | ||
| 1997 | Cơn bão đen | NSƯT Nguyễn Hữu Mười, NSƯT Vũ Đình Thăng | VTV3 | ||
| Chuyện đời thường | Phó Bá Nam | VTV3 | |||
| 1998 | Chuyện làng Nhô | Cụ Tín | NSƯT Đặng Lưu Việt Bảo | ||
| Số phận ngọt ngào | Trọng Liên | ||||
| 1999 | Ngã ba thời gian | NSND Trần Phương | HanoiTV | ||
| 2000 | Làng Thanh mở phố | Hồng Sơn, Pha Lê | VTV1 | ||
| 2001 | Hai bến một dòng sông | Ông Sứt | NSƯT Nguyễn Danh Dũng |
Giải thưởng sửa
| Năm | Lễ trao giải | Hạng mục | Tác phẩm | Kết quả | Nguồn |
|---|---|---|---|---|---|
| 1973 | Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 | Nam diễn viên chính xuất sắc | Ga | Đoạt giải | [9] |
| 1977 | Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 | Nam diễn viên chính xuất sắc | Đứa con nuôi | Đoạt giải | [29] |
| 1995 | Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam | Nam diễn viên điện ảnh | Dã Tràng xe cát biển Đông | Giải B |
Chú thích sửa
- ^ Nghệ danh Phạm Hiếu Dân.[17]
- ^ Được xem là phim truyện đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954 và cũng là bộ phim truyện đầu tiên của nền Điện ảnh cách mạng Việt Nam.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 năm 1970.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
- ^ Giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
- ^ Bộ phim giành được bằng khen cho phim truyện điện ảnh xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 3 năm 1975.
- ^ Bộ phim giành được giải Đạo diễn xuất sắc (cho Nguyễn Khắc Lợi) và Quay phim xuất sắc (cho Nguyễn Khánh Dư) tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977.
- ^ Giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977.
- ^ Bộ phim giành được Bằng khen đặc biệt tại Liên hoan phim quốc tế Moskva lần thứ 11 năm 1979.
- ^ Bộ phim giành giải Bông sen bạc cho phim truyện thiếu nhi tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 7 năm 1985.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12 năm 1999.
- ^ Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14 năm 2004.
Tham khảo sửa
- ^ Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 74.
- ^ Ngọc Trần (27 tháng 5 năm 2010). “NSƯT Huy Công từ trần”. VnExpress. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
- ^ a b c d Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 73.
- ^ Thảo Duyên (6 tháng 1 năm 2011). “Nghệ sĩ Văn Báu: Càng trải nghiệm nhiều, càng yêu vai diễn”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
- ^ Hội điện ảnh Hà Nội (2000), tr. 49.
- ^ Hải Ninh (22 tháng 4 năm 2009). “Ðạo diễn của những bộ phim lịch sử”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 15 tháng 11 năm 2022.
- ^ Malo & Williams (1994), tr. 71.
- ^ Nguyễn Thị Thu Hà (23 tháng 3 năm 2022). “Hoàng Tích Chỉ - nhà biên kịch hàng đầu của Điện ảnh cách mạng Việt Nam”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2022.
- ^ a b Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 511.
- ^ “Danh sách Nam nữ diễn viên xuất sắc nhất tại các kỳ LHPVN”. Tạp chí Thế giới điện ảnh. 3 tháng 12 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2009.
- ^ a b Thảo Duyên (8 tháng 6 năm 2009). “NSƯT Thanh Thủy: Gừng càng già càng cay”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
- ^ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (1977). Đại đoàn kết, Số phát hành 9-29. Thành phố Hồ Chí Minh. tr. 5. OCLC 474233951. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
- ^ “Liên hoan phim Việt Nam lần thứ III”. Tạp chí Thế giới điện ảnh. 3 tháng 12 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2009.
- ^ Yutkevich (1986), tr. 85.
- ^ Vvedensky (1980), tr. 547.
- ^ Phạm Văn Đồng (25 tháng 1 năm 1984). “Quyết định 44-CT tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân nghệ sĩ ưu tú”. Thư viện pháp luật. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.
- ^ Lê Thị Bích Hồng (30 tháng 4 năm 2020). “Đạo diễn Phạm Kỳ Nam: 'Chung một dòng sông' - phim truyện đầu tiên của Việt Nam”. Thể thao & Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2022.
- ^ Hà Thu (15 tháng 3 năm 2011). “"Chung một dòng sông" sống cùng thời gian”. Báo Hànộimới. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
- ^ Thảo Duyên (7 tháng 7 năm 2010). “NSND Thu An: Người nhà quê giữa phố”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
- ^ Lý Phương Dung (12 tháng 3 năm 2013). “Những người "chép sử" bằng điện ảnh”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
- ^ Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 226.
- ^ Fu & Yip (2019), tr. 31.
- ^ Nguyên Khánh (28 tháng 8 năm 2020). “Trần Phương - Át chủ bài của điện ảnh thời kỳ đầu”. Báo điện tử Tiền Phong. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
- ^ Trung Sơn (2004), tr. 71.
- ^ Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 256.
- ^ Nhiều tác giả (2007), tr. 799.
- ^ Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 270.
- ^ Fu & Yip (2019), tr. 16.
- ^ a b Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 673.
- ^ Nhiều tác giả (2007), tr. 808.
- ^ Nhiều tác giả (2007), tr. 810.
- ^ Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 240.
- ^ Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 75.
- ^ Hải Đông (31 tháng 5 năm 2010). “Ông "Dã Tràng" đã thôi "xe cát"”. Báo Thể thao & Văn hóa. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
- ^ Nguyễn Quang Ân (2002), tr. 324.
Thư mục sửa
- Hội điện ảnh Hà Nội (2000). Nhà điện ảnh Hà Nội. Hà Nội: Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội. OCLC 605255501.
- Malo, Jean-Jacques; Williams, Tony (1994). Vietnam War Films: Over 600 Feature, Made-for-TV, Pilot, and Short Movies, 1939-1992, from the United States, Vietnam, France, Belgium, Australia, Hong Kong, South Africa, Great Britain, and Other Countries (bằng tiếng Anh). McFarland. ISBN 9780899507811.
- Hoàng Thanh; Vũ Quang Chính; Ngô Mạnh Lân; Phan Bích Hà (2003). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 1. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
- Ngô Mạnh Lân; Ngô Phương Lan; Vũ Quang Chính; Đinh Tiếp; Lại Văn Sinh (2005). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 2. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
- Nguyễn Quang Ân (2002). Địa chí Bắc Giang từ điển. Sở văn hóa thông tin Bắc Giang và Trung tâm UNESCO thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam. OCLC 701740065.
- Nhiều tác giả (2007). Hành trình nghiên cứu điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 989966481.
- Trung Sơn (2004). Điện ảnh, chặng đường và kỷ niệm. Hà Nội: Nhà xuất bản Thanh niên. OCLC 607590635.
- Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994). Diễn viên điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. OCLC 33133770.
- Fu, Poshek; Yip, Man-Fung (ngày 28 tháng 11 năm 2019). The Cold War and Asian Cinemas [Chiến tranh lạnh và Điện ảnh châu Á] (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN 9780429757297.
- Navarro, Antonio José (ngày 8 tháng 3 năm 2018). Choque de titanes: 50 películas fundamentales sobre la Guerra Fría [50 bộ phim về Chiến tranh lạnh] (bằng tiếng Tây Ban Nha). Editorial UOC. ISBN 9788491169819.
- Vvedensky, Boris Alekseevich (1980). Большая советская энтсиклопедия: Ежегодник [Đại bách khoa toàn thư Xô Viết: Niên giám] (bằng tiếng Nga). 24. Nhà xuất bản Từ điển bách khoa Liên Xô. ISSN 0523-9613. OCLC 1536704.
- Yutkevich, Sergei (1986). Кино: энциклопедический словарь [Điện ảnh: Từ điển Bách khoa toàn thư] (bằng tiếng Nga). Moskva: Bách khoa toàn thư Liên Xô. OCLC 999575162.