Núi Etna
Núi Etna (hay đơn giản là Etna; tiếng Ý: Etna [ˈɛtna] hoặc Mongibello [mondʒiˈbɛllo], tiếng Sicilia: Mungibeddu [mʊndʒɪbˈbɛɖɖʊ] hay â Muntagna, tiếng Latinh: Aetna) là một núi lửa dạng tầng đang hoạt động ở gần bờ biển phía đông đảo Sicilia, Ý, trong Thành phố đô thị Catania, giữa các thành phố Messina và Catania. Nó nằm ngay trên chỗ giao nhau giữa mảng châu Phi và mảng Á-Âu. Đây là núi lửa còn hoạt động cao nhất châu Âu ngoài Kavkaz,[3] với độ cao hiện tại là 3.357 m (11.014 ft),[4] dù số đo này thay đổi sau mỗi lần phun trào. Etna là đỉnh cao nhất nước Ý nằm ngoài dãy Alps. Etna có diện tích 1.190 km2 (459 dặm vuông Anh), với chu vi chân núi 140 km, khiến nó trở thành núi lớn nhất trong ba núi lửa còn hoạt động của Ý, gấp 2,5 lần ngọn núi đứng ngay sau nó là Núi Vesuvius. Ở khu vực Âu-Bắc Phi, chỉ Núi Teide tại Tenerife thuộc Quần đảo Canary của Tây Ban Nha là cao hơn Etna.[5] Trong thần thoại Hy Lạp, con quái vật Typhon bị thần Zeus giam cầm dưới chân núi và lò rèn của Hephaestus cũng nằm ở đó.[6]
| Núi Etna | |
|---|---|
 Thành phố Catania với núi Etna ở phía sau | |
| Độ cao | 3.357 m (11.014 ft) |
| Phần lồi | 3,357 m (11,01 ft) |
| Danh sách | Ultra |
| Vị trí | |
  Núi Etna | |
| Tọa độ | 37°45.3′B 14°59.7′Đ / 37,755°B 14,995°Đ[1] |
| Địa chất | |
| Kiểu | Núi lửa dạng tầng |
| Tuổi đá | 350.000 – 500.000 tuổi |
| Phun trào gần nhất | 23 tháng 3 năm 2021[2] |
Núi Etna là một trong các núi lửa hoạt động mạnh nhất thế giới và ở trong trạng thái gần như không đổi. Đất núi lửa màu mỡ hỗ trợ cho nông nghiệp phát triển, với những vườn nho và vườn cây ăn trái trải rộng khắp sườn núi thấp và đồng bằng Catania rộng lớn phía nam. Do lịch sử hoạt động núi lửa gần đây của nó và điểm dân cư gần đó, núi Etna được xác định là một núi lửa Thập niên bởi Liên Hợp Quốc.[7] Tháng 6 năm 2013, nó được thêm vào danh sách Di sản thế giới của UNESCO.[8]
Lịch sử phun trào sửa
Chú thích sửa
- ^ Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênsummit - ^ “Mount Etna: BBC crew caught up in volcano blast”. BBC News. Truy cập ngày 23 tháng 3 năm 2021.
- ^ http://www.volcano.group.cam.ac.uk/volcanoes/etna/
- ^ “L'Etna si supera. Nuovo record di altezza a 3357 metri” (bằng tiếng Ý). 10 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2021.
- ^ “Italy volcanoes and Volcanics”. USGS.
- ^ Aelian, Hist. An. xi. 3, referenced under Aetnaeus in William Smith's Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology
- ^ “Decade Volcanoes”. United States Geological Survey.
- ^ Mount Etna Becomes a World Heritage Site, Italy Magazine, ngày 4 tháng 5 năm 2013
Tham khảo sửa
- “Etna”. Global Volcanism Program. Viện Smithsonian.
- Chester, D. K. (1985). Mount Etna: The Anatomy of a Volcano. Duncan, A. M., Guest, J. E., and Kilburn, C. R. J. Chapman and Hall. tr. 412 pp. ISBN 0-8047-1308-1.
Liên kết ngoài sửa
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Núi Etna. |
- Where Etna is monitored: Istituto Nazionale di Geofisica e Vulcanologia, Sezione di Catania
- Exhaustive coverage of Mt. Etna geology and history Lưu trữ 2006-05-07 tại Wayback Machine
- Mount Etna Live Webcams
- Stromboli Online, with info on Etna as well as excellent photo galleries and video clips of Etna's past eruptions including those of the 1990s and the 2000s
- Mt. Etna eruption of 2001, photos and information Lưu trữ 2010-08-28 tại Wayback Machine
- etnanatura - Etna Portal - Photo, routes, weather, rashes, seismic nature
- Etnamount - history, notices, photo, maps about Etna Lưu trữ 2013-12-30 tại Wayback Machine