Tiếng Dinka
Tiếng Dinka (nội danh Thuɔŋjäŋ, Thuɔŋ ee Jieng hay Jieng) là một cụm phương ngữ, bản ngữ của người Dinka, dân tộc lớn nhất ở Nam Sudan. Ngôn ngữ này có nhiều phân dạng, Ngok, Rek, Agaar, Awiel, Twic Mayardit, Hol, Nyarweng, Twi và Bor; những phương ngữ này đủ khác biệt (dù vẫn thông hiểu lẫn nhau) để có dạng viết chuẩn riêng. Rek là dạng chuẩn và phương ngữ uy tín.
| Tiếng Dinka | |
|---|---|
| Thuɔŋjäŋ | |
| Phát âm | [t̪uɔŋ.ɟa̤ŋ] |
| Sử dụng tại | Nam Sudan |
| Tổng số người nói | Trên 5 triệu |
| Dân tộc | Người Dinka |
| Phân loại | Nin-Sahara
|
| Hệ chữ viết | Dinka |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-2 | din |
| ISO 639-3 | tùy trường hợp:dip – Đông Bắc (Padang)diw – Tây Bắc (Ruweng)dib – Trung Nam (Agar)dks – Đông Nam: Twi
Nyarweng Holdik – Southwestern (Rek & Twic) |
| Glottolog | dink1262[1] |
Ngôn ngữ gần gũi nhất với tiếng Dinka là tiếng Nuer, đối địch truyền thống của người Dinka.
Ngữ âm sửa
Phụ âm sửa
Có 20 âm vị phụ âm:
| Môi | Răng | Chân răng | Vòm | Ngạc mềm | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mũi | m | n̪ | n | ɲ | ŋ | |||||
| Tắc | p | b | t̪ | d̪ | t | d | c | ɟ | k | ɡ |
| Sonorant | w | l | ɾ | j | ɣ | |||||
Nguyên âm sửa
Tiếng Dinka có một hệ thống nguyên âm lớn, với ít nhất mười ba nguyên âm được phân biệt. Dấu hai chấm bên dưới ([◌̤]) biểu thị cho nguyên âm hà hơi:
| Trước | Sau | |||
|---|---|---|---|---|
| thường | hà hơi | thường | hà hơi | |
| Đóng | i | i̤ | u | |
| Nửa đóng | e | e̤ | o | o̤ |
| Nửa mở | ɛ | ɛ̤ | ɔ | ɔ̤ |
| Mở | a | a̤ | ||
Tham khảo sửa
Liên kết ngoài sửa
- OpenRoad page on Dinka Lưu trữ 2011-07-09 tại Wayback Machine
- Dinka Language Institute (Australia) (DLIA) multilingual site on Dinka, including in Dinka Lưu trữ 2012-10-22 tại Wayback Machine
- SIL page on Dinka "macrolanguage" (access to SIL & Ethnologue pages)
- PanAfrican L10n page on Dinka
- Dinka alphabet on Answer.com
Tài liệu sửa
- Andersen T. (1987). "The phonemic system of Agar Dinka". Journal of African Languages and Linguistics 9, 1–27.
- Andersen T. (1990). "Vowel length in Western Nilotic languages". Acta Linguistica Hafniensia 22, 5–26.
- Andersen T. (1991). "Subject and topic in Dinka". Studies in Language 15, 265–294.
- Andersen T. (1993). "Vowel quality alternation in Dinka verb inflection". Phonology 10, 1–42.
- Beltrame, G. (1870). Grammatica della lingua denka. Firenze: G. Civelli.
- Deng, Makwei Mabioor (2010). Piööcku Thuoŋjäŋ: The Elementary Modern Standard Dinka (Multilingual Edition), Xlibris, ISBN 1450052401.
- Malou, Job. (1988) Dinka Vowel System. Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington Publications in Linguistics. ISBN 0-88312-008-9.
- Mitterrutzner, J. C. (1866). Die Dinka-Sprache in Central-Afrika; Kurze Grammatik, Text und Worterbuch. Brixen: A. Weger.
- Nebel, A. (1979). Dinka-English, English-Dinka dictionary. 2nd. ed. Editrice Missionaria Italiana, Bologna.
- Nebel, A. (1948). Dinka Grammar (Rek-Malual dialect) with texts and vocabulary. Instituto Missioni Africane, Verona.
- Trudinger. R. (1942-44). English-Dinka Dictionary. Sudan Interior Mission
- Tuttle. Milet Picture Dictionary English-Dinka. (at WorldLanguage.com)