Wikipedia

Tirol

Đối với các định nghĩa khác, xem Tirol (định hướng).

Tirol hoặc Tyrol (/tɪˈroʊl, taɪˈroʊl, ˈtaɪroʊl/;[1] trong lịch sử là Tyrole;[2][3][4](tiếng Đức-Áo: Tirol [tiˈʁoːl] ⓘ; tiếng Ý: Tirolo; tiếng Anh: Tyrol ) là một vùng lịch sử trên dãy Anpơ - trong miền bắc nước Ý và miền tây nước Áo. Khu vực này về mặt lịch sử là lõi của Bá quốc Tirol, một phần của Đế chế La Mã Thần thánh, Đế chế Áo và Áo-Hung, từ khi hình thành vào thế kỷ 12 cho đến năm 1919. Năm 1919, sau Thế chiến I và sự tan rã của Áo-Hung, vùng này được chia thành hai bộ phận hành chính hiện đại thông qua Hiệp ước Saint-Germain-en-Laye::

Tirol (tiếng Đức Áo)
Tirol (tiếng Ladin)
Tirolo (tiếng Ý)
Quốc kỳ Tyrol
Quốc kỳ
Tiêu ngữ: Land im Gebirge (Đức Áo)
Terra inter montes (Ladin)
Terra fra i monti (Ý)
"Đất nước trên núi"
Phần phía nam của Tirol nằm ở Bắc Ý và phần phía bắc ở Áo
Phần phía nam của Tirol nằm ở Bắc Ý và phần phía bắc ở Áo
Khu vực bao gồm ngày nay Euroregion Tirol–Nam Tirol–Trentino, bao gồm Cortina d'Ampezzo, Livinallongo del Col di Lana (Buchenstein), Col (Verseil), Valvestino, Magasa và Pedemonte
Khu vực bao gồm ngày nay Euroregion Tirol–Nam Tirol–Trentino, bao gồm Cortina d'Ampezzo, Livinallongo del Col di Lana (Buchenstein), Col (Verseil), Valvestino, Magasa và Pedemonte
Tổng quan
Thủ đôTirolo (1027–1418)
Merano (1418–1848)
Innsbruck (1848–1918)
Innsbruck (1918–nay)
Thành phố lớn nhấtInnsbruck
Ngôn ngữ chính thứcĐức Áo, Ý, Ladin, Cimbrian và Mòcheno
Tên dân cưNgười Tirol
Địa lý
Diện tích 
• Tổng cộng
26,674 km2
10 mi2
Dân số 
• Ước lượng 2017
1.813.400
68/km2
176,1/mi2
Kinh tế
Đơn vị tiền tệEuro (€) (EUR)

Với sự thành lập của vùng Châu Âu (Euroregion) Euroregion Tirol–Nam Tirol–Trentino, khu vực này có pháp nhân riêng từ năm 2011 theo quy chế Kết hợp Châu Âu về Hợp tác Lãnh thổ (European grouping of territorial cooperation (EGTC)).

Địa lý sửa

Vị trí sửa

Tirol có diện tích 26.673 km2. Khu vực này bao gồm Bang Tirol, Tỉnh Nam Tirol và Tỉnh Trento. Ngoài ra còn bao gồm các comune Cortina d'Ampezzo, Livinallongo del Col di Lana, Colle Santa Lucia và Pedemonte từ Vùng Veneto và Valvestino và Magasa từ Vùng Lombardia. Các thành phố lớn nhất ở Tirol là

Toàn bộ vùng Tirol nằm trên dãy An-pơ. Tirol có phía bắc giáp bang Bayern (Đức) và phía đông giáp các bang Kärnten và Salzburg (Áo). Phía tây Tirol là bang Vorarlberg (Áo) và bang Graubünden (Thụy Sĩ). Ở phía nam của Tirol, vùng đất này giáp với các vùng Veneto và Lombardia (Ý).

Các sông quan trọng ở Tirol là Adige và các sông Inn, Drau và Lech, 3 sông này đều đổ vào sông Danube. Sự phân chia vùng xảy ra gần như chính xác theo đường phân thủy.

Đặc điểm của vùng là nhiều thung lũng. Ngày nay, một số thung lũng vẫn còn khó tiếp cận. Các thung lũng quan trọng nhất là Thung lũng Inn và Thung lũng Adige. Một phần lớn dân cư sống ở hai thung lũng này và năm thành phố lớn nhất của Tirol (Innsbruck, Bolzano, Trento, Merano, và Rovereto) cũng nằm trong các thung lũng này. Trong nhiều thế kỷ, khu vực này đã được biết đến với thương mại quá cảnh. Tuyến đường thương mại quan trọng nhất qua dãy Anpơ, cụ thể là Tuyến đường qua đèo Brenner, đi qua toàn bộ Tirol và được coi là đường nối kết nối giữa các khu vực nói tiếng Ý và tiếng Đức.

Núi sửa

Vùng Tirol nằm trên dãy Anpơ nên cảnh quan chịu ảnh hưởng nhiều từ các ngọn núi. Những ngọn núi cao nhất của Tirol là:

Khu dân cư lớn nhất sửa

 
Innsbruck với núi Nordkette
 
Trento
 
Bolzano
 
Lienz

Các thành phố, thị trấn của Tirol với hơn 10.000 dân:

Thứ tự Vùng dân cư Dân số
1 Innsbruck 132.236
2 Trento 117.417
3 Bolzano/Bozen 106.951
4 Merano/Meran 40.047
5 Rovereto 39.482
6 Brixen/Bressanone 21.688
7 Pergine Valsugana 21.363
8 Kufstein 18.973
9 Laives 17.780
10 Arco 17.588
11 Riva del Garda 17.190
12 Bruneck/Brunico 16.356
13 Telfs 15.582
14 Eppan/Appiano 14.900
15 Hall in Tirol 13.801
16 Schwaz 13.606
17 Wörgl 13.537
18 Lana 12.046
19 Lienz 11.945
20 Imst 10.371

Áo: 1 tháng 1 năm 2017
Ý: 31 tháng 12 năm 2016

Huy hiệu sửa

Mặc dù các chi tiết về huy hiệu của Tirol đã thay đổi qua nhiều thế kỷ, nhưng một đặc điểm ít nhiều vẫn không thay đổi: Đại bàng Tirol màu đỏ.[5] Từ năm 1983, Tỉnh Nam Tyrol có huy hiệu riêng. Nó rất giống với huy hiệu của Bang Tyrol. Tỉnh muốn nhấn mạnh sự giống nhau về lịch sử của các quốc gia.[6] Tỉnh Trento nhận được quốc huy vào năm 1340

Tham khảo sửa

  1. ^ "Tyrol". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  2. ^ The Gentleman's Magazine, Volume 75 (1794) , tr. 160, tại Google Books
  3. ^ “PressReader.com - Zeitungen aus der ganzen Welt”. Pressreader.com (bằng tiếng Đức). Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2017.
  4. ^ &pg=PAPA1 Venice under the yoke of France and of Austria , tr. PA1, tại Google Books
  5. ^ Fox-Davies, A. C. (1909). A Complete Guide to Heraldry. Thomas Nelson and Sons Ltd. tr. 234–235.
  6. ^ “Wappen und Banner: Symbole der Autonomie”. Province of South Tyrol. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2018.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tirol&oldid=71070023”