Disaccharide

Disaccharide, tên Việt hóa Disaccarit hay đường đôi, là một loại đường (thực phẩm) có cấu tạo từ hai monosaccharide ¹. "Disaccharide" là một trong bốn nhóm cacbohydrate (monosaccharide, disaccharide, oligosaccharide và polysaccharide).

Sucroza, một disaccharide thông dụng

Phân loại

Có hai loại disaccharide cơ bản: disaccharide khử là disaccharide có một trong hai đơn vị monosaccharide có nhóm sxetal tự do; và disaccharide không khử là disaccharide có cả hai đơn vị monosaccharide không có nhóm semiaxetal tự do ².

Sự tạo thành

Disaccharide được tạo thành khi hai đường liên kết với nhau và phân tử nước được tách ra. Ví dụ: đường sữa (lactoza) được tạo thành từ glucoza và galactozơ trong khi đường kính (sucroza) được tạo thành từ glucoza và fructoza.

Hai đơn vị monosaccharide được liên kết với nhau nhờ phản ứng tách nước dẫn đến việc mất một phân tử nước và tạo thành liên kết glicozit.

Tính chất

Liên kết glicozit có thể được tạo thành giữa bất kì nhóm hidroxyl nào của phân tử monosaccharide. Vì vậy, thậm chí khi cả hai đơn vị monosaccharide giống nhau (ví dụ glucoza), nếu vị trí nhóm hidroxyl ở nguyên tử cacbon thứ nhất khác nhau hay dạng của đơn vị monosaccharide khác nhau (α- hay β-) cũng có thể làm tính chất vật lý và hoá học khác nhau.

Dựa vào cấu tạo của đơn vị monosaccharide, disaccharide có thể trong suốt, tan trong nước, có vị ngọt, hoặc dính.

Một số disaccharide thông dụng

Disaccharide	Đơn vị monosaccharide thứ nhất	Đơn vị monosaccharide thứ hai	Liên kết
Sucroza (đường mía)	glucoza	fructoza	α (1→2)
Lactoza (đường sữa)	galactoza	glucoza	β (1→4)
Maltoza	glucoza	glucoza	α (1→4)
Trehaloza	glucoza	glucoza	α (1→1)
Xenlobioza	glucoza	glucoza	β (1→4)

Maltoza và xenlobioza là sản phẩm của sự thủy phân polysaccharide, tinh bột và cellulose.

Các disaccharide ít thông dụng hơn bao gồm:

Disaccharide	Đơn vị monosaccharide	Liên kết
Gentiobioza	hai monome glucoza	β (1→6)
Isomaltoza	hai monome glucoza	α (1→6)
Kojibioza	hai monome glucoza	α (1→2)3
Lamina riboza	hai monome glucoza	β (1→3)
Manobioza	hai monome manoza	α (1→2), α (1→3), α (1→4) hoặc α (1→6)
Melibioza	một monome glucoza và một monome galactoza	α (1→6)
Nigeroza	hai monome glucoza	α (1→3)
Rutinoza	một monome rhamnoza và một monome glucoza	α (1→6)
Xilobioza	hai monome xilopiranoza	β (1→4)

Tham khảo

• ¹ International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC), Compendium of Chemical Terminology.
• ² Disaccharides and Oligiosaccharides Lưu trữ 2018-11-18 tại Wayback Machine. Truy cập 2008-01-29.
• ³ Matsuda, K. (tháng 11 năm 1957). "Kojibiose (2-O-alpha-D-Glucopyranosyl-D-Glucose): Isolation and Structure: Chemical Synthesis".

Liên kết ngoài

MeSH Disaccharides