Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thái Lan”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Con Cặc Lồn Cứt
Thẻ: Thay thế nội dung Xóa trên 90% nội dung
Dòng 1:
Con Cặc Lồn Cứt
{{1000 bài cơ bản}}
{{Hộp thông tin quốc gia
| conventional_long_name = Vương quốc Thái Lan
| native_name = {{native name|th|ราชอาณาจักรไทย}} <br/ >''Ratcha-anachak Thai''
| common_name = Thái Lan
| image_flag = Flag of Thailand.svg
| image_coat = Emblem of Thailand.svg
| national_motto = {{native phrase|th|"ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์"|italics=off|nolink=yes}}<br />''Chat, Satsana, Phra Maha Kasat''
| vietnamesemotto = "Tổ quốc, tôn giáo, nhà vua"
| image_map = Thailand (orthographic projection).svg
| map_caption = Vị trí Thái Lan (xanh) trên thế giới
| image_map2 = Location Thailand ASEAN.svg
| map_caption2 = {{map caption |location_color=xanh |region=[[Đông Nam Á]] |region_color=xám đậm |legend=Location Thailand ASEAN.svg}}
| national_anthem = ''[[Phleng Chat|Phleng Chat Thai]]''<br />({{Lang-vi|"Quốc ca Thái"}})<br />{{center|[[Tập tin:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]}}
| royal_anthem = ''[[Sansoen Phra Barami]]''<br />({{Lang-vi|"Tôn vinh uy tín của ngài"}})<br>{{center|[[Tập tin:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]}}
| official_languages = [[Tiếng Thái]]
| capital = {{flagicon image|Seal Bangkok Metropolitan Admin (green).svg|link=Băng Cốc}} [[Băng Cốc]] (Krungthep Maha Nakhon)
| coordinates = {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}}
| largest_city = thủ đô
| demonym = [[Người Thái (Thái Lan)|Người Thái Lan]]
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| {{nowrap|75% [[Người Thái (Thái Lan)|Người Thái]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;'''∟''' 21% [[Người Thái|Trung Thái]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;'''∟''' 27% [[Người Isan]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;'''∟''' 18% Khon Muang}} <br />{{nowrap|&nbsp;'''∟''' 9% [[Người Thái|Nam Thái]]}} <br />{{nowrap|4% Người Khmer}} <br />{{nowrap|6% người Mã Lai}}
| 15% Khác [[Các nhóm sắc tộc ở Thái Lan|<small> (68 nhóm sắc tộc thiểu số) </small>]] </small>
}}
| ethnic_groups_ref = <ref name="Springer">{{chú thích tạp chí |url=https://www.researchgate.net/publication/330368922 |author1=John Draper |author2=Joel Sawat Selway |title=A New Dataset on Horizontal Structural Ethnic Inequalities in Thailand in Order to Address Sustainable Development Goal 10 |journal=Social Indicators Research |page=284 |volume=141 |issue=4 |date=January 2019 |doi=10.1007/s11205-019-02065-4 |s2cid=149845432 |access-date=6 Feb 2020}}</ref>
| religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |93,2% [[Phật giáo]] |5,5% [[Hồi giáo]] |0,9% [[Cơ Đốc giáo]] |0,1% [[Ấn Độ giáo]] |0,3% Không liên kết<ref name="Pew_Data">{{chú thích web|url=http://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projection-table/|title=Religious Composition by Country, 2010–2050|date=ngày 2 tháng 4 năm 2015|publisher=}}</ref> }}
| government_type = [[Quân chủ lập hiến]] [[Thể chế đại nghị|đại nghị chế]]
| leader_title1 = [[Quốc vương Thái Lan|Quốc vương]]
| leader_name1 = [[Vajiralongkorn|Maha Vajiralongkorn]]
| leader_title2 = [[Thủ tướng Thái Lan|Thủ tướng]]
| leader_name2 = [[Srettha Thavisin]]
| leader_title3 = [[Danh sách Chủ tịch Thượng viện Thái Lan|Chủ tịch Thượng viện]]
| leader_name3 = [[Pornpetch Wichitcholchai]]
| leader_title4 = [[Danh sách Nghị trưởng Viện dân biểu Thái Lan|Nghị trưởng Viện dân biểu]]
| leader_name4 = [[Wan Muhamad Noor Matha]]
| legislature = [[Quốc hội Thái Lan|Quốc hội]]
| upper_house = [[Thượng viện Thái Lan|Thượng viện]]
| lower_house = [[Viện dân biểu Thái Lan|Viện dân biểu]]
| area_km2 = 508.130
| area_rank = 76
| percent_water = 0,4
| population_estimate = {{increase}} 67,000,000<ref name="2023PopEst">{{chú thích web|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2563/E/024/T_0017.PDF|title=Population of the entire kingdom, following the evidence from the population registration on the 31st of December 2022|publisher=Royal Thai Government Gazette|date=ngày 27 tháng 1 năm 2022|access-date=ngày 27 tháng 1 năm 2022|archive-date=2020-02-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216031410/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2563/E/024/T_0017.PDF|url-status=dead}}</ref>
| population_census = 64.785.909<ref>{{in lang|th}} National Statistics Office, [http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc "100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |date=ngày 12 tháng 7 năm 2012}}. popcensus.nso.go.th.</ref>
| population_estimate_year = 2018
| population_estimate_rank = 27
| population_census_year = 2010
| population_census_rank = 27
| population_density_km2 = 132
| population_density_sq_mi = 342 <!--Do remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]-->
| population_density_rank = 88
| GDP_PPP = 1.261.4 tỷ USD
| GDP_PPP_year = 2020
| GDP_PPP_rank = 21
| GDP_PPP_per_capita = 18.073 USD
| GDP_PPP_per_capita_rank = 70
| GDP_nominal = 509.2 tỷ USD
| GDP_nominal_year = 2019
| GDP_nominal_rank = 25
| GDP_nominal_per_capita = 7.295 USD
| GDP_nominal_per_capita_rank = 77
| Gini = 36 <!--number only-->
| Gini_year = 2015
| Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{chú thích web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TH |title=Gini Index |publisher=World Bank |access-date=ngày 3 tháng 12 năm 2017 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171204065819/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TH |archive-date=ngày 4 tháng 12 năm 2017 }}</ref>
| Gini_rank =
| HDI = 0,800 <!--number only-->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{chú thích web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=ngày 15 tháng 12 năm 2020|access-date=ngày 15 tháng 12 năm 2020}}</ref>
| HDI_rank = 66
| sovereignty_type = Vương quốc
| established_event1 = [[Vương quốc Sukhothai]]
| established_date1 = [[1238]]–[[1448]]
| established_event2 = [[Vương quốc Ayutthaya]]
| established_date2 = [[1351]]–[[1767]]
| established_event3 = [[Vương triều Thonburi]]
| established_date3 = [[1768]]–[[1782]]
| established_event4 = [[Vương triều Chakri]]
| established_date4 = 6 tháng 4 năm 1782
| established_event5 = [[Cách mạng Xiêm 1932|Quân chủ lập hiến]]
| established_date5 = 24 tháng 6 năm 1932
| established_event6 = Hiến pháp hiện hành
| established_date6 = 6 tháng 4 năm 2017
| currency = [[Baht]] (฿)
| currency_code = THB
| time_zone = [[UTC+07:00|ICT]]
| utc_offset = +7
| time_zone_DST = ICT
| utc_offset_DST = +7
| drives_on = trái
| cctld = {{unbulleted list |[[.th]] |[[.th|.ไทย]]}}
| calling_code = +66
| note =
}}
[[Tập tin:Krung Thep Bridge, Bangkok.jpg|nhỏ|[[Bangkok]], Thái Lan]]
'''Thái Lan''' ({{lang-th|ประเทศไทย|Prathet Thai}}), hay gọi ngắn là '''Thái''' ({{lang-th|ไทย|Thai}}),<ref>{{Chú thích web|url=https://www.springnews.co.th/news/824831|tựa đề=ไทย - เวียดนาม นัดชิงฟุตบอลซีเกมส์ สด 19.00 น. 22 พ.ค. ไทยขาดวิลเลียมติดแบน|ngày=2022-05-21|website=Spring news|ngôn ngữ=th|url-status=live}}</ref> quốc hiệu chính thức là '''Vương quốc Thái Lan''' ({{lang-th|ราชอาณาจักรไทย|Racha-anachak Thai}}), là một [[quốc gia]] [[độc lập]] có [[Danh sách quốc gia có chủ quyền|chủ quyền]] ở [[Vùng|khu vực]] [[Đông Nam Á]], phía bắc giáp [[Lào]] và [[Myanmar]], phía đông giáp [[Lào]] và [[Campuchia]], phía nam giáp [[vịnh Thái Lan]] và [[Malaysia]], phía tây giáp [[Myanmar]] và [[biển Andaman]]. [[Lãnh hải]] Thái Lan ở phía đông nam tiếp giáp với lãnh hải [[Việt Nam]] ở [[vịnh Thái Lan]], phía tây nam giáp với lãnh hải [[Indonesia]] và [[Ấn Độ]] qua [[biển Andaman]].
 
Thái Lan có diện tích 508.130&nbsp;km², dân số vào khoảng 76 triệu người (ước tính 2023). Khoảng 75% là dân tộc [[Các sắc tộc Thái|Thái]], 21% là [[người Thái gốc Hoa]] và 6% là [[người Mã Lai]], phần còn lại là những nhóm thiểu số như [[Người Môn|Môn]], [[Người Khmer|Khmer]] và các dân tộc khác.<ref name="Central Intelligence Agency">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html CIA World Factbook Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101229000203/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |date=2010-12-29 }}'', CIA World Factbook.''</ref> Thống kê có khoảng 2,1 triệu người nhập cư hợp pháp cũng như bất hợp pháp ở Thái Lan, trong đó, số lượng lao động nước ngoài bất hợp pháp có thể lên tới hơn 1 triệu người<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://tuoitre.vn/thai-lan-cho-lao-dong-nhap-cu-bat-hop-phap-dang-ky-lam-viec-20201231162618328.htm|tựa đề=Thái Lan cho lao động nhập cư bất hợp pháp đăng ký làm việc|tác giả=Thông tấn xã Việt Nam|họ=|tên=|ngày=2020-12-31|website=Tuổi Trẻ Online|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, dẫn đến những hệ quả như tội phạm gia tăng và khoảng cách của sự bất bình đẳng xã hội ngày một lớn.<ref>[http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=84844 THAILAND: Burmese migrant children missing out on education]''. IRIN Asia''. ngày 15 tháng 6 năm 2009.</ref> Về tôn giáo, [[Phật giáo Thượng tọa bộ|Phật giáo Nam Tông]] được coi là 'quốc giáo' với tỷ lệ người theo là 90,4% - khiến cho nước này trở thành một trong những quốc gia [[Phật giáo]] lớn nhất trên thế giới theo tỷ lệ dân số. Cũng theo điều tra dân số năm 2023, [[Hồi giáo]] chiếm 4% và [[Kitô giáo]] chiếm 2,1%.<ref>[http://web.nso.go.th/eng/en/pop2000/table/eadv_tab3.pdf Population by religion, sex, area and region] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091113160238/http://web.nso.go.th/eng/en/pop2000/table/eadv_tab3.pdf |date=2009-11-13 }}, National Statistic Office of Thailand.</ref>
 
Thái Lan là một quốc gia [[Quân chủ lập hiến]] kết hợp với [[nghị viện]]. [[:Thể loại:Hoàng tộc Mahidol|Hoàng tộc Mahidol]] của [[Vương triều Chakri]] là [[biểu tượng quốc gia]], [[Vua|Quốc vương]] theo hiến pháp là nguyên thủ quốc gia, giữ chức vụ [[Tổng tư lệnh]] [[Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan|quân đội]] kiêm [[Lãnh tụ tối cao|Nhà lãnh đạo tinh thần]] [[Phật giáo]]. Vua Thái hiện nay là [[Rama X]], người kế vị ngai vàng từ [[Hội đồng Lập pháp Quốc gia Thái Lan|Hội đồng lập pháp]] vào năm 2016, sau khi cha ông là [[Bhumibol Adulyadej|Rama IX]] băng hà cùng năm đó.
 
[[Kinh tế Thái Lan]] đã phát triển nhanh từ năm 1985 đến 1995, nhưng kể từ sau khi hứng chịu cuộc [[khủng hoảng tài chính châu Á 1997]] thì tốc độ tăng trưởng trở nên chậm chạp. Thái Lan là quốc gia đặc biệt phát triển trong ngành du lịch, nước này sở hữu những điểm đến du lịch nổi tiếng thế giới như: [[Ayutthaya (thành phố)|Ayutthaya]], [[Pattaya]], [[Băng Cốc|Bangkok]], [[Phuket]], [[Krabi]], [[Chiang Mai (thành phố)|Chiang Mai]], hay [[Ko Samui]],... Đón tiếp xấp xỉ 40 triệu lượt khách quốc tế ghé thăm trong năm 2019<ref>{{Chú thích web|url=https://www.statista.com/statistics/994693/thailand-number-international-tourist-arrivals/#:~:text=In%202019%2C%20the%20number%20of,the%20total%20tourists%20in%20Thailand.&text=Thailand%20is%20one%20of%20the%20most%20visited%20countries%20in%20Southeast%20Asia.|tựa đề=Number of international tourist arrivals in Thailand from 2015 to 2019|tác giả=|họ=Statista Research Department|tên=|ngày=2020-12-3|website=www.statista.com|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, trong đó, con số trung bình là 14 nghìn lượt mỗi ngày<ref>{{Chú thích web|url=https://vn.sputniknews.com/society/201912318441079-so-khach-du-lich-tham-thai-lan-nam-2019-dat-con-so-ky-luc/|tựa đề=Số khách du lịch thăm Thái Lan năm 2019 đạt con số kỷ lục|tác giả=Sputnik Việt Nam|họ=|tên=|ngày=2019-12-31|website=vn.sputniknews.com|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. Nguồn thu từ công nghiệp du lịch, [[dịch vụ]] và [[xuất khẩu]] có đóng góp lớn cho nền kinh tế.<ref name="middleIncomeCountry">[http://www.worldbank.or.th/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDEXTN/0,,menuPK:333304~pagePK:141132~piPK:141121~theSitePK:333296,00.html Thailand and the World Bank] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051216004454/http://www.worldbank.or.th/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDEXTN/0,,menuPK:333304~pagePK:141132~piPK:141121~theSitePK:333296,00.html |date = ngày 16 tháng 12 năm 2005}}, World Bank on Thailand country overview.</ref><ref name="GuardianThailandOverview">The Guardian, [http://www.guardian.co.uk/country-profile/thailand Country profile: Thailand], ngày 25 tháng 4 năm 2009.</ref>
 
Thái Lan là một trong những nước tham gia sáng lập [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á|ASEAN]], thành viên của các [[Tổ chức quốc tế]] như [[Liên Hợp Quốc]], [[Tổ chức Thương mại Thế giới|WTO]], [[Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương|APEC]], [[Phong trào không liên kết]],... và là khách mời thường trực của [[G20 (nhóm các nền kinh tế lớn)|Hội nghị thượng đỉnh G-20]].<ref>http://avalon.law.yale.edu/20th_century/usmu003.asp</ref><ref>https://www.law.cornell.edu/uscode/text/22/2321k</ref> Thập niên 1990, quốc gia này được công nhận là một ‟[[Hổ mới châu Á]]"<ref>Jonathan H. Ping [https://books.google.com/books?id=FGM1zEdCOmAC&pg=PA103&lpg=PA103&dq=middle+power+philippines&source=bl&ots=vrzASjVnf_&sig=YBVVPgRkVxzcg-VOOB5V97EwIYE&hl=en&ei=OBq0SbegJcnWkAW31sC5BA&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPA104,M1 Middle Power Statecraft] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150905184300/https://books.google.com/books?id=FGM1zEdCOmAC&pg=PA103&lpg=PA103&dq=middle+power+philippines&source=bl&ots=vrzASjVnf_&sig=YBVVPgRkVxzcg-VOOB5V97EwIYE&hl=en&ei=OBq0SbegJcnWkAW31sC5BA&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result |date=ngày 5 tháng 9 năm 2015 }} (p 104)</ref>. Với [[chỉ số phát triển con người]] ([[Chỉ số phát triển con người|HDI]]) ở mức cao, cũng như là nền kinh tế lớn thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á chỉ sau [[Kinh tế Indonesia|Indonesia]], xếp hạng 25 toàn cầu theo [[Tổng sản phẩm nội địa|GDP danh nghĩa]]<ref>{{Chú thích web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,&sy=2018&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|tựa đề=World Economic Outlook Database: Report for Selected Countries and Subjects: October 2020|tác giả=|họ=IMF|tên=|ngày=|website=www.imf.org|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, xếp thứ 21 thế giới xét theo [[sức mua tương đương]]<ref>{{Chú thích web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2020&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|tựa đề=World Economic Outlook Database: Report for Selected Countries and Subjects: October 2020|tác giả=|họ=IMF|tên=|ngày=|website=www.imf.org|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, đứng thứ 28 trên thế giới về tổng giá trị thương hiệu quốc gia (2020)<ref>{{Chú thích web|url=https://brandirectory.com/rankings/nation-brands/table|tựa đề=NATION BRANDS 2020 RANKING|tác giả=|họ=BRAND FINANCE: RICHARD HAIGH|tên=|ngày=|website=brandirectory.com|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Sản xuất, lắp ráp, chế tạo hàng [[công nghiệp nhẹ]], [[Điện tử tiêu dùng|điện tử]], [[xuất khẩu]] các mặt hàng [[nông nghiệp]], [[ngư nghiệp]] cùng [[Du lịch Thái Lan|du lịch]] là những lĩnh vực chủ chốt của nền kinh tế.
 
Tuy nhiên hiện nay, Thái Lan đang gặp phải những vấn đề nghiêm trọng: kinh tế trì trệ suốt từ năm 1997 tới nay, [[Biểu tình tại Thái Lan 2020|bất ổn chính trị liên tiếp]], tham nhũng, sự lỏng lẻo trong quản lý [[an ninh]], tình trạng [[nhập cư bất hợp pháp]]<ref name=":0" /><ref>{{Chú thích web|url=https://nhandan.com.vn/tin-tuc-the-gioi/thai-lan-siet-chat-an-ninh-bien-gioi-nham-ngan-chan-nguoi-nhap-canh-trai-phep-615317/|tựa đề=Thái Lan siết chặt an ninh biên giới nhằm ngăn chặn người nhập cảnh trái phép|tác giả=Minh Đức - Tuấn Anh|họ=|tên=|ngày=02-09-2020|website=nhandan.com.vn|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://nhandan.com.vn/tin-tuc-the-gioi/thai-lan-truc-xuat-nam-nghin-lao-dong-nhap-cu-bat-hop-phap-351001/|tựa đề=Thái-lan trục xuất năm nghìn lao động nhập cư bất hợp pháp|tác giả=MINH ĐỨC - TUẤN ANH|họ=|tên=|ngày=2019-2-28|website=nhandan.com.vn|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> dẫn đến [[tội phạm]] lan rộng cùng nạn sở hữu [[Súng|súng đạn]] trái phép<ref>{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/thien-duong-sung-dan-thai-lan-4052738.html|tựa đề='Thiên đường súng đạn' Thái Lan|tác giả=Ánh Ngọc|họ=|tên=|ngày=2020-2-10|website=Báo điện tử VnExpress|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, sự [[Bất bình đẳng kinh tế|phân hóa giàu nghèo]] và sự nổi lên của [[Khủng bố|chủ nghĩa khủng bố]] do các phần tử [[Hồi giáo]] [[Chủ nghĩa cực đoan|cực đoan]] ở khắp đất nước tiến hành đang là những vấn đề nhức nhối. Đặc biệt, vấn nạn già hóa dân số do suy giảm sinh sản tại Thái Lan đang diễn ra với tốc độ nhanh nhất thế giới và sẽ khiến nước này ngày càng [[trì trệ]] trong dài hạn<ref name=cafef>{{Chú thích web|url=https://cafef.vn/thach-thuc-xa-hoi-gia-hoa-nhanh-nhat-the-gioi-o-thai-lan-188231105194354245.chn|tựa đề=Thách thức xã hội già hóa nhanh nhất thế giới ở Thái Lan|tác giả= |họ=|tên=|ngày=2023-11-105|website=Báo điện tử CafeF|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
== Tên gọi ==
Tên gọi ''Thái Lan'' trong tiếng Việt là phiên âm bắt nguồn từ tên [[tiếng Pháp]] ''Thaïlande'' cũng như tên gọi [[tiếng Anh]] ''Thailand''.<ref name="An Chi. Chuyện Đông chuyện Tây. Trang 214">An Chi. Chuyện Đông chuyện Tây, tập 1. Tái bản lần thứ nhất, có sửa chữa. Nhà xuất bản Trẻ. Năm 2006. Trang 214.</ref> Báo ''Trung Bắc chủ nhật'' số 42, ngày 22 tháng 12 năm 1940, có đăng một bài viết có tiêu đề ''"Địa vị quan hệ của Thái Lan về kinh tế ở Viễn Đông"''. Bài báo này mở đầu bằng đoạn:<ref>H K.T., "Địa vị quan hệ của Thái-lan về kinh-tế ở Viễn-đông", Trung-Bắc chủ-nhật số 42, ngày 22 tháng 12 năm 1940, trang 23.</ref>
 
{{quote|''Sau khi đã giải quyết xong những việc lôi thôi về biên giới và đất đai bằng mấy bản hợp ước vào các năm 1903, 1904, 1907, từ hơn 30 năm nay cuộc giao-thiệp giữa Thái Lan và Đông Dương, hai nước lân cận và nhiều quyền lợi chung trên bán đảo Ấn Độ China nay vẫn giữ vẻ hòa hiếu và càng ngày càng thêm thân mật''.|sign=|source=}}
 
Thái Lan cũng từng được gọi là '''Xiêm''' (''Siam''), đây là tên gọi chính thức đến ngày 23 tháng 6 năm 1940 khi nó được đổi thành Thái Lan.<ref name="ThaiCSM">[http://www.csmngt.com/thailand_history.htm Thailand (Siam) History], CSMngt-Thai. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150424080811/http://www.csmngt.com/thailand_history.htm |date = ngày 24 tháng 4 năm 2015}}</ref> Từ năm 1945 đến ngày 11 tháng 5 năm 1949, tên Thái Lan lại được đổi lại thành Xiêm. Sau đó nó được đổi lại thành Thái Lan như ngày nay.
 
Trong tiếng Thái, nước này có nhiều cách gọi. Gọi một cách bình thường ngắn gọn là ไทย (''Thai''), từ này trong tiếng Thái có nghĩa gốc là "tự do". Gọi một cách trang trọng đầy đủ là ราชอาณาจักรไทย (''Racha Anachakra Thai''), với hai chữ ราชา (''Racha'') và อาณาจักร (''Anachakra'') thì có gốc từ [[tiếng Phạn]]: ''Racha'' có nghĩa là "quốc vương", ''Anachakra'' có nghĩa là "lãnh thổ". Ý của cụm từ ''Racha Anachakra Thai'' là "Vương quốc của người tự do". Tuy nhiên, một học giả nổi tiếng [[người Thái]] cho rằng từ ''Thai'' (ไทย) đơn giản chỉ có nghĩa là "người" vì điều tra của ông cho thấy rằng tại một số vùng nông thôn từ "Thai" được dùng thay thế cho từ "khon" (คน) nghĩa là người.<ref>จิตร ภูมิศักดิ์ 1976: "ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคม ของชื่อชนชาติ" (Jid Phumisak 1976: "Coming Into Existence for the Siamese Words for Thai, Laotian and Khmer and Societal Characteristics for Nation-names")</ref> Vì vậy "Thái" cũng là danh xưng để gọi người Thái.
 
Người Thái còn gọi nước mình một cách dân dã là เมืองไทย ''Mueang Thai'' (''Mường Thái'') và từ ''Mueang'' còn được dùng rộng rãi để chỉ thành phố, thị trấn. Ngoài ra từ ประเทศไทย ''Prathet Thai'' (''Prathét Thái'') cũng được sử dụng để gọi Thái Lan. Hai chữ ''Mueang'' và ''Prathet'' có cùng nghĩa "nước, quốc gia". [[wikt:ประเทศ|Prathet]] có gốc từ chữ ''[[wiktionary:प्रदेश|प्रदेश]]'' (pradeśa) trong tiếng Phạn, còn [[wiktionary:เมือง|Mueang]] là một từ Thái cổ có cùng gốc với các từ ''[[wiktionary:ເມືອງ|Muang]]'' (ເມືອງ ''[mɯaŋ˦]'') trong [[tiếng Lào]], ''[[wiktionary:မိူင်း|Mong]]'' (မိူင်း ''[məŋ˦]'') trong [[tiếng Shan]], ''mwngh'' (''[mɯŋ˧]'') trong [[tiếng Tráng]], khởi nguyên mang nghĩa "thung lũng trồng lúa".<ref name="TAISBIND" />
 
Ở [[Trung Quốc]], vương quốc này được gọi là "Thái Quốc" (泰國), hay "Thái Vương Quốc" (泰王國). Người Việt trước đây còn gọi Thái Lan là "Xiêm La" (暹羅) và người Thái là "người Xiêm".
 
== Lịch sử ==
{{chính|Lịch sử Thái Lan}}
=== Thời kỳ đầu ===
Nhiều nền văn hóa khác nhau đã có mặt tại đây từ thời [[Ban Chiang|Văn hóa Baan Chiang]]. Nhưng do vị trí địa lý, văn hóa Thái Lan luôn chịu ảnh hưởng từ [[Campuchia]], [[Ấn Độ]] và [[Trung Quốc]] cũng như từ những nước láng giềng [[Đông Nam Á]] khác. Đất nước Thái Lan là đất nước thuộc [[Đông Nam Á]] duy nhất không bị thực dân châu Âu xâm lược.
 
Theo sử sách Thái Lan, [[người Thái]] xuất xứ từ vùng núi Altai, đông bắc tỉnh [[Tứ Xuyên]], [[Trung Quốc]] từ 4500 năm trước, sau đó di cư dần xuống vùng đất hiện nay là Thái Lan. Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của [[người Thái]], một trong số đó liên hệ [[người Thái]] tới sự di cư ào ạt sau sự sụp đổ của [[vương quốc Đại Lý]] ở vùng [[Vân Nam]] thế kỷ XIII đã bị chứng minh là không chính xác.<ref name="JSS_077_1c_DuYutingChenLufan">{{chú thích tạp chí
|author=
| last1 = Du Yuting
| first1 =
| authorlink1 =
| last2 = Chen Lufan
| first2 =
|year= 1989
|title= Did Kublai Khan's Conquest of the Dali Kingdom Give Rise to the Mass Migration of the Thai People to the South?
|journal= [[Journal of the Siam Society]]
|format= PDF
|volume= JSS Vol. 77.1c
|issue= digital |page= |pages= |at= câu cuối cùng trong phần bài viết của trang 39
|publisher= Siam Heritage Trust |doi=
|url= http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1981/JSS_077_1c_DuYutingChenLufan_KublaiKhanConquestAndThaiMigration.pdf
|access-date = ngày 22 tháng 9 năm 2014
|quote= Người Thái ở phương bắc cũng như phương nam, theo bất cứ cách hiểu nào, đã không di cư ào ạt xuống phía nam sau cuộc xâm lược của Hốt Tất Liệt vào [[Vương quốc Đại Lý]] (tiếng Anh: The Thai people in the north as well as in the south did not in any sense "migrate en masse to the south" after Kublai Khan's conquest of the Dali Kingdom).}}</ref> Các nghiên cứu ngôn ngữ học chỉ ra rằng nguồn gốc của [[người Thái]] cổ nằm ở vùng ranh giới Quảng Tây-Quý Châu ngày nay, nơi [[người Tráng]] và [[Người Bố Y|Bố Y]] vẫn sinh sống.<ref name="TAISBIND">{{chú thích sách | authorlink = |authors= Earth Observatory & Rachel Hauser| title = Tais that Bind | publisher = | year =ngày 28 tháng 3 năm 2002| location = | pages = | url = http://earthobservatory.nasa.gov/Features/TaiLanguage/| doi = | id = | isbn = }}</ref><ref name="JGIS_Tai_Origin">{{chú thích tạp chí|last1=Luo|first1=Wei|last2=Hartmann|first2=John|last3=Li|first3=Jinfang|last4=Sysamouth|first4=Vinya|date=|title=GIS Mapping and Analysis of Tai Linguistic and Settlement Patterns in Southern China|url=http://www.niu.edu/landform/papers/JGIS_Tai_Origin.pdf|journal=Geographic Information Sciences|series=|location=DeKalb|publisher=Northern Illinois University|volume=6|issue=2|page=|pages=|at=phần abstract|archiveurl=|archive-date=|access-date=|quote=Tóm tắt: Bằng sự kết hợp giữa các thông tin về ngôn ngữ học và các đặc điểm địa vật lý trong môi trường GIS, bài viết này lập bản đồ khu vực sử dụng các biến thể từ vựng liên quan đến canh tác lúa nước của các dân tộc thiểu số Tai ở miền nam Trung Quốc và kết quả cho thấy rằng nguồn gốc của Tai Nguyên Thủy (Proto-Tai) nằm ở vùng Quảng Tây-Quý Châu chứ không phải Vân Nam hay vùng trung lưu sông Trường Giang như nhiều người nghĩ....}}</ref> Khoảng thế kỷ thứ VIII-thế kỷ X,<ref name="PittayawatPittayaporn">[http://www.manusya.journals.chula.ac.th/files/essay/Pittayawat%2047-68.pdf Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai]. ''MANUSYA: Journal of Humanities,'' Special Issue No 20: 47-64.</ref> họ bắt đầu di cư xuống phía nam vào vùng ngày nay là bắc Lào và [[Chiang Saen|Chiêng Sẻn]] (Chiang Saen เชียงแสน) qua Muang Then (nay là [[Mường Thanh]], [[Điện Biên Phủ]], Việt Nam), sau đó tỏa xuống đồng bằng [[sông Chao Phraya]]. Tại vùng đất mới của mình, [[người Thái]] đánh đuổi các cư dân bản địa như [[người Môn]], [[người Wa|Wa]], [[người Khmer|Khmer]]... đồng thời người Thái cũng tự mình đồng hóa nếp sống văn hóa tín ngưỡng với người Môn và Khmer đặc biệt là tiếp thu Phật giáo Ấn Độ từ dân tộc bản địa.
 
=== Vương quốc Sukhothai ===
[[Tập tin:Sukhothai.jpg|trái|nhỏ|200x200px|Tượng phật tại [[Wat Mahathat]] - Công viên lịch sử Sukhothai.]]
Cho đến đầu thế kỷ 13, người Thái dù đã định cư vững chắc ở miền Bắc Thái Lan ngày nay, song họ phải chịu sự chi phối của [[Đế quốc Khmer]] hùng mạnh. Tuy nhiên, Đế quốc Khmer đã bắt đầu suy yếu từ sau khi vua [[Jayavarman VII]] qua đời, khiến cho sức ảnh hưởng của người Khmer ở vùng đất người Thái định cư suy yếu đáng kể. Kết quả, năm 1232, Pho Khun Pha Muang là thủ lĩnh người Thái ở [[Vương quốc Lavo]] và Pho Khun Bang Klang Hao là thủ lĩnh người Thái ở Banyang (nay là Nakhonthai) đã cùng nhau đánh đuổi quân Khmer, tuyên bố độc lập, chiếm thành phố Sukhothai làm kinh đô của mình. Pho Khun Bang Klang Hao sau đó trở thành vị vua đầu tiên của Sukhothai, tự xưng là Pho Khun Si Indrathit (hay Intradit), lập niên triều đại đầu tiên của Sukhothai là Triều Phra Ruang. Sự kiện này về mặt truyền thống đã đánh dấu sự thành lập quốc gia Thái.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.renown-travel.com/historicalsites/sukhothai/history.html|tựa đề=Sukhothai Kingdom History|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
[[Tập tin:Inscription Stele of King Ramkamhaeng the Great. Bangkok National Museum b072.jpg|nhỏ|147x147px|Chữ khắc của vua [[Ram Khamhaeng|Ramkhamhaeng]].]]
Sukhothai mở rộng bằng cách tạo các liên minh với các vương quốc Thái khác, dùng [[Phật giáo]] [[Thượng tọa bộ]] làm quốc giáo với sự giúp đỡ của các nhà sư [[Sri Lanka|Ceylon]]. Intradit truyền ngôi cho con trai là Pho Khun Ban Muang, và năm [[1278]] đến lượt em trai là Pho Khun [[Ramkhamhaeng]] kế vị. Dưới thời vua Ramkhamhaeng Đại Đế, Sukhothai trải qua một thời kỳ hoàng kim thịnh vượng. Ramkhamhaeng đã có công cái tiến [[chữ cái Khmer]] thành [[bảng chữ cái Thái]]. Vào thời đỉnh cao của mình, ảnh hưởng của vương quốc này trải dài từ Martaban (nay thuộc [[Myanmar]]) đến [[Luangprabang|Luang Prabang]] (nay thuộc [[Lào]]) và xuống tận [[bán đảo Mã Lai]] cho đến phía Nam tận [[Vương quốc Nakhon Si Thammarat|Nakhon Si Thammarat]], phạm vi ảnh hưởng của vương quốc này rộng hơn nhiều so với lãnh thổ Thái Lan ngày nay, dù mức độ kiểm soát thực tế không như tầm ảnh hưởng.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.legendhasukhothai.com/en/sukhothai-hotels/about|tựa đề=ABOUT SUKHOTHAI|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Sau khi Ramkhamhaeng băng hà, vương quốc này đã nhanh chóng suy giảm về lại với tầm vóc của thời kỳ đầu. Trong khi đó, Ayutthaya trở nên hùng mạnh, và cuối cùng vào năm 1378, vua Thammaracha II của Sukhothai đã phải chịu thuần phục cường quốc mới này. Sukhothai trở thành chư hầu của quốc gia Ayutthaya giữa 1365 và 1378. Năm 1412, Ayutthaya đã dựng lên một thái thú và vua Thammaracha IV được Ayutthaya đưa lên ngôi. Khoảng năm 1430, Thammaracha dời đô đến [[Phitsanulok (tỉnh)|Phitsanulok]]. Sau cái chết của ông năm 1438, vương quốc này bị hạ xuống chỉ còn là một tỉnh của Ayutthaya.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.binntour.com/history-thailand/|tựa đề=A brief history of Thailand|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
===Vương quốc Ayutthaya===
[[Tập tin:WatChaiwatthanaram 2292 original.JPG|nhỏ|200x200px|Tàn tích của chùa [[Wat Chaiwatthanaram]] ở Ayutthaya. Nó được xây dựng vào thế kỷ 17 và bị quân đội Miến Điện đốt cháy và cướp phá vào năm 1767.]]
Từ thời vua Luethai, [[vương quốc Sukhothai]] bắt đầu suy yếu. Các chư hầu của Sukhothai bắt đầu công khai chống lại. Một trong số đó là khu vực Suphanburi do U Thong cai trị. Năm 1343, U Thong đã dời trung tâm của mình xuống [[Miền Trung Thái Lan|đồng bằng Chao Phraya]]. Trên một cù lao sông, ông cho lập kinh đô mới gọi là [[Vương quốc Ayutthaya]]. Năm 1360, [[Uthong]] tuyên bố [[Thượng tọa bộ|Phật giáo Thượng tọa bộ]] là quốc giáo của Ayutthaya, cố gắng mở rộng vương quốc của mình bằng cách chinh phục các vương quốc khác ở miền Bắc. Vào cuối thế kỷ 14, Ayutthaya đã được xem là cường quốc mạnh nhất [[Đông Nam Á]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/thailand/history-ayutthaya-3.htm|tựa đề=Thailand - Ayutthaya Kings|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Trong suốt thế kỷ 15, các nỗ lực của Ayutthaya hướng về [[Bán đảo Mã Lai|bán đảo Malay]], nơi có trung tâm thương mại lớn [[Vương quốc Malacca|Malacca]], làm chư hầu, Ayutthaya tiếp tục kiểm soát việc buôn bán béo bở trên eo đất, thu hút nhiều nhà buôn Trung Hoa mua đặc sản về cho thị trường sa hoa của [[Tên gọi Trung Quốc|Trung Hoa]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.asiahighlights.com/thailand/ayutthaya-kingdom.htm|tựa đề=Ayutthaya Kingdom|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Năm 1511 Ayutthaya đã tiếp đón một đoàn ngoại giao từ [[Đế quốc Bồ Đào Nha]], Có lẽ họ là những người [[châu Âu]] đầu tiên viếng thăm đất nước này. 5 năm sau, Ayutthaya và Bồ Đào Nha đã ký một hiệp ước cho phép người Bồ Đào Nha buôn bán ở vương quốc này. Một hiệp ước tương tự năm 1592 đã cho người [[Đế quốc Hà Lan]] một vị trí đặc quyền trong việc mua bán [[lúa]] [[gạo]].<ref>{{Chú thích web|url=http://www.mfa.go.th/main/en/organize/1085/19294-The-Beginning-of-Relations-with-European-Nations-a.html|tựa đề=The Beginning of Relations with European Nations and Japan|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20200606074107/http://www.mfa.go.th/main/en/organize/1085/19294-The-Beginning-of-Relations-with-European-Nations-a.html|ngày lưu trữ=2020-06-06|url hỏng=|ngày truy cập=|url-status=dead}}</ref>
[[Tập tin:WatSuvandaramMural.jpg|trái|nhỏ|200x200px|Trận chiến voi giữa [[Naresuan]] và Mingyi Swa, Cuộc chiến Xiêm-Miến Điện (1584 trừ1593).]]
Thế kỷ 16 chứng kiến sự lớn mạnh của [[Triều Taungoo]] dưới thời vua [[Bayinnaung]], dưới một triều đại hiếu chiến, đã chiếm lấy [[Lan Na]] và [[Lan Xang]] và gây chiến với Ayutthaya. Năm 1569 các đội quân Taungoo, liên minh với phiến quân Ayutthaya - phần lớn là người của hoàng tộc Ayutthaya, đã đoạt được thành Ayutthaya và đưa cả hoàng gia qua Taungoo. Dhammaraja (1569-90), một thống đốc người Xiêm trước đó đã giúp đỡ quân Miến Điện đã được dựng lên ngôi vua chư hầu ở Ayutthaya. Sự độc lập của Ayutthaya đã được con trai ông là vua [[Naresuan]] (1590-1605) tái lập. Naresuan đã chống lại Taungoo và đến năm 1600 đã đẩy lùi Miến Điện khỏi Ayutthaya.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/2001/JSS_093_0c_PamareeSurakiat_ThaiBurmeseWarfareDuring16thCentu.pdf|tựa đề=THAI-BURMESE WARFARE DURING THE SIXTEENTH
CENTURY AND THE GROWTH OF THE FIRST TOUNGOO
EMPIRE1|tác giả=Pamaree Surakiat|họ=|tên=|ngày=|website=www.siamese-heritage.org|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
{{Multiple image
| align = right
| image1 = AMH-5626-NA Bird's eye view of the city of Judja.jpg
| caption1 = Ayutthaya (Xiêm), c. 1686 CE.
| image2 = Narai observatory.jpg
| caption2 = Vua Narai và Dòng Tên người Pháp quan sát nguyệt thực ở Lopburi, 1685.
| caption3 = Đại diện vua Narai của Pháp
| image3 = French depiction of King Narai.jpg
| width1 = 186
| width2 = 150
| width3 = 80
| direction =
| width =
| background color = #FFFACD
| header = [[Vương quốc Ayutthaya]] dưới triều đại [[Narai]]
}}
Những người nước ngoài được tiếp đón trọng thị ở triều đình của [[Narai]] (1657–1688)<ref>{{Chú thích web|url=https://www.britannica.com/biography/Narai|tựa đề=Narai KING OF SIAM|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, một nhà vua có tầm nhìn thế giới tuy thận trọng về ảnh hưởng của bên ngoài. Các mối quan hệ thương mại quan trọng được tạo lập với [[Thời kỳ Edo|Nhật Bản]]. Các công ty thương mại [[Đế quốc Anh]] và [[Đế quốc Hà Lan]] được phép lập nhà máy và các phái đoàn ngoại giao Ayutthaya được phái tới Paris hay La Hague. Nhờ duy trì những mối quan hệ này, triều đình Ayutthaya đã khéo léo khiến Hà Lan chống lại Anh và [[Đệ Nhất Đế chế Pháp]], tránh được một sự ảnh hưởng Ayutthaya quá của một cường quốc. [[Narai]] đã xây công sự, đài quan sát và một cung điện tại [[Lopburi (tỉnh)|Lopburi]]. Ngoài ra, những người truyền giáo Pháp đã tham gia giáo dục và y tế và đã mang đến báo in đầu tiên ở nước này.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bangkokpost.com/travel/1471805/a-land-steeped-in-history|tựa đề=A land steeped in history|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Sau một thời kỳ chiến tranh đẫm máu tranh giành quyền lực, Ayutthaya bước sang thời kỳ vàng son, thịnh trị kéo dài 25 năm cuối cùng của thế kỷ 18. Văn học, nghệ thuật và các học thuật đều phát triển rực rỡ. Mối đe dọa lớn hơn không đến từ phương đông mà từ biên giới phía tây khi [[Myanmar|Miến Điện]] dưới triều đại mới của [[Alaungpaya]] mở cuộc xâm lăng,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.britannica.com/topic/Alaungpaya-Dynasty|tựa đề=Alaungpaya Dynasty|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> chinh phục các tiểu quốc của [[người Shan]] giáp với đất Thái.
 
Năm 1765 Miến Điện mở cuộc tấn công ồ ạt nhắm vào Ayutthaya. Sử Thái ghi rằng Ayutthaya điều binh kháng cự, cố thủ thị trấn Bang Rajan. Bị quân Miến vây hãm lâu dài Bang Rajan cuối cùng cũng thất thủ; kinh thành Auytthaya bị đốt sạch; đó là năm 1767. Đền đài cùng công trình nghệ thuật kể cả những kho sách quý ghi chép văn sử học của người Thái bị tiêu hủy cả.<ref>{{Chú thích web|url=https://whc.unesco.org/en/list/576/|tựa đề=Historic City of Ayutthaya|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
===Vương quốc Thonburi===
{{Multiple image
| align = left
| image1 = พระเจ้าตากทรงม้า.jpg
| caption1 = Tượng đài vua [[Taksin]] vĩ đại, tượng đài của vua Taksin cùng với bốn người lính đáng tin cậy của ông tại Chanthaburi
| image2 = Thonburi.jpg
| caption2 = Bản đồ cho thấy các khu vực của [[Vương quốc Thonburi]] Trong triều đại cuối của vua Taksin
| width1 = 150
| width2 = 101
| direction =
| width =
| background color = #FFF5FA
| header = [[Vương quốc Thonburi]]
}}Khi vương quốc Ayutthaya sụp đổ, một vị tướng người Xiêm có tên là [[Taksin]] cũng đang ở đó. Tập hợp những người ủng hộ mình thành một đội quân, một năm sau đó ông đã chiếm lại được thành phố, Có thể Taksin nhận thấy rằng Ayutthaya bị tàn phá nghiêm trọng nên việc khôi phục nó về tình trạng cũ chắc chắc sẽ quá sức đối với nguồn lực của ông. Người Miến quá quen thuộc với các tuyến đường để tiến đến Ayutthaya, và trong trường hợp người Miến lại tiến công, thì binh sĩ của ông sẽ không thể đủ sức bảo vệ thành phố. Do vậy, ông lập đô tại [[Thon Buri (quận)|Thonburi]], là nơi gần biển hơn Ayutthaya. Ngoài việc sẽ khó xâm nhập Thon Buri bằng đường bộ, sự lựa chọn này cũng sẽ ngăn chặn việc thu thập vũ khí và thiết bị quân sự của bất cứ ai có tham vọng biến bản thân thành một vương độc lập ở xa về thượng du [[sông Chao Phraya]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.khaosodenglish.com/news/2019/12/19/review-unanswered-questions-at-king-taksins-old-palace/|tựa đề=REVIEW: UNANSWERED QUESTIONS AT KING TAKSIN’S OLD PALACE|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.wangdermpalace.org/King%20Taksin.html|tựa đề=King Taksin The Great|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Những thắng lợi trước các đối thủ quyền lực là nhờ năng lực chiến đấu như một chiến binh của Taksin. Ông thường ở tiền tuyến trong khi đấu với kẻ địch, nhờ vậy truyền sĩ khí cho binh sĩ để họ bất chấp nguy hiểm. Trong số những quan chức gắn vận mệnh với ông có hai cá nhân mà sau này đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong lịch sử Thái Lan, họ là hai người con của một quan chức mang tước Pra Acksonsuntornsmiantra (พระอักษรสุนทรเสมียนตรา), người anh là Tongduang (ทองด้วง) và sau thành lập vương triều Chakri, người em là [[Maha Sura Singhanat|Boonma]] (บุญมา) nắm giữ vị trí quyền lực số hai.<ref>Prince Chula, p.74</ref>
 
Taksin đã chinh phục được các nước chư hầu, và chiếm lại miền Bắc từ người [[Myanmar|Miến Điện]]. Từ đó ông bắt đầu cuộc chinh phục toàn bộ các dân tộc Xiêm. Taksin tấn công người Miến Điện ở phía bắc năm 1774 và chiếm [[Thành phố Chiang Mai|Chiang Mai]] năm 1776, thống nhất Xiêm.
 
Nhưng sau đó, một cuộc đảo chính nhằm loại bỏ Taksin khỏi vương vị đã diễn ra.<ref>{{chú thích sách|title=The Rough Guide to Southeast Asia|year=2000|url=https://archive.org/details/roughguidetosout00roug|author=Rough Guides|publisher=[[Rough Guides]]|page=[https://archive.org/details/roughguidetosout00roug/page/823 823]|isbn=1-85828-553-4}}</ref> Khi đó có vị tướng ở thành Cổ Lạc làm phản, Taksin lệnh cho tướng Phraya San<ref>Sử Việt ghi là Oan Sản (寃産) hoặc Phi Nha Văn Sản.</ref> đi dẹp loạn. Nhưng Phraya San lại là anh trai của vị tướng làm loạn, hai anh em hợp nhau trở lại kinh thành đảo chính. Quân trong thành mở cổng cho Phraya San vào, Taksin bỏ trốn vào chùa nhưng bị bắt giam lại. Phraya San sai người báo cho [[Rama I|Chakri]] biết. Chakri giao một ít binh lính lại cho em trai Sô Si, còn mình thì dẫn đại quân về kinh thành, ngầm sai thủ hại sát hại Taksin rồi vu tội cho Phraya San. Cuối cùng, Chakri giết luôn Phraya San và tự lập làm vua.
 
===Vương quốc Rattanakosin===
[[Tập tin:Temple of the Emerald of buddha or Wat Phra Kaew.jpg|nhỏ|200x200px|[[Wat Phra Kaew]], kiến ​​trúc của thời kỳ Rattanakosin]]
Chakri làm vua, xưng là Ramathibodi. Đời sau quen gọi ông là [[Rama I]]. Ông quyết định dời đô từ Thonburi về Bang Makok, nay chính là [[Bangkok]]. Hoàng cung đặt ở khu vực Rattanakosin bốn phía là sông và kênh rạch tạo thành những hào nước phòng thủ tự nhiên. Sử gia phương Tây gọi vương quốc của Rama I là vương quốc Rattanakosin chính vì lý do này.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.tourismthailand.org/Articles/plan-your-trip-history-and-geography-geology|tựa đề=History & Geography & Geology|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
[[Tập tin:Jean-Leon Gerome 001.JPG|trái|nhỏ|200x200px|[[Napoléon III]] Nhận được tin nhắn Xiêm trong Cung điện Fontainebleau năm 1864.]]
Năm 1851, [[Rama IV]] (Mongkut) lên ngôi. Trái với vua anh (Rama III), Rama IV có thái độ cởi mở hơn với phương Tây. Năm 1855, Xiêm ký với Anh John Bowring, theo đó [[thuế nhập khẩu]] các loại vào Xiêm giảm xuống chỉ còn 3%, các [[độc quyền (kinh tế)]]. Trước những sức ép từ phương Tây, Rama IV muốn cải cách thể chế chính trị trong nước. Song ông không làm được nhiều vì sự phản đối của hoàng gia và quan lại. Dù sao, những nỗ lực của ông đã cho phép những cải cách sau đó phát.
 
{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 200
| width1 = 200
| image1 = King of Siam in Russia 1897.jpg
| caption1 = Vua [[Chulalongkorn]] ở Nga vào năm 1897 với [[Nicholas II]] Từ Nga, Cung điện Al Exander's.
| width2 = 200
| image2 = Flag of Siam (1855).svg
| caption2 = "Cờ voi trắng" Quốc kỳ Thái Lan từ 1855 đến 1916.
}}Năm 1868, Rama IV mất. Con trai cả của ông là Chulalongkorn (tức [[Rama V]]) lên ngôi vua. Năm 1873, ông đã lên ngôi lần thứ hai. Trong thời gian đi thăm các nước, ông đã học được nhiều chính sách cải cách để hiện đại hóa đất nước mình. Chulalongkorn đã hiện đại hóa triều đình Xiêm thông qua việc du nhập một chế độ Nội các, và hệ thống hành chính tỉnh bán phong kiến được đổi qua thành tỉnh (changwat) và huyện (amphoe) như ngày nay vẫn áp dụng. Ông đã tuyên bố ân xá cho tất cả tù nhân chính trị và dần bỏ chế độ nô lệ. Tuyến đường sắt đầu tiên của Thái Lan đã được khai trương năm 1896 nối Bangkok với Ayutthaya. Trong thời kỳ trị vì của ông, lịch phương Tây đã thay thế âm lịch.&nbsp; Chulalongkorn cũng tuyên bố tự do tôn giáo, cho phép Ki-tô giáo và Hồi giáo được hành đạo trong vương quốc Phật giáo này.<ref>{{Chú thích web|url=http://edition.cnn.com/ASIANOW/time/asia/magazine/1999/990823/rama1.html|tựa đề=Chulalongkorn|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
=== Chính sách "ngoại giao cây sậy" trước thực dân phương Tây ===
Trong lịch sử lập quốc của mình, Thái Lan từng là một nước lớn theo chủ nghĩa Đại Thái, lấn át các quốc gia láng giềng khi có thể, nhưng tới giữa thế kỷ XIX, Thái Lan đứng trước hiểm họa xâm lăng của các nước thực dân châu Âu. Về phía tây, Đế quốc Anh đã chiếm [[Myanmar|Miến Điện]], trong khi ở phía đông, Pháp đã chiếm 3 nước Việt Nam, Lào và [[Campuchia]]. Thái Lan vô tình trở thành vùng đệm địa lý giữa 2 thế lực [[thực dân]] đứng đầu thế giới khi đó là Anh và Pháp. Vì không muốn nổ ra xung đột với đối thủ, Anh và Pháp quyết định trung lập hóa Thái Lan, cả hai sẽ tự kiềm chế, không tiến quân xâm chiếm nước này<ref>Lịch sử thế giới cận đại. Nhà xuất bản Giáo dục. 2011. Trang 476</ref>.
 
Nhờ sự may mắn đó, cũng như biết lợi dụng mâu thuẫn giữa các cường quốc để họ tự kiềm chế nhau<ref>Lịch sử thế giới cận đại. Nhà xuất bản Giáo dục 2011. Trang 475</ref>, nhờ vậy Thái Lan đã tránh được các cuộc xâm lược và được hưởng thời gian độc lập, hòa bình tương đối lâu dài trong thời kỳ đế quốc thực dân xâm chiếm thuộc địa và trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]]. Thái Lan đã ký hiệp ước hữu nghị và thương mại với Anh năm 1826 và với Mỹ năm 1833, Hiệp ước trao đổi biên giới các tỉnh phía bắc [[Malaysia]] hiện tại năm 1909, nhờ đó thoát khỏi ách thuộc địa của các nước đế quốc lúc bấy giờ đang tranh giành nhau vùng [[Đông Nam Á]]. Thái Lan cũng đã ký hiệp định phân định biên giới [[sông Cửu Long|sông Mekong]] với [[Pháp]] và tránh né xung đột với [[đế quốc thực dân Pháp|thực dân Pháp]] vào cuối [[thế kỷ XIX]].
 
[[Tập tin:Map of Siam (territorial cessions).svg|nhỏ|trái|220px|Các lãnh thổ Thái Lan cắt cho Pháp và Anh từ 1867–1909:<br />
{{legend|#00FFFF|Lãnh thổ cắt cho Pháp 1867}}
{{legend|#006400|Lãnh thổ cắt cho Pháp 1888}}
{{legend|#1E90FF|Lãnh thổ cắt cho Pháp 1893}}
{{legend|#808000|Lãnh thổ cắt cho Anh 1893}}
{{legend|#4682B4|Lãnh thổ cắt cho Pháp 1904}}
{{legend|#00FF00|Lãnh thổ cắt cho Pháp 1907}}
{{legend|#FFA500|Lãnh thổ cắt cho Anh 1909}}
]]
Tuy giữ được vị thế độc lập, nhưng không có nghĩa Thái Lan không bị mất mát gì cho các nước thực dân châu Âu. Nước này đã phải nhân nhượng nhiều quyền lợi và phải cắt lãnh thổ cho Anh và Pháp. Năm 1888 và 1893, Thái Lan phải ký hiệp ước trao một số vùng đất phía đông cho Campuchia (thuộc quyền cai trị của Pháp). Năm 1904 và 1907 phải tiếp tục cắt đất, tổng cộng hơn 20.000&nbsp;km² cho Pháp. Năm 1909 phải cắt nhiều vùng đất rộng lớn ở phía Bắc cho Anh. Năm 1909, lại phải cắt vùng đất trên 40.000&nbsp;km² tại bán đảo [[Melaka|Malacca]] cho Anh<ref>Lịch sử thế giới cận đại. Nhà xuất bản Giáo dục. 2011. Trang 481</ref>. Tổng cộng, trong 50 năm, Thái Lan đã bị mất đi 352.877&nbsp;km² lãnh thổ<ref>{{Chú thích web | url = https://books.google.com.vn/books?id=TJEK4sHPlUsC&pg=PA169&lpg=PA169&dq=thailand+lost+territory+square&source=bl&ots=MFd-xW0VVw&sig=UYpRf5KXxudZM0JlrVAIgFDkyqQ&hl=vi&sa=X&ved=0ahUKEwiYsf3u8-LUAhUKW7wKHfqgAUwQ6AEIWjAI#v=onepage&q=thailand%20lost%20territory%20square&f=false | tiêu đề = Siam Mapped | tác giả = | ngày = | ngày truy cập = 8 tháng 2 năm 2018 | nơi xuất bản = Google Books | ngôn ngữ = }}</ref>, những vùng này ngày nay thuộc về Campuchia, Myanmar và Malaysia, coi như là bị mất hẳn. Lãnh thổ Thái Lan ngày nay chỉ còn rộng bằng 60% so với trước năm 1867 (514.000&nbsp;km² so với 867.000&nbsp;km²). Nhiều người Thái coi đây là sự sỉ nhục của phương Tây đối với quốc gia của họ, nhưng việc lo sợ một cuộc chiến tranh khiến chính phủ Thái Lan phải chấp nhận sự mất mát lãnh thổ đất nước<ref name=endo />.
 
===Chế độ quân chủ lập hiến===
Trước năm [[1932]], Thái Lan theo chế độ [[quân chủ chuyên chế]]. Sau cuộc cách mạng tư sản năm 1932 do một nhóm sĩ quan trẻ lãnh đạo, Thái Lan chuyển từ chế độ quân chủ chuyên chế sang chế độ [[quân chủ lập hiến]], đồng thời đi theo con đường tư bản chủ nghĩa. Ngày [[5 tháng 12|05 tháng 12]] năm 1932 vua Prachadhipok ([[Rama VII]]) đã thông qua bản [[hiến pháp]] đầu tiên của Thái Lan. Hơn 60 năm qua Thái Lan đã thay đổi 16 hiến pháp (nhiều lần đảo chính), nhưng Hiến pháp 1932 vẫn được coi là cơ sở. Cuối cùng, vào [[thập niên 1980]], Thái Lan chuyển hướng sang con đường [[nghị viện]] nhưng vẫn theo hướng tư bản chủ nghĩa nhằm phát triển kinh tế.
[[Tập tin:จอมพลป. พิบูลสงคราม ในปี 2484.jpg|nhỏ|200x200px|[[Plaek Phibunsongkhram|Plaek Phibunongkhram]] kiểm tra quân đội trong [[Chiến tranh Pháp-Thái]]]]
Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], Thái Lan là đồng minh lỏng lẻo của [[Nhật Bản]], cho Nhật đi qua đất Thái tiến đánh Malaysia, Myanmar. Lợi dụng thế suy yếu của nước [[Pháp]] (bị [[Đức Quốc xã|Đức quốc xã]] xâm chiếm) và sức mạnh hải quân khá hiện đại Thái Lan đã gây chiến với Pháp để tranh giành lãnh thổ [[Bán đảo Đông Dương|Đông Dương]]. Trong khi các cuộc biểu tình thể hiện chủ nghĩa dân tộc và các cuộc mít tinh chống Pháp được tổ chức tại Bangkok, các cuộc giao tranh nhỏ lẻ diễn ra ở dọc biên giới [[Sông Cửu Long|sông Mekong]]. Sau khi nước [[Trận chiến nước Pháp|Pháp thất thủ năm 1940]], thiếu tướng [[Plaek Phibunsongkhram|Plaek Pibulsonggram]] (thường được biết đến là "Phibun"), thủ tướng Thái Lan, quyết định rằng việc thua trận của nước Pháp đem đến cho người Thái một cơ hội chưa từng có để giành lại những vùng đất đai mà họ đã mất dưới triều vua [[Rama V|Chulalongkorn]].<ref>{{Chú thích web|url=http://www.masterkool.com/en/the-constitution-of-the-kingdom-of-thailand/|tựa đề=The Constitution of the Kingdom of Thailand|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20200607112609/http://www.masterkool.com/en/the-constitution-of-the-kingdom-of-thailand/|ngày lưu trữ=2020-06-07|url hỏng=|ngày truy cập=|url-status=dead}}</ref> [[Chiến tranh Pháp-Thái]], Lực lượng của Pháp ở Đông Dương bao gồm một đội quân xấp xỉ 50.000 lính. Khuyết điểm dễ thấy của quân Pháp là thiếu xe thiết giáp: chỉ có 20 xe tăng đã lỗi thời để chống lại gần 100 xe bọc thép của Lục quân Hoàng gia Thái Lan. Không quân Hoàng gia Thái Lan đã tiến hành các vụ ném bom ban ngày ở [[Viêng Chăn|Vientiane]], [[Phnôm Pênh|Phnom Penh]], [[Sisophon]] và [[Battambang]].<ref>{{Chú thích web|url=https://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=297|tựa đề=Franco-Thai War|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Người Pháp đã trả đũa bằng chính chiếc máy bay của họ, nhưng thiệt hại gây cho đối phương là ít hơn. Những hoạt động của Không quân Thái Lan, đặc biệt trong việc ném bom bổ nhào đã được [[Toàn quyền Đông Dương]] [[Jean Decoux]] nhận xét một cách miễn cưỡng rằng những chiếc phi cơ Thái Lan dường như được lái bởi những phi công dày dạn kinh nghiệm trận mạc.<ref>Elphick, Peter. (1995) Singapore: the Pregnable Fortress: A Study in Deception, Discord and Desertion. Coronet Books.</ref> Sau khi sự suy yếu của quân đội [[đế quốc Nhật Bản|phát xít Nhật]] vào cuối thế chiến, một nhóm quân đội Thái Lan làm đảo chính vào ngày 1 tháng 8 năm 1944, lật đổ chính phủ thân Nhật và ngay lập tức chuyển nước Thái từ một đồng minh lỏng lẻo của Nhật trong một đêm trở thành đồng minh của Mỹ và tiếp tục giữ được độc lập và hòa bình.
 
Sau thế chiến, Thái Lan bị đối xử như một quốc gia đối địch bởi [[Anh]] và [[Pháp]], mặc dù [[Hoa Kỳ|Mỹ]] đã can thiệp để giảm nhẹ các điều khoản trừng phạt Thái Lan. Thái Lan không bị lực lượng [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|Đồng Minh]] chiếm đóng, nhưng phải trả lại các lãnh thổ mà Nhật đã chiếm trong thế chiến 2 cho Anh và Pháp<ref name="endo">[http://www.endofempire.asia/0827-the-lost-territories-franco-thai-relations-after-wwii-3/ The lost territories: Franco-Thai relations after WWII | End of Empire<!-- Bot generated title -->]</ref>. Thời kỳ hậu chiến cũng là thời kỳ Thái Lan thắt chặt quan hệ với [[Hoa Kỳ]], như để bảo trợ Hoàng gia Thái Lan khỏi nguy cơ chủ nghĩa cộng sản lan truyền từ các quốc gia lân bang.
 
{{multiple image
| align = right
| direction = horizontal
| width = 180
| width1 = 180
| image1 = Royal Thai flag is carried down gangplank of USS Okinagon.jpg
| caption1 = Tháng 7-1968, Royal Thai (Black Panther Division) tại bến cảng Tân Cảng, Việt Nam.
| width2 = 180
| image2 = Queen's Cobras Conduct a Search and Sweep Mission in Phuoc Tho, 11-67 2.jpg
| caption2 = Những người lính của Trung đoàn Tình nguyện Quân đội Hoàng gia Thái Lan (Queen's Cobras) thực hiện một nhiệm vụ tìm kiếm và càn quét ở Phước Thơ.
}}
 
Thái Lan có tham gia vào [[chiến tranh Việt Nam]]<ref>{{chú thích web|url=http://www.uhpress.hawaii.edu/p-9780824834890.aspx|tiêu đề=In Buddha's Company: Thai Soldiers in the Vietnam War|author=|ngày=|ngôn ngữ=|nơi xuất bản=|ngày truy cập=11 tháng 11 năm 2017}}</ref>, họ đóng vai trò hàng đầu trong số các nước đồng minh của Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam. Thái Lan là nhà cung cấp số quân viễn chinh lớn thứ ba cho Hoa Kỳ miền Nam Việt Nam, và về phe của [[Hoa Kỳ]] do lo sợ sự lan truyền của chủ nghĩa Cộng sản trên thế giới và ngay tại đất nước của chính mình. Thái Lan đã cử 40.000 binh tham chiến, với con số hơn 351 binh lính tử nạn đã được ghi nhận.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nytimes.com/2017/11/07/opinion/thailand-vietnam-war.html|tựa đề=Why Thailand Takes Pride in the Vietnam War|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Tinh thần quân lính Thái Lan khi đó nói chung khá cao, họ tự hào về vai trò là "những người bảo vệ Hoàng gia Thái Lan khỏi [[chủ nghĩa cộng sản]]" và là Phật tử. Các lực lượng Thái Lan thường được các đồng minh Mỹ tôn trọng và gây ra cho các đối thủ Việt Nam của họ nhiều tổn thất<ref>{{Chú thích web|url=https://history.army.mil/html/books/090/90-5-1/CMH_Pub_90-5-1.pdf|tựa đề=Vietnam Studies Allied Participation in Vietnam|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://thevietnamwar.info/thailand-involvement-vietnam-war/|tựa đề=Thailand Involvement in Vietnam War|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=34384|tựa đề=Forgotten Soldiers in Vietnam|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Lực lượng du kích ủng hộ chủ nghĩa cộng sản ở Thái Lan hoạt động tích cực trong khoảng [[thập niên 1960]] cho tới năm [[1987]] nhưng chưa bao giờ là một mối đe dọa nghiêm trọng cho chính quyền, tại thời kỳ đỉnh điểm họ đã có đến 12 ngàn du kích quân trong hàng ngũ. Kể từ sau năm 1979, khi quân [[Khmer Đỏ]] bị Việt Nam đánh bại tại [[Campuchia]], Thái Lan đã cho phép tàn quân Khmer Đỏ đóng căn cứ bên trong lãnh thổ của mình. Việc này đã dẫn đến một số cuộc giao chiến tại khu vực biên giới giữa quân đội Thái Lan và Việt Nam, cho tới khi Việt Nam rút quân khỏi Campuchia vào năm 1989.
 
===Lịch sử đương đại===
Gần đây, Thái Lan trở thành một thành viên tích cực trong [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á]] ([[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á|ASEAN]]), đặc biệt là sau khi chế độ dân chủ được tái lập sau năm 1992.
 
Năm 1997, Thái Lan trở thành tâm điểm của [[Khủng hoảng tài chính châu Á 1997|Khủng hoảng tài chính Đông Á]]. Đồng [[baht]] nhanh chóng sụt giá từ mức 25 baht đổi 1 đô la xuống mức 56 baht đổi 1 đô la, thị trường chứng khoán sụt giảm 75%, kinh tế sụt giảm trên 10% trong giai đoạn 1997-1999. Kinh tế Thái Lan mất 6 năm tiếp theo để khôi phục, đến năm 2007, tỷ giá giữa đồng baht và đô la là 33:1. Tuy nhiên, kinh tế Thái Lan đã không còn tăng trưởng nhanh như trước nữa, GDP đầu người của nước này chỉ tăng trung bình 2% mỗi năm trong giai đoạn 2007-2019. Đến năm 2020, Đại dịch Covid-19 xảy ra khiến kinh tế Thái Lan bị sụt giảm tới 7,5 - 8%, cho tới năm 2022 nước này vẫn chưa hồi phục mức GDP năm 2019.
 
Đã có một số đụng độ quân sự giữa Thái Lan và [[Campuchia]] vào giai đoạn 2010-2012, khi cả hai nước tranh chấp chủ quyền tại vùng quanh [[đền Preah Vihear]] của người Khmer, ngôi đền được ''[[Tòa án Quốc tế vì Công lý]]'' (International Court of Justice) vào năm 1962 tuyên bố thuộc về [[Campuchia]].<ref name="endo" /> Xung đột kết thúc khi tòa án quốc tế tiếp tục phán quyết ngôi đền thuộc về Campuchia.
 
Lịch được sử dụng chính thức tại Thái Lan là [[Phật lịch]], một loại lịch của người phương Đông, sớm hơn [[Lịch Gregory|Tây lịch]] 543 năm. Năm 2018 thì là năm thứ 2561 Phật lịch tại Thái Lan.
 
Năm 2020, lần đầu tiên kể từ năm 1931, nhiều người Thái Lan đã biểu tình công khai phản đối Hoàng gia, kêu gọi hạn chế quyền lực của quốc vương. Người biểu tình tuyên bố đất nước thuộc về nhân dân chứ không phải vua [[Rama X]], họ công khai thách thức hoàng gia Thái Lan. Ở Thái Lan, bất kỳ người nào xúc phạm hoàng gia, đặc biệt là quốc vương, là một trọng tội. Nhưng những người biểu tình đã ngày càng liều lĩnh hơn, có người đã hô ''"Đả đảo phong kiến, nhân dân muôn năm"''<ref>https://tuoitre.vn/nguoi-thai-pha-vo-cam-ky-90-nam-cong-khai-thach-thuc-hoang-gia-20200920111559338.htm</ref>
 
== Địa lý ==
[[Tập tin:Thailand BMNG.png|thế=|trái|nhỏ|200x200px|Bản đồ tổng hợp vệ tinh của Thái Lan.]]
{{main|Địa lý Thái Lan}}Hội đồng nghiên cứu Quốc gia phân chia Thái Lan thành 6 vùng địa lý, dựa trên các đặc điểm tự nhiên bao gồm địa hình và dòng chảy, cũng như mô hình văn hóa của con người. Đó là: Khu vực phía Bắc, đông Bắc, miền Trung, miền phía Đông, miền Tây và miền Nam. Mặc dù Bangkok về mặt địa lý là một phần của đồng bằng trung tâm, vì là thủ đô và thành phố lớn nhất, khu vực này có thể coi là khía cạnh khác, một khu vực riêng biệt. Mỗi vùng trong 6 vùng địa lý khác so với vùng khác ở dân số, các nguồn lực cơ bản, đặc điểm tự nhiên và mức độ phát triển kinh tế xã hội. Sự đa dạng của các vùng thực tế là thuộc tính nổi bật trong địa chất Thái Lan.
 
===Địa hình===
{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 200
| header =
| image1 = Chiang Dao National Park Chiang Mai.jpg
| caption1 = Một đỉnh núi ở phía bắc Thái Lan, Chiang Mai.
| image2 = อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่4.jpg
| caption2 = Vườn quốc gia Khao Yai.
| image3 = Koh Ngai 07.jpg
| caption3 = Bãi biển, miền nam Thái Lan.
| image4 = ดอยอินทนนท์-3.jpg
| caption4 = Rừng ở phía bắc Thái Lan.
}}
 
Với diện tích 512.302 km² (tương đương diện tích [[Việt Nam]] cộng với [[Lào]]), Thái Lan [[Danh sách quốc gia theo diện tích|xếp thứ 50]] trên thế giới về diện tích, rộng thứ ba tại [[Đông Nam Á]], sau [[Indonesia]] và [[Myanmar]].
 
Thái Lan là mái nhà chung của một số vùng địa lý khác nhau, tương ứng với các vùng kinh tế. Đặc điểm nổi bật của địa hình Thái Lan là núi cao, một đồng bằng trung tâm và một vùng cao nguyên. Núi chiếm phần lớn phía bắc Thái và trải rộng dọc theo biên giới Myanmar qua [[Eo đất Kra|eo Kra]] và [[bán đảo Mã Lai]]. Đồng bằng trung tâm là một vùng đất thấp bồi bởi [[sông Chao Phraya]] và các chi lưu, đó hệ thống sông chính của nước này, chảy vào đồng bằng ở đầu [[vịnh Bangkok]]. Hệ thống sông Chao Phraya chiếm khoảng một phần ba lãnh thổ quốc gia. Ở phía đông bắc của đất nước là [[cao nguyên Khorat]], một khu vực nhấp nhô nhẹ với đồi thấp và hồ nông, cung nước vào sông Mekong qua [[sông Mun]]. Hệ thống sông Mê đổ vào [[Biển Đông]] bao gồm một loạt các kênh và đập.
 
Cùng nhau, các hệ thống sông Chao Phraya và Mê Kông duy trì nền nông nghiệp Thái Lan qua việc hỗ trợ trồng lúa và cung cấp đường thủy cho việc vận chuyển hàng hóa, người. Ngược lại, các đặc điểm tự nhiên phân biệt của bán đảo Thái Lan là đường bờ biển dài, các hòn đảo ngoài khơi và đầm lầy ngập mặn giảm đi.
 
=== Khí hậu ===
{{chính|Khí hậu Thái Lan}}
Khí hậu Thái Lan chịu ảnh hưởng bởi gió mùa có đặc điểm theo mùa (gió mùa tây nam và gió mùa đông bắc).<ref name="tmd">{{chú thích web|url=http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf|title=The Climate of Thailand|publisher=Thai Meteorological Department|access-date=ngày 18 tháng 8 năm 2016|archive-date=2016-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20160801225446/http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf|url-status=dead}}</ref> Gió mùa tây nam bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 9 được đặc trưng bởi chuyển động của không khí ấm ẩm từ Ấn Độ Dương tới Thái Lan, gây ra mưa dồi dào nhất đất nước.{{Rp|2}} Gió mùa đông bắc bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 2 mang lại không khí lạnh và khô nhất Thái Lan từ Trung Quốc. Ở miền nam Thái Lan, gió mùa đông bắc mang lại thời tiết ấm áp và mưa nhiều trên bờ biển phía đông. Phần lớn Thái Lan có khí hậu "nhiệt đới ẩm và khô hoặc khí hậu thảo nguyên" loại ([[khí hậu xavan]]).<ref>{{chú thích web|url=https://php.radford.edu/~swoodwar/biomes/?page_id=105|title=Tropical Savannas|author=Dr. Susan L. Woodward|tên=|ngày=|year=1997–2014|work=Biomes of the World|publisher=S. L. Woodward|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|access-date =}}</ref> về Phía nam và đầu phía đông của miền đông có [[khí hậu nhiệt đới gió mùa]].
 
Thái lan đã 3 mùa.{{Rp|2}} Mùa mưa (giữa tháng 4 - giữa tháng 9) chiếm ưu thế trên phần lớn đất nước. Mùa này đặc trưng bởi mưa dồi dào vào tháng 8 và 9 là thời kì ẩm ướt nhất trong năm.{{Rp|2}} Đôi khi có thể dẫn đến lũ lụt.{{Rp|4}} Ngoài mưa gây ra bởi gió mùa tây nam, những dải hội tụ (ITCZ) và [[xoáy thuận]] nhiệt đới cũng góp phần gây mưa trong mùa mưa. Tuy nhiên, những đợt khô thường xảy ra trong khoảng 1 - 2 tuần kể từ đầu tháng 6 - 7. Đó là do sự chuyển động về phía bắc của dải hội tụ đến miền nam Trung Quốc. Mùa Đông bắt đầu từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 3. Phần lớn Thái Lan trải qua thời tiết khô trong mùa này với nhiệt độ nhẹ. Ngoại trừ phía nam Thái Lan, nơi có lượng mưa lớn, đặc biệt là vào tháng 10 - 11. Hai tháng mùa hè từ giữa tháng 3 đến giữa tháng 4 và đặc trưng là thời tiết ấm hơn.
 
Do đặc điểm thiên nhiên nội địa và vĩ độ, miền bắc, đông bắc, trung và đông của Thái Lan trải qua một thời gian dài thời tiết ấm áp. Trong thời gian nóng nhất trong năm (tháng 3 - tháng 4), nhiệt độ thường đạt tới {{Convert|40|°C|°F}} trở lên, ngoại trừ vùng duyên hải, nơi gió biển có nhiệt độ dịu buổi chiều. Ngược lại, sự bùng phát không khí lạnh từ Trung Quốc có thể mang lại nhiệt độ lạnh hơn trong một số trường hợp (đặc biệt là ở miền bắc và đông) gần hoặc dưới {{Convert|0|°C|°F}}. Nam Thái lan đặc trưng bởi thời tiết ôn hòa quanh năm với nhiệt độ ít thay đổi ban ngày và mùa hè thay đổi do ảnh hưởng của biển.
 
Hầu hết quốc gia có lượng mưa hàng năm là {{Convert|1300|to|1700|mm|abbr=on}}.
 
===Động thực vật===
[[Tập tin:Giant oceanic manta ray.jpg|nhỏ|200x200px|[[Cá nạng hải]], [[Đảo Phi Phi]]]]
Thái Lan là quốc gia có nhiều loài động vật quý hiếm trên thế giới sinh sống, nổi bật nhất là [[hổ]], [[voi]] và [[bò tót]] khổng lồ. Rất nhiều loài đang đứng trước hiểm họa diệt chủng do nạn săn trộm và phá rừng.
 
[[Voi]] là biểu tượng quốc gia của Thái Lan. Hiện nay số lượng voi suy giảm nghiêm trọng do nạn săn trộm voi để lấy [[ngà voi]], và gần đây là để lấy [[thịt voi]]<ref>{{chú thích web|url=https://www.theguardian.com/environment/2012/jan/26/poaching-thailand-elephant-meat|title=Poaching for meat poses new extinction risk to Thai elephants|tác giả=|last=Press|first=Associated|date=|website=the Guardian|language=en|archiveurl=|archive-date=|url-status=|access-date =|df=}}</ref>. Voi con thường bị bắt để sử dụng trong các điểm tham quan du lịch, mặc dù việc sử dụng chúng đã giảm kể từ khi chính phủ cấm khai thác vào năm 1989. Hiện nay số lượng cá thể voi sống trong điều kiện bị giam cầm thậm chí còn lớn hơn cả số voi còn tồn tại ngoài tự nhiên, và các nhà hoạt động môi trường cáo buộc rằng những con voi sống trong điều kiện nuôi nhốt thường bị ngược đãi<ref>{{chú thích web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/10/1016_021016_phajaan.html|title=Activists Denounce Thailand's Elephant "Crushing" Ritual|author=Jennifer Hile|tên=|date=|website=|publisher=National Geographic Today|archiveurl=|archive-date=|url-status=|access-date =|df=}}</ref>.
== Hành chính ==
Thái Lan được chia làm 76 [[tỉnh (Thái Lan)|tỉnh]] (จังหวัด ''changwat''), trong đó có 2 thành phố trực thuộc trung ương: [[Bangkok]] và [[Pattaya]]. Do có phân cấp hành chính tương đương cấp tỉnh, Bangkok thường được xem là tỉnh thứ 76 của Thái Lan.
 
Các tỉnh được chia thành các [[Huyện (Thái Lan)|huyện]] (อำเภอ ''amphoe'') hoặc [[quận]] (เขต ''khet''). Năm 2017, Thái Lan có tổng cộng 878 huyện và 50 quận (thuộc Bangkok)<ref>{{chú thích web|url=https://multi.dopa.go.th/pab/news/cate9/view46|title=Statistics of Administrative Divisions, Provincial Affairs Bureau|last=|first=|date=|website=|access-date =}}</ref>. Một số phần của các tỉnh giáp ranh với Bangkok (như [[Nonthaburi (tỉnh)|Nonthaburi]], [[Pathum Thani (tỉnh)|Pathum Thani]], [[Samut Prakan (tỉnh)|Samut Prakan]], [[Nakhon Pathom (tỉnh)|Nakhon Pathom]] và [[Samut Sakhon (tỉnh)|Samut Sakhon]]) thường được gộp chung và được biết đến như [[Vùng đô thị Bangkok]]. Các huyện được chia thành các xã (ตำบล ''tambon''), trong khi các quận được chia thành các phường (ท้องที่ ''thongthi''). Các xã được chia thành các thôn (หมู่บ้าน ''muban'').
 
Các đô thị của Thái Lan gồm ba cấp, [[Thành phố (Thái Lan)|thành phố]] (เทศบาลนคร ''Thesaban nakhon''), [[Thị xã (Thái Lan)|thị xã]] (เทศบาลเมือง ''Thesaban mueang'') và thị trấn (เทศบาลตำบล ''Thesaban tambon''). Nhiều thành phố và thị xã đồng thời là tỉnh lỵ. Tuy nhiên một tỉnh có thể có tới hai thành phố và vài thị xã.
 
=== Danh sách các tỉnh Thái Lan theo Vùng ===
 
{| class="vatop"
|'''[[Miền Bắc Thái Lan]]'''
|'''[[Isan|Đông Bắc Thái Lan]]'''
|'''[[Miền Trung Thái Lan]]'''
| rowspan="4" |{{Ảnh bản đồ các tỉnh Thái Lan}}
|-
|
<ol start="1">
<li>[[Chiang Mai (tỉnh)|Chiang Mai]]
<li>[[Chiang Rai (tỉnh)|Chiang Rai]]
<li>[[Kamphaeng Phet (tỉnh)|Kamphaeng Phet]]
<li>[[Lampang (tỉnh)|Lampang]]
<li>[[Lamphun (tỉnh)|Lamphun]]
<li>[[Mae Hong Son (tỉnh)|Mae Hong Son]]
<li>[[Nakhon Sawan (tỉnh)|Nakhon Sawan]]
<li>[[Nan (tỉnh)|Nan]]
<li>[[Phayao (tỉnh)|Phayao]]
<li>[[Phetchabun (tỉnh)|Phetchabun]]
<li>[[Phichit (tỉnh)|Phichit]]
<li>[[Phitsanulok (tỉnh)|Phitsanulok]]
<li>[[Phrae (tỉnh)|Phrae]]
<li>[[Sukhothai (tỉnh)|Sukhothai]]
<li>[[Tak (tỉnh)|Tak]]
<li>[[Uthai Thani (tỉnh)|Uthai Thani]]
<li>[[Uttaradit (tỉnh)|Uttaradit]]
</ol>
|
<ol start="1">
<li>[[Amnat Charoen (tỉnh)|Amnat Charoen]]
<li>[[Buriram (tỉnh)|Buriram]]
<li>[[Bueng Kan (tỉnh)|Bueng Kan]]
<li>[[Chaiyaphum (tỉnh)|Chaiyaphum]]
<li>[[Kalasin (tỉnh)|Kalasin]]
<li>[[Khon Kaen (tỉnh)|Khon Kaen]]
<li>[[Loei (tỉnh)|Loei]]
<li>[[Maha Sarakham (tỉnh)|Maha Sarakham]]
<li>[[Mukdahan (tỉnh)|Mukdahan]]
<li>[[Nakhon Phanom (tỉnh)|Nakhon Phanom]]
<li>[[Nakhon Ratchasima (tỉnh)|Nakhon Ratchasima]]
<li>[[Nongbua Lamphu (tỉnh)|Nongbua Lamphu]]
<li>[[Nong Khai (tỉnh)|Nong Khai]]
<li>[[Roi Et (tỉnh)|Roi Et]]
<li>[[Sakon Nakhon (tỉnh)|Sakon Nakhon]]
<li>[[Sisaket (tỉnh)|Sisaket]]
<li>[[Surin (tỉnh)|Surin]]
<li>[[Ubon Ratchathani (tỉnh)|Ubon Ratchathani]]
<li>[[Udon Thani (tỉnh)|Udon Thani]]
<li>[[Yasothon (tỉnh)|Yasothon]]
</ol>
|
<ol start="1">
<li>[[Ang Thong (tỉnh)|Ang Thong]]
<li>[[Ayutthaya (tỉnh)|Ayutthaya]]
<li>[[Bangkok]]
<li>[[Chainat (tỉnh)|Chainat]]
<li>[[Kanchanaburi (tỉnh)|Kanchanaburi]]
<li>[[Lopburi (tỉnh)|Lopburi]]
<li>[[Nakhon Nayok (tỉnh)|Nakhon Nayok]]
<li>[[Nakhon Pathom (tỉnh)|Nakhon Pathom]]
<li>[[Nonthaburi (tỉnh)|Nonthaburi]]
<li>[[Pathum Thani (tỉnh)|Pathum Thani]]
<li>[[Phetchaburi (tỉnh)|Phetchaburi]]
<li>[[Prachuap Khiri Khan (tỉnh)|Prachuap Khiri Khan]]
<li>[[Ratchaburi (tỉnh)|Ratchaburi]]
<li>[[Samut Prakan (tỉnh)|Samut Prakan]]
<li>[[Samut Sakhon (tỉnh)|Samut Sakhon]]
<li>[[Samut Songkhram (tỉnh)|Samut Songkhram]]
<li>[[Saraburi (tỉnh)|Saraburi]]
<li>[[Sing Buri (tỉnh)|Sing Buri]]
<li>[[Suphanburi (tỉnh)|Suphanburi]]
</ol>
|-
|'''[[Miền Đông Thái Lan]]'''
| colspan="2" style="text-align:center;" |'''[[Miền Nam Thái Lan]]'''
|-
|
#[[Chachoengsao (tỉnh)|Chachoengsao]]
#[[Chanthaburi (tỉnh)|Chanthaburi]]
#[[Chonburi (tỉnh)|Chonburi]]
#[[Rayong (tỉnh)|Rayong]]
#[[Prachinburi (tỉnh)|Prachinburi]]
#[[Sa Kaeo (tỉnh)|Sa Kaeo]]
#[[Trat (tỉnh)|Trat]]
|
<ol start="1">
<li>[[Chumphon (tỉnh)|Chumphon]]
<li>[[Krabi (tỉnh)|Krabi]]
<li>[[Nakhon Si Thammarat (tỉnh)|Nakhon Si Thammarat]]
<li>[[Narathiwat (tỉnh)|Narathiwat]]
<li>[[Pattani (tỉnh)|Pattani]]
<li>[[Phang Nga (tỉnh)|Phang Nga]]
<li>[[Phatthalung (tỉnh)|Phatthalung]]
</ol>
|
<ol start="8">
<li>[[Phuket (tỉnh)|Phuket]]
<li>[[Ranong (tỉnh)|Ranong]]
<li>[[Satun (tỉnh)|Satun]]
<li>[[Songkhla (tỉnh)|Songkhla]]
<li>[[Surat Thani (tỉnh)|Surat Thani]]
<li>[[Trang (tỉnh)|Trang]]
<li>[[Yala (tỉnh)|Yala]]
</ol>
|}
 
== Chính trị ==
{{xem thêm|Hiến pháp Thái Lan}}
{{xem thêm|Chính phủ Thái Lan}}
{{multiple image
| align = left
| image1 = King Rama X official (crop) (cropped).png
| width1 = 145
| caption1 = <center>[[Quốc vương Thái Lan|Quốc vương]]<br /><small>[[Vajiralongkorn]]</small></center>
| image2 =
| width2 = 145
| caption2 = <center>[[Thủ tướng Thái Lan|Thủ tướng]]<br /><small>[[Prayut Chan-o-cha]]</small></center>
|direction=|width=}}
* Thể chế nhà nước: [[quân chủ lập hiến]].
* Cơ cấu các cơ quan quyền lực:
[[Tập tin:Sappaya-Sapasathan 2019-07-25.jpg|thế=|nhỏ|200x200px|Tòa nhà Quốc hội Thái Lan]]
[[Nguyên thủ quốc gia]] là nhà [[Vua]]: Được coi là thiêng liêng và bất khả xâm phạm. Về danh nghĩa nhà Vua là người đứng đầu [[nhà nước]], Tổng Tư lệnh quân đội và là người bảo trợ [[Phật giáo]].
 
[[Quốc hội]]: Theo Hiến pháp ngày [[24 tháng 8]] năm [[2007]], [[Quốc hội Thái Lan]] là Quốc hội lưỡng viện. [[Hạ viện]] (cơ quan lập pháp) gồm 480 ghế và [[Thượng viện]] gồm 150 ghế. Tuy nhiên Hiến pháp 2007 đã bị bãi bỏ bởi [[Đảo chính Thái Lan 2014|cuộc đảo chính năm 2014]], những người đảo chính sau đó đã điều hành đất nước như là một chế độ độc tài quân sự.
 
[[Chính phủ]]: bao gồm 36 thành viên gồm 3 [[Phó Thủ tướng]], 21 [[Bộ trưởng]] và 11 Thứ trưởng. Ngoài ra còn có một số Ủy ban của Chính phủ được lập ra để phối hợp thực hiện các chính sách chung.<ref>[http://www.mofa.gov.vn/vi/cn_vakv/ca_tbd/nr040819104152/ns070801102436#0c63gOSyiV52 THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ THÁI LAN VÀ QUAN HỆ VIỆT NAM-THÁI LAN], ''Bộ Ngoại giao Việt Nam'' (12/2009). Ngày truy cập: 8/2/2015.</ref>
 
Từ khi lật đổ chế độ [[quân chủ chuyên chế]] năm 1932, Thái Lan đã có 17 [[hiến pháp]] và sửa đổi<ref>The Council of State, [http://www.parliament.go.th/files/library/b05.htm Constitutions of Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071009173856/http://www.parliament.go.th/files/library/b05.htm |date = ngày 9 tháng 10 năm 2007}}. This list contains 2 errors: it states that the 6th constitution was promulgated in 1912 (rather than 1952), and it states that the 11th constitution was promulgated in 1976 (rather than 1974).</ref><ref name="Thanet">Thanet Aphornsuvan, {{PDFlink|[http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political History]|152&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 155909 bytes -->}}, 2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective</ref>. Trong suốt quá trình đó, chính phủ liên tiếp chuyển đổi qua lại từ chế độ độc tài quân sự sang chế độ dân chủ, nhưng tất cả các chính phủ đều thừa nhận triều đại cha truyền con nối của Hoàng gia Thái Lan như lãnh đạo tối cao của dân tộc<ref name="multiple">{{Chú thích web |url=http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ |ngày truy cập=2007-07-27 |tựa đề=A list of previous coups in Thailand |archive-date=2009-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090224093424/http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.foxnews.com/story/0,2933,214562,00.html A list of recent coups in Thailand's history]</ref>.
 
Nền chính trị Thái Lan từng chứng kiến 20 cuộc đảo chính hoặc nỗ lực đảo chính của quân đội từ năm 1932 tới năm 2014. Lệnh thiết quân luật của nước này cho phép quân đội có quyền hạn lớn trong việc ban hành lệnh cấm tụ tập, hạn chế đi lại và bắt giữ người.<ref>{{Chú thích web | url = http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/dao-chinh-quan-su-o-thai-lan-2994416.html | tiêu đề = Đảo chính quân sự ở Thái Lan - VnExpress | tác giả = | ngày = | ngày truy cập = 8 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = [[VnExpress|VnExpress - Tin nhanh Việt Nam]] | ngôn ngữ = }}</ref>
 
Kể từ tháng 5 năm 2014, Thái Lan đã được cai trị bởi một chính quyền quân sự - Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia Thái Lan, trong đó bãi bỏ một phần hiến pháp 2007, tuyên bố thiết quân luật trên toàn quốc và ra lệnh giới nghiêm, cấm hội họp chính trị, bắt và giam giữ các nhà hoạt động chính trị chống cuộc đảo chính, áp đặt kiểm duyệt internet và nắm quyền kiểm soát các phương tiện truyền thông.
 
=== Giai đoạn 1997 - 2006 ===
{{Các chủ đề Thái Lan}}
Hiến pháp 1997 là hiến pháp đầu tiên được phác thảo bởi Hội đồng lập pháp dân cử, và thường được gọi là "Hiến pháp nhân dân"<ref name="Criminal Justice">Kittipong Kittayarak, {{PDFlink|[http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_rms/no60/ch06.pdf The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform]|221&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 227040 bytes -->}}</ref>.
 
Hiến pháp 1997 được thiết lập bởi quốc hội lưỡng viện bao gồm 500 hạ nghị sĩ (สภาผู้แทนราษฎร ''sapha phutan ratsadon'') và 200 thượng nghị sĩ (วุฒิสภา ''wuthisapha''). Lần đầu tiên trong lịch sử Thái Lan, cả hai viện đều lập tức thông qua (dự thảo hiến pháp). Nhiều [[nhân quyền|quyền con người]] được thừa nhận, làm tăng thêm mức độ ổn định của chính phủ dân bầu. [[Hạ viện]] được chọn thông qua hệ thống bầu cử ''first-past-the-post'', trong đó (trong một vùng) chỉ có duy nhất một người chiến thắng bởi đa số phiếu. [[Thượng viện]] được lựa chọn dựa trên hệ thống hành chính cấp tỉnh, tùy thuộc vào số dân mà mỗi tỉnh có một hoặc nhiều hơn các thượng nghị sĩ đại diện cho mình. Các nghị sĩ thượng viện có nhiệm kỳ 6 năm, còn ở hạ viện là 4 năm.
[[Tập tin:Vladimir Putin at APEC Summit in Thailand 19-21 October 2003-8.jpg|trái|nhỏ|200x200px|[[Tổng thống Nga]] [[Vladimir Vladimirovich Putin|Putin]] và cựu Thủ tướng [[Thaksin Shinawatra]] trước Hội nghị thượng đỉnh APEC năm 2003.]]
Hệ thống [[tư pháp]] (ศาล ''saan'') bao gồm [[Tòa án hoàng gia Thái Lan|tòa án hoàng gia]] (ศาลรัฐธรรมนูญ ''săan rát-tà-tam-má-nuun'') chuyên phân xử về các hoạt động lập pháp của [[quốc hội]], sắc lệnh hoàng gia và các vấn đề chính trị.
 
Năm 2001 diễn ra cuộc tổng tuyển cử quốc hội đầu tiên sau Hiến pháp 1997, được xem là cởi mở nhất, vô tư nhất (không tham nhũng) trong lịch sử Thái Lan<ref>Robert B. Albritton and Thawilwadee Bureekul, {{PDFlink|[http://www.asianbarometer.org/newenglish/publications/workingpapers/no.28.pdf Developing Democracy under a New Constitution in Thailand]|319&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 327281 bytes -->}}, National Taiwan University and Academia Sinica Asian Barometer Project Office Working Paper Series No. 28, 2004</ref>. Chính phủ được bầu ra sau đó cũng là chính phủ đầu tiên trong [[lịch sử Thái Lan]] hoàn tất nhiệm kỳ 4 năm. Cuộc bầu cử năm 2005 có nhiều cử tri bị đuổi và được khuyến cáo rằng để giảm bớt tình trạng mua phiếu so với trước đây<ref>Pongsudhirak Thitinan, "Victory places Thaksin at crossroads", Bangkok Post, ngày 9 tháng 2 năm 2005</ref><ref>{{Chú thích báo |url=http://www.nationmultimedia.com/Election2005/news/news.php?news=02%2F10020506.htm |date=ngày 10 tháng 2 năm 2005 |title=Unprecedented 72% turnout for latest poll |publisher=The Nation |access-date=2007-07-27 |archive-date=2005-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050319213634/http://www.nationmultimedia.com/Election2005/news/news.php?news=02%2F10020506.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="QuoVadis">Aurel Croissant and Daniel J. Pojar, Jr., [http://www.ccc.nps.navy.mil/si/2005/Jun/croissantJun05.asp Quo Vadis Thailand? Thai Politics after the 2005 Parliamentary Election] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090419131607/http://www.ccc.nps.navy.mil/si/2005/Jun/croissantJun05.asp |date = ngày 19 tháng 4 năm 2009}}, Strategic Insights, Volume IV, Issue 6 (June 2005)</ref>.
 
Đầu năm 2006, những cáo buộc về tình trạng [[tham nhũng]] gây sức ép lớn, bắt buộc [[Thaksin Shinawatra]] phải kêu gọi một cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Phe đối lập tẩy chay cuộc bầu cử và Thaksin lại tái đắc cử. Mâu thuẫn mỗi ngày một tăng, dẫn đến vụ [[đảo chính]] quân sự ngày 19 tháng 9 năm 2006.
 
=== Sau đảo chính 2006 ===
Ngày [[19 tháng 9]] năm [[2006]], một hội đồng quân sự đã tiến hành lật đổ chính phủ Thaksin, sau đó huỷ bỏ hiến pháp, giải tán [[Quốc hội]] và [[Tòa án]], giám sát, bắt giữ và cách chức một số thành viên [[chính phủ]], thiết quân luật và, cuối cùng, chọn một thành viên của hội đồng cơ mật hoàng gia, cựu tổng tư lệnh [[lục quân]] Thái Lan, tướng [[Surayud Chulanont]] lên làm [[thủ tướng]]. Sau đó Hội đồng quân sự đồng thuận đưa ra hiến pháp tạm thời và chọn ra một hội thẩm đoàn để soạn thảo hiến pháp mới. Đồng thời cũng chọn 250 đại biểu quốc hội. Các đại biểu này không được phép tiết lộ thông tin chống lại chính phủ, còn công chúng không được phép đưa tin bình luận. Lãnh đạo Hội đồng quân sự được phép bãi bỏ thủ tướng bất kể khi nào<ref>The Nation, [http://nationmultimedia.com/2006/09/27/headlines/headlines_30014776.php Interim charter draft] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070206062909/http://www.nationmultimedia.com/2006/09/27/headlines/headlines_30014776.php |date = ngày 6 tháng 2 năm 2007}}, ngày 27 tháng 9 năm 2006</ref>.
 
Tháng 1 năm 2007, Hội đồng quân sự đã bỏ tình trạng thiết quân luật, nhưng tiếp tục kiểm duyệt [[báo chí]] và bị cáo buộc vi phạm một số [[nhân quyền|quyền con người]] khác. Họ cũng cấm các hoạt động và hội họp [[chính trị]] cho tới tháng 5 năm 2007.
[[Tập tin:Yingluck Shinawatra - World Economic Forum Annual Meeting 2012.jpg|trái|nhỏ|200x200px|[[Yingluck Shinawatra]] là người phụ nữ đầu tiên trở thành Thủ tướng ở Thái Lan.]]
Cuộc bầu cử Thủ tướng dân chủ đầu tiên sau đảo chính 2006 được tổ chức ngày [[3 tháng 7]] năm [[2011]], [[Đảng Vì nước Thái|Đảng Pheu Thái]] của bà [[Yingluck Shinawatra]], em gái cựu thủ tướng bị lật đổ [[Thaksin Shinawatra]] đã thắng lợi áp đảo với 263 ghế, dẫn trước Đảng Dân chủ cầm quyền của Thủ tướng [[Abhisit Vejjajiva]] với 161 ghế trong 500 ghế [[quốc hội]]. Với chiến thắng này đã đưa bà Yingluck Shinawatra trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong [[lịch sử Thái Lan]] sau sáu đời nam thủ tướng với nhiều bất ổn trong chính trường.<ref>{{Chú thích web | url = http://tuoitre.vn/The-gioi/445017/Em-gai-Thaksin-tro-thanh-thu-tuong.html | tiêu đề = Em gái Thaksin trở thành thủ tướng - Tuổi Trẻ Online | tác giả = | ngày = 4 tháng 7 năm 2011 | ngày truy cập = 30 tháng 9 năm 2015 | nơi xuất bản = [[Tuổi Trẻ (báo)|Tuổi Trẻ Online]] | ngôn ngữ = }}</ref> Tuy nhiên, năm 2014, đến lượt bà Yingluck lại bị Tòa án Hiến pháp Thái Lan buộc phải từ chức sau nhiều tháng không giải quyết được các khủng hoảng chính trị. [[Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia Thái Lan]], một chính quyền độc tài quân sự duới sự chỉ huy của Tướng [[Prayuth Chan-ocha]], đã lên nắm quyền lãnh đạo đất nước.
[[Tập tin:Thanathorn Juangroongruangkit.jpg|nhỏ|200x200px|[[Thanathorn Juangroongruangkit]], Lãnh đạo [[Đảng Tương lai mới]], Đảng của họ có một ý thức hệ chống lại chế độ độc tài.]]
Năm 2020, chính phủ quân sự Thái Lan quyền quân sự đã sử dụng quyền lực của tòa án Thái Lan giải thể đảng đối lập lớn thứ hai ở Hạ viện [[Đảng Tương lai mới]], Đảng Tương lai mới là một đảng chính trị ở Thái Lan được thành lập vào tháng 3 năm 2018, bởi [[Thanathorn Juangroongruangkit]], cựu Phó chủ tịch của Tập đoàn Thượng đỉnh Thái Lan và Piyabutr Saengkanokkul, học giả pháp lý. bởi vì Đảng của họ có chính sách phát triển quốc gia hiện đại dựa trên khái niệm về một thế hệ mới, và đảng của họ có một hệ tư tưởng chống lại sự cai trị của đất nước với chế độ độc tài tuyệt đối. Với bản án trên, 16 thành viên ban lãnh đạo đảng Tương lai mới chẳng hạn như Pannika Wanich, Piyabutr Saengkanokkul, trong đó có ông Thanathorn, sẽ bị cấm hoạt động chính trị trong vòng 10 năm.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.reuters.com/article/us-thailand-politics/banned-thai-opposition-figure-faces-new-criminal-charges-idUSKBN20Y1OD|tựa đề=Banned Thai opposition figure faces new criminal charges|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
===Hoàng gia Thái Lan===
[[Tập tin:Bhumibol Adulyadej and Sirikit at Nakhon Si Thammarat (15).jpg|trái|nhỏ|200x200px|Bhumibol Adulyadej, rất thích sự tôn trọng và uy quyền đạo đức phổ biến, đôi khi được sử dụng để giải quyết các cuộc khủng hoảng chính trị.]]
Chế độ quân chủ Thái Lan chuyển thành chế độ quân chủ lập hiến vào năm 1932 sau Cách mạng Xiêm năm 1932. Danh hiệu của vua Thái bao gồm Nguyên thủ quốc gia, Thống soái Lực lượng Vũ trang Hoàng gia, người bảo hộ Phật giáo và người đứng đầu các tôn giáo.<ref>{{chú thích web|url=http://www.senate.go.th/th_senate/English/constitution2007.pdf|title=Constitution of the Kingdom of Thailand B.E 2550|author=[[House of Representatives (Thailand)|The Secretariate of the House of Representatives]]|publisher=[[House of Representatives (Thailand)|The Secretariat of the House of Representatives]]|date=Nov 2007|access-date=7 November 2012|archive-date = ngày 31 tháng 8 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120831223113/http://www.senate.go.th/th_senate/English/constitution2007.pdf}}</ref>
 
Tháng 10 năm 1973, [[Sự kiện 14 tháng 10|sau những cuộc biểu tình đông đảo và sau cái chết của nhiều người biểu tình ủng hộ dân chủ]] do giới sinh viên khởi xướng và lãnh đạo, nhà vua Bhumibol lần đầu tiên khẳng định vai trò của ông trên chính trường Thái Lan bằng cách công khai bày tỏ lập trường ủng hộ những nỗ lực chấm dứt chế độ quân sự Thanom. Ông ra lệnh mở cửa [[Cung điện Chitralada]] đón tiếp các sinh viên bị giới chức truy đuổi, và tiếp xúc với những thủ lĩnh của phong trào sinh viên đấu tranh.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-33956560|tựa đề=How King Bhumibol shaped modern Thailand|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Năm 1976, những cuộc phản kháng chống nhà cựu độc tài bắt đầu leo thang, lên đến cao điểm khi hai tờ nhật báo cho đăng tải những hình ảnh giả mạo miêu tả sinh viên [[Đại học Thammasat]] treo cổ hình nộm thái tử [[Vajiralongkorn]]. Được Quốc vương [[Bhumibol Adulyadej]] ngầm phê chuẩn, xướng ngôn viên trên đài phát thanh do quân đội kiểm soát cáo buộc các sinh viên kháng nghị phạm tội [[khi quân]] và huy động lực lượng dân quân của quốc vương, gồm Do thám làng, Nawaphon, và Bò tót Đỏ để ''"giết bọn cộng sản"''. Đến chạng vạng ngày 5 tháng 10, khoảng 4.000 người từ các lực lượng dân quân này cũng như nhân viên quân đội và cảnh sát tập hợp bên ngoài Đại học Thammasat nơi các sinh viên đã kháng nghị nhiều tuần. Các hành động này chuẩn bị cho cuộc thảm sát vào hôm sau.
 
Đến bình minh ngày 6 tháng 10 năm 1976, quân đội và cảnh sát cũng như ba lực lượng dân quân chặn lối ra khỏi đại học và bắt đầu bắn vào khuôn viên, sử dụng súng trường [[M16]], súng cạc-bin, súng ngắn, súng phóng lựu, và thậm chí là súng không giật cỡ lớn. Bị ngăn rời khuôn viên trường hay thậm chí là đưa người bị thương đến bệnh viện, các sinh viên khẩn cầu ngừng bắn, nhưng các cuộc tấn công vẫn tiếp tục. Khi một sinh viên ra đầu hàng, anh bị bắn chết. Sau khi cảnh sát trưởng Bangkok ban lệnh tự do khai hỏa, họ nã súng ồ ạt vào khuôn viên, lãnh đạo là cảnh sát biên phòng. Các sinh viên lặn dưới [[sông Chao Phraya]] bị các tàu hải quân bắn trong khi những người khác đầu hàng nằm xuống đất, bị đánh đập khiến nhiều người chết. Một số người bị treo lên cây và bị đánh, những người khác bị đốt cháy. Các sinh viên nữ bị cảnh sát và Bò tót Đỏ cưỡng hiếp, có người mất mạng. Thảm sát tiếp tục trong vài giờ, và chỉ dừng lại vào buổi trưa do có mưa. Theo chính phủ, có 46 người chết do xung đột, cùng 167 người bị thương và 3.000 người bị bắt giữ. Nhiều người còn sống tuyên bố rằng tổng số người chết vượt quá 100. Đây chính là cuộc [[Thảm sát Đại học Thammasat]].
 
Trong năm 1992, Bhumibol thủ giữ một vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi đất nước Thái Lan sang nền dân chủ. Cuộc đảo chính ngày 23 tháng 2 năm 1991 lại đặt Thái Lan dưới sự cai trị của một chế độ độc tài quân sự. Sau cuộc tổng tuyển cử năm 1992, các chính đảng chiếm đa số mời Tướng [[Suchinda Kraprayoon]], người lãnh đạo cuộc chính biến, làm thủ tướng. Động thái này gây ra nhiều bất bình, tăng cường độ các xung đột dẫn đến các cuộc biểu tình và gây ra nhiều thương vong khi quân đội được gọi đến để trấn áp các cuộc tụ tập. Tình thế trở nên đáng quan ngại khi cả hai phía đều không có dấu hiệu nhượng bộ khiến tình trạng bạo động càng leo thang.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-37650466|tựa đề=Kneeling before a king: the moment that shook a nation|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Quốc vương cho đòi Suchinda và nhà lãnh đạo phong trào ủng hộ dân chủ, Thiếu tướng Chamlong Srimuang, đến gặp ông trong một buổi hội kiến được truyền hình. Ngay lúc cao điểm của cuộc khủng hoảng, hình ảnh hai nhân vật chống đối nhau cùng phủ phục trước nhà vua (theo nghi thức hoàng gia) đã gây ấn tượng mạnh mẽ trên toàn dân tộc, dẫn đến quyết định từ chức của Suchinda xảy ra không lâu sau đó. Đó là một trong vài lần hiếm hoi nhà vua can thiệp trực tiếp vào các tranh chấp chính trị. Một cuộc tổng tuyển cử được tiến hành, và từ đó nền dân chủ được phục hồi.
[[Tập_tin:From_anti-Thaksin_demonstration.jpg|thế=|trái|nhỏ|190x190px|Một người phản kháng mặc áo thun màu vàng hoàng tộc với hàng chữ "Chúng tôi yêu Quốc vương", trở thành biểu tượng của phong trào chống [[Thaksin Shinawatra|Thaksin]].]]
Nhà vua cũng bị lôi cuốn vào cuộc khủng hoảng chính trị tại Thái Lan trong năm 2005-2006. Tháng 4 năm 2005, Thủ tướng [[Thaksin Shinawatra]] chủ toạ một buổi lễ công quả tại Chùa Emerald Buddha, thánh địa của [[Phật giáo Thái Lan]]. Tờ Phoochatkarn, một nhật báo ở Bangkok, cho rằng Thaksin cướp quyền quốc vương qua hành động chủ toạ buổi lễ. Chủ báo Phoochatkan, Sondhi Limthongkul, đẩy mạnh việc sử dụng các khẩu hiệu như "Chúng ta yêu Quốc vương", "Chúng ta chiến đấu cho Quốc vương", "Trả quyền lực về cho Nhà Vua" như là một công cụ trong các cuộc biểu tình chống Thaksin. Trong thực tế, Bhumibol đã chuẩn thuận cho Thaksin chủ toạ buổi lễ, song Sondhi cứ tiếp tục sử dụng các khẩu hiệu ủng hộ hoàng gia nhẳm trong các cuộc biểu tình chống Thaksin cho đến khi Thaksin phải tuyên bố từ chức, sau một cuộc hội kiến với Bhumibol.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-36487585|tựa đề=Viewpoint: Did Thai king help stifle democracy?|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Trong những tuần lễ trước cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 4 năm [[2006]], liên minh chống Thaksin (bao gồm [[Đảng Dân chủ (Thái Lan)|Đảng Dân chủ]], Liên minh Nhân dân vì Dân chủ, và Hiệp hội Luật Thái Lan) thỉnh cầu nhà vua bổ nhiệm thủ tướng và nội các thay thế nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng, nhưng yêu cầu này vấp phải nhiều sự chống đối. Bhumibol, trong bài diễn văn đọc ngày [[26 tháng 4]], trả lời rằng "Thỉnh cầu Quốc vương bổ nhiệm thủ tướng là không dân chủ. Ấy là, tôi xin lỗi, một sự lộn xộn. Đó là điều không hợp lý".[[Tập tin:Royal crematorium of King Rama IX at night.jpg|nhỏ|200x200px|Nhà hỏa táng của vua [[Bhumibol Adulyadej|Rama IX]] vào ban đêm.]]
Năm 2016, [[Bhumibol Adulyadej|Bhumibol]], vị vua trị vì dài nhất trong lịch sử Thái Lan qua đời, và con trai của ông là [[Vajiralongkorn]] nối ngôi, lấy hiệu là Rama X.
 
Theo hình phạt khi quân (lèse-majesté), phê bình hoàng tộc và Nhà vua đều bị nghiêm cấm ở Thái Lan, nếu vi phạm có thể bị phạt tù. Ví dụ như ngày 6.12.2016, cảnh sát đã tới văn phòng của đài BBC ở thủ đô Bangkok điều tra về một bài viết bị cho là bôi nhọ nhà vua. Bài này đã xuất hiện trên trang mạng của đài bằng tiếng Thái vào ngày thứ năm tuần trước. Một nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng, Jatupat Boonpattararaksa, đã bị bắt vào ngày thứ bảy cùng tuần, vì ông ta đã lan truyền bài này qua trang Facebook của mình. Ông bị cáo buộc tội bôi nhọ nhà vua. Sau đó ông đã được thả ra sau khi đóng tiền bảo chứng. Nếu bị kết tội, ông ta có thể bị 15 năm tù.<ref>{{chú thích web|url=http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/medien/thailand-ermittelt-wegen-majestaetsbeleidigung-gegen-die-bbc-14563048.html|title=Thailand ermittelt wegen Majestätsbeleidigung gegen die BBC|publisher=[[BBC]]|date=ngày 7 tháng 12 năm 2016|access-date =}}</ref>
 
Theo hiến pháp, nhà vua bị hạn chế quyền lực, nhưng vẫn là người đứng đầu và là một biểu tượng quốc gia của Thái Lan. Với tư cách là người đứng đầu nhà nước, nhà vua được trao một số quyền hạn và có vai trò nhất định trong các hoạt động của chính phủ. Theo hiến pháp, nhà vua là người đứng đầu lực lượng vũ trang. Ông được yêu cầu phải là [[Phật tử]] cũng như là người bảo hộ cho tất cả các tín ngưỡng tôn giáo trong nước. Nhà vua cũng được giữ lại một số quyền hạn truyền thống như quyền chỉ định người thừa kế và quyền ban ân xá dưới sự đồng ý của Hoàng gia. Nhà vua được trợ giúp trong những nhiệm vụ của mình bởi&nbsp;[[Hội đồng Cơ mật Thái Lan|Hội đồng cơ Mật của Thái lan]]. Mặc dù Quốc vương không có quyền lập pháp nhưng các đạo luật của Quốc hội nếu muốn được thông qua phải nhận được sự đồng ý của ông. Quốc vương cũng có quyền can thiệp vào các vấn đề của chính phủ, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng chính trị. Mặc dù quyền lực Nhà vua Thái Lan trên lý thuyết chỉ mang tính biểu tượng, nhưng tiếng nói của Quốc vương có ảnh hưởng rất lớn với nền chính trị, truyền thống kính trọng nhà vua của người dân Thái Lan đã tạo nên cho Nhà vua uy quyền khó ai bì kịp.
 
Quốc vương Thái Lan phải hành động trong phạm vi luật hiến pháp.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.samuiforsale.com/law-texts/thai-law-translations-constitution-of-thailand.html|tựa đề=Constitution of Thailand (law)|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> nhưng có toàn quyền bổ nhiệm nhân sự trong một số lĩnh vực như quân đội.<ref>{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/the-gioi/nha-vua-thai-lan-sac-phong-nu-y-ta-lam-hoang-quy-phi-3962146.html|title=Nhà vua Thái Lan sắc phong nữ y tá làm hoàng quý phi|last=|first=|date=|website=Báo Vnexpress|archive-url=|archive-date=|url-status=|access-date =}}</ref>
 
Vị vua hiện tại của Thái Lan là ông [[Vajiralongkorn]] (hoặc Rama X) lên ngôi kể từ tháng 10 năm 2016. Tuy nhiên trong giai đoạn cai trị của Rama X, uy tín của nhà vua đã sụt giảm đáng kể do những tai tiếng xung quanh đời tư và lối sống không chuẩn mực của vị vua này. Năm 2020, lần đầu tiên kể từ năm 1932, ở Thái Lan đã nổ ra biểu tình với mục đích phê phán Hoàng gia và yêu cầu tước bỏ một số đặc quyền của nhà vua.
 
=== Quan hệ ngoại giao ===
{{main|Quan hệ ngoại giao của Thái Lan}}
Thái Lan tham gia đầy đủ vào các tổ chức quốc tế và khu vực. Nước này là một trong những đồng minh không thuộc NATO của Hoa Kỳ. Thái Lan là thành viên tích cực của [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á]] ASEAN. Thái Lan ngày càng phát triển mối quan hệ chặt chẽ với các thành viên ASEAN khác: [[Indonesia]], [[Malaysia]], [[Philippines]], [[Singapore]], [[Brunei]], [[Lào]], [[Campuchia]], [[Myanmar]] và [[Việt Nam]]. Trong những năm gần đây, Thái Lan đã và đang đóng một vai trò ngày càng tích cực trong các vấn đề nóng bỏng của quốc tế. Khi [[Đông Timor]] giành được độc lập từ Indonesia, Thái Lan, lần đầu tiên trong lịch sử, đã gửi quân đội của họ ra nước ngoài với nhiệm vụ gìn giữ hòa bình quốc tế. Quân đội Thái vẫn ở Đông Timor cho đến ngày hôm nay như là một phần của lực lượng gìn giữ hòa bình [[Liên Hợp Quốc]]. Ngoài ra, Thái Lan đã đóng góp quân đội của mình cho những nỗ lực tái thiết ở Afghanistan và Iraq.
 
Hiện nay, quan hệ Thái Lan - Campuchia còn là vấn đề nan giải, gây lo ngại cho nhiều nước. Vào tháng 4 năm 2009, cuộc chiến nổ ra giữa quân đội Thái Lan và Campuchia trên khu vực lãnh thổ tiếp giáp với tàn tích 900 năm tuổi của ngôi đền Hindu Preah Vihear gần biên giới hai nước. Chính phủ Campuchia tuyên bố quân đội của họ đã giết chết ít nhất bốn người Thái và bắt giữ 10 người, mặc dù chính phủ Thái Lan tuyên bố rằng không có bất kỳ binh sĩ Thái Lan nào đã bị giết hoặc bị thương. Hai người lính Campuchia và ba người lính Thái đã bị giết. Quân đội của hai bên đều phủ nhận họ đã xâm phạm đến lãnh thổ của phía bên kia và đổ lỗi cho phe còn lại đã nổ súng trước <ref>The Telegraph, [https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/thailand/5101029/Troops-from-Thailand-and-Cambodia-fight-on-border.html Troops from Thailand and Cambodia fight on border] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100523080330/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/thailand/5101029/Troops-from-Thailand-and-Cambodia-fight-on-border.html |date=23 May 2010 }}, 3 April 2009</ref><ref>Bloomberg, [https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601080&sid=a2G.h3Ms.a3s&refer=asia Thai, Cambodian Border Fighting Stops, Thailand Says] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014072312/http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601080 |date=14 October 2007 }}, 3 April 2009</ref>
 
Kể từ khi cuộc đảo chính quân sự diễn ra vào tháng 5 năm 2014, danh tiếng trên toàn cầu của Thái Lan đã đi xuống, theo Giáo sư Thitinan Pongsudhirak của Đại học Chulalongkorn. Ông khẳng định, ''"Vào thời điểm tròn 4 năm cuộc đảo chính Thái Lan vào cuối tháng này [tháng 5 năm 2018], quan hệ đối ngoại của Thái Lan sẽ là một trong những cái giá đắt nhất phải trả từ chính phủ quân sự.... Thay vì tiến lên phía trước và mở rộng quan hệ với thế giới bên ngoài, Thái Lan đã thoái lui và đi vào bế tắc".'' <ref name="BP-20180504">{{chú thích báo|last1=Pongsudhirak|first1=Thitinan|title=Thailand's global standing at a low point|url=https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1457669/thailands-global-standing-at-a-low-point|access-date =7 May 2018|work=Bangkok Post|format=Opinion|date=4 May 2018}}</ref>
 
Thái Lan thiết lập quan hệ ngoại giao với [[Việt Nam]] ngày [[6 tháng 8]] năm [[1976]].
 
== Kinh tế ==
{{chính|Kinh tế Thái Lan}}
{{xem thêm|Các chỉ số kinh tế Thái Lan}}
<br />{{wide image|Bangkok Baiyoke 04.jpg|640px|[[Bangkok]], thủ đô, cũng là thành phố lớn nhất và là trung tâm kinh tế tài chính của đất nước|alt=}}Thái Lan ban đầu vốn là một nước [[nông nghiệp]] truyền thống. Bắt đầu từ năm [[1960]] Thái Lan thực hiện kế hoạch phát triển [[kinh tế]] - [[xã hội]] lần thứ nhất và đến nay là kế hoạch thứ 9. Trong [[thập niên 1970]] Thái Lan thực hiện chính sách "hướng xuất khẩu", [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á|ASEAN]], [[Hoa Kỳ|Mỹ]], [[Nhật Bản]], [[Châu Âu|Âu Châu]] là thị trường xuất khẩu chính của Thái Lan. Ngành [[công nghiệp]] và [[dịch vụ]] đã dần dần đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và vai trò của nông nghiệp giảm dần.
 
Hiện nay, Thái Lan được coi là một [[nước công nghiệp mới]]. Tính cho đến hết năm 2019, tổng sản phẩm nội địa của Thái Lan là 529 tỷ USD (đứng thứ 22 thế giới, đứng thứ 7 châu Á và đứng thứ 2 [[Đông Nam Á]] sau [[Indonesia]]). Sau khi đạt tốc độ tăng trưởng thuộc loại cao nhất thế giới từ 1985 đến 1995, với tốc độ tăng trưởng trung bình 9% mỗi năm, sức ép lên việc duy trì [[Baht|đồng baht]] tại Thái Lan tăng lên, dẫn đến cuộc [[khủng hoảng tài chính châu Á 1997|khủng hoảng tài chính năm 1997]], lan rộng ra toàn khu vực Đông Á, bắt buộc chính phủ phải thả nổi tiền tệ. Sau sự ổn định lâu dài ở mức giá 25 baht đổi 1 [[đô la Mỹ]], đồng baht phá giá hơn một nửa, chạm tới mức thấp nhất với 56 baht đổi 1 đô la vào tháng 1 năm 1998, các hợp đồng kinh tế được ký kết bằng 10,2% năm trước. Chỉ số thị trường [[chứng khoán]] Thái Lan đã tụt từ mức 1.280 cuối năm 1995 xuống còn 372 cuối năm 1997, kinh tế năm 1997 tăng trưởng âm 20%.[[Tập tin:Steadywhenwalking.jpg|nhỏ|200x200px|Thái Lan là nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai trên thế giới.]]Năm 1998, Thái Lan bắt đầu có dấu hiệu phục hồi với tốc độ tăng trưởng kinh tế là 4,2%, năm 2000 là 4,4%, phần lớn từ những mặt hàng xuất khẩu chính (tăng 20%). Sự tăng trưởng bị rơi vào tình trạng trì trệ (tăng trưởng 1,8%) do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2001, nhưng phục hồi lại vào năm sau, nhờ sự phát triển mạnh của [[Trung Quốc]] và những chương trình khác nhau nhằm khuyến khích phát triển kinh tế trong nước của thủ tướng [[Thaksin Shinawatra]], thường được gọi bằng tên "[[Thaksinomics]]". Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2002 đạt 5,2%, đến năm 2003 và 2004 đã cao hơn mức 6%<ref name="CIA_Thailand">{{Chú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |ngày truy cập=2007-07-26 |tựa đề=CIA world factbook - Thailand |archive-date=2010-12-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101229000203/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |url-status=dead }}</ref>. Dự trữ ngoại tệ ở mức cao 37-38 tỉ USD (tháng 8/1997 ở mức 800 triệu USD). Đến năm 2005, kinh tế Thái Lan gần đạt mức trước khủng hoảng năm 1997, với [[Sức mua tương đương|sức mua tương đương (PPP)]] đầu người đạt mức 8.300 USD/năm, so với mức 8.800 USD vào năm 1997. Mức tăng trưởng trong các năm 2005, 2006 và 2007 dao động trong khoảng 4-5%. Mức tăng trưởng GDP là 0,1% trong năm 2011, đã nhảy vọt lên 5,5% vào năm 2012 và sau đó là 7,5% vào năm 2013. Năm 2017, kinh tế Thái Lan đạt mức tăng trưởng là 3,9 %.<ref name="nesdb17">{{chú thích web|url=http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7384|title=ภาวะเศรษฐกิจไทยไตรมาสที่สี่ ทั้งปี 2560 และแนวโน้มปี 2561|tác giả=|họ=|tên=|date=|website=สำนักยุทธศาสตร์และการวางแผนเศรษฐกิจมหภาค|publisher=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20180427115757/http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7384|ngày lưu trữ=2018-04-27|url hỏng=|access-date=|quote=}}</ref>
 
Thái Lan xuất khẩu nhiều hơn 105 tỷ đô la hàng năm<ref name="CIA_Thailand" />. Các sản phẩm xuất khẩu chính bao gồm [[gạo]], hàng dệt may, [[Giày|giầy]] [[Dép tông|dép]], [[hải sản]], [[cao su]], [[trang sức|nữ trang]], [[ô tô]], [[xe máy]], [[máy tính]] và [[thiết bị điện tử]]. Thái Lan đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu gạo chỉ sau [[Ấn Độ]], mỗi năm xuất khẩu 6,5 triệu tấn [[gạo]] tinh chế. [[Lúa]] là loại cây [[thực phẩm|lương thực]] chính được trồng tại Thái Lan, với 55% đất đai trồng trọt được sử dụng để trồng lúa<ref name="IRRI_Thailand">{{Chú thích web |url=http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp |ngày truy cập=2007-07-27 |tựa đề=IRRI country profile |archive-date = ngày 27 tháng 3 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080327095326/http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp }}</ref>. Đất có thể canh tác được của Thái Lan cũng chiếm tỷ lệ lớn, 27,25% của toàn bộ khu vực [[sông Cửu Long|sông Mekong]]<ref>{{Chú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html |ngày truy cập=2007-07-27 |tựa đề=CIA world factbook - Greater Mekong Subregion |archive-date=2014-03-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140326095031/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html |url-status=dead }}</ref>. Vào năm 2010, 49% lực lượng lao động của Thái Lan tập trung trong ngành nông nghiệp. Con số này giảm từ 70% vào năm 1980 <ref name="ODI1">Henri Leturque and Steve Wiggins 2010. [http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth Thailand's progress in agriculture: Transition and sustained productivity growth] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427222924/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth|date=27 April 2011}}. London: [[Overseas Development Institute]]</ref>.
Các ngành công nghiệp chủ yếu gồm có điện dân dụng, linh kiện điện tử, linh kiện máy tính và ô tô, trong đó, cũng có đóng góp đáng kể từ [[du lịch]] (khoảng 5% GDP Thái Lan). Những người nước ngoài ở lại đầu tư lâu dài cũng góp phần đáng kể vào tổng thu nhập quốc dân. Tính đến năm 2012, ngành công nghiệp ô tô Thái Lan là ngành công nghiệp ô tô lớn nhất Đông Nam Á và lớn thứ 9 trên thế giới, sự thành công trong việc xuất khẩu và nâng cao [[tỷ lệ]] nội địa hóa trong lĩnh vực lắp ráp xe hơi (gần 90[[Phần trăm|%]]) đã khiến cho quốc gia này được đặt biệt danh ''"[[Detroit]] của Đông Nam Á"''<ref name=BkP>{{chú thích tạp chí | journal = Bangkok Post | title = 2-million milestone edges nearer | url =http://www.bangkokpost.com/business/economics/308171/2-million-milestone-edges-nearer | first = Santan | last = Santivimolnat | publisher = The Post Publishing | date = 18 August 2012 }}</ref><ref>{{chú thích báo|url=http://thailand-business-news.com/business/43750-thailand-poised-to-surpass-car-production-target|title=Thailand poised to Surpass Car Production target|last=Languepin|first=Olivier|date=3 January 2013|work=Thailand Business News|access-date=20 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130115152809/http://thailand-business-news.com/business/43750-thailand-poised-to-surpass-car-production-target|archive-date=15 January 2013|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115152809/http://thailand-business-news.com/business/43750-thailand-poised-to-surpass-car-production-target|url-status=dead}}</ref><ref name=OICA>{{chú thích web | title = Production Statistics | publisher = OICA (International Organization of Motor Vehicle Manufacturers) | url = http://oica.net/category/production-statistics/ | access-date = 26 November 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131106174001/http://www.oica.net/category/production-statistics/ | archive-date = 6 November 2013 }}</ref>. Ngành công nghiệp ô tô Thái Lan có sản lượng hàng năm gần 1,5 triệu xe, chủ yếu là xe thương mại.
[[Tập tin:Panorama View Of CentralWorld, Bangkok, Thailand-20181230.jpg|trái|nhỏ|334x334px|Quảng trường mua sắm Central World tại Bangkok, [[Central Group]] là tập đoàn bán lẻ đa quốc gia có quy mô lớn nhất, không chỉ tại quê nhà Thái Lan mà còn mở rộng sang cả một số nước láng giềng, như [[Việt Nam]].<ref>{{Chú thích web|url=https://hoanhap.vn/chi-tiet/chan-dung-ong-chu-moi-big-c-viet-nam--ti-phu-thai-lan-tos-chirathivat-31184.html|tựa đề=Chân dung ông chủ mới Big C Việt Nam - tỉ phú Thái Lan Tos Chirathivat|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>]]
Các tài nguyên thiên nhiên chủ yếu của Thái Lan là [[thiếc]], [[cao su]], [[khí thiên nhiên|khí đốt]], [[wolfram]], [[tantan|tantal]], [[gỗ]], [[chì]], [[cá]], [[thạch cao]], [[than nâu|than non]], [[fluorit]] và [[đất nông nghiệp|đất trồng]].
 
Thái Lan sử dụng hệ đo lường chuẩn quốc tế, nhưng các hệ đo truyền thống của Anh (feet, inches) vẫn còn được sử dụng, đặc biệt là trong nông nghiệp và vật liệu xây dựng. Năm được đánh số B.E. (''Buddhist Era'' - Kỷ Phật giáo) trong giáo dục, dịch vụ dân dụng, chính quyền và báo chí; tuy vậy [[lịch Gregory]] được sử dụng trong ngành ngân hàng và dần trở nên thông dụng trong công nghiệp và thương mại.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.cockatoo.com/english/thailand/thailand-weights-measures.htm |ngày truy cập=2008-12-31 |tựa đề=Weights and measures in Thailand |archive-date=2017-10-10 |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010141820/http://asiatour.com/thailand-regions-2009/ |url-status=dead }}</ref>
 
Năm 2016, 5,81 triệu người Thái Lan sống trong nghèo đói, 11,6 triệu người (17,2% dân số) ở tình trạng "cận nghèo". Tỷ lệ người nghèo so với tổng dân số ở mỗi vùng là 12,96% ở vùng Đông Bắc, 12,35% ở miền Nam, và 9,83% ở miền Bắc<ref name="poverty59">{{chú thích web|url=http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/PDF%20%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%AF%202559.pdf|title=รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้าในประเทศไทย ปี 2559|tác giả=|họ=|tên=|date=|website=|publisher=ส้านักพัฒนาฐานข้อมูลและตัวชี้วัดภาวะสังคม ส้านักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20180426213301/http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/PDF%20%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%AF%202559.pdf|ngày lưu trữ=2018-04-26|url hỏng=|access-date=}}</ref>. Năm 2017, có 14 triệu người nộp đơn xin trợ cấp xã hội (thu nhập hàng năm dưới 100.000฿). Vào cuối năm 2017, tổng nợ hộ gia đình của Thái Lan là 11,76 nghìn tỷ. Năm 2010, 3% số hộ gia đình bị phá sản. Năm 2016, ước tính có khoảng 30.000 người vô gia cư trong nước<ref>{{chú thích báo|url=https://www.posttoday.com/social/PR/498823|title=สสส. เผยสถานการณ์คนไร้บ้าน ทั่วประเทศกว่า 3 หมื่นคน|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|first=|date=|work=โพสต์ทูเดย์|access-date=|location=|archive-date=2018-11-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20181107015321/https://www.posttoday.com/social/PR/498823|url-status=dead}}</ref>. [[Bất bình đẳng xã hội]] - [[Bất bình đẳng kinh tế|kinh tế]] và sự phụ thuộc quá lớn vào [[Du lịch Thái Lan|du lịch]] là 2 nhóm vấn đề, thách thức lớn cho nền kinh tế Thái Lan hiện nay.
 
===Người gốc Hoa===
[[Người gốc Hoa]] là thế lực nắm giữ huyết mạch kinh tế của Thái Lan. Tại Thái Lan, [[người gốc Hoa]] chỉ chiếm 13% dân số, nhưng chiếm tới gần 78% vốn của các doanh nghiệp và trên 49% [[Tư bản|vốn]] của ngành ngân hàng. Năm 2000, các ngân hàng và công ty tài chính của người Thái gốc Hoa ở Thái Lan có tài sản tới trên 22,2 tỷ USD, lớn hơn tài sản 21,8 tỷ USD của cả chính phủ và Hoàng gia Thái Lan cộng lại. Người gốc Hoa kiểm soát hầu hết mọi ngành nghề kinh doanh, từ buôn bán nhỏ lẻ đến các ngành công nghiệp lớn ở Thái Lan. Dù chỉ chiếm trên 10% dân số, người gốc Hoa chiếm hơn 4/5 lượng gạo, thiếc, cao su và gỗ xuất khẩu của cả nước, và hầu như toàn bộ hoạt động thương mại, bán buôn và bán lẻ của Thái Lan.<ref>{{Chú thích sách |title=The Nanyang Chinese |last= Viraphol |first=Sarasin |publisher=Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University Press |year=1972 |pages=10}}</ref> Các chính sách của Thái Lan trong những năm 1930 nhằm trao thêm quyền kinh tế cho phần lớn người Thái bản địa đã thất bại, đến cuối thế kỷ 20 vẫn có hơn 70% cửa hàng bán lẻ và 80–90% các nhà máy xay xát gạo do người gốc Hoa kiểm soát.<ref name="Chua-2003"/>{{RP|179}}<ref name="Unger-1998"/>{{RP|55}} Một cuộc khảo sát với khoảng 70 tập đoàn kinh doanh quyền lực nhất của Thái Lan cho thấy tất cả ngoại trừ ba tập đoàn đều do người Thái gốc Hoa làm chủ<ref name="Chua-2003" /> Năm 1997, người Hoa kiểm soát hơn 78% các công ty đại chúng niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thái Lan<ref>{{Chú thích sách |title=China's Economic Future: Challenges to U.S. Policy|series=Studies on Contemporary China |last=Joint Economic Committee Congress of the United States |publisher= Routledge |year=1997 |isbn=978-0765601278 |pages=425}}</ref><ref>{{Chú thích sách|last=Welch| first=Ivan| title=Southeast Asia—Indo or China|publisher=Foreign Military Studies Office|location=Fort Leavenworth, Kansas|pages=37|url=http://fmso.leavenworth.army.mil/documents/SEAsia-Indo-or-China.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120307112731/http://fmso.leavenworth.army.mil/documents/SEAsia-Indo-or-China.pdf|archive-date=2012-03-07}}</ref>
 
Năm mươi gia đình người gốc Hoa kiểm soát toàn bộ lĩnh vực kinh doanh của đất nước, tương đương 80–87% tổng vốn hóa thị trường của nền kinh tế Thái Lan.<ref>{{Chú thích sách |title=Current Issues On Industry Trade And Investment|publisher=United Nations Publications |year=2004 |isbn=978-9211203592 |page=4}}</ref> Hơn 77% trong số 40 người giàu nhất ở Thái Lan là người gốc Hoa hoàn toàn hoặc một phần.<ref>{{chú thích báo |last1=Nam |first1=Suzanne |title=Thailand's 40 Richest |url=https://www.forbes.com/2010/09/01/thailands-richest-dhanin-wealth-thailands-rich-10_lander.html#66559cf1c99b |access-date=30 April 2020 |work=Forbes |date=1 September 2010}}</ref> Trong những năm 1990, trong số 10 doanh nghiệp hàng đầu của Thái Lan về doanh số, 8 trong số đó thuộc sở hữu của người Hoa, duy nhất Siam Cement không phải là công ty do người Hoa sở hữu<ref name="Chua-2003"/>{{RP|179}}<ref name="Unger-1998"/>{{RP|55}} Trong số 5 tỷ phú USD ở Thái Lan vào cuối thế kỷ 20, tất cả đều là người gốc Hoa toàn bộ hoặc một phần<ref name="Sowell-2006">{{Chú thích sách |title=Black Rednecks & White Liberals: Hope, Mercy, Justice and Autonomy in the American Health Care System |url=https://archive.org/details/blackredneckswhi0000sowe |last= Sowell |first=Thomas |publisher=Encounter Books|page=[https://archive.org/details/blackredneckswhi0000sowe/page/84 84]|year=2006 |isbn=978-1594031434}}</ref><ref name="Chua-1998"/>{{RP|22}}<ref name="Sowell-1997"/> Người Thái Lan bản địa thiếu văn hóa thương mại, và kinh tế khu vực tư nhân hoàn toàn do người gốc Hoa chi phối.<ref name="Richter-1999"/>{{RP|193}}<ref name="Tipton 2008 277"/> Trong số 25 doanh nhân hàng đầu ở Thái Lan, 23 người là người gốc Hoa hoặc một phần gốc Hoa. Người gốc Hoa cũng chiếm 96% trong tổng số 70 tập đoàn kinh tế mạnh nhất Thái Lan<ref name="Chua-2003"/>{{RP|35}}<ref>{{Chú thích sách |title=Redesigning Asian Business: In the Aftermath of Crisis |url=https://archive.org/details/redesigningasian0000rich |last= Richter|first=Frank-Jurgen |publisher=Quorum Books |year=2002 |isbn=978-1567205251 |page=[https://archive.org/details/redesigningasian0000rich/page/85 85]}}</ref><ref>{{chú thích tạp chí|last=Myers|first=Peter|title=The Jewish Century|date=2 July 2005|format=Book review|url=http://mailstar.net/slezkine.html|access-date=7 May 2012}}</ref> 90% lĩnh vực sản xuất của Thái Lan và 50% ngành dịch vụ của Thái Lan do người gốc Hoa kiểm soát.<ref name="Yeung-2005"/>
 
Chính vì vậy mà quyền lực, sức ảnh hưởng và địa vị của người gốc Hoa ở Thái Lan rất cao. Rất hiều người Thái gốc Hoa từng làm thủ tướng Thái Lan như anh em Thủ tướng nhà [[:en:Shinawatra family|Shinawatra]], cựu thủ tướng [[Abhisit Vejjajiva]], [[Chuan Leekpai]]... Người gốc Hoa cũng chiếm một tỷ lệ đáng kể trong bộ máy [[chính phủ Thái Lan]].
 
===Giao thông===
{{chính|Giao thông tại Thái Lan}}
[[Tập tin:Skytrain 4.jpg|trái|nhỏ|183x183px|BTS Skytrain là một hệ thống vận chuyển nhanh trên cao ở Bangkok]]
Giao thông tại Thái Lan khá đa dạng và hỗn loạn, không có một phương tiện vận tải nào chiếm ưu thế. Vận tải xe buýt chiếm ưu thế ở khoảng cách xa và ở [[Bangkok]], còn xe máy thống trị ở các khu vực nông thôn cho các chuyến đi ngắn, thay cho xe đạp. Giao thông vận tải đường bộ là hình thức chính của vận tải hàng hóa tại quốc gia này. Tàu chậm từ lâu đã là một cơ chế vận chuyển đường dài ở nông thôn, mặc dù các kế hoạch đang được tiến hành để mở rộng dịch vụ với tuyến đường sắt tốc độ cao mở rộng đến một số khu vực chính của Thái Lan.
 
Vận chuyển hàng không nội địa trước đây do một số ít các hãng hàng không thống trị, nhưng trong thời gian gần đây đã chứng kiến một sự phát triển đột biến do phần lớn vào việc mở rộng dịch vụ của các hãng hàng không giá thấp. Tại Bangkok, [[Pattaya]], và các thành phố lớn khác, dịch vụ [[xe ôm]] luôn có sẵn. Số lượng taxi ở Bangkok cũng rất nhiều. Kể từ lần đầu tiên mở cửa đường sắt vận chuyển tốc độ cao vào năm 1999 tại Bangkok, khách di chuyển hàng ngày trên các tuyến đường vận chuyển khác nhau của Bangkok đã tăng lên hơn 800.000, với nhiều tuyến đường sắt bổ sung đang được đề xuất và xây dựng.
[[Tập tin:Bangkok - Suvarnabhumi International (BKK - VTBS) AN1822384.jpg|nhỏ|200x200px|Sân bay chính của Thaïland là [[Sân bay quốc tế Suvarnabhumi|Sân bay Suvarnabhumi]] ở Bangkok]]
Xe ô tô tư nhân, với mức tăng trưởng nhanh chóng góp phần vào tình trạng tắc nghẽn giao thông nổi tiếng của Bangkok trong hai thập kỷ qua, được sử dụng ngày càng nhiều đặc biệt trong giới khách du lịch, người nước ngoài, tầng lớp thượng lưu, và tầng lớp trung lưu. Một mạng lưới đường ô tô trên khắp Thái Lan đã từng bước được thực hiện, với đường cao tốc hoàn thành vào Bangkok và hầu hết miền trung Thái Lan. Những khu vực có đường thủy thường xuyên có dịch vụ tàu thuyền và nhiều phương tiện giao thông sáng tạo khác cũng tồn tại như [[Xe lam|tuk-tuk]], vanpool, songthaew, và thậm chí cả voi ở khu vực nông thôn.
 
Giao thông đi theo luật Anh: đi bên trái
 
===Du lịch===
{{chính|Du lịch Thái Lan}}
{{nhiều hình
| align = right
| direction = vertical
| width = 195
| header = Một di tích văn hóa thu hút nhiều khách du lịch đến Thái Lan
| image1 = วัดอรุณราชวราราม-2.jpg
| caption1 = [[Wat Arun]], Bangkok
| image2 = วัดพระศรีรัตนศาสดาราม-5.jpg
| caption2 = [[Wat Phra Kaew]], Bangkok
| caption3 = [[Wat Phrathat Doi Suthep]], Chiang Mai
| image3 = Phra That Doi Suthep 01.jpg
}}
Thái Lan là quốc gia thu hút nhiều khách du lịch nhất ở Đông Nam Á vào năm 2013, theo Tổ chức Du lịch Thế giới. Ước tính ngành du lịch đóng góp trực tiếp vào kinh tế Thái Lan khoảng một nghìn tỷ baht (16% GDP). Khi bao gồm các tác động gián tiếp của du lịch, ước tính doanh thu từ ngành du lịch chiếm 20,2% (2,4 nghìn tỷ baht) GDP của Thái Lan <ref>{{chú thích báo|title=Government moves to head off tourist fears |url=http://www.bangkokpost.com/news/politics/666028/government-moves-to-head-off-tourist-fears|access-date =24 August 2015|work=Bangkok Post|date = ngày 24 tháng 8 năm 2015}}</ref>.
 
Điểm đến thu hút nhiều khách du lịch châu Á nhất khi đến thăm Thái Lan là thủ đô Bangkok cùng với các di tích lịch sử, tự nhiên và văn hóa trong vùng lân cận. Khách du lịch phương Tây không chỉ ghé thăm Bangkok và các khu vực xung quanh, mà còn rất thích những chuyến đi đến những bãi biển và hải đảo ở phía Nam. Phía bắc Thái Lan là điểm lí tưởng cho hoạt động leo núi và du lịch mạo hiểm. Để tạo điều kiện thuận lợi cho du khách nước ngoài, chính phủ Thái Lan đã thiết lập bộ phận cảnh sát du lịch riêng ở các khu vực du lịch lớn kèm theo số điện thoại khẩn cấp.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.amazing-thailand.com/Police.html |ngày truy cập=2018-08-12 |tựa đề=Amazing-Thailand.com - Tourist Police in Thailand<!-- Bot generated title --> |archive-date = ngày 3 tháng 7 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080703161503/http://www.amazing-thailand.com/Police.html }}</ref>
 
Năm 2006, Thái Lan là quốc gia xếp thứ 18 về số lượng du khách trong bảng xếp hạng ''World Tourism rankings'' với [[Lý thuyết xấp xỉ|~]]14 triệu lượt khách. [[Pháp]], một quốc gia có diện tích và dân số tương tự Thái Lan, xếp đầu bảng với hơn ~80 triệu lượt du khách. Vào năm 2016, đã có 32,60 triệu khách du lịch nước ngoài đến thăm Thái Lan <ref name="VOA-20170131">{{chú thích báo|title=Record 32.59 Million Foreign Tourists Visit Thailand in 2016|url=http://www.voanews.com/a/ap-record-32-million-foreign-tourists-visit-thailand-in-2016/3699721.html|access-date =1 February 2017|work=Voice of America|agency=Associated Press|date = ngày 31 tháng 1 năm 2017}}</ref><ref>{{chú thích báo|last1=Tore|first1=Ozgur|title=Thailand greets 29 millionth visitor in 2015|url=http://ftnnews.com/other-news/29303-thailand-greets-29-millionth-visitor-in-2015.html|access-date =25 December 2015|work=FTN News|date = ngày 23 tháng 12 năm 2015}}</ref><ref>{{chú thích báo|title=Thailand hoping to attract wealthier travellers|url=http://www.nationmultimedia.com/breakingnews/Thailand-hoping-to-attract-wealthier-travellers-30275657.html|access-date=25 December 2015|work=The Nation|date=ngày 25 tháng 12 năm 2015|archive-date=2018-08-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180812115207/http://www.nationmultimedia.com/breakingnews/Thailand-hoping-to-attract-wealthier-travellers-30275657.html|url-status=dead}}</ref>. Cùng năm đó, thủ đô [[Bangkok]] của Thái Lan trở thành thành phố có số khách du lịch ghé thăm nhiều nhất trên thế giới, vượt qua cả [[London]] và [[New York]].<ref>https://www.forbes.com/pictures/ehlk45iehm/1-bangkok/#338098101b25</ref>
 
Du lịch nội địa cũng tăng trưởng nhanh chóng trong thập kỷ qua. Doanh số từ du lịch nội địa đã tăng từ 187.898 triệu baht năm 1998 lên 380.417 triệu baht (khoảng 7,8 tỷ Euro) năm 2007.
 
Những trải nghiệm du lịch hấp dẫn ở Thái Lan bao gồm lặn biển, tắm ở những bãi biển đầy cát, khám phá hàng trăm hòn đảo nhiệt đới, cuộc sống về đêm, ghé thăm những di tích khảo cổ, những bảo tàng, cung điện, những ngôi chùa Phật giáo và một số di sản thế giới. Nhiều du khách theo học các khóa học trong thời gian lưu trú tại Thái Lan. Phổ biến nhất là các lớp học nấu ăn Thái, Phật giáo và massage Thái truyền thống.
 
Thái Lan cũng là miền đất của lễ hội, từ những lễ hội quốc gia như lễ hội năm mới [[Songkran]] (còn gọi là lễ hội té nước) hay [[lễ hội hoa đăng Thái Lan]] (Loy Krathong). Nhiều địa phương ở Thái Lan cũng có lễ hội riêng. Một số những lễ hội địa phương nổi tiếng nhất là Lễ hội voi ở Surin và lễ hội "Phi Ta Khon" ở Dan Sai.
 
[[Du lịch tình dục]] cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc thu hút du khách. Mặc dù [[mại dâm ở Thái Lan]] về mặt chính thức là bất hợp pháp, nhưng các chủ nhà thổ thường xuyên có các móc nối với quan chức chính phủ và cảnh sát để họ làm ngơ cho nhà thổ hoạt động. Trong nhiều trường hợp, các quan chức được [[hối lộ]] bởi các chủ nhà thổ để tránh việc bị pháp luật trừng phạt. Người ta tin rằng mại dâm hoạt động cho người nước ngoài chiếm 20% tổng số lượng các vụ mại dâm ở Thái Lan, tập trung chủ yếu ở các khu đèn đỏ tại [[Pattaya]], Patpong và [[bãi biển Patong]].<ref>{{Chú thích web |url=http://www2.hu-berlin.de/sexology/IES/thailand.html |ngày truy cập=2018-08-12 |tựa đề=The International Encyclopedia of Sexuality: Thailand<!-- Bot generated title --> |archive-date = ngày 29 tháng 7 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080729232531/http://www2.hu-berlin.de/sexology/IES/thailand.html }}</ref>
 
Việc phụ thuộc quá nhiều vào du lịch cũng tạo ra mặt trái, đó là kinh tế Thái Lan dễ bị tổn thương do tác động từ bên ngoài. Khi đại dịch Covid-19 xả ra, Thái Lan buộc phải đóng cửa ngành du lịch. Tờ Bloomberg cho rằng triển vọng kinh tế Thái Lan năm 2020 là tồi tệ nhất ở châu Á, do nền kinh tế nước này phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu và du lịch, trong khi cả hai lĩnh vực này đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng do sự bùng phát của đại dịch<ref>{{Chú thích web |url=http://www.baolaocai.vn/bai-viet/10593/du-bao-kinh-te-thai-lan-chiu-tac-dong-lon-sau-dot-bung-phat-dich-thu-hai |ngày truy cập=2020-12-23 |tựa đề=Bản sao đã lưu trữ |archive-date=2021-07-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210731012104/http://www.baolaocai.vn/bai-viet/10593/du-bao-kinh-te-thai-lan-chiu-tac-dong-lon-sau-dot-bung-phat-dich-thu-hai |url-status=dead }}</ref>
 
== Nhân khẩu ==
Dân cư Thái Lan chủ yếu là những người nói [[tiếng Thái]], một ngôn ngữ thuộc [[ngữ hệ Tai-Kadai]] có quan hệ gần với tiếng Lào, Shan và một loạt các nhóm ngôn ngữ nhỏ khác tại miền bắc Việt Nam và vùng Quảng Tây, Vân Nam thuộc Trung Quốc. Tiếng Thái gồm bốn phương ngữ: tiếng Thái Trung tâm hay [[tiếng Xiêm]], tiếng Thái Đông Bắc hay [[tiếng Isan|tiếng Isản]] còn gọi là [[tiếng Lào]], tiếng Thái Bắc hay tiếng Làn Nà cũng gọi là tiếng Lào, tiếng Thái Nam hay tiếng Tai. Dạng chuẩn hóa của tiếng Thái dựa trên phương ngữ trung tâm (Xiêm), có bảng chữ cái riêng và là ngôn ngữ hành chính của đất nước. Người Thái ở vùng trung tâm (Xiêm) tuy chỉ chiếm khoảng 1/3 dân số, đứng sau những [[người Thái]] đông bắc, nhưng là nhóm người đã từ lâu chi phối kinh tế, chính trị và văn hóa Thái Lan. Nhờ sự thống nhất trong hệ thống giáo dục, nhiều người Thái có thể nói tiếng Xiêm như tiếng địa phương của họ.
[[Tập tin:Wat Phra That Khao Noi.jpg|nhỏ|200x200px|Phật Statua, Nan.|thế=]]
Ngoài [[người Thái]] thì [[người Hoa]], nhóm dân tộc thiểu số đông thứ hai, có ảnh hưởng [[chính trị]] và vai trò [[kinh tế]] rất lớn trong đất nước này. Phần lớn trong số họ không sống tại Chinatown ở [[Bangkok]] (trên đường Yaowarat), mà hoàn toàn hòa nhập vào xã hội Thái. Các nhóm dân tộc khác bao gồm [[người Mã Lai]] ở miền nam nói một loại phương ngữ Mã Lai gọi là Yawi, [[môn|người Môn]], [[người Khmer]] (nhóm dân tộc thiểu số đông nhất), [[người Chăm]], Lawa, Akha, [[Karen]], [[người Hmông|Hmông]], [[Người La Hủ|La Hủ]], [[Người Lật Túc|Lisu]], [[Người Lô Lô|Lôlô]]...và các nhóm Tai khác như: [[Thái Đen]] ở [[Loei (tỉnh)|tỉnh Loei]] (Tai Đăm, [[Tiếng Thái|chữ Thái]]:''ไท ดำ''), Nyaw, Phu Thai, [[người Shan|Shan]], [[người Lự|Lự]], Saek.v.v.. Cũng có nhiều [[người Việt]] có liên quan tới [[nhà Tây Sơn]] đã sang tỵ nạn tại Thái Lan từ [[nhà Nguyễn|thời Nguyễn]]. Trong thời Pháp thuộc cũng có nhiều người Việt Nam vì tỵ nạn [[đế quốc thực dân Pháp|thực dân Pháp]], hoặc để tránh [[chiến tranh Đông Dương]] và [[chiến tranh Việt Nam]] nên đã sang định cư tại Thái Lan, đông nhất là tại [[isan|vùng Đông Bắc]] nước này.
[[Tập tin:Novice meditating in forest.jpg|nhỏ|200x200px|Tu sĩ trẻ em ngồi thiền trong rừng]]
Bên cạnh tiếng Thái còn có các tiếng địa phương chủ yếu là [[tiếng Isan|tiếng Isản]] và những ngôn ngữ khác chủ yếu thuộc [[ngữ tộc Môn-Khmer|ngữ hệ Môn–Khmer]]. Đồng thời [[tiếng Anh]] được giảng dạy rộng rãi tại Thái Lan, nhưng mức độ thành thạo thấp.
 
==Vấn nạn già hòa dân số==
Thái Lan đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Thái Lan, tỷ lệ sinh của Thái Lan đã giảm mạnh, từ 818.901 bé trong năm 2012 xuống chỉ còn 544.570 bé trong năm 2021. Năm 2021, Thái Lan đã phải chi 750 tỷ bạt (tương đương 4,43% GDP) cho việc chăm sóc người cao tuổi, so với năm 2013 chỉ vào khoảng 430 tỷ bạt. Đến năm 2022, với 15,8 triệu người (chiếm 22% tổng dân số) có độ tuổi từ 60 trở lên, Thái Lan đã chính thức trở thành “xã hội già hóa”. Số người từ 65 tuổi trở lên dự kiến sẽ chiếm 26% dân số Thái Lan vào năm 2040. Sự già hóa khiến lực lượng lao động Thái Lan sẽ giảm với tốc độ khoảng 5%/năm trong giai đoạn 2020-2060 với mức giảm tổng cộng lên tới 14,4 triệu người, gây ra rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực tới nền kinh tế Thái Lan.<ref>[https://nhandan.vn/thai-lan-truoc-suc-ep-tu-tinh-trang-gia-hoa-dan-so-post747356.html Thái Lan trước sức ép từ tình trạng già hóa dân số]</ref>
 
== Tôn giáo ==
Theo kết quả điều tra dân số năm 2015 thì có 94.63% theo [[Thượng tọa bộ|Phật giáo Theravada]] và tôn giáo này được xem là quốc giáo của Thái Lan. Đứng thứ hai là [[hồi giáo|đạo Hồi]] với 4%. Một số tỉnh, thành phía nam Chumphon (cách Bangkok 463&nbsp;km về phía tây nam) là địa bàn cư trú chủ yếu của người Hồi giáo. Họ thường tập trung thành những cộng đồng tách riêng với các cộng đồng khác. Tập trung nhiều nhất tại bốn tỉnh cực nam của Thái Lan là [[người Mã Lai]]. [[Kitô giáo]], chủ yếu là [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo Rôma]], chiếm 1,02% dân số. Ngoài ra còn một số nhóm người theo [[Ấn Độ giáo]] và [[đạo Sikh]] có thế lực, sống tại các thành phố.
{{Pie chart|thumb=right|color4=red|label4=[[Hindu giáo]]|label3=[[Kitô giáo]]|label2=[[Hồi giáo]]|label1=[[Phật giáo]]|caption=Tôn giáo tại Thái Lan|color5=bamboo|color3=blue|value1=95|color2=Green|color1=Orange|value5=0.02|value4=0.03|value3=1.02|value2=3.93|label5=Khác}}
 
== Văn hóa ==
{{chính|Văn hóa Thái Lan}}
 
Văn hóa Thái Lan chịu ảnh hưởng sâu sắc trực tiếp từ văn hóa Campuchia với các tư tưởng [[Phật giáo]] - [[tôn giáo]] chính thức được công nhận là quốc giáo ở đất nước này và từ nền sản xuất phụ thuộc vào nguồn nước. Có thể thấy rõ hai điểm trên qua các ngày lễ hội. Trong [[văn hóa]] ứng xử, [[người Thái]] tỏ rõ sự sùng đạo, tôn kính hoàng gia và trọng thứ bậc cũng như tuổi tác.
 
{{multiple image
| align = left
| direction = horizontal
| image1 = Mythological Creature of Himaphan forest.JPG
| width1 = 103
| alt1 =
| caption1 = Kinnon, Wat Phra Kaew.
| image2 = Garuda at the funeral of Bhumibol Adulyadej.jpg
| width2 = 88
| alt2 =
| caption2 = Garuda tại tang lễ của Bhumibol Adulyadej.
| footer =
| footer_align = left
| width =
}}
 
Một trong những điểm đặc trưng nhất của phong tục Thái là vái ([[tiếng Thái]]: [[Wai (Thái Lan)|wai]]), gần giống như cách cúi chào của người Ấn ([[Tiếng Hindi]]: namaste). Cử chỉ này được sử dụng khi gặp mặt, chia tay hoặc xác nhận, với nhiều dạng khác nhau phụ thuộc và vị trí xã hội của người đó, nhưng nhìn chung, thường là cử chỉ giống như đang lễ với hai tay chắp lại và đầu cúi xuống.
 
Sự thể hiện tình cảm nơi công cộng thường là giữa bạn bè, nhưng rất hiếm khi xảy ra giữa các đôi lứa đang yêu. Do đó, thường thấy bạn bè nắm tay nhau, nhưng các cặp đôi rất ít khi làm thế trừ phi đang ở những nơi Tây hóa.
 
Chuẩn mực xã hội Thái cho rằng sờ vào đầu một ai đó là vô lễ. Cũng là mất lịch sự khi đặt chân cao hơn đầu ai đó, đặc biệt nếu người đó có địa vị xã hội cao hơn. Đó là bởi vì người Thái cho rằng chân là bộ phận dơ bẩn và thấp kém nhất trên cơ thể, còn đầu là bộ phận cao nhất và đáng kính nhất. Nguyên tắc này cũng ảnh hưởng đến cách người Thái ngồi trên sàn- chân của họ để vào trong hay ra đằng sau mà không chĩa vào người đối diện. Chĩa vào hay chạm vào bất cứ cái gì bằng chân đều bị xem là mất lịch sự.
[[Tập tin:Waikru.jpg|nhỏ|200x200px|Lễ nhà giáo (Wai Kru)]]
Trong cuộc sống hàng ngày ở Thái, mọi người thường chú ý giữ cho cuộc sống được vui vẻ (khái niệm này gọi là sanuk). Vì quan niệm này, người Thái rất thoải mái ở nơi làm việc mà trong các hoạt động hàng ngày. Thể hiện cảm xúc tích cực trong các tương tác xã hội cũng rất quan trọng trong văn hóa Thái, quan trọng như là việc Thái Lan được biết đến như "Đất nước của những nụ cười".
 
Cãi vả hay thể hiện sự tức giận là một điều kiêng cữ trong văn hóa Thái, và, cũng như các nền văn hóa châu Á khác, cảm xúc trên khuôn mặt là cực kỳ quan trọng. Vì lý do này, du khách cần đặc biệt chú ý tránh tạo ra các xung đột, thể hiện sự giận dữ hay khiến cho một người Thái đổi nét mặt. Sự không đồng tình hoặc các cuộc tranh chấp nên được giải quyết bằng nụ cười và không nên cố trách mắng đối phương.
 
Thường thì, người Thái giải quyết sự bất đồng, các lỗi nhỏ hay sự xui xẻo bằng cách nói "Mai pen rai", nghĩa là "Không có gì đâu mà". Việc sử dụng phổ biến thành ngữ này ở Thái Lan thể hiện tính hữu ích của nó với vai trò một cách thức giảm thiểu các xung đột, các mối bất hòa và than phiền; khi một người nói "mai pen rai" thì hầu như có nghĩa là sự việc không hề quan trọng, và do đó, có thể coi là không có sự va chạm nào và không làm ai đổi nét mặt cả.
 
=== Nghệ thuật tạo hình ===
 
==== Nghệ thuật ====
[[Tập tin:134 Ramakien Murals (9147912531).jpg|thế=|nhỏ|200x200px|Bức tranh Ramakien, [[Wat Phra Kaew]].]]
Nghệ thuật của Thái chủ yếu có đề tài Phật giáo. Hình ảnh các đức Phật được miêu tả với nhiều trường phái đặc trưng khác nhau qua nhiều thời kỳ. Kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc đền chùa Thái chịu ảnh hưởng từ người Khmer, Nghệ thuật Thái hiện đại là sự pha trộn giữa các yếu tố truyền thống và kỹ thuật hiện đại.
 
==== Trang phục ====
{{chính|Trang phục Thái Lan}}
[[Tập tin:Siam traditional clothes.jpg|trái|nhỏ|200x200px|3 bộ trang phục truyền thống của người Thái]]
Trang phục Thái Lan chịu ảnh hưởng từ Campuchia được chia ra làm 2 dạng: trang phục truyền thống(trang phục cung đình và trang phục bình dân) và trang phục hiện đại. Đặc điểm cơ bản của trang phục truyền thống của người Thái là không may vừa sát người. Thay vì thế chúng được may từ các mảnh vải lụa hay vải bông hẹp được nối, gấp, cuộn thành nhiều loại áo quần đa dạng.
 
Trang phục truyền thống của Thái Lan được gọi là chut thai (tiếng Thái:ชุดไทย), có nghĩa đen là "trang phục Thái". Nó có thể được mặc bởi đàn ông, phụ nữ và trẻ em. Chut thai cho phụ nữ thường bao gồm một pha nung hoặc chong kraben, áo cánh và sabai. Phụ nữ miền Bắc và Đông Bắc có thể mặc áo sinh thay vì pha nung và mặc quần dài với áo cánh hoặc áo dài suea. Chut thai cho nam bao gồm một chiếc kraben hoặc quần chong, áo sơ mi họa tiết Raj, với vớ trắng dài đến đầu gối tùy chọn và một chiếc sabai. Chut thai cho đàn ông miền bắc Thái Lan bao gồm một sado, áo khoác kiểu Manchu màu trắng, và đôi khi là khian hua. Trong những dịp trang trọng, mọi người có thể chọn mặc một trang phục được gọi là quốc phục chính thức của Thái Lan.
 
=== Văn chương ===
[[Tập tin:Samut Khoi 2.jpg|nhỏ|200x200px|''Samut Thai'', một phương tiện ghi chép và truyền tải văn học Thái Lan và các nền văn học khác ở Đông Nam Á lục địa]]
Văn học đương đại của Thái chịu ảnh hưởng lớn bởi nền văn hóa Hindu của Ấn Độ và văn hóa Khmer của Campuchia. Những tác phẩm xuất sắc nhất của văn chương Thái gồm phiên bản khác của sử thi [[Ramayana]], có tên là Ramakiên là một bản sao từ sử thi [[Reamker]] của người Khmer, đây là tác phẩm viết lại của vua [[Rama I]] và đại sư Loetla Nabhalai (vua [[Rama II]]) với phần thơ được viết bởi [[Sunthorn Phu]].
 
=== Ẩm thực ===
{{chính|Ẩm thực Thái Lan}}
 
Âm thực Thái phối hợp năm vị cơ bản: ngọt, cay, chua, đắng, và mặn. Thành phần thường được sử dụng trong ẩm thực Thái Lan bao gồm tỏi, ớt, nước cốt chanh, sả, [[rau mùi]], [[riềng]], đường cọ, và [[nước mắm]] (nam pla). Các thực phẩm chủ yếu ở Thái Lan là gạo, giống lúa đặc biệt là gạo tám (còn được gọi là gạo "hom Mali") được dùng trong hầu hết các bữa ăn. Thái Lan là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới trong nhiều năm. Hơn 5.000 giống gạo từ Thái Lan được bảo quản trong ngân hàng gen lúa của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI), có trụ sở tại Philippines. Vua Thái Lan là người bảo trợ chính thức của IRRI.<ref>{{Chú thích web |url= http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf |tiêu đề= Cooperation of IRRI and Thailand |ngày truy cập= 2017-02-06 |archive-date = ngày 30 tháng 6 năm 2005 |archive-url= https://web.archive.org/web/20050630115646/http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf |url-status=dead }}&nbsp;{{small|(38.7&nbsp;KB)}}</ref>
 
Vào năm 2017, bảy món ăn Thái Lan đã xuất hiện trong danh sách "50 món ăn ngon nhất Thế giới" - một cuộc thăm dò trực tuyến đối với 35.000 người trên toàn thế giới của CNN Travel. Thái Lan có nhiều món ăn trong danh sách hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Các món ăn của Thái Lan nằm trong danh sách là: ''[[tom yum]]'' là món súp chua cay Thái (xếp thứ 4), miến xào kiểu Thái hay còn gọi là ''pad Thái'' (xếp thứ 5), [[gỏi đu đủ Thái]] hay còn gọi là ''som tam'' (xếp thứ 6), [[cà ri Massaman]] (xếp thứ 10), [[cà ri xanh]] (xếp thứ 19), cơm chiên Thái (xếp thứ 24) và Som Tum Pu Pla Ra (xếp thứ 36) <ref name="CNN-2017">{{chú thích báo|title=Your pick: World's 50 best foods|author=Tim Cheung|date = ngày 12 tháng 7 năm 2017 |work=CNN| url=http://travel.cnn.com/explorations/eat/readers-choice-worlds-50-most-delicious-foods-012321/|access-date = ngày 5 tháng 5 năm 2018}}</ref>.<gallery mode="packed" widths="200">
Tập tin:Pad thai mound.jpg|[[Pad Thái]]
Tập tin:Tom yam kung maphrao on nam khon.jpg|[[Tom yum]]
Tập tin:Gai Pad Grapow with rice - Ghin Khao AUD10.90 (3973729228).jpg|Phat kaphrao Gai (Gà)
Tập tin:Tom yam noodles - Bangkok - 2017-07-20 (001).jpg|Tom yam Kway teow
Tập tin:Phanaeng mu.jpg|Phanaeng
Tập tin:SomTam Larb StickyRice.JPG|[[Gỏi đu đủ Thái|Som Tam]]
Tập tin:Camp dinner.jpg|[[Cà ri xanh]]
</gallery>
 
=== Biểu diễn nghệ thuật ===
 
==== Nhà hát và khiêu vũ ====
[[Tập tin:Dance of the Ramayana.jpg|nhỏ|200x200px|Khon nhảy]]
Không hề có truyền thống kịch nói ở Thái Lan, thay vào vị trí đó là nghệ thuật múa Thái Lan.
 
Nhiều điệu múa dân gian hay cung đình Thái đã được trình diễn trên sân khấu trong và ngoài nước, hấp dẫn đông đảo khán giả, trong đó có thể nói tới như múa mặt nạ Khon, Lakhon và Likay- Khon đòi hỏi kỹ năng phức tạp nhất, nhưng Likay lại được yêu thích nhất; [[Nhảy sạp|múa sạp]] Lao Kra Top Mai thịnh hành ở vùng nông thôn Thái Lan. Kịch Nang, một loại [[rối bóng]] Thái được trình diễn tại miền Nam. Ngoài ra còn có điệu múa ''Ramwong'' ({{lang-th|รำวง}}; {{rtgs|''ram wong''}}).
 
==== Giải trí ====
{{chính|Điện ảnh Thái Lan}}
 
Phim Thái Lan vào khoảng thời gian trước năm 2000 mới chỉ phổ biến ở thị trường nội địa, chẳng hạn như ''Insee Daeng'' (1959)<ref>{{Chú thích web|url=https://www.hollywoodreporter.com/review/red-eagle-film-review-30169|tựa đề=The Red Eagle--Film Review|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, ''Insee Thong''<ref>{{Chú thích web|url=https://entertainment.howstuffworks.com/10-horrific-deaths-that-happened-while-filming-movie.htm|tựa đề=10 Horrific Deaths That Happened While Filming a Movie|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, ''Mon rak Luk thung'', ''Banthuk Rak Pimchawee'',... Khi đó, [[Mitr Chaibancha]] là diễn viên nổi tiếng nhất [[thập niên 1970]]<ref>{{Chú thích web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/diary-of-siamese-cinema-thai-film-archive/awISQ5GjKl_SIA?hl=en|tựa đề=Diary of Siamese Cinema|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>.
 
{{multiple image
| align = right
| direction = horizontal
| image1 = Tonyjaa.jpg
| width1 = 103
| alt1 =
| caption1 = Nam [[diễn viên điện ảnh]] [[Tony Jaa]]
| image2 = Lisa Manoban at a Black Pink fansign event at COEX's Live Plaza in Seoul on August 19, 2018 (3).jpg
| width2 = 97
| alt2 =
| caption2 = Nữ [[ca sĩ]] [[Idol|thần tượng]] [[Lalisa Manoban]]
| footer =
| footer_align = left
| width =
}}
 
Sau này, điện ảnh Thái Lan mới được biết đến và thu hút sự chú ý của công chúng quốc tế. Đặc biệt là những bộ phim [[võ thuật]] như ''Ong Bak'' (2003)<ref>{{Chú thích web|url=https://slate.com/culture/2009/10/bow-down-before-the-awesomeness-of-tony-jaa-in-ong-bak-2.html|tựa đề=Jaa Rules|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.mensjournal.com/adventure/how-ong-bak-star-tony-jaa-stays-in-fighting-shape-20150504/|tựa đề=How ‘Ong Bak’ Star Tony Jaa Stays in Fighting Shape|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://fightland.vice.com/blog/jack-slack-ong-bak-in-the-real-world|tựa đề=JACK SLACK: ONG BAK IN THE REAL WORLD|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, [[Tom-Yum-Goong|''Tom Yum Goong'']], ''Ong Bak 2'', ''Ong Bak 3'',...<ref>{{Chú thích web|url=http://www.tailslate.net/tony-jaa-kicks-open-cultural-doors|tựa đề=Tony Jaa Kicks Open Cultural Doors|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Trong đó, hai bộ phim ''Ong Bak'' và [[Tom-Yum-Goong|''Tom Yum Goong'']] đã mang về hơn 47 triệu đô la trên toàn thế giới<ref>{{Chú thích web|url=https://www.reuters.com/article/us-thailand-idUSN0225589820070403|tựa đề=Thai action hero Jaa kicks up storm at box office|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. Phim kinh dị Thái Lan cũng rất phổ biến ở châu Á, có thể kể đến như ''Shutter'' (2004) - tác phẩm sau này được [[20th Century Studios|20th Century Fox]] mua bản quyền và làm lại,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.reuters.com/article/film-film-shutter-dc-idUSN2313717520080324|tựa đề="Shutter" a bland horror remake|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> một số bộ phim kinh dị khác như loạt phim [[Chơi ngải|''Chơi Ngải'']] (2004-2008), ''The Unseeable'' (2006), ''Alone'' (2007), ''Body'' (2007), ''Coming Soon'' (2008), ''4bia'' (2008), ''Phobia 2'' (2009), ''Ladda Land'' (2011), ''The Swimmer'' (2013) cũng rất thành công. Tác phẩm kinh dị pha lẫn [[hài kịch]] ''[[Tình người duyên ma|Pee Mak]]'' (2013)<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/344788/pee-mak-phra-kanong-a-huge-success|tựa đề=New 'Mae Nak' packs cinemas|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> có doanh thu hơn 33 triệu [[Đô la Mỹ|đô la]] trên toàn cầu<ref>{{Chú thích web|url=http://www.themalaysiantimes.com.my/pee-mak-rides-high-on-horror-comedy-blend/|tựa đề="Pee Mak" rides high on horror-comedy blend|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20200604040550/http://www.themalaysiantimes.com.my/pee-mak-rides-high-on-horror-comedy-blend/|ngày lưu trữ=2020-06-04|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. ''[[Thiên tài bất hảo|Bad Genius]]'' (2017) tiếp tục nâng tầm, đưa điện ảnh Thái Lan trở thành một hiện tượng khi gây sốt các phòng vé trên khắp thế giới, đoạt nhiều giải thưởng danh giá, đồng thời thu về hơn 42 triệu đô la, tác phẩm được coi là bộ phim Thái Lan thành công nhất mọi thời đại.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/special-reports/1477937/journey-to-the-top|tựa đề=Journey to the top|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
[[Phim truyền hình Thái Lan]], còn được gọi là Lakorn, đã trở nên phổ biến, vượt ra khỏi biên giới quê nhà, chinh phục khán giả trên khắp châu Á.<ref>{{Chú thích web|url=https://entertainment.inquirer.net/281741/thailands-lakorn-soap-operas-come-ph|tựa đề=Thailand’s ‘lakorn’ soap operas come to PH|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.globaltimes.cn/content/1089128.shtml|tựa đề=Young Chinese increasingly drawn to Thai pop culture and traditions|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20200814054843/http://www.globaltimes.cn/content/1089128.shtml|ngày lưu trữ=2020-08-14|url hỏng=|ngày truy cập=|url-status=dead}}</ref> Nhiều bộ phim truyền hình Thái Lan nổi tiếng như ''[[Sóng gió cuộc đời|Khluen Chiwit]]'', ''[[Chàng hoàng tử trong mơ|U-Prince]]'', ''[[Sự quyến rũ xấu xa|Roy Leh Sanae Rai]]'', [[Duyên trời định (phim Thái Lan)|''The Crown Princess'']] hay phim truyền hình tuổi teen, như ''[[2gether: The Series (phim)|2gether: The Series]]'', ''The Gifted'', ''Girl From Nowhere'', ''[[Tuổi nổi loạn (phim truyền hình)|Hormones: The Series]]'',... Được khán giả châu Á đón nhận tích cực.
 
Ngành [[Giới giải trí|công nghiệp giải trí]] ước tính đã đóng góp trực tiếp 2,1 tỷ đô la Mỹ vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Thái Lan trong năm 2011, đồng thời hỗ trợ trực tiếp hơn 86.600 [[việc làm]].
 
=== Ngành kiến trúc ===
 
==== Nhà cửa ====
[[Tập tin:Amphawa Rama II park houses 1.jpg|thế=|nhỏ|200x200px|Nhà truyền thống kiểu Thái]]
Nhà của người Thái có những đặc trưng giống với kiểu nhà của người Môn và người Khmer như có nóc hình mai rùa, chỏm đầu đốc có khau cút với nhiều kiểu khác nhau. Hai gian hồi để trống và có lan can bao quanh. Khung cửa ra vào và cửa sổ có nhiều hình thức trang trí khác nhau. Cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt của nhà Thái khá độc đáo: các gian đều có tên riêng. Trên mặt sàn được chia thành hai phần: một phần dành làm nơi ngủ của các thành viên trong gia đình, một nửa dành cho bếp và còn là nơi để tiếp khách nam. Vật liệu xây dựng nhà sàn thường là tre, gỗ, mái lợp bằng tranh, lá cọ… Nhà có phần chính và có sàn hiên với cầu thang đi lên (số bậc thang là số lẻ vì người Thái Lan quan niệm bậc thang số chẵn có thể dẫn ma quỷ vào nhà, mang lại điều không may mắn). Nhà sàn ở những vùng ngập nước sẽ được dựng cột chống đỡ nhà cao hơn, những nơi không ngập nước cũng dựng cột để có chỗ làm chuồng gia súc.
 
Phần nhà ở sẽ có bàn thờ Phật để ở vị trí cao ngang trán, một tượng Phật nhỏ hướng ra phía cửa, hương hoa, trầu cau là hai món thường được để dâng cúng Phật, ngoài ra còn có những dụng cụ nghi lễ, đồ dùng đựng đồ lễ.Đây được coi là nơi linh thiêng nhất, tất cả các sinh hoạt trong gia đình đều phải thể hiện sự tôn trọng với nơi linh thiêng này, không cho trẻ con hay đàn bà đi lại phía dưới, cấm hướng chân vào dù là lúc ngủ hay chuyện trò. Nhiều gia đình còn có miếu thờ làm từ tranh hay tre đơn giản ở lối vào chính, với quan niệm đó là việc làm cần thiết để giúp tránh khỏi những hoạn nạn, ốm đau.
 
Nhà chính nằm trong khuôn viên cùng một cái sân và một ngôi nhà phụ, có hàng tường rào bao quanh. Nhà bếp và nơi chứa nước nằm liền sát với nhà chính. Nơi để thóc lúa thì ở nơi tách biệt riêng.
 
Nhà sàn truyền thống, tạo ra không gian sinh hoạt tách rời với mặt đất, đây cũng là một cách giữ gìn sức khỏe, tránh được bệnh tật do thời tiết ẩm thấp. Sàn nhà hình chữ nhật có mái hiên che. Khoảng không gian bên dưới để trống còn được sử dụng là nơi làm việc, nơi đặt khung cửi dệt vải.
 
Từ những nét sơ khai ban đầu, nhà ở của Thái Lan có những bước phát triển hơn. Cấu trúc có phần phức tạp hơn để đáp ứng những nhu cầu cao hơn trong đời sống ngày nay.
 
=== Thể thao===
{{nhiều hình
| header = [[Muay Thai]]
| allinea = right
| image1 = Manachai yokkao.jpg
| caption1 = Ram Muay, nghi lễ tiền chiến đấu.
| image2 = Muay Thai Fight Us Vs Burma (80668055).jpeg
| caption2 = Trận đấu Muay Thái tại Bangkok
| image3 = Buakaw Por. Pramuk 1.jpg
| caption3 = [[Buakaw Banchamek]], [[võ sĩ]] Muay Thái nổi tiếng thế giới.
| align =
| direction =
| width1 = 110
| width2 = 110
| width3 = 104
| width =
}}
[[Muay Thái]] (đánh bốc Thái) một nhánh của [[Bokator]] Khmer không chỉ là môn [[võ thuật]] mang tính [[biểu tượng quốc gia]] mà còn là môn [[thể thao]] được nhiều người xem nhất. Môn thể thao dân tộc chính là [[cầu mây]], một môn tương tự như [[bóng chuyền]] nhưng được chơi bằng chân với một quả cầu mây nhẹ. Có rất nhiều biến thể của môn thể thao này với nhiều luật chơi khác nhau.
 
Ngoài ra, còn có cuộc thi đua thuyền thiên nga nơi mà các làng tranh tài với nhau theo đội. Cuộc đua có mời đội quốc tế tham dự thường được tổ chức vào tháng 11.
 
Trò chơi lăn trứng cũng được ưa thích trong thời gian nông nhàn, nhưng nạn đói và tình trạng thiếu hụt trứng và giữa thế kỷ trước đã khiến cho trò chơi này gần như biến mất tại các vùng nông thôn nơi mà các truyền thống vẫn còn rất sống động.
 
[[Đội tuyển bóng đá quốc gia Thái Lan]] là đội tuyển đại diện cho Thái Lan trong các trận đấu, giải thi đấu quốc tế, do [[Hiệp hội bóng đá Thái Lan]] (FAT) quản lý. Thái Lan là một trong những nền bóng đá mạnh; xếp hàng đầu về số lượng danh hiệu trong [[Vùng|khu vực]] [[Đông Nam Á]] nói riêng và đang có mục tiêu tiến xa hơn trong tương lai. Trong 7 lần dự [[cúp bóng đá châu Á]] thì đội từng đạt thứ hạng ba [[Cúp bóng đá châu Á 1972|vòng chung kết năm 1972]], kỳ đầu tiên Thái Lan là chủ nhà đăng cai. Đội cũng đã 7 lần giành ngôi vương tại [[Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á|giải vô địch khu vực]] với lần gần nhất là vào năm 2022.
 
== Chú thích ==
{{tham khảo|25em}}
 
== Tham khảo ==
* {{chú thích sách|author=Bunbongkarn, Suchit|title=State of the Nation: Thailand|publisher=Singapore: Institute of Southeast Asian Nations|year=1996}}
* {{chú thích sách|title=Business Monitor International|location=Thailand|year=2000}}
* {{chú thích sách|author=Chavalpait, Orothai|title=Asian Approach to Resource Conservation and Environmental Protection|publisher=Tokyo: Asian Productivity Organization|year=2000}}
 
== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Thailand}}
{{wikivoyage|Thái Lan}}
* [http://www.thaigov.go.th/ Thaigov.go.th] Royal Government of Thailand
* [http://www.tourismthailand.org/ Tourism Authority of Thailand] Official tourism website
* [http://www.parliament.go.th/files/mainpage.htm Thai National Assembly] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080513022240/http://www.parliament.go.th/files/mainpage.htm |date = ngày 13 tháng 5 năm 2008}} Official Thai Parliament website
* [http://www.mfa.go.th/ Mfa.go.th] Thailand Ministry of Foreign Affairs
* [http://www.nectec.or.th/internet/ Thailand Internet Information] Thailand: National Electronics and Computer Technology Center
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html CIA - The World Factbook - Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101229000203/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html |date=2010-12-29 }}
* [http://www.commonlanguageproject.net/?page_id=41#Thailand Thailand Country Fact Sheet] from the Common Language Project
* [http://www.thailex.info/ Thailand Travel Dictionary] Non-commercial information site
* [http://map.longdo.com/ Longdo Map Thailand] On-line Thailand map
* [http://www.article2.org/pdf/v02n03.pdf Royal Thai Police Killings]
* {{YouTube|xO7sKAx5rz8|31 5 55 ข่าวเที่ยงDNN คอลัมน์อัพเดท ปรองดอง เดือด}}
* {{wikiatlas|Thailand}}
 
{{Chủ đề Thái Lan}}
{{Nhóm tiêu bản
|title = Khu vực địa lý
|list =
{{Đông Nam Á}}
{{Quốc gia Châu Á}}
{{Bản đồ châu Á}}
}}
{{Nhóm tiêu bản
|title = Thành viên tổ chức quốc tế
|list =
{{ASEAN}}
{{Hội nghị cấp cao Đông Á}}
{{Tổ chức Thương mại Thế giới}}
{{OSCE}}
{{ASEM}}
{{Phong trào không liên kết}}
}}
{{Các nền quân chủ}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}
 
[[Thể loại:Thái Lan| ]]
[[Thể loại:Quốc gia Đông Nam Á]]
[[Thể loại:Quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc]]
[[Thể loại:Quốc gia thành viên ASEAN]]
[[Thể loại:Vương quốc]]
[[Thể loại:Quốc gia châu Á]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1932 ở Châu Á]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Thái_Lan”