Wikipedia

Janet Jagan

Janet Rosenberg Jagan (20 tháng 10 năm 1920 – ngày 28 tháng 3 năm 2009) là nữ tổng thống đầu tiên của Guyana, phục vụ từ ngày 19 tháng 12 năm 1997, đến ngày 11 tháng 8 năm 1999[1]. Trước đây bà từng là nữ thủ tướng đầu tiên của Guyana từ ngày 17 tháng 3 năm 1997, đến 19 tháng 12 năm 1997[2]. Vợ của Cheddi Jagan, người mà bà đã kế nhiệm làm tổng thống, bà được trao giải thưởng cao nhất quốc gia của Guyana, Huân chương xuất sắc, năm 1993, và Huy chương vàng Mahatma Gandhi của UNESCO cho quyền phụ nữ năm 1998.[3][4]

Janet Jagan
OE
Chức vụ
Tổng thống thứ sáu của Guyana
Nhiệm kỳ19 tháng 12 năm 1997 – 11 tháng 8 năm 1999
Tiền nhiệmSam Hinds
Kế nhiệmBharrat Jagdeo
Thủ tướng thứ sáu của Guyana
Nhiệm kỳ17 tháng 3 năm 1997 – 19 tháng 12 năm 1997
Tiền nhiệmSam Hinds
Kế nhiệmSam Hinds
Đệ nhất phu nhân Guyana
Nhiệm kỳ9 tháng 10 năm 1992 – 6 tháng 3 năm 1997
Tiền nhiệmJoyce Hoyte
Kế nhiệmYvonne Hinds
Thông tin chung
Sinh(1920-10-20)20 tháng 10 năm 1920
Chicago, Illinois, Hoa Kỳ
Mất28 tháng 3 năm 2009(2009-03-28) (88 tuổi)
Belém, Brazil
Đảng chính trịĐảng tiến bộ nhân dân

Những năm đầu và hôn nhân sửa

Jagan được sinh ra Janet Rosenberg cho các bậc cha mẹ Do Thái tầng lớp trung lưu ở phía nam của Chicago, Illinois, vào ngày 20 tháng 10 năm 1920.[5][6] Ông bà ngoại của bà, Adolph và Rosa Kronberg (nhũ danh Appelbaum), là những người nhập cư Do Thái. Adolph di cư đến Chicago từ Romania và Rosa đến từ Hungary.[7] Vào tháng 12 năm 1942, 22 tuổi, làm y tá sinh viên tại Bệnh viện Cook County, bà gặp Cheddi Jagan, một sinh viên Nha khoa Ấn – Guyan tại Đại học Northwestern. Họ kết hôn vào ngày 5 tháng 8 năm 1943, và vào tháng 12 năm đó, bà chuyển đến Guyana, nơi ông thành lập thực hành nha khoa.

Ở Guyana sửa

Ở Guyana, bà tham gia hoạt động lao động cùng với chồng và gia nhập Liên đoàn Lao động Guiana thuộc Anh. Bà cũng làm việc trong phòng khám nha khoa của chồng mình với tư cách y tá trong 10 năm. Năm 1946, bà thành lập Tổ chức chính trị và kinh tế của phụ nữ và đồng sáng lập Ủy ban các vấn đề chính trị.

Sự nghiệp chính trị sửa

Janet Jagan đã không thành công trong việc chạy đua cho một ghế từ Trung Georgetown trong cuộc tổng tuyển cử năm 1947.bà và chồng bà là những người đồng sáng lập Đảng Tiến bộ Nhân dân cánh tả (PPP); Janet từng là Tổng thư ký PPP từ năm 1950 đến năm 1970.Cũng vào năm 1950, Jagan được bầu vào Hội đồng Thành phố Georgetown. Sau đó, bà được bầu vào Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 4 năm 1953,[8] giành được một ghế từ bầu cử Essequibo. Bà là một trong ba người phụ nữ giành được ghế trong cuộc bầu cử đó; sau cuộc bầu cử, bà được chọn làm Phó Chủ tịch Lập pháp.

PPP, một đảng theo chủ nghĩa Marx – Lenin, phản đối sự cai trị thuộc địa của Anh với Guyana. Sau chiến thắng bầu cử vào tháng 4 năm 1953, PPP đã nhanh chóng thành lập chính phủ, nhưng bị chính phủ Anh loại bỏ vào cuối năm đó lo ngại rằng Jagan thân cộng. Cheddi và Janet bị giam trong năm tháng; sau đó họ bị quản thúc tại gia trong hai năm. Năm 1957, bà được bầu vào Hạ viện từ Essequibo và trở thành Bộ trưởng Bộ Lao động Y tế và Nhà ở. Sau đó, bà thành công với Claude Christian trong vai trò Bộ trưởng Bộ Nội vụ sau cái chết của Kitô giáo vào năm 1963, nhưng đã từ chức khỏi Nội các năm 1964. Là thành viên của Ủy ban Bầu cử chống đối năm 1967, bà bày tỏ lo ngại về khả năng gian lận bỏ phiếu. Bà cũng là biên tập viên của tờ báo PPP Mirror từ 1973 đến 1997.

Jagan được bầu vào Quốc hội năm 1973 và được bầu lại vào năm 1980, 1985, và 1992, cuối cùng trở thành thành viên phục vụ lâu dài nhất cho Quốc hội (46 năm). Cheddi Jagan được bầu làm Tổng thống của Guyana vào năm 1992, và Janet Jagan trở thành đệ nhất phu nhân. Bà đại diện cho Guyana tại Liên Hợp Quốc trong ba tháng vào năm 1993, tạm thời thay thế Rudy Insanally khi sau này là Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc.

Sau cái chết của Cheddi Jagan, Janet Jagan đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng cũng như Phó Tổng thống Thứ nhất vào ngày 17 tháng 3 năm 1997.[9] Jagan là ứng cử viên tổng thống của đảng PPP trong cuộc bầu cử tháng 12 năm 1997. PPP đã thắng cuộc bầu cử, đưa Jagan trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Guyana. Bà cũng là người phụ nữ thứ ba được bầu làm quyền điều hành chính của một quốc gia ở Tây bán cầu, sau Eugenia Charles của Dominica và Violeta Chamorro của Nicaragua. Bà là phụ nữ sinh ở Mỹ đầu tiên làm tổng thống một quốc gia[10][11]. Bà được đặt tên là một anh hùng Tự do bởi The My Hero Project.[12][13]

Sức khỏe, từ chức và cái chết sửa

Vào ngày 1 tháng 7 năm 1999, sau khi Jagan trở về từ hội nghị thượng đỉnh châu Âu – Mỹ Latinh ở Rio de Janeiro, bà đã được nhập viện tại Bệnh viện Mercy St. Joseph ở thủ đô Georgetown do đau ngực và kiệt sức. Bà được điều trị bệnh tim và được xuất viện từ ngày 3 tháng 7.[14] Vào cuối tháng, bà đã trải qua các xét nghiệm liên quan đến bệnh tim của mình tại bệnh viện thành phố Akron ở Akron, Ohio; bà đã được xuất viện vào ngày 23 tháng 7.[15] Trở về Guyana, bà nhận được thuốc tim và được cho biết rằng phẫu thuật bắc cầu là không cần thiết.[16]

Jagan tuyên bố vào ngày 8 tháng 8 năm 1999, rằng bà đã từ chức Tổng thống vì sức khỏe của bà có nghĩa là bà không còn có khả năng "lãnh đạo mạnh mẽ"; bà nói rằng Bộ trưởng Tài chính Bharrat Jagdeo sẽ là người kế nhiệm bà.[17] Jagdeo đã tuyên thệ nhậm chức Tổng thống vào ngày 11 tháng 8.[18]

Mặc dù từ chức, Jagan vẫn hoạt động trong PPP. Tại Đại hội lần thứ 29 của PPP, Jagan đã nhận được số phiếu bầu cao thứ hai (671) trong cuộc bầu cử vào Ủy ban Trung ương của đảng,được tổ chức vào ngày 2 tháng 8 năm 2008. Sau đó bà được bầu vào Ủy ban điều hành PPP[19] ngoài việc được bầu làm biên tập viên của tờ báo PPP Thunder, vào ngày 12 tháng 8 năm 2008.

Jagan sau đó rời Guyana sang Maracaibo, Venezuela để điều trị. Sau đó, bà đến Belem, Brazil để điều trị thêm. Janet Jagan qua đời vì chứng phình động mạch bụng vào ngày 28 tháng 3 năm 2009 tại Belem.[20][21] Thi thể của bà được hỏa táng vào ngày 31 tháng 3 năm 2009 tại Brazil.[22]

Tác phẩm sửa

Janet Jagan từ lâu đã tham gia vào đời sống văn học và văn hóa của Guyana. Bà xuất bản những bài thơ đầu tiên của Martin Carter trong Thunder (mà bà đã biên tập) và ủng hộ việc xuất bản các bộ sưu tập thời kỳ đầu của Carter như The Hill of Fire Glows Red. Bà tin tưởng mạnh mẽ rằng trẻ em Guyana cần những cuốn sách phản ánh thực tế của riêng mình. Năm 1993, Peepal Tree Press xuất bản When Grandpa Cheddi was a Boy and Other Stories, tiếp theo là Patricia, Baby Manatee (1995), Anastasia the Ant-Eater (1997) và The Dog Who Loved Flowers.[23]

Tham khảo sửa

  1. ^ Peter Fraser (ngày 29 tháng 3 năm 2009). “Obituary: Janet Jagan”. The Guardian. Truy cập ngày 22 tháng 7 năm 2018.
  2. ^ “Janet Jagan remembered”. BBC News. ngày 1 tháng 4 năm 2009. Truy cập ngày 22 tháng 7 năm 2018.
  3. ^ Hinds, David. "Janet Jagan and the Politics of Ethnicity in Guyana" in Cynthia Barrow-Giles, ed. Women in Caribbean Politics Kingston, Miami: Ian Randle, 2011. ISBN 978-976-637-083-1
  4. ^ Skard, Torild. "Janet Jagan", Women of power - half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, 2014. ISBN 978-1-44731-578-0
  5. ^ Profile of Janet Jagan Lưu trữ 2008-03-25 tại Wayback Machine Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. , jagan.org.
  6. ^ Rohter, Larry. "A Guyana Favorite: U.S.-Born Grandmother", The New York Times, ngày 14 tháng 12 năm 1997.
  7. ^ “The Jewish Roots of Former President of Guyana Janet Rosenberg Jagan”. Guyanaca.com. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2007.
  8. ^ "The General Election of 1953", Guyana.org.
  9. ^ "Janet Jagan Sworn In", The Washington Post, ngày 18 tháng 3 năm 1997, p. A14.
  10. ^ “Jagan, Janet (1920–)”. Gale. Truy cập ngày 22 tháng 7 năm 2018. Chú thích có tham số trống không rõ: |1= (trợ giúp)
  11. ^ Robin Wright (ngày 1 tháng 8 năm 2016). “Hillary Wouldn't Be the First Female American President”. The New Yorker. Truy cập ngày 22 tháng 7 năm 2018.
  12. ^ “Janet Jagan”.
  13. ^ “Thunder in Guyana - Learn More”. Independent Lens, PBS. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2016.
  14. ^ "Guyanese president discharged from hospital", Associated Press (nl.newsbank.com), ngày 4 tháng 7 năm 1999.
  15. ^ "Guyana's president leaves U.S. hospital", Associated Press (nl.newsbank.com), ngày 24 tháng 7 năm 1999.
  16. ^ "Guyana Leader Fit After Akron Care", The Plain Dealer (nl.newsbank.com), ngày 3 tháng 8 năm 1999.
  17. ^ "Guyanese president resigns for health reasons", Associated Press (nl.newsbank.com), ngày 9 tháng 8 năm 1999.
  18. ^ "Guyana's new president urges racial tolerance", Associated Press (nl.newsbank.com), ngày 12 tháng 8 năm 1999.
  19. ^ "PPP General Secretary, Executive Committee Elected", PPP press statement, ngày 12 tháng 8 năm 2008.
  20. ^ “US-born ex-Guyanese president dies at 88”.
  21. ^ “Janet Jagan dies at 88; Chicago nursing student became the first woman president of Guyana”.
  22. ^ “Janet Jagan, Chicago Native Who Led Guyana, Dies at 88”.
  23. ^ International Who's Who of Women

Tiếp tục đọc sách sửa

  • Nổi, David. "Janet Y và các chính Trị của dân Tộc ở Guam" trong Cynthia Barrow-Giles.ed. Phụ nữ ở Caribbean chính Trị, Forrest, Miami: Ian Randle năm 2011. ISBN 978-976-637-083-1, trang. 195–208
  • Skard, Torild. "Janet Y", Phụ nữ của sức Mạnh – một nửa thế kỷ của nữ chủ tịch và thủ tướng trên Toàn thế giới, Bristol: Mật báo Chí năm 2014. ISBN 978-1-44731-578-0

Liên kết ngoài sửa

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Janet_Jagan&oldid=69996583”