Kirov (lớp tàu chiến-tuần dương)

Đối với lớp tàu dùng trong thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ hai, xem Kirov (lớp tàu tuần dương).

Lớp tàu chiến-tuần dương Kirov, được Liên Xô chỉ định với cái tên "Project 1144 Orlan" (đại bàng biển), là một lớp tàu tuần dương mang tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hải quân Liên Xô trước đây và Hải quân Nga hiện nay. Nó là loại tàu chiến tác chiến mặt nước lớn nhất và nặng nhất (tức là không phải tàu sân bay hoặc tàu đổ bộ tấn công) đang hoạt động trên thế giới. Trong số các tàu chiến hiện đại, chúng có kích thước chỉ đứng sau các tàu sân bay cỡ lớn và sở hữu kích thước tương đương với một thiết giáp hạm thời Chiến tranh thế giới thứ nhất. Phân loại của Liên Xô đối với loại tàu này là "tàu tuần dương hạng nặng mang tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân" (tiếng Nga: тяжёлый атомный ракетный крейсер). Tuy nhiên, những con tàu thuộc lớp Kirov thường được các nhà bình luận quốc phòng phương Tây gọi là tàu chiến-tuần dương do kích thước và ngoại hình chung của chúng. Lớp Kirov là lớp tàu chiến được đặt tên nhằm vinh danh Sergei Mironovich Kirov, nhà cách mạng chủ nghĩa cộng sản của Liên Xô.

Đô đốc Lazarev (trước đây là Frunze), chiếc thứ hai trong lớp tàu chiến-tuần dương Kirov
Khái quát lớp tàu
Tên gọi	Lớp tàu chiến-tuần dương Kirov
Xưởng đóng tàu	Xưởng đóng tàu Baltic, Leningrad
Bên khai thác	Hải quân Liên Xô Hải quân Nga
Lớp trước	Lớp Kara
Thời gian đóng tàu	1974 – 1998
Thời gian phục vụ	1980 – nay
Dự tính	5
Hoàn thành	4
Hủy bỏ	1
Đang hoạt động	1 (1 tàu đang được trang bị lại)
Nghỉ hưu	2
Tháo dỡ	2
Đặc điểm khái quát
Kiểu tàu	Tàu tuần dương hạng nặng mang tên lửa hành trình Tàu chiến-tuần dương
Trọng tải choán nước	Tiêu chuẩn: 24.300 tấn Mỹ (21.700 tấn Anh) Đầy tải: 28.000 tấn Mỹ (25.000 tấn Anh)
Chiều dài	252 m (827 ft)
Sườn ngang	28,5 m (94 ft)
Mớn nước	9,1 m (30 ft)
Động cơ đẩy	2 x động cơ đẩy hạt nhân KN-3 2 × trục CONAS 2 x tuốc bin hơi nước GT3A-688 140.000 mã lực càng (100.000 kW)
Tốc độ	32 hải lý trên giờ (59 km/h; 37 mph)
Tầm xa	Động cơ đẩy: 1.900 km (1.200 mi) ở tốc độ 30 hải lý trên giờ (56 km/h; 35 mph) Năng lượng hạt nhân: không giới hạn ở tốc độ 20 hải lý trên giờ (37 km/h; 23 mph)
Thủy thủ đoàn tối đa	710
Hệ thống cảm biến và xử lý	Radar: (tên ký hiệu của NATO) Radar dò tìm 3D Voskhod MR-800 (Top Pair) Radar dò tìm 3D Fregat MR-710 (Top Plate) Radar điều hướng Palm Frond (x2) Sonar: Sonar Horse Jaw LF Sonar Horse Tail VDS
Tác chiến điện tử và nghi trang	Hệ thống phóng mồi nhử PK-2 với 400 rocket (x2)
Vũ khí	Tên lửa: 20 × tên lửa hành trình chống hạm P-700 Granit (SS-N-19 "Shipwreck") 14 x tên lửa hành trình chống hạm Metel (SS-N-14 "Silex") (chỉ có trên Ushakov) 96 × tên lửa đất đối không S-300F Fort (SA-N-6 "Grumble") (có trên Ushakov, Lazarev và Nakhimov) 48 x tên lửa đất đối không S-300F Fort (SA-N-6 "Grumble") và 48 x tên lửa đất đối không tầm xa S-300FM Fort-M (SA-N-20 "Gargoyle") (chỉ có trên Pyotr Velikhy) 64 × tên lửa đất đối không 3K95 Kinzhal (SA-N-9 "Gauntlet") (chỉ có trên Pyotr Veiliky). Không gian tương ứng được dành cho 128 tên lửa trên Lazarev, Nakhimov và hệ thống tên lửa đất đối không phòng thủ điểm trên Ushakov 40 × tên lửa đất đối không OSA-MA (SA-N-4 "Gecko") (không có trên Pyotr Velikiy) Pháo: 1 × pháo lưỡng dụng nòng đôi AK-130 130 mm/L70 (2 × pháo lưỡng dụng AK-100 100 mm/L60 trên Ushakov) 8 × AK-630 CIWS 30 mm/L60 (Ushakov và Lazarev) 6 × Kortik CIWS CADS-N-1 (Nakhimov và Pyotr Velikiy) Ngư lôi và các vũ khí chống ngầm: 2 × 6 ống phóng rocket chống ngầm 305 mm RBU-1000 1 × 10 ống phóng rocket chống ngầm 254 mm UDAV-1 10 ống phóng ngư lôi 533 mm, sử dụng ngư lôi Type 53 hoặc tên lửa chống ngầm RPK-2 Vyuga (SS-N-15)
Bọc giáp	Lớp mạ dày 76 milimét (3,0 in) xung quanh khoang chứa lò phản ứng, có thể bảo vệ trước các mảnh vỡ nhỏ
Máy bay mang theo	3 x máy bay trực thăng
Hệ thống phóng máy bay	Nhà chứa máy bay dưới boong

Sự xuất hiện của lớp Kirov đóng một vai trò quan trọng trong việc tái biên chế các thiết giáp hạm lớp Iowa của Hải quân Hoa Kỳ vào thập niên 1980.

Các thiết kế khung thân tàu chiến-tuần dương lớp Kirov cũng được sử dụng cho tàu chỉ huy chạy bằng năng lượng hạt nhân SSV-33 Ural của Liên Xô.

Giới thiệu

Tàu Đô đốc Ushakov ở cảng Severomorsk năm 1992

Mục đích của quân đội Liên Xô trước đây khi phát triển lớp tàu Kirov là để đối phó với các tàu sân bay của Hoa Kỳ, vì thế vì kích thước chúng lớn hơn các tàu tuần dương khác, chỉ kém tàu sân bay, được vũ trang rất mạnh, đặc biệt là bằng các tên lửa chống hạm. Do kích thước lớn, có chiều dài 252 m, rộng 28,5 m, cao 9,1 m với lượng dãn nước 28.000 tấn lúc mang đầy đủ vũ khí, chúng thường được các phương tiện truyền thông phương Tây gọi là tuần dương thiết giáp, liên tưởng tới các thiết giáp hạm có kích thước lớn hồi nửa đầu thế kỷ 20.

Lớp tàu chiến-tuần dương Kirov được phát triển từ năm 1974. Năm 1980, chiếc thứ nhất được đưa vào hoạt động. Dự án phát triển lớp tàu chiến-tuần dương Kirov bị chấm dứt vào năm 1998, chủ yếu do vấn đề ngân sách.

Khả năng tấn công tàu sân bay

Tàu sân bay Mỹ bị tờ báo Trung Quốc Sohu cho rằng sẽ gặp thất thế trước tuần dương hạm hạt nhân Nga Peter Đại đế lớp Kirov nổi tiếng. Các chuyên gia Trung Quốc cho rằng với hệ thống tên lửa siêu vượt âm tầm bắn trên 1000 km là 3M22 Zircon, tên lửa hành trình Calibre và Onyx cùng vũ khí phòng không mới sẽ được triển khai trên lớp Kirov nâng cấp, ngay cả hàng không mẫu hạm Mỹ cũng sẽ phải dè chừng chiến hạm đã cao tuổi của Nga và Hàng không mẫu hạm Mỹ sẽ không thể chịu được đòn tấn công trực diện từ tàu tuần dương hạt nhân Peter Đại đế của Nga.

Tuy nhiên do tác động của đường chân trời vô tuyến điện từ, những chiếc Kirov khó mà bắn chính xác ngoài cự ly 50 km nếu độc lập tác chiến trong khi máy bay E-2D cũng như F/A-18E/F giúp hàng không mẫu hạm Mỹ có khả năng tấn công tầm xa mà không cần sự hỗ trợ từ bên ngoài. Như vậy, để tấn công ở tầm xa thì chiếc Kirov phải có sự hỗ trợ dẫn đường của các hệ thống trinh sát bên ngoài con tàu (ví dụ như vệ tinh, máy bay trinh sát...), còn nếu đơn độc tác chiến thì nó sẽ phải tránh xa các tàu sân bay Mỹ.

Vũ trang

• 20 tên lửa chống hạm P-700 Granit tầm bắn 625 km.
• 12 S-300 phòng không tầm bắn 150 km.
• 192 tên lửa 9K311 Tor phòng không tầm bắn 12 km hoặc 2 tổ hợp tên lửa OSA-MA với 40 tên lửa tầm bắn 15 km.
• 6 hệ thống phòng thủ tầm ngắn đối không CADS-N-1 Kashtan.
• Hệ thống rocket chống ngầm Udav-1 trang bị 102 rocket tầm bắn 3 km.
• 2 ống phóng ngư lôi 533 mm có khả năng phóng tên lửa chống ngầm Vodopad-NK với tầm bắn tới 120 km.
• 3 trực thăng săn ngầm Ka-27 PL.
• 1 pháo AK-130.

Những chiếc trong lớp

Tàu Kirov đang di chuyển vào năm 1983

Tàu	Đặt tên theo	Hãng đóng tàu	Đặt lườn	Hạ thủy	Hoạt động	Tình trạng
Đô đốc Ushakov (tên cũ: Kirov)	Fyodor Fyodorovich Ushakov	Baltiysky Zavod, Leningrad	27 tháng 3 năm 1974	26 tháng 12 năm 1977	30 tháng 12 năm 1980	Bị tiêu hủy vào năm 2021
Đô đốc Lazarev (tên cũ: Frunze)	Mikhail Petrovich Lazarev		27 tháng 7 năm 1978	26 tháng 5 năm 1981	31 tháng 10 năm 1984	Bị tiêu hủy, bắt đầu từ tháng 4 năm 2021
Đô đốc Nakhimov (tên cũ: Kalinin)	Pavel Stepanovich Nakhimov		17 tháng 5 năm 1983	25 tháng 4 năm 1986	30 tháng 12 năm 1988	Đang tiến hành tái trang bị
Pyotr Velikiy (tên cũ: Yuriy Andropov)	Peter Đại đế		11 tháng 3 năm 1986	29 tháng 4 năm 1989	9 tháng 4 năm 1998	Đang hoạt động trong biên chế Hạm đội Phương Bắc
Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov (tên cũ: Dzerzhinsky và Oktyabrskaya Revolutsiya)	Nikolay Gerasimovich Kuznetsov		—			Bị hủy bỏ vào 4 tháng 10 năm 1990

Chú thích

Thư mục

• Bishop, Chris (1988). The Encyclopedia of World Sea Power. New York: Crescent Books. ISBN 978-0-517-65342-5. OCLC 18199237.
• Miller, David; Chris Miller (1986). Modern Naval Combat. London: Salamander Books. ISBN 978-0-86101-231-2. OCLC 17397400.

Liên kết ngoài

• Bài báo minh họa về lớp Kirov
• Bài viết trên trang Globalsecurity.org
• Ảnh chụp lớp Kirov từ Mark Meredith
• Bách khoa toàn thư về tàu (tiếng Nga)
• Quỹ Hỗ trợ Cải cách Quân đội (tiếng Nga)
• Diễn đàn thảo luận về vũ khí trang bị trên tàu (tiếng Nga)
• Bài viết trên trang FAS.org
• Dự án 1144 - Danh sách tàu hoàn thiện