Nhóm ngôn ngữ Nguni
Nhóm ngôn ngữ Nguni là một nhóm con của nhóm ngôn ngữ Bantu được nói ở Nam Phi bởi người Nguni. Nhóm ngôn ngữ Nguni bao gồm các ngôn ngữ: Zulu, Xhosa, Ndebele (đôi khi được gọi là "Bắc Ndebele"), Swati, Hlubi, Phuthi, Bhaca, Lala, Nhlangwini, Nam Ndebele và Ndebele Sumayela. Tên gọi "Nguni" bắt nguồn từ giống bò có tên là bò Nguni, ''Ngoni'' là một biến thể cũ hơn hoặc thay đổi.
Nhóm ngôn ngữ Nguni
| |
|---|---|
| Phân bố địa lý | Nam Phi |
| Phân loại ngôn ngữ học | Niger-Congo |
| Ngôn ngữ con: |
|
| Glottolog: | ngun1267[1] |
Phân loại sửa
|
0–20%
20–40%
40–60% |
60–80%
80–100% |
|
<1 /km²
1–3 /km²
3–10 /km²
10–30 /km²
30–100 /km² |
100–300 /km²
300–1000 /km²
1000–3000 /km²
>3000 /km² |
Nhóm ngôn ngữ Nguni là một nhóm nhỏ thuộc nhóm ngôn ngữ Nam Bantu. Những ngôn ngữ này tồn tại trong một khu vực địa lý tương đối nhỏ. Các ngôn ngữ này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và có âm thanh rất giống nhau.
Các ngôn ngữ khác nhau có thể thông hiểu lẫn nhau; vì vậy, các ngôn ngữ Nguni có thể được xem là một dãy phương ngữ hơn là các ngôn ngữ riêng biệt. Trong nhiều lần, các đề xuất đã được đưa ra để có một ngôn ngữ Nguni thống nhất.[2][3]
Trong các tài liệu học thuật về các ngôn ngữ miền Nam châu Phi, phạm trù phân loại ngôn ngữ "Nguni" theo truyền thống bao gồm hai nhóm nhỏ: "Nguni Zunda" và "Nguni Tekela".[4][5]
Nhóm ngôn ngữ Zunda sửa
- Zulu
- Xhosa
- Ndebele (Bắc Ndebele hoặc 'Ndebele Zimbabwe')
- Nam Ndebele
Nhóm ngôn ngữ Tekela sửa
- Swazi
- Ndebele Transvaal Bắc (Ndebele Sumayela)
- Phuthi [6]
- Bhaca [7]
- Hlubi (không phải phương ngữ Hlubi của tiếng Xhosa) [8]
- Lala
- Nhlangwin
Maho (2009) cũng liệt kê thêm tiếng Mfengu cổ† (S401)
Tham khảo sửa
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Southern Ndebele-Lowland”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Eric P. Louw (1992). “Language and National Unity in a Post-Apartheid South Africa” (PDF). Critical Arts.
- ^ Neville Alexander (1989). “Language Policy and National Unity in South Africa/Azania”.
- ^ Doke 1954.
- ^ Ownby 1985.
- ^ Donnelly 2009, tr. 1-61.
- ^ Jordan 1942.
- ^ “Isizwe SamaHlubi: Submission to the Commission on Traditional Leadership Disputes and Claims: Draft 1” (PDF). tháng 7 năm 2004. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2011.
Tài liệu sửa
- Doke, Clement Martyn (1954). The Southern Bantu Languages. Handbook of African Languages. Oxford: Oxford University Press.
- Donnelly, Simon (2009). Aspects of Tone and Voice in Phuthi (Doctoral dissertation). University of Illinois at Urbana-Champaign.
- Jordan, Archibald C. (1942). Some features of the phonetic and grammatical structure of Baca (Masters dissertation). University of Cape Town.
- Ownby, Caroline P. (1985). Early Nguni History: The Linguistic Evidence and Its Correlation with Archeology and Oral Tradition (Doctoral dissertation). University of California, Los Angeles.
- Wright, J. (1987). “Politics, ideology, and the invention of the 'nguni'”. Trong Tom Lodge (biên tập). Resistance and ideology in settler societies. tr. 96–118.
Đọc thêm sửa
- Shaw, E. M. and Davison, P. (1973) The Southern Nguni (series: Man in Southern Africa) South African Museum, Cape Town
- Ndlovu, Sambulo. 'Comparative Reconstruction of Proto-Nguni Phonology'