Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Công đoàn Đoàn kết”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Liên kết ngoài: cosmetic change using AWB |
n Robot: Sửa đổi hướng; sửa cách trình bày |
||
Dòng 1:
'''Công Đoàn Đoàn Kết''' ([[tiếng Ba Lan]]: ''[[:Image:Solidarnosc.ogg|Solidarność]]'', [[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]]:{{Audio-IPA|Pl-solidarność.ogg|[sɔli'darnɔɕt͡ɕ]}}; tên đầy đủ: '''Công đoàn Độc lập Tự trị "Đoàn kết"''' — ''Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"'' {{IPA2|ɲeza'lɛʐnɨ samɔ'ʐɔndnɨ 'zvjɔ̃zɛk zavɔ'dɔvɨ sɔli'darnɔɕt͡ɕ}}) là một liên minh [[công đoàn]], một phong trào chính trị xã hội được thành lập vào tháng 9 năm [[1980]] tại Xưởng đóng tàu Gdańsk, [[Ba Lan]], và là tổ chức then chốt trong việc lật đổ chế độ [[hệ thống xã hội chủ nghĩa|xã hội chủ nghĩa]] tại Ba Lan. Biểu tượng của Công Đoàn Đoàn Kết là chữ "Solidarnosc" màu đỏ, bên trên cắm quốc kỳ Ba Lan.
== Thành lập ==
[[Tập tin:Astilleros de Gdansk.jpg|phải|nhỏ|500px|Xưởng đóng tàu Gdańsk trong ngày kỷ niệm thứ 25 của Công đoàn Ðoàn Kết]]
Vào năm [[1980]], Ba Lan bước vào thời kỳ khủng khoảng kinh tế, xã hội. Công nghiệp đình trệ, lương thực, thực phẩm khan hiếm; bộ máy nhà nước quan liêu, kém hiệu quả.
Tháng 08 năm [[1980]], phong trào đình công đòi tăng lương, phản đối chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của nhà nước lan rộng khắp Ba Lan. Uỷ Ban Đình Công Toàn Quốc được thành lập do [[Lech Wałęsa|Lech Walesa]] làm chủ tịch. Các tổ chức như: Uỷ Ban Bảo Vệ Công Nhân, Liên Hiệp Thanh Niên Ba Lan, Hội Đồng Chính Trị nhà Thờ Ba Lan v.v… cũng tham gia vào Uỷ Ban Đình Công .
Chính quyền đã tìm cách giải tán tổ chức này, bắt giam hoặc quản thúc các nhà lãnh đạo. Tuy nhiên trước đấu tranh của quần chúng, vào ngày [[31 tháng 8|31 tháng 08]] năm [[1980]], chính phủ đã phải ký kết với Uỷ Ban Đình Công Toàn Quốc đồng ý tăng lương, thả những người bị bắt trong các cuộc đình công, v.v…
Sau khi những thỏa thuận ký ngày [[31 tháng 8|31 tháng 08]] được thực thi, ngày [[24 tháng 9|24 tháng 09]] năm [[1980]], Uỷ Ban Đình Công Toàn Quốc đã ra tuyên bố thành lập tổ chức công đoàn lấy tên là Liên Hiệp Công Đoàn Độc Lập Đoàn Kết (Công đoàn Đoàn Kết)
== Hợp pháp hóa ==
Cũng trong ngày [[24 tháng 9|24 tháng 09]] năm [[1980]] Công đoàn Đoàn Kết nộp đơn xin đăng ký hoạt động tại tòa án thành phố [[Warszawa]], nhưng đã bị từ chối với lý do điều lệ của Công đoàn Đoàn Kết không phù hợp với hiến pháp. Công đoàn Đoàn Kết "dọa" sẽ tổng đình công. Đích thân thủ tướng đương nhiệm phải đứng ra giải quyết. Cuối cùng thỏa thuận đạt được là Tòa án Tối Cao Ba Lan đồng ý đăng ký công nhận Công Đoàn Đoàn Kết là tổ chức hợp pháp, Công Đoàn Đoàn Kết điều chỉnh lại điều lệ, trong đó công nhận hiến pháp hiện hành và vai trò của đảng cộng sản đối với nhà nước Ba Lan.
== Bị cấm hoạt động ==
Trước sự lớn mạnh của Công Đoàn Đoàn Kết, chính phủ Ba Lan, [[Liên Xô]] và [[Đông Âu]] rất lo lắng, nên tìm cách dập tắt phong trào đấu tranh và giải thể Công Đoàn Đoàn Kết bằng bạo lực.
Dòng 22:
== Trở lại hoạt đông công khai ==
Không dập tắt được phong trào đấu tranh của Công Đoàn Đoàn Kết và bị thế giới lên án rất mạnh mẽ, ngày [[22 tháng 7|22 tháng 07]] năm 1983 chính quyền tuyên bố chấm dứt “Tình trạng chiến tranh” và giải thể Hội Đồng Quân Sự Cứu Nguy Dân Tộc.
Công Đoàn Đoàn Kết trở lại hoạt đông công khai. Các cuộc đình công, biểu tình lại liên tiếp nổ ra khắp nơi.
Dòng 29:
Tháng 11 năm [[1986]] Công Đoàn Đoàn Kết trở thành thành viên chính thức của tổ chức Lao Động Và Công Đoàn Thế Giới.
Ngày [[14 tháng 6|14 tháng 06]] năm [[1987]] giáo hoàng [[Giáo hoàng Gioan Phaolô II|John Paul II]] đã về thăm quê hương Ba Lan và biểu lộ sự ủng hộ Công Đoàn Đoàn Kết.
Ngày [[1 tháng 8|01 tháng 08]] năm [[1987]] Hạ viện Mỹ đã thông qua ngân sách 1 triệu đô la giúp đỡ Công Đoàn Đoàn Kết.
Trong những năm sau khi chấm dứt "Tình trạng chiến tranh", tình hình kinh tế của Ba Lan cũng không sáng sủa hơn. Tháng 11 năm [[1988]] Lech Valesa đã thắng lớn trong cuộc tranh luận công khai được truyền hình trực tiếp giữa chủ tịch Công Đoàn Đoàn Kết với chủ tịch công đoàn do chính quyền thành lập về các vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội .
== Hội nghị bàn tròn, thắng cử, thành lập chính phủ ==
Dưới sự đấu tranh mạnh mẽ của Công Đoàn Đoàn Kết từ ngày [[6 tháng 2|06 tháng 02]] năm [[1989]] đến ngày [[5 tháng 4|5 tháng 04]] năm [[1989]], đảng cầm quyền buộc phải chấp nhận "Hội nghị bàn tròn" với Công Đoàn Đoàn Kết và đồng ý tổ chức bầu cử dân chủ vào quốc hội và thượng viện.
Ngày [[17 tháng 4|17 tháng 04]] năm [[1989]] tòa án thành phố Warszawa một lần nữa cấp lại đăng ký pháp lý cho Công Đoàn Đoàn Kết.
Ngày [[4 tháng 6|04 tháng 06]] năm [[1989]], trong cuộc bầu cử dân chủ, Công Đoàn Đoàn Kết thắng lớn. Công Đoàn Đoàn Kết cùng các lực lượng đối lập là Đảng Nhân Dân Thống Nhất và Đảng Dân chủ đứng ra lập chính phủ liên hiệp .
Tháng 12 năm [[1990]], Lech Wałęsa trở thành tổng thống. Chính quyền mới tiến hành chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường tự do, đưa Ba Lan vượt qua những khó khăn về kinh tế và dần dần trở thành một quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển cao.
Dòng 46:
== Liên kết ngoài ==
{{commonscat|Solidarność}}
* [http://www.voanews.com/vietnamese/archive/2005-09/2005-09-01-voa13.cfm Công đoàn đoàn kết và sự sụp đổ của chế cộng sản tại Châu Âu] - [[VOA|Đài Tiếng nói Hoa Kỳ]]
* [http://www.vnn.vn/tinvan/2006/08/604833/ Lech Walesa từ bỏ Công đoàn Đoàn kết]
* [http://www.rfi.fr/actuvi/articles/102/article_202.asp Cưụ lãnh đạo Công đoàn Đoàn Kết Lech Walesa bị gán ghép vào tội làm điềm chỉ viên cho mật vụ chế độ cộng sản.]
{{Chiến tranh Lạnh}}
{{Liên kết bài chất lượng tốt|zh}}▼
[[Thể loại:Công đoàn]]
[[Thể loại:Lịch sử Ba Lan]]
[[Thể loại:Bất bạo động]]
▲{{Liên kết bài chất lượng tốt|zh}}
[[af:Solidarność]]
| |||