Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Khu tự trị Tây Bắc”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
{{Cựu quốc gia
|native_name = Khu tự trị Tây Bắc<br>Sip Song Chau Tai
|conventional_long_name =
|common_name = Khu tự trị Tây Bắc
|continent = Châu Á
Dòng 33:
__TOC__
==Lịch sử==
===Giai đoạn Liên bang Đông Dương===
[[Tập tin:PortraitDeoVanTri.jpg|nhỏ|phải|[[Đèo Văn Trị]], lãnh chúa xứ Thái]]
Năm [[1890]] [[Auguste Pavie]], lúc bấy giờ là đại diện của Pháp tại [[Luangprabang|Luang Prabang]] đề nghị với chính phủ bên chính quốc công nhận [[Đèo Văn Trị]], một thủ lĩnh người [[Thái Trắng]] ở châu Lai làm lãnh chúa xứ Thái vùng ''Sip Song Chau Tai''.<ref name="Evans">Evans, Grant et al. ''Where China Meets Southeast Asia: social & cultural change in the border regions.'' Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2000. tr 106-109.</ref> Họ Đèo được tập quyền [[cha truyền con nối]].
Vào thập niên [[1940]] khi tình hình [[Chiến tranh Việt-Pháp|Chiến tranh Pháp-Việt]] ngày càng lan rộng, người Pháp quyết định tách xứ Thái ra khỏi Bắc Kỳ và chính thức thiết lập Khu tự trị Thái vào Tháng Bảy năm [[1948]]. Nằm trong đơn vị này là các sắc dân [[Người Lô Lô|Lô Lô]], [[Người Khơ Mú|Khơ-mú]], [[Dao]] và [[Người Miêu|H'Mông]] đều thuộc quyền cai quản của lãnh chúa Thái.<ref name="Michaud">Michaud, Jean. ''Historical dictionary of the peoples of the Southeast Asian massif''. Lanham, MD: Scarecrow Press, 2006. tr 228.</ref> Chủ tâm của người Pháp là để tranh thủ sự ủng hộ của dân địa phương trong khi đánh dẹp [[Việt Minh]].<ref name="Ellinwood">Ellinwood, DeWitt. ''Ethnicity and the military in Asia''. New Brunswick, NJ: Transaction, 1981. tr 156.</ref>
Khu tự trị Thái bao gồm tỉnh [[Lai Châu]], [[Sơn La]] và [[Phong Thổ]].<ref name="Evans"/> Thủ phủ đặt ở thị xã Lai Châu cũ, nay là thị xã [[Mường Lay]].<ref>[http://taisea.org/eng/history/wt1.html White Tai or Tai Don]</ref> [[Tiếng Thái (Việt Nam)|Tiếng Thái]] và [[tiếng Pháp]] là hai [[ngôn ngữ chính thức]] của xứ Thái.<ref name="Chi">Lê Đình Chi. ''Người Thượng Miền Nam Việt Nam''. Gardena, CA: Văn Mới, 2006. tr 401-449</ref>
Năm [[1950]] dưới chính thể [[Quốc gia Việt Nam]] của [[Nguyên thủ quốc gia|Quốc trưởng]] [[Bảo Đại]], chiếu theo Dụ số 6 ký ngày [[15 tháng 4|15 Tháng Tư]] thì Khu tự trị Thái được gom vào cùng với tỉnh [[Hải Ninh]] và [[Xứ Thượng Nam Đông Dương]] ở [[Cao nguyên Trung phần]] để thành [[Hoàng triều Cương thổ]] (tiếng Pháp: ''Domaine de la Couronne'').<ref name="Hy">Luong, Hy. ''Postwar Vietnam: dynamics of a transforming society''. Lanham, MD: Rowman and Littlefield, 2003. tr 134.</ref> Theo đó thì xứ Thái có vị khâm mạng cai trị nhân danh hoàng đế Bảo Đại.<ref>Lê Đình Chi. ''Người Thượng Miền Nam Việt Nam''. Gardena, CA: Văn Mới, 2006. tr 569-612.</ref>
Khi người Pháp thất trận tại [[Liên bang Đông Dương|Đông Dương]] khu tự trị này tan rã.
====Tổ chức====
Cơ quan [[cơ quan lập pháp|lập pháp]] do người Pháp dựng lên là hội đồng đại biểu của các châu; nhiệm kỳ là bốn năm.<ref name="Chi"/>
Về [[quyền hành pháp|hành pháp]] có chủ tịch hành pháp xứ Thái do các đại biểu [[tri châu]], [[tri trưởng]] bầu lên với 2/3 số phiếu; chức vụ này có nhiệm kỳ năm năm. Chủ tịch hành pháp có một cố vấn người Pháp giúp sức.<ref name="Chi"/>
[[Tư pháp]] thì chiếu theo tục lệ cổ truyền.<ref name="Chi"/>
===Giai đoạn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa===
Thực hiện chính sách lập khu vực [[tự trị]] của các dân tộc ở những vùng có điều kiện theo nghị quyết của [[Quốc hội Việt Nam|Quốc hội]], ngày [[29 tháng 4]] năm [[1955]] Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra Sắc lệnh số 230/SL thành lập Khu tự trị Thái - Mèo.
Trước đó, theo Sắc lệnh số 143-SL ngày [[28 tháng 1]] năm [[1953]] của Chủ tịch nước, '''Khu Tây Bắc''' được thiết lập gồm các tỉnh [[Lào Cai]], [[Yên Bái]], [[Sơn La]] và [[Lai Châu]], tách khỏi [[Việt Bắc|Liên khu Việt Bắc]].
Khu tự trị Thái - Mèo phía bắc giáp [[Trung Quốc]], phía tây và phía nam giáp [[Lào]], phía đông nam giáp vùng Mường [[Hòa Bình|Hoà Bình]], phía đông có dãy núi [[Phan Xi Păng]] ngăn cách với các dân tộc tập trung ở lưu vực sông Hồng.
===Tên gọi qua các thời kỳ===
===Hành chánh===▼
* [[1 tháng 1]], 1900 : Tỉnh Van Bu(?)
Khu tự trị bao gồm 16 châu: ▼
* [[28 tháng 4]], 1904 : Tỉnh [[Sơn La]]
* [[28 tháng 6]], 1909 : Tỉnh [[Lai Châu]]
* [[1 tháng 1]], 1947 : [[Liên đoàn Thái]]
▲Khu tự trị bao gồm 16 châu :
#[[Mường Tè]],
#[[Mường Lay]],
Hàng 73 ⟶ 96:
Khu tự trị Tây Bắc tồn tại cho tới ngày [[27 tháng 12]] năm [[1975]] thì giải thể cùng với [[Khu tự trị Việt Bắc]], đồng thời những quy định trong [[Hiến pháp]] nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1959 về cấp khu tự trị cũng bị bãi bỏ theo Quyết định của [[Quốc hội Việt Nam|Quốc hội]] khóa V, kỳ họp thứ 2.
==Xem thêm==
* [[Điện Biên]]▼
* [[Lai Châu]]
▲* [[Điện Biên]]
* [[Sơn La]]
*[[Khu tự trị Nùng]]
*[[Xứ Thượng Nam Đông Dương]]
*[[Hoàng triều Cương thổ]]
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
| |||