Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nguyễn Thị Lộ”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Robot: Sửa đổi hướng |
|||
Dòng 16:
| quốc gia =
| quốc tịch =
| vai trò = Nữ quan nhà [[Nhà Lê sơ|Lê sơ]]
| học vấn =
| alma_mater =
Dòng 55:
Lời chép khá mơ hồ<ref>Rất có thể còn thiếu chuẩn xác nữa ở chỗ dùng từ "nhỏ", là vì nếu tuổi Nguyễn Thị Lộ là 16 (trăng tròn lẻ), thì chí ít Nguyễn Trãi cũng phải ngoài 30 tuổi.</ref> khiến về sau này đã nảy ra không ít những lời đồn đoán về thời điểm Nguyễn Trãi gặp gỡ Nguyễn Thị Lộ, rồi cưới bà làm vợ thứ.
Theo tài liệu ''Đất và Người [[Thái Bình]]'', thì trong một lần lên kinh thành bán chiếu bà đã gặp Nguyễn Trãi, rồi trở thành người bạn đời của ông, rồi cùng vào [[Khởi nghĩa Lam Sơn|Lam Sơn tụ nghĩa]] dưới ngọn cờ của thủ lĩnh [[Lê Thái Tổ|Lê Lợi]]. Tại đây, bà làm thầy dạy con em các thủ lĩnh và là trợ thủ đắc lực cho chồng trong mọi công việc <ref>Xem bài trên ''Cổng thông tin tỉnh Thái Bình'' [http://www.thaibinh.gov.vn/ct/introduction/Lists/dn/View_Detail.aspx?ItemId=28].</ref>. Tuy nhiên, thông tin này không thấy chép trong sử cũ.
Cuối năm [[1427]], cuộc [[khởi nghĩa Lam Sơn]] toàn thắng. Sang năm [[1428]], thủ lĩnh Lê Lợi lên ngôi vua (tức [[Lê Thái Tổ]]), thì Nguyễn Trãi được phong tước hầu. Nhưng rồi những mâu thuẫn nội bộ triều đình dẫn đến việc sát hại công thần ([[Trần Nguyên Hãn]], [[Phạm Văn Xảo]]), và bản thân Nguyễn Trãi cũng bị bắt giam. Tuy sau đó, ông được tha nhưng không còn được tin dùng như trước.
Dòng 63:
:''Khi ông (Nguyễn Trãi) lo việc nước, những chiếu thư, từ mệnh (Nguyễn Thị Lộ) đều được dự nhuận sắc. Thái Tông nghe tiếng, vời nàng về hầu cho làm Lễ nghi học sĩ <ref>''Lịch triều hiến chương loại chí'' (Tập 1), tr, 23.</ref>.
Ở cương vị này, bà đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được sử thần [[nhà Lê sơ|nhà Lê]] là [[Vũ Quỳnh]] khen là: ''Thị Lộ đã cảm hóa được Lê Thái Tông, thuyết phục vua chăm chỉ đèn sách, lại giúp vua nhiều ý kiến để sửa trị nước...<ref>''Việt giám thông khảo'' (phần Bản kỷ).</ref>
Năm [[1439]], Nguyễn Trãi và bà xin về ẩn ở [[Côn Sơn]], nhưng đến năm sau thì cả hai lại được nhà vua mời ra giúp việc nước. Năm [[1441]], trong ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'' có chép việc liên quan đến bà như sau:
:''[[Mùa thu]], [[tháng ba|tháng 3]] năm [[Tân Dậu]] ([[1441]])...Bắt giam hạng đàn bà ngỗ nghịch, đó là làm theo kế của Nguyễn Thị Lộ'' <ref>''Đại Việt sử ký toàn thư'' (Tập 2, tr.354).</ref>.
Nhưng chỉ một năm sau đó ([[1442]]), giữa lúc vợ chồng bà đang gánh vác việc nước thì tai họa bỗng đổ ập xuống.
Dòng 76:
Vua truất Hoàng hậu Dương Thị Bí và ngôi thái tử của con bà là [[Lê Nghi Dân]] lên 2 tuổi, lập [[Nguyễn Thị Anh]] làm Hoàng hậu và cho con của bà này là Lê Bang Cơ chưa đầy 1 tuổi làm thái tử. Cùng lúc đó một bà vợ khác của vua là [[Ngô Thị Ngọc Dao]] lại sắp sinh, Nguyễn Thị Anh sợ đến lượt mẹ con mình bị phế nên tìm cách hại bà Ngọc Dao. Nguyễn Trãi cùng Nguyễn Thị Lộ và tìm cách cứu bà Ngọc Dao đem nuôi giấu, sau bà sinh được hoàng tử Tư Thành (tức vua [[Lê Thánh Tông]] sau này)<ref>Xem trong bài viết ''Nữ học sĩ Ngô Chi Lan'' của Ngô Văn Học đăng trên báo ''Hà Nội mới'' số ra ngày 28 tháng 12 năm 2009 [http://www.hanoimoi.com.vn/newsdetail/1000_nam_thang_long/303264/nu-hoc-si-ngo-chi-lan.htm].</ref>.
Ngày 4 [[tháng tám|tháng 8]] năm [[Nhâm Tuất]] (27 [[tháng bảy|tháng 7]] năm [[1442]]), vua [[Lê Thái Tông]] đi tuần ở miền Đông, duyệt binh ở thành [[Chí Linh]] ([[Hải Dương]]). Nguyễn Trãi đón vua ngự ở [[chùa Côn Sơn]], là nơi từng ở của mình.
Rời Côn Sơn để về lại [[Thăng Long]], ngày 4 [[tháng tám|tháng 8]] [[âm lịch]] nhà vua và đoàn tùy tùng đến Lệ Chi Viên <ref>Lệ Chi Viên vốn là một ly cung được xây cất từ [[nhà Lý|triều Lý]] trong một trại trồng vải, nay thuộc thôn Đại Lại, xã Đại Lai, huyện [[Gia Bình]], tỉnh [[Bắc Ninh]].</ref> ([[Gia Bình]], [[Bắc Ninh]]). Theo sử cũ, thì nhà vua đã thức đêm với Nguyễn Thị Lộ rồi băng hà. Liền sau đó, bà Lộ bị triều đình (do Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh cầm đầu) sai người bắt giam và tra khảo.
Văn thần [[Phan Huy Chú]] chép: ''Kịp khi kết tội, lâm hình. Thị Lộ chạy gieo mình xuống nước''<ref>''Lịch triều hiến chương loại chí'' (Tập 1, tr. 234).</ref>. Nhưng theo [[Nguyễn Cẩm Xuyên]], vì ''chịu không nổi cực hình, Nguyễn Thị Lộ phải khai nhận. Án được thi hành ngay: Nguyễn Thị Lộ bị bỏ vào cũi sắt dìm xuống sông cho chết'' <ref>''Vụ án Lệ Chi Viên, một âm mưu tàn bạo'' đăng trên website Khoahọc.net ngày 4 tháng 3 năm 2010 [http://www.khoahoc.net/baivo/nguyencamxuyen/040310-vuanlechivien.htm].</ref>.
Bị kết tội đồng chủ mưu giết vua, Nguyễn Trãi bị kết án [[tru di tam tộc]]. Ông và cả ba họ ông bị xử chém vào ngày 16 [[tháng tám|tháng 8]] năm [[Nhâm Tuất]] (19 [[tháng chín|tháng 9]] năm [[1442]])<ref>Tài liệu ''Đất và Người Thái Bình'' chép Nguyễn Thị Lộ bị xử chết ngày 16 [[tháng tư|tháng 4]] năm [[Nhâm Tuất]] ([[1442]]) là sai, vì lúc đó vụ án chưa xảy ra.</ref>.
==Quan điểm của các sử gia xưa và nay==
Thời [[Nhà Lê sơ|Hậu Lê]], sử thần [[Ngô Sĩ Liên]] viết:
:''Ngày 16, giết hành khiển Nguyễn Trãi và vợ là Nguyễn Thị Lộ, bắt tội đến ba họ. Trước đây, Nguyễn Thị Lộ ra vào cung cấm, Thái Tông trông thấy rất ưa, liền cợt nhả với thị. Đến đây, vua đi tuần về miền Đông, đến chơi nhà Trãi rồi bị bạo bệnh mà mất, cho nên Trãi bị tội ấy. Lời bàn: Nữ sắc làm hại người ta quá lắm. Thị Lộ chỉ là một người đàn bà thôi, Thái Tông yêu nó làm thân phải chết, Nguyễn Trãi lấy nó mà cả họ bị diệt, không đề phòng mà được ư? ''<ref>''Đại Việt sử ký toàn thư'' (Tập 2), tr. 356.</ref>.
Dòng 94:
:''Năm [[Nhâm Tuất]] ([[1442]]), ông (Nguyễn Trãi) 63 tuổi, vì có vợ tên là Nguyễn Thị Lộ vào hầu vua, dùng chất độc giết vua, triều đình kết án phải giết ba họ...Ông có văn chương mưu lược...làm công thần mở nước thứ nhất. Về già muốn an nhàn, không có ý tham luyến (địa vị), chỉ vì nghiệp báo của yêu nữ cuối cùng lụy đường công danh, bấy giờ ai cũng thương tiếc''...<ref>''Lịch triều hiến chương loại chí'' (Tập 1), tr. 234.</ref>
Gần đây hơn, vẫn có người vẫn tin là giữa vua Lê Thái Tông và Nguyễn Thị Lộ có quan hệ ân ái, rồi nhà vua bị bỏ độc hay bị sốt rét nặng mà chết<ref>[[Trúc Khê (nhà văn)|Trúc Khê]] tác giả cuốn ''Nguyễn Trãi'' (Nxb Tân Dân, [[Hà Nội]], [[1940]]) viết: "Thị Lộ đã được gần vua khá lâu trước cuộc duyệt binh ở Chí Linh. Nàng được vời vào cung giữ việc dạy các cung nhân với chức Lễ nghi học sĩ. Rồi nhà vua đã say mê nàng. Nguyễn Trãi tuy biết việc này nhưng chỉ đành bấm bụng và Thị Lộ cũng không thể có thái độ nào khác là thụ động mối tình vương giả ấy. Nàng được lênh về Côn Sơn để cùng Nguyễn Trãi lo việc đón tiếp sau đó nàng theo giá hoàn cung với nhà vua cùng một lúc". Trong ''Việt Sử toàn thư'', [[Phạm Văn Sơn]] cũng đã kể lại rằng: "Ngày 4 [[tháng tám|tháng 8]], ngự đạo về đến huyện Gia Định (nay là Gia Bình, Bắc Ninh), gặp trời tối phải nghỉ lại ở Lệ Chi Viên là một trại trồng vải, xưa kia là chốn ly cung cả các triều Lý, Trần. Đêm hôm ấy, nhành hoa thược dược được thấm nhuần cơn thuỵ vũ, rồi rạng ngày mồng 5, Thị Lộ trong màn ngự nhảy ra kêu thất thanh. Vua Thái tông lạnh dần. Ngự y dùng đủ mọi phương để cứu chữa nhưng vô hiệu'' (Bản điện tử, tr. 274, hay xem ở đây [http://www.lehongphong-nd.org/forum/archive/index.php/t-4340.html]).</ref>...
Đề cập đến các đoạn sử trên, GS. Đinh Xuân Lâm viết:
Dòng 102:
Về phần Nguyễn Thị Lộ, các nhà khoa học cũng đã đề xuất rằng:
:''Cần có sự công khai chiêu tuyết (làm sáng tỏ nỗi oan) cho bà. Chế độ phong kiến cũ đã không làm được việc đó thì ngày nay chúng ta phải làm được việc đó thông qua việc nghiên cứu và biên soạn lịch sử dân tộc một cách trung thực và khoa học. Vì bà cũng là người tài hoa trong văn học, sắc sảo trong chính trị, chu đáo trong ứng xử và thủy chung trong tình nghĩa. Lớn lao hơn, bà còn là người đã dâng trọn cuộc đời phục vụ cho sự bền vững của vương triều [[nhà Hậu Lê|Lê]] và sự phồn vinh của non sông [[Đại Việt|Ðại Việt]]''<ref>Trích ý kiến của GS. Vũ Khuê và GS. Đinh Xuân Lâm (theo ''báo Nhân Dân''. Bản điện tử: [http://vietbao.vn/Giai-tri/Le-nghi-hoc-si-Nguyen-Thi-Lo/40112528/236/]).</ref>.
==Được dân làng lập miếu thờ==
[[Tháng bảy|Tháng 7]] năm [[Giáp Thân]] ([[1464]]), Nguyễn Trãi được vua [[Lê Thánh Tông]] ban chiếu minh oan. Nhân cơ hội này, dân làng đã lập miếu thờ bà Nguyễn Thị Lộ, nay thuộc thôn Khuyến Lương phường [[Trần Phú]], [[Hoàng Mai, Hà Nội|Quận Hoàng Mai]], [[hà Nội|thành phố Hà Nội]].
Ngôi đền nằm cạnh đê [[sông Hồng]], và cách đền thờ Nguyễn Trãi chừng 500[[m]]. Trong đền hiện nay có một bức tượng và một tấm tranh vẽ bà. Hằng năm, vào ngày 16 [[tháng tám|tháng 8]] [[âm lịch]] dân làng đều tổ chức lễ giỗ trọng thể. Ngoài ra, bà còn được thờ chung với Nguyễn Trãi ở xã Tân Lễ (huyện [[Hưng Hà]], tỉnh [[Thái Bình]]) và Lệ Chi Viên, nơi xảy ra vụ án nổi tiếng.
==Giai thoại==
| |||