Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Rita Levi-Montalcini”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n r2.7.3) (Bot: Thêm tr:Rita Levi-Montalcini |
n Robot: Sửa đổi hướng |
||
Dòng 7:
| birth_place = [[Torino]], [[Ý]]
| death_date = {{death date and age|2012|12|30|1909|4|22|df=y}}
| death_place = [[Roma|Rome]], Ý
| residence =
| citizenship =
Dòng 20:
| author_abbreviation_bot =
| author_abbreviation_zoo =
| prizes = [[Danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa|Giải Nobel Sinh lý và Y khoa]] (1986) <br /> [[Huân chương Khoa học Quốc gia|Huy chương Khoa học quốc gia]] (1987)
| religion = [[Thuyết bất khả tri|Theo thuyết bất khả tri]]
| footnotes = }}
'''Rita Levi-Montalcini''' (sinh [[22 tháng 4]], [[1909]] - mất [[30 tháng 12]], [[2012]]<ref name=Sen>[http://www.senato.it/leg/16/BGT/Schede/Attsen/00018431.htm Page at Senate website] {{it icon}}.</ref>), được trao [[Huân chương Cavaliere di Gran Croce, OMRI]]<ref>[http://www.quirinale.it/onorificenze/DettaglioDecorato.asp?idprogressivo=15928&iddecorato=15508 Quirinale.it]</ref> là một nhà [[thần kinh học]] người [[Ý]], cùng với đồng nghiệp [[Stanley Cohen]], đã đoạt [[Danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa|Giải Nobel Sinh lý và Y khoa]] năm 1986 cho công trình phát hiện ra [[Nhân tố tăng trưởng thần kinh]] (''Nerve Growth Factor, NGF''). Từ năm 2001, bà cũng là [[thượng viện|thượng nghị sĩ]] suốt đời ở [[Thượng viện|Thượng nghị viện]] Ý.
Hiện nay, bà là người đoạt [[giải Nobel]] lớn tuổi nhất còn sống và cũng là người đầu tiên đoạt [[giải Nobel]] sống tới 100 tuổi<ref>[http://www.nature.com/news/2009/090401/full/458564a.html Nature: "Neuroscience: One hundred years of Rita"]</ref>. Ngày 22.4.2009 bà đã ăn mừng sinh nhật thứ 100 của mình tại tòa thị sảnh [[Roma]].<ref>[http://www.ansa.it/site/notizie/awnplus/english/news/2009-04-22_122334965.html Ansa.it: News in English - Montalcini feted at 100]</ref>
Dòng 31:
=== Thời niên thiếu ===
Bà sinh tại [[Torino]]<ref name=Sen/> trong một gia đình [[Do Thái]] [[Sephardic]]<ref>Người Do Thái ở [[bán đảo Iberia]] và vùng [[Magfreb]]</ref>, cùng với người chị song sinh Paola, bà là con út trong số 4 người con. Cha của bà là Adamo Levi, một [[kỹ sư]] ngành điện và một [[danh sách nhà toán học|nhà toán học]] có năng khiếu; mẹ là Adele Montalcini, một [[họa sĩ]] có tài, theo Levi-Montalcini mô tả là "một người thanh lịch".
Levi-Montalcini quyết định theo học trường y, sau khi thấy một bạn thân của gia đình chết vì bệnh [[ung thư]]. Bà đã vượt qua được sự phản đối của người cha — ông tin rằng "một nghề chuyên môn sẽ gây trở ngại cho các bổn phận của người vợ và người mẹ" — và ghi tên vào học trường y khoa Torino năm 1930, cùng học với [[Giuseppe Levi]]. Sau khi tốt nghiệp năm 1936, bà làm phụ tá cho Levi, nhưng sự nghiệp của bà bị cắt đứt bởi [[Tuyên ngôn Chủng tộc]]<ref>tiếng Ý là "Manifesto della razza" tháng 7 năm 1938, tước quyền công dân Ý của các ngưòi Do Thái và các chức vụ trong chính phủ cũng như nghề nghiệp mà họ hành xử trước đây</ref> của [[Benito Mussolini]] và sau đó việc áp dụng bộ luật ngăn cản các người Do Thái làm các nghề theo trình độ đại học và các nghề chuyên môn.
Dòng 37:
== Sự nghiệp ==
Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến thứ hai]], bà làm các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm ở nhà, nghiên cứu sự tăng trưởng của các [[sợi thần kinh]] trong [[phôi]] của gà. Việc này dẫn tới công trình nghiên cứu căn bản của bà sau này. Phòng thí nghiệm [[di truyền học]] đầu tiên của bà được đặt trong phòng ngủ ở nhà. Năm 1943, gia đình bà di chuyển xuống phía nam tới [[Firenza]], và bà cũng lập phòng thí nghiệm tư ở đây. Năm 1945, gia đình quay trở lại Torino.
Tháng 9 năm 1946, Levi-Montalcini nhận một lời mời tới [[Đại học Washington tại St. Louis]], dưới sự trông nom của giáo sư [[Viktor Hamburger]]. Mặc dù lời mời ban đầu chỉ là một học kỳ, nhưng bà đã ở lại đây 30 năm. Chính tại đây, bà đã làm công trình quan trọng nhất của mình : Từ các quan sát một số mô ung thư - loại mô gây ra tốc độ tăng trưởng tế bào thần kinh cực nhanh - bà đã cô lập [[nhân tố tăng trưởng thần kinh]] (NGF) trong năm 1952. Bà được cử làm giáo sư năm 1958, và năm 1962, bà lập một đơn vị nghiên cứu ở [[Roma]], chia thời gian làm việc giữa Rome và [[St. Louis, Missouri|St. Louis]].
Dòng 44:
== Thượng nghị sĩ suốt đời ==
Ngày 1.8.2001 bà được [[tổng thống]] Cộng hòa [[Ý]], [[Carlo Azeglio Ciampi]] bổ nhiệm làm [[thượng viện|thượng nghị sĩ]] suốt đời<ref name=Sen/>.
Ngày 28–29.4.2006 Levi-Montalcini, ở tuổi 97, tham dự buổi khai mạc cuộc họp [[thượng viện|thượng nghị viện]] mới được bầu, để bầu chọn chủ tịch thượng nghị viện; bà tuyên bố ủng hộ ứng cử viên phe trung tả [[Franco Marini]]. Levi-Montalcini - thượng nghị sĩ niên trưởng ở thượng viện - đã chọn không làm chủ tịch tạm thời trong dịp này. Bà luôn tham dự các cuộc thảo luận ở thượng viện, trừ khi bận công việc khoa học. Do việc ủng hộ chính phủ [[Romano Prodi]] của mình, bà thường bị một số thượng nghị sĩ cánh hữu chỉ trích, cáo buộc bà đã "cứu" chính phủ khi phe ủng hộ chính phủ ở thượng viện chỉ là đa số ít ỏi (nhờ lá phiếu của bà). Bà thường bị công khai lăng nhục, cả trên các blogs, từ năm 2006, bởi cả các thượng nghị sĩ trung hữu như [[Francesco Storace]], lẫn các bloggers cực hữu, vì tuổi cao và nguồn gốc Do Thái của mình.<ref>[http://www.repubblica.it/2007/10/sezioni/politica/napolitano-tre/mastella-storace/mastella-storace.html Mastella: sì al procedimento su Storace]</ref><ref>[http://www.repubblica.it/2008/04/sezioni/politica/elezioni-2008/montalcini/montalcini.html Dispetto alla Montalcini al seggio, La Repubblica 14 April 2008]</ref>
Cho tới 2012, Levi-Montalcini là người đoạt [[giải Nobel]] già nhất và sống lâu nhất, mặc dù tai bị nghễnh ngãng và mắt gần như bị mù, vẫn giữ cương vụ chính trị trong nước mình.<ref>See: http://www.positanonews.it/dettaglio.php?id=23060</ref>
Dòng 64:
*Năm 1982, bà được trao [[Giải Rosenstiel]] (chung với [[Stanley Cohen]])
*Năm 1983, bà được trao [[giải Louisa Gross Horwitz]] của [[Đại học Columbia]] cùng với [[Stanley Cohen]] (người cùng đoạt [[danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa|giải Nobel Sinh lý và Y khoa]] năm 1986) và [[Viktor Hamburger]].
*Năm 1986, Levi-Montalcini và người cộng tác [[Stanley Cohen]] được nhận [[danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa|giải Nobel Sinh lý và Y khoa]], và bà trở thành người thứ tư thuộc cộng đồng Do Thái thiểu số (dưới 50.000 người) nhưng lâu đời ở Ý đoạt [[giải Nobel]], sau [[Emilio Segrè]], [[Salvador Luria]] (một người bạn và đồng liêu ở đại học) và [[Franco Modigliani]].
*Năm 1986 [[giải Albert Lasker cho nghiên cứu Y học cơ bản]]
*Năm 1987, bà được thưởng [[Huân chương Khoa học Quốc gia|Huy chương Khoa học quốc gia]], vinh dự cao nhất của giới khoa học [[Hoa Kỳ]].
*Năm 1999, bà được Tổng giám đốc của [[Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc]] ([[Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc|FAO]]) Jacques Diouf bổ nhiệm làm [[đại sứ thiện chí (định hướng)|đại sứ thiện chí]] của cơ quan này.<ref>See: http://www.fao.org/getinvolved/ambassadors/ambassadors/ambassadors-ritalevimontalcini/en/</ref>
*Năm 2001, bà được [[tổng thống Ý]] [[Carlo Azeglio Ciampi]] bổ nhiệm làm [[thượng viện|thượng nghị sĩ]] suốt đời.
*Năm 2006 bà nhận học vị danh dự về kỹ thuật y-sinh (''biomedical engineering'') của [[Đại học bách khoa Torino]], thành phố sinh trưởng của bà.
Dòng 287:
|PLACE OF BIRTH= [[Torino]], [[Ý]]
|DATE OF DEATH= 30.12.2012
|PLACE OF DEATH= [[Roma|Rome]], [[Ý]]
}}
[[Thể loại:Sinh 1909]]
| |||