Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Boson”

[[Tập tin:Bose_Einstein_condensate.png|nhỏ|350px|Trạng thái [[ngưng tụ Bose-Einstein|đông đặc Bose-Einstein]] của các boson, trong trường hợp này là các [[nguyên tử]] [[rubiđi|rubidi]]. Hình vẽ là phân bố [[tốc độ]] của chuyển động của các nguyên tử, theo vị trí. Màu đỏ chỉ nguyên tử di chuyển chậm, màu xanh và trắng chỉ nguyên tử di chuyển nhanh. Trái: trước khi có động đặc Bose-Einstein. Giữa: ngay sau khi đông đặc. Phải: trạng thái đông đặc mạnh hơn. Ở trạng thái đông đặc, rất nhiều nguyên tử có cùng vận tốc và vị trí (cùng trạng thái lượng tử) nằm ở đỉnh màu trắng.]]

'''Boson''', đặt tên theo [[nhà vật lý]] người [[Ấn Độ]] [[Satyendra Nath Bose]], là một trong hai loại hạt cơ bản trong tự nhiên (loại hạt kia là [[fermion]]). Chúng là loại hạt duy nhất tuân theo [[thống kê Bose-Einstein]], nghĩa là chúng có thể nằm cùng một [[trạng thái lượng tử]] (không tuân thủ [[nguyên lý loại trừ Pauli|nguyên lý Pauli]]). Theo [[lý thuyết thống kê spin]], chúng có [[spin]] lấy giá trị [[số nguyên|nguyên]].

Theo [[mô hình chuẩn]], một [[lý thuyết gauge]], lực giữa các fermion được mô hình hóa bằng cách tạo ra các boson, có tác dụng như các thành phần trung gian. [[Hệ Lagrange]] của mỗi tập hợp hạt boson trung gian không thay đổi dưới một dạng biến đối gọi là biến đổi gauge, vì thế các boson này còn được gọi là [[boson gauge|gauge boson]]. [[Boson gauge|Gauge boson]] là các [[hạt cơ bản]] mang [[lực cơ bản|tương tác cơ bản]]. Chúng là [[Boson W|W boson]] của [[tương tác yếu|lực hạt nhân yếu]], [[gluon]] của [[tương tác mạnh|lực hạt nhân mạnh]], [[photon]] của [[tương tác điện từ|lực điện từ]], và [[graviton]] của [[tương tác hấp dẫn|lực hấp dẫn]].

Các tính chất boson của photon giải thích [[bức xạ vật đen]] và hoạt động của [[laser]]. Tính chất boson của [[Heli|heli-4]] giải thích khả năng tồn tại ở trạng thái [[siêu lỏng]]. Những boson cũng có thể nằm ở trạng thái [[ngưng tụ Bose-Einstein|đông đặc Bose-Einstein]], một [[trạng thái vật chất]] đặc biệt ở đó mọt hạt đều ở cùng một trạng thái lượng tử.

[[Ngưng tụ Bose-Einstein|Đông đặc Bose-Einstein]] chỉ xảy ra tại [[nhiệt độ]] rất thấp. Ở nhiệt độ thường, boson và fermion đều ứng xử rất giống nhau, giống [[hạt cổ điển]] tuân thủ gần đúng [[thống kê Maxwell-Boltzmann]]. Lý do là vì cả thống kê Bose-Einstein và [[thống kê Fermi-Dirac]] (thống kê hạt fermion) đều tiệm cận đến thống kê Maxwell-Boltzmann ở nhiệt độ phòng.

* [[Photon]], hạt trung gian trong [[lực điện từ|tương tác điện từ]].

* [[Boson W boson|W]] và [[Boson Z|Z boson]], hạt trung gian trong [[tương tác yếu|lực hạt nhân yếu]].

* 8 [[gluon]], hạt truyền trung gian trong [[tương tác mạnh|lực hạt nhân mạnh]]. 6 trong số các gluon được đánh dấu bằng các cặp "màu" và "đối màu" (ví dụ như một hạt gluon mang màu "đỏ" và "đối đỏ"), 2 gluon còn lại là cặp màu được "pha trộn" phức tạp hơn.

* [[Hạt Higgs|Higgs boson]], hạt gây ra bất đối xứng trong các [[nhóm gauge]], và cũng là loại hạt tạo ra [[khối lượng quán tính]].

[[Graviton]] là boson được cho là hạt truyền tương tác của [[Lực hấp dẫn|tương tác hấp dẫn]], nhưng không được nhắc đến trong mô hình chuẩn.