Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bạch Nga”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Robot: Sửa đổi hướng |
|||
Dòng 3:
Trong [[tiếng Anh]], Bạch Nga (''White Russia'') ám chỉ Belarus "trong quá khứ" như đã đề cập. Trong các ngôn ngữ khác, Bạch Nga ám chỉ [[Belarus]] ngày nay.
Từ "Bạch Nga" có nhiều nghĩa khác nhau (và dễ gây lầm lẫn) xuấy hiện trong và sau thời kỳ của [[Cách mạng Tháng Mười|Cách mạng tháng Mười Nga]] và trong nhóm [[Bạch vệ]] hay [[Белоэмигрант]]. Một số người dân Belarus xem từ "Bạch Nga" là một từ ngữ mang ý xúc phạm vì nó liên quan tới mối liên hệ mà họ cho là ép buộc giữa Belarus với [[Nga]].
== Ý nghĩa của cái tên "Bạch Nga" ==
[[Tập tin:POL województwo połockie IRP COA.svg|nhỏ|trái|Huy hiệu của [[Polatsk (tỉnh Ba Lan)|tỉnh Polatsk]]: một kỵ sĩ [[Pahonia]] với nền trắng]]
"Bạch Nga" là cách dịch theo nghĩa đen - mặc dù không hoàn toàn chính xác - của từ ''Белая Русь'' (Belaya Rus). Vấn đề phát sinh từ đây: cách dịch "Bạch Nga" khiến người ta dễ lầm tưởng vùng đất này là một phần của [[Nga|Liên bang Nga]]; trong khi đó "Nga" (''Rossiya'') là một [[demonym]] bắt nguồn từ một tên cổ [[toponym]] là [[Rus (tên)|Русь]] (''Rus'') hay [[Ruthenia (tên)|Рутения]] (''Ruthenia'') (xem thêm [[Từ nguyên của Rus và các từ bắt nguồn từ nó]], [[Belarus#Từ nguyên|Từ nguyên của cái tên ''Belarus'']]).
[[Ruthenia]] là phiên bản [[latinh|La Tinh hóa]] của chữ [[Rus|Rus’]], một vùng đất nằm ở Đông Âu với cư dân chủ yếu là người Xlavơ và là cái nôi của [[Nga Kiev|Nga Kiép]], một quốc gia tồn tại từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 12 mà lãnh thổ của nó bao trùm lãnh thổ các quốc gia [[Belarus]], [[Ukraina]], [[Nga]] và miền Đông [[Ba Lan]] ngày nay.
Dòng 19:
* [[Tiếng Ukraina]]: ''Білорусь'' (Bilorus) ám chỉ Bạch Nga và ''Росія'' (Rosia) ám chỉ Nga;
Trong nhiều ngôn ngữ khác thì hai khái niệm Rus và Nga không được phân biệt rõ ràng. Ví dụ như trong [[tiếng Đức]], [[Belarus]] vẫn được gọi là "Bạch Nga" (''Weißrussland''), mặc dù trong các văn bản chính thức (ví dụ như các văn kiện ngoại giao) thì ngưới Đức vẫn dùng chính xác cái tên "Belarus". Ngay cả trong một số trường hợp "trang trọng" thì cái tên "bình dân" Bạch Nga vẫn được dùng, ví dụ như [[Thủ tướng Đức]] [[Angela Merkel|Angela Dorothea Merkel]] khi phát biểu tại Hội nghị Cấp cao của Liên minh châu Âu vào tháng 3 năm 2007 vẫn dùng cái từ "Bạch Nga" (''Weißrussland''). Tương tự, trong [[tiếng Hà Lan]] thì cái tên "Bạch Nga" (''Wit-Rusland'') vẫn rất thông dụng và [[tiếng Na Uy]] cũng thế (''Hviterussland'').
== Lịch sử ==
[[Tập tin:Polen in den Grenzen vor 1660.jpg|nhỏ|phải|200px|Bản đồ về Ba Lan do người Đức soạn thảo năm 1660, trong đó miêu tả phần "Bạch Nga" nằm trong lãnh thổ Ba Lan.]]
Nhiều cách gọi tên vùng đất này được tìm thấy trong các bản đồ cổ, có thể kể ra như: ''Russia Alba, Russija Alba, Wit Rusland, Weiss Reussen, White Russia, Hvite Russland, Hvíta Rússland, Weiss Russland, Ruthenia Alba, Ruthenie Blanche'' và ''Weiss Ruthenien'' (Weißruthenien). Phạm vi lãnh thổ của Bạch Nga cũng không được thống nhất và rõ ràng là khác xa so với "Bạch Nga" Belarus hiện nay - thậm chí nhiều tài liệu còn sát nhập cả [[Veliky Novgorod|Novgorod]] vào lãnh thổ của khái niệm "Bạch Nga".
Chỉ đến cuối thế kỷ thứ XVI thì Bạch Nga mới trở thành cái tên ám chỉ cho vùng đất tương ứng với lãnh thổ Belarus ngày nay. Suốt một thời gian dài sau thời điểm đó người dân Bạch Nga được gọi với cái tên là [[Litvin]] - có nghĩa là [[người Litva]] - vì lãnh thổ của Bạch Nga đã bị sát nhập vào [[Đại Công quốc Litva]] từ thế kỷ thứ 13,14. Một cái tên khác để ám chỉ họ là là [[người Ruthenia|Ruthenia]] vì những vùng lãnh thổ này xưa kia thuộc các công quốc [[Ruthenia]].
Dòng 35:
# [[Người Sorb]] thì có màu Trắng (Sorb Trắng) ám chỉ số dân cư Sorb sống ở miền Đông Nam nước Đức.
Một giả thuyết nữa là cái tên Bạch Nga có nguồn gốc từ việc các [[Sa hoàng|Nga hoàng]] muốn phân biệt họ với [[Đế quốc La Mã|La Mã]] và [[Đế quốc Đông La Mã]], dựa trên học thuyết cho rằng Nga là "[[La Mã thứ ba]]" - là người thừa kế trực tiếp di sản của đế quốc La Mã và đế quốc Đông La Mã. Tác phẩm ''[[Rerum Moscoviticarum Commentarii]]'' của [[Sigismund von Herberstein]] cho rằng các nguyên thủ của Đại công quốc Moskva dùng màu trắng để phân biệt họ với La Mã (màu tía) và Đông La Mã (màu đỏ). Chính vì vậy Nga hoàng cũng được gọi là "Bạch Nga hoàng". Tác phẩm ''Rerum Moscoviticarum Commentarii'' của Sigismund cụ thể viết: ''Sunt qui principem Moscovuiae Album Regem nuncupant. Ego quidem causam diligenter quaerebam, cur Regis Albi nomine appellaretur'', hay ''Weisse Reyssen oder weissen Khünig nennen etliche unnd wöllen damit ain underscheid der Reyssen machen''.
Bản thân các Nga hoàng cũng thường được gọi là "Đại Bạch Nga hoàng", trong khi đó bản thân họ tự xưng mình là: ''"Đấng cầm quyền chuyên chính Toàn Nga: [[Đại Nga]], [[Tiểu Nga]], và Bạch Nga"''. Danh hiệu đó cùng với cái tên "Bạch Nga hoàng" được sử dụng cho đến tận khi chế độ [[quân chủ chuyên chế]] Nga hoàng sụp đổ năm 1917. Một điều đáng nói là cái tên Bạch Nga về sau lại được dùng để ám chỉ các nhóm [[Bạch vệ]] phản cách mạng chống lại chính quyền Xô Viết công nông.
| |||