Khác biệt giữa bản sửa đổi của “New York (tiểu bang)”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Addbot (thảo luận | đóng góp)
n Bot: Di chuyển 147 liên kết ngôn ngữ đến Wikidata tại d:q1384 Addbot
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n Robot: Sửa đổi hướng
Dòng 11:
Thủ phủ = [[Albany, New York|Albany]] |
Thành phố lớn nhất = [[Thành phố New York]] |
Thống đốc = [[David Paterson]] ([[Đảng Dân chủ (Hoa Kỳ)|Dân chủ]]) |
Thượng nghị sĩ = [[Charles Schumer]] (DC)<br />[[Kirsten Gillibrand]] (DC)|
Viết tắt bưu điện = NY |
Dòng 53:
}}
 
'''Tiểu bang New York''' ([[tiếng Anh]]: '''State of New York''', thường được gọi là '''New York State''', [[Từ Hán-Việt|Hán-Việt]]: '''Tiểu bang Nữu Ước''', đọc là '''Tiểu bang Niu Oóc''') là một [[bang|tiểu bang]] của [[Hoa Kỳ]]. Tiểu bang New York giáp với các bang khác là của [[Hoa Kỳ]] là [[Vermont]], [[Massachusetts]], [[Connecticut]] về phía [[đông]], giáp với hai bang [[New Jersey]], [[Pennsylvania]] về phía [[nam]], đồng thời giáp với hai tỉnh của [[Canada]] là [[Québec|Quebec]] và [[Ontario]] về phía [[bắc]]. Tiểu bang New York là tiểu bang có dân số đông thứ ba tại Hoa Kỳ.
 
[[Thành phố New York]] là thành phố lớn nhất tiểu bang đồng thời cũng là thành phố lớn nhất nước Mỹ. Thành phố này được biết đến như cửa ngõ cho dòng người nhập cư vào nước [[Hoa Kỳ|Mỹ]] trong lịch sử và ngày nay phát triển thành một trung tâm thương mại, tài chính, văn hóa lớn của thế giới. Tuy nhiên thủ phủ của tiểu bang New York lại nằm ở thành phố [[Albany]].
 
Những cư dân đầu tiên sinh sống tại tiểu bang New York ngày nay là những bộ tộc thổ dân da đỏ như [[Algonquian]], [[Iroquois]] và [[Lanape]], trước khi người [[Pháp]] và [[Hà Lan]] khám phá ra vùng đất này vào đầu [[thế kỷ 17|thế kỉ 17]]. Năm 1609, Henry Hudson là người đầu tiên tuyên bố chủ quyền khu vực này thuộc về Công sự Cam (''Fort Orange'') của người Hà Lan. Tuy nhiên người [[Anh]] đã thôn tính vùng đất này vào năm 1664. Khi cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ nổ ra, tiểu bang New York trở thành một chiến trường ác liệt. Tiểu bang phê chuẩn [[Hiến pháp Hoa Kỳ]] vào năm 1788 và trở thành tiểu bang thứ 11 nằm trong [[Hoa Kỳ|Hợp chúng quốc Hoa Kỳ]] trong cùng năm đó. Hiến pháp riêng của tiểu bang được ban hành năm 1777.
 
Ðây là nơi sinh của các Tổng thống [[Theodore Roosevelt]] (tại thành phố New York), [[Franklin D. Roosevelt|Franklin Delano Roosevelt]] (tại Hyde Park), [[Martin Van Buren]] (tại Kinderhook), [[Millard Fillmore]] (tại Cayuga County).
== Địa lý ==
=== Địa hình ===
Dòng 65:
Tổng diện tích của tiểu bang New York là 141.089&nbsp;km². New York xếp thứ 27 trong tổng số 50 bang của [[Hoa Kỳ]] về diện tích. [[Thung lũng]] Great Appalachian là dạng địa hình chính ở phía đông tiểu bang với hồ Champlain nổi tiếng nằm ở phía bắc. Phía bắc tiểu bang New York giáp với [[sông Hudson]] chảy về phía nam ra [[Đại Tây Dương]]. Dãy núi Adirondack hiểm trở nằm ở phía đông bắc tiểu bang. Một phần lớn diện tích phía nam tiểu bang New York là cao nhuyên Allegheny, trải dài từ phía đông nam lên dãy núi Catskill. Khu vực phía tây của tiểu bang được thoát nước bởi sông Allegheny và các hệ thống sông Susquehanna và Delaware. Hiệp ước Châu thổ Sông Delaware được ký năm 1961 giữa các tiểu bang New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware và chính quyền liên bang về việc điều chỉnh sự sử dụng nước của hệ thống sông này.
 
Tiểu bang New York giáp với hai hồ trong hệ thống [[Ngũ Đại Hồ|Hồ Lớn]] của Bắc Mỹ là [[hồ Erie]] và [[hồ Ontario]] về phía tây. Hai hồ này được thông với nhau bởi [[Các thác nước NiagraNiagara|thác nước Niagara]] rộng lớn. Phía bắc, tiểu bang giáp với hai tỉnh của Canada là [[Ontario]] và [[Québec|Quebec]]. New York giáp với [[hồ Champlaine]] và ba bang [[Vermont]], [[Massachusetts]] và [[Connecticut]] về phía đông. Phía nam tiểu bang New York giáp với Đại Tây Dương và hai bang [[New Jersey]] và [[Pennsylvania]]. New York có biên giới nước với tiểu bang [[Rhode Island]] qua Đại Tây Dương.
 
Tuy tiểu bang New York thường được liên tưởng đến với [[thành phố New York]] sôi động và hiện đại, dặc biệt là những tòa nhà chọc trời tại khu [[Manhattan]] nhưng phần lớn diện tích của tiểu bang New York lại là những đồng ruộng, rừng cây, núi và sông hồ. Khu công viên Adirondack là khu công viên rộng nhất trên toàn nước Mỹ nếu không tính [[Alaska]]. Thác nước Niagara hùng vĩ chảy từ hồ Erie sang hồ Ontario là một địa điểm du lịch nổi tiếng thế giới. Sông Hudson chảy qua phần lớn phần phía đông tiểu bang từ hồ Tear of the Clouds ra Đại Tây Dương. Bốn trong năm khu vực của thành phố New York nằm trên ba hòn đảo ở cửa sông Hudson: đảo Manhattan, đảo Staten và đảo Long (gồm hai khu là Brooklyn và Queens).