Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trịnh Chi Long”

'''Trịnh Chi Long''' ¬({{zh|t=[[wikt:鄭|鄭]][[wikt:芝|芝]][[wikt:龍|龍]]|p=Zhèng Zhīlóng|w=Cheng Chih-lung}}; [[1604]] – [[1661]]), hiệu '''Phi Hồng''', '''Phi Hoàng''', tiểu danh '''Iquan''', tên [[Thiên Chúa giáo|Thiên Chúa Giáo]] là '''Nicholas''' hoặc '''Nicholas Iquan Gaspard''', người làng [[Thạch Tĩnh]], [[Nam An]], phủ [[Tuyền Châu]], [[Phúc Kiến]], [[Trung Quốc]], ông là [[thương gia|thương nhân]], thủ lĩnh quân sự, quan lại triều đình kiêm [[cướp biển]] hoạt động mạnh ở vùng bờ biển [[Hoa Nam]], [[Đài Loan]] và [[Nhật Bản]] vào cuối đời [[nhà Minh]]. Ông chính là cha của [[Trịnh Thành Công]], khởi nghiệp ở [[Hirado]], [[Nhật Bản]] lúc ban đầu, sau tự tay tạo dựng nên tập đoàn thương nhân kiêm cướp biển vũ trang ngày càng lớn mạnh, tạo nền tảng vững chắc cho chính quyền [[Minh Trịnh]] sau này, trong các sách vở tại [[châu Âu]], ông thường được biết đến với các tên gọi như sau: '''Iquan''', '''Quon''', '''Iquon''', '''Iquam''', '''Equan'''.

Chi Long đẹp trai tráng kiện<ref>[[Trương Lân Bạch]], ''Nan du lục'': ''Chi Long thiếu niên kiều hảo''</ref>, là người không câu nệ tiểu tiết, lúc nhỏ: tính tình hào phóng, không thích đọc sách, có thể lực tốt, giỏi quyền bổng, nổi tiếng là người dũng lực trong làng<ref>[[Giang Nhật Thăng]], ''[[Đài Loan Ngoại Kỷ]]''</ref>, ông từng rửa tội theo [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo La Mã]], đồng thời tín ngưỡng thần biển [[Mã Tổ]]<ref><!--yêu cầu liệt kê tên tác giả, nhà xuất bản, số trang và mã hiệu-->Theo sách ''[[Gia Nghĩa]] huyện [[Bố Đại]] trấn duyên cách'', Võng Cảng Thái Thánh cung: Năm [[1621]], Nhan Tư Tề, Trịnh Chi Long dẫn bộ chúng đến Đài Loan, đồn trú tại đây, đã lập một miếu nhỏ ở gò nhỏ phía đông nam, để tế tự hương hỏa Mã Tổ.</ref><ref>''Nhật báo Mi Châu bản nước ngoài'', số ra ngày 7 tháng 2 năm 2001: Chi Long cho dựng hai căn nhà chàng ở Hirado, một chàng trong đó dùng để thờ cúng Mã Tổ.</ref> và Bồ Tát [[Ma Lợi Chi Thiên]] của [[phật giáo|đạo Phật]]<ref>[[Lý Điệu Nguyên]] thời [[Nhà Thanh|Thanh]] trong cuốn ''Nam Việt bút ký'' có viết như sau: Bồ Tát Ma Lợi Chi Thiên, cũng có tên là Thiên Hậu. Chuỗi ngọc mũ hoa, chân đỏ, hai tay chắp lại, hai tay vác nhật nguyệt, hai tay nắm kiếm. Hai thiên nữ, bưng mâm ở hai bên trái phải. Trên mâm có một cái đầu dê, một cái đầu thỏ. Trước đây là nơi ở của Tổng chế Hùng Văn Xán, thời Văn Xán chiêu hàng, phủ dụ Trịnh Chi Long, sai Chi Long đại chiến với hải khấu Lưu Hương, trông thấy Hình dạng Bồ Tát trên không trung, nhân đó mà tiêu diệt Hương.</ref>, tại Nhật Bản, ông rất tôn sùng [[Hachiman|Bát Phiên thần]] của [[Thần đạo|Thần Đạo]]<ref>Vào thời Minh Thanh, dật danh ''Hải Tuyền truyền khảo'' viết: bằng chứng cho thấy Chi Long trôi dạt trên biển mà theo Nhật Bản, lúc đầu thường hay thờ cúng các vị thần Nhật Bản là '''''Vưu Sự Bát Phiên''''', Oa khấu đương thời thường dựng '''''Cờ Bát Phiên Đại Bồ Tát''''' , nhằm cầu xin sự che chở và giúp đỡ từ thần Bát Phiên. Người thời đó thậm chí còn gọi thuyền của Oa khấu là '''''Thuyền Bát Phiên'''''.</ref>. Chi Long đa tài đa nghệ, thông thạo khá nhiều ngôn ngữ như [[Nam Kinh quan thoại|tiếng Hoa vùng Nam Kinh]], [[tiếng Nhật]], [[tiếng Hà Lan]], [[tiếng Tây Ban Nha]] và [[tiếng Bồ Đào Nha]], còn nhiệt tâm ngày đêm ráng sức học tập [[kiếm thuật]]<ref>*[http://qzhnet.dnscn.cn/ Website Lịch sử Tuyền Châu] ''Tuyền Châu nhân danh lục''. ''Trịnh Chi Long truyện'': một lòng quyết tâm học tập kiếm thuật.</ref>, ngoài ra ông còn có khả năng tấu diễn thứ nhạc khí của người [[Tây Ban Nha]] là [[Ghi-ta|Guitar]].

Năm [[1621]] (năm Thiên Khải nguyên niên đời [[Minh Hy Tông]]), Trịnh Chi Long tròn 18 tuổi, cùng người em trai tới [[MacaoMa Cao|Áo Môn]] ở tại nhà bác mình là [[Hoàng Trình]] để học tập việc buôn bán, cũng tại nơi đây, ông đã tiếp nhận lễ rửa tội cải sang đạo Thiên Chúa Giáo, được đặt tên thánh là '''Nicolas''', vì thế mà người [[Tây Dương]] gọi ông là '''Nicolas Iquan'''.

Năm [[1624]], sau [[Tết Trung thu|Trung Thu]], Trịnh Chi Long khởi hành từ đảo Kyushu, Nhật Bản đến Đài Loan<ref>Cứ điểm sở tại của Trịnh Chi Long có hai giả thiết, một là Bổn Cảng (nay là vùng phụ cận thị trấn [[Bắc Cảng]]); hai là Võng Cảng (nay là vùng phụ cận thị trấn [[Kim Bố]]), xem thêm Hoàng A Hữu, ''Nghiên cứu việc khai khẩn Đài Loan của Nhan Tư Tề, Trịnh Chi Long'' đăng trong tạp chí ''Đài Loan văn hiến'', số 4 quyển 54.</ref>, nương tựa vào thủ lĩnh [[Oa Khấu]] (cướp biển Nhật Bản, hoành hành và cướp bóc các vùng ven biển Trung Quốc vào thế kỷ 16, 17) là [[Nhan Tư Tề]], nhằm dự định phát triển sự nghiệp tại hòn đảo này, ông đã cho tiến hành xây dựng mười tiền đồn ở vùng ven biển tây nam Đài Loan, vị trí nằm giữa [[Đài Nam]] và [[Gia Nghĩa]], tuy nhiên sau khi Công ty Đông Ấn Hà Lan đổ bộ lên hòn đảo này, đã ra lệnh trục xuất và dẹp tan các thế lực cát cứ tại đây, Trinh Chi Long bèn cùng vợ con vượt biển sang định cư ở đại lục Trung Quốc.

Năm [[1628]] (năm [[Minh Tư Tông|Sùng Trinh]] nguyên niên đời [[Minh Tư Tông]]), Trịnh Chi Long mang quân cướp bóc vùng [[Mân Quảng]], tập kích trấn [[Chương Phố]] cũ, đóng quân ở Kim Môn và Hạ Môn, dựng cờ mộ quân, người theo có tới vài ngàn, lại bắt các nhà giàu giúp lương, gọi là Báo đáp trà nước (Báo Thủy).

Ngày [[22 tháng 10]] năm [[1633]], Trịnh Chi Long xuất quân đánh bại hạm đội tàu chiến của [[Công ty Đông Ấn Hà Lan]] tại trận [[hải chiến Kim Môn]], từ đó mà khống chế đường biển, tiến hành thu nạp lộ phí các thương thuyền của các nước qua lại buôn bán. Cũng vì thế mà Trịnh Chi Long ngày càng giàu có gấp bội, nghiễm nhiên tự xưng là [[lãnh chúa]] [[Tiếng Mân Nam|Mân Nam]] và bá chủ trên biển, trước đây, mỗi khi một đoàn thương thuyền nào đi ngang qua lãnh hải của Trịnh Chi Long đều phải nộp phí bảo vệ rất tốn kém (một con tàu lớn phải nộp số tiền là ba ngàn hai trăm lượng bạc, tàu nhỏ thì tùy từng nơi sẽ có cách thu phí khác nhau), dẫn đến việc thương mại trên biển giảm sút, nhằm thay đổi tình hình ảm đạm đó, họ Trịnh cấp cho những tàu buôn này một lá cờ lệnh, khi đi qua vùng biển thuộc sự kiểm soát của họ Trịnh thì không cần phải nộp phí, đảm bảo cho họ không bị cướp bóc và cống nạp phiền phức, còn các tàu thuyền khác không có cờ lệnh thì theo lệ hàng năm đều phải nộp một số tiền lớn để được thông quan buôn bán, tuy vấp phải sự cạnh tranh dữ dội từ phía Công ty Đông Ấn Hà Lan, nhưng Trịnh Chi Long đã sớm bành trướng, phát triển thế lực của mình ngày một lớn mạnh, liên tiếp đánh bại nhiều đợt tấn công của người Hà Lan, khiến họ phải chấp nhận uy quyền và khu vực thống trị của ông.

Phạm vi [[thương mại]] của Trịnh Chi Long rất lớn bao gồm các khu vực ở vùng [[biển Đông]] và [[Đông Nam Á]], [[Nam Á]] như: [[Ấn Độ]], [[Nepal]], [[Chăm Pa|Champa]], [[Luzon]], [[Hồng Kông|Hong Kong]], [[Pak Kong]], [[Đài Loan]], [[Hirado]], [[Nagasaki]], [[Mumbai|Bombay]], [[Banten]], [[Old Port]], [[Badaweiya]], [[Ma Rokko]], [[Campuchia]], [[Xiêm|Xiêm La]], người ta ước tính rằng quân đội của họ Trịnh có rất nhiều sắc dân khác như [[người Hán]], [[người Nhật|người Nhật Bản]], [[người Triều Tiên]], [[đại chủng Phi|người da đen]] [[châu Phi]] và người vùng [[Nam Đảo]] tổng cộng có đến hai mươi triệu người trong quân đội, với hơn ba nghìn tàu thuyền lớn, được coi là thế lực mạnh nhất trong khu vực Biển Đông và Nam Trung Hoa đương thời.<ref>[http://ltrc.tnc.edu.tw/modules/tadbook2/view.php?book_sn=1&bdsn=133 Việc dạy học đất làng huyện Đài Nam; sự trỗi dậy thế lực trên biển của họ Trịnh]</ref><ref>[http://blog.ilc.edu.tw/ilan/blog/1/post/21/184 Quần xã thực hiện lịch sử địa phương đất làng thành phố Nghi Lan]</ref>

Trong nhiên hiệu [[Thiên Khải]], [[Minh Tư Tông|Sùng Trinh]], tập đoàn [[Lưu Hương]] (là thủ lĩnh chỉ huy tập đoàn hải tặc vũ trang từng là anh em kết nghĩa khác của Trịnh Chi Long trước khi ông tuyên thệ nhậm chức) ở Hải Trừng cướp bóc thương thuyền, ngày càng rông càn, họp bọn vài ngàn người, thuyền bè lớn nhỏ có hơn trăm chiếc, giết hại quan quân, hoành hành ở một dải Việt Đông, Kiệt Thạch, Nam Úc, về sau họp bọn cả vạn người, dẫn hơn trăm chiến thuyền hoành hành trên biển.

Ngay sau đó, Trịnh Chi Long thỉnh cầu triều đình nhà Minh cho mình xuất binh thảo phạt Lưu Hương, trải qua vài trận đánh dữ dội, cuối cùng ông cũng giành được toàn thắng tại [[Hổ Môn]], danh tiếng vang chấn toàn Phúc Kiến, được triều đình thăng lên chức [[Tổng đốc]], tuy nhiên ở tỉnh Phúc Kiến lại đột ngột phát sinh hạn hán gây ra nạn đói lớn trên toàn tỉnh, Trịnh Chi Long đề nghị thuyên chuyển nhiều dân đói và di dân qua Đài Loan để tránh bất ổn lâu dài, lại còn cung cấp kinh phí hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người di cư sang lập nghiệp<ref>Căn cứ vào ghi chép của [[Hoàng Tông Hy]] trong sách ''Tứ tính thủy mạt'', thời [[Minh Tư Tông|Sùng Trinh]], [[Hùng Văn Xán]] phủ dụ xứ Mân, đang gặp phải hạn lớn, dân đói đầy đồng, trên dưới vô sách, Văn Xán nghe theo kế sách của Chi Long, Chi Long viết: ''Công Đệ thấy ý mỗ ra sao?''; Văn Xán viết: ''Được !'' , xong bèn chiêu dụ vạn người dân đói, cấp cho mỗi người ba lượng bạc, ba người được cấp một đầu trâu, dùng thuyển vượt biển chở tới Đài Loan, ra lệnh khai khẩn đất hoang thành ruộng, nhưng mà theo học giả [[Phương Hào]] nhận xét rằng, giả định số dân đói là ba vạn, dùng chín vạn lượng bạc; ba người một con trâu, cần tới một vạn đầu trâu, từ sau đại hạn, địa phương không thể nào lấy đâu ra số lượng lớn ấy, việc vận chuyển, thâu nạp đều gặp khó khăn, lúc mất mùa lớn, kiếm được thức ăn chăn nuôi cũng là một vấn đề. Hoặc nghe Trịnh Chi Long có kiến nghị này, Hùng Văn Xán đều tỏ vẻ tán thành, nhưng trên thực tế chỉ lấy một số ít để chở ra cho một bộ phận dân đói mà thôi; đây là ý kiến của Phương Hào vào năm [[Dân Quốc]] thứ 83 trong cuốn ''Đài Loan tảo kỳ sử cương'', trang 152 – 153. [[Đài Bắc]]: Đài Loan học sinh thư cục.</ref>. Một số người cho rằng nó đã tạo ra một tiền lệ cho việc di dân với quy mô lớn sang Đài Loan<ref>Tào Thụ Cơ, ''Trung Quốc di dân sử'', tập 6 (Thời kỳ nhà Thanh, Dân Quốc). Phúc Châu: Phúc Kiến nhân dân xuất bản xã, 1997, trang 319.</ref><ref>[http://dspace.xmu.edu.cn:8080/dspace/handle/2288/649 Hạ Môn đại học học thuật điển tàng khố: Di dân Hán tộc Đài Loan thời kỳ Minh Thanh đến văn hóa tộc quần Liêu Dương, tháng 8, 2004.]</ref>, một số học giả thì tỏ ý nghi ngờ vì không có bằng chứng nào có sức thuyết phục cho thấy các đề xuất này được thực hiện<ref>Nguyên tác Tonio Andrade, Trịnh Duy Trung dịch, ''Formosa biến thành phủ Đài Loan như thế nào'', trang 225 – 226.</ref>.

[[Đài Loan]] có đất đai khá phì nhiêu cộng với tình hình chiến tranh, loạn lạc liên miên cuối thời Minh đã dẫn đến làn sóng di dân [[người Hán]] với số lượng lớn từ đại lục [[Trung Quốc]] vượt [[biển]] sang hòn đảo này, đây là lần đầu tiên trong lịch sử, người nhập cư được tổ chức với quy mô lớn di cư từ đại lục sang Đài Loan. Khi Công ty Đông Ấn Hà Lan cai trị ở miền nam Đài Loan, các quan chức cấp cao định cư ở vị trí nay là Đài Nam đã cho xây dựng hai thành trì khá kiên cố là [[Zeelandia]] và [[Provintia]], chỉ có gần hai ngàn quân đồn trú, nhưng đã có đến hàng chục ngàn người Hoa nhập cư từ đại lục sang<ref>[http://www.cna.com.tw/ShowNews/Detail.aspx?pSearchDate=&pNewsID=200902150055&pType0=EDU&pType1=DD&pTypeSel=0 Phong Lực, Thuyền Đài Loan - vũ khí sắc bén duyên hải tung hoàng Trung Quốc thế kỷ 17]</ref>. Thêm vào đó công việc thương mại ở [[Nhật Bản]] bị hạn chế do chính sách [[bế quan tỏa cảng]] do chính quyền [[Mạc phủ|Mạc Phủ]] ban hành, chỉ cho phép buôn bán với thương thuyền của Trung Quốc và [[Hà Lan]], Trịnh Chi Long nhờ được quyền buôn bán với Nhật Bản, mà giàu lại càng giàu hơn nữa, gây dựng được cơ nghiệp lớn.

Năm [[1644]] (năm Sùng Trinh thứ 17, [[Thuận Trị|Thanh Thế Tổ]] [[Thuận Trị]] nguyên niên), vua [[Hoằng Quang]] nhà Nam Minh sách phong Trịnh Chi Long là [[Nam An Bá]], [[tổng trấn]] Phúc Kiến, phụ trách công việc quân sự chống quân Thanh ở toàn tỉnh Phúc Kiến.

Năm [[1645]], em trai Trịnh Chi Long là [[Trịnh Hồng Quỳ]] ủng hộ lập Đường vương [[Long Vũ Đế|Chu Duật Kiện]] làm vua, đặt niên hiệu là [[Long Vũ]], Trịnh Chi Long được sách phong là [[Nam An Hầu]], phụ trách công việc quân sự của nhà [[Nam Minh]], tuy chỉ cầm quyền trong một thời gian ngắn, nhưng trong thời điểm đó mới chính là đỉnh cao sự nghiệp chính trị của ông.

Năm [[1655]] (năm Thuận Trị thứ 12) Trịnh Chi Long bị triều đình hạch tội vì không chiêu dụ được Trịnh Thành Công, bèn tước chức quan, tống vào nhà ngục, năm [[1657]] (năm Thuận Trị thứ 14), [[Chuẩn Đô đốc|Đề đốc]] [[Hoàng Ngô]], nguyên là gia tướng của họ Trịnh dâng sớ khuyên triều đình nên trục xuất toàn gia tộc Trịnh Chi Long ra khỏi kinh sư, cho quản thúc ở [[Ninh Cổ Tháp]], [[Thịnh Kinh]], nhưng không được chấp nhận.