Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tuổi thọ”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Robot: Sửa đổi hướng |
|||
Dòng 42:
#Những yếu tố [[xã hội]]:
##[[giáo dục]]
##[[tội ác|tội phạm]]
##[[chiến tranh]]
##[[kinh tế]]
##[[y tế]]:
###[[bệnh|bệnh tật]]: Bệnh [[HIV/AIDS|AIDS]] là một yếu tố quan trọng cắt giảm tuổi thọ của nhiều thế hệ tại [[châu Phi]].
### [[vệ sinh]]
###[[dinh dưỡng]]
###[[ô nhiễm môi trường|ô nhiễm]]
###[[điều trị]], v.v...
== Thống kê ==
=== Việt Nam ===
Theo kết quả [[Bộ Y tế (Việt Nam)|Bộ Y tế Việt Nam]] đưa ra ngày [[2 tháng 1]] năm [[2006]], tuổi thọ trung bình của [[người Việt]] là 71,3 tuổi; so với 65 tuổi vào năm [[1998]].<ref>[http://vietnamnet.vn/xahoi/doisong/2006/01/528496/ Tuổi thọ trung bình người VN đạt 71,3]</ref>
Thống kê ước lượng quãng đời khi sanh tại [[Việt Nam]] <ref>[http://www.indexmundi.com/vietnam/life_expectancy_at_birth.html Vietnam Life expectancy at birth]</ref>:
Dòng 72:
=== Thế giới ===
Hiện nay dân [[Nhật Bản|Nhật bản]] sống lâu nhất.<ref>Xem [[Bảng xếp hạng ước lượng tuổi thọ khi sinh theo quốc gia]]</ref>
Trung bình tuổi thọ tại <ref>CIA World Factbook - Tài liệu thông tin về các quốc gia trên thế giới do [[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]] biên soạn.</ref>:
* Các nước tiên tiến là 77-83 tuổi (thí dụ: [[Canada]]: 80.1 tuổi theo thống kê năm 2005)
* Các nước chậm tiến là 35-60 tuổi (thí dụ: [[Mozambique]]: 40.3 tuổi theo thống kê năm 2005)
Dòng 100:
Lâu nay người ta vẫn nhận thức được rằng giới nữ sống lâu hơn giới nam, nhưng không có giải thích nào thỏa đáng cho sự khác biệt này.
*Thái độ và cách sống: Vì đàn ông hút thuốc, uống rượu, tính tình hung bạo hơn nên dễ đánh nhau và bị giết hơn. Trong chiến tranh đàn ông chết nhiều hơn đàn bà. Khi lái xe, tài xế đàn ông chết nhiều hơn vì lái không cẩn thận bằng đàn bà.
*Sinh lý học: Theo chủ hướng tiến hóa, giống cái của các loài có hai nhiệm vụ: một là chuyển lại [[gen]] của mình cho con cái ([[di truyền]]), hai là nuôi dưỡng và bảo vệ con cái. Ở [[loài người|con người]], phụ nữ khoảng tuổi trên 50 bị [[tắt kinh]], mất khả năng sinh sản, do đó có đủ thời gian và sức khỏe tiếp tục che chở nuôi con và cháu của mình. Còn đàn ông thì chỉ cần đưa gen ([[tinh trùng]]) xong là đủ. Vì vậy, động lực tiến hóa sinh tồn của phụ nữ mạnh hơn đàn ông.<ref>[http://news.harvard.edu/gazette/1998/10.01/WhyWomenLiveLon.html Why Women Live Longer than Men] - William J. Cromie, Harvard University</ref>
*Sinh sản an toàn: Nhờ phát triển y học nên số phụ nữ chết khi sanh nở giảm nhiều.<ref>[http://women.webmd.com/guide/20061201/why-women-live-longer?page=2 Why Do Women Live Longer Than Men?] - By Miranda Hitti , WebMD Medical News.</ref>
Dòng 107:
! Thời đại !! Tuổi thọ trung bình !! Chú thích
|-
| Dạng [[Người Neanderthal|Neanderthal]] || align="center"|20 || ''Homo neanderthalensis'' là loài tương tự như [[loài người|con người]] ngày nay thuộc hệ genus '''''Homo'''''.
|-
| [[Thời đại đồ đá cũ|Đồ đá cổ]] || align="center" | 33 || At age 15: 39 (to age 54)<ref name=kaplan>Hillard Kaplan, et. al, in "A Theory of Human Life History Evolution: Diet, Intelligence,weed knowledge and Longevity" (Evolutionary Anthropology, 2000, p. 156-185, - http://www.soc.upenn.edu/courses/2003/spring/soc621_iliana/readings/kapl00d.pdf</ref><ref>Caspari & Lee 'Older age becomes common late in human evolution' (Proceedings of the National Academy of Sciences, USA, 2004, p. 10895-10900</ref>
Dòng 121:
| [[Dân bản địa Bắc Mỹ (trước 1492)]]<ref>[http://www.encyclopediaofarkansas.net/encyclopedia/entry-detail.aspx?entryID=395 Pre-European Exploration, Prehistory through 1540]</ref> || align="center" | 25-35 ||
|-
| [[Trung Cổ|Trung cổ]] [[Anh]] <ref>[http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/guide12/part06.html Time traveller's guide to Medieval Britain]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/241864.stm A millennium of health improvement]</ref> || align="center" | 20-30 ||
|-
| [[Thế kỷ 20|Thế kỉ 20]] <ref>[http://www.who.int/global_health_histories/seminars/presentation07.pdf World Health Organization]</ref><ref>[http://www.usaweekend.com/00_issues/001231/001231newyear.html Our Special Place in History]</ref> || align="center" | 30-40 ||
|-
| Hiện nay<ref>World Bank - http://www.worldbank.org/depweb/english/modules/social/life/index.html</ref> || align="center" | 67 ||
| |||