Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Haryana”

'''Haryana''' {{audio|Haryana.ogg|pronunciation}} ([[Tiếng Hindi|Hindī]]: हरियाणा, [[tiếng Punjab|Punjabī]]: ਹਰਿਆਣਾ, {{IPA2|hərɪjaːɳaː}}) là một [[Cácphân bangcấp vàhành lãnhchính thổở Ấn Độ|bang]] ở phía Bắc [[Ấn Độ]]. Bang này đã được tách ra khỏi bang [[Punjab (Ấn Độ)|Punjab]] vào năm [[1966]]. Bang Haryana giáp các bang [[Punjab, Ấn Độ|Punjab]] và bang [[Himachal Pradesh]] về phía Bắc, [[Rajasthan]] về phía Tây và Nam. Biên giới phía Đông với các bang [[Uttarakhand]] và [[Uttar Pradesh]] được xác định bởi con sông [[Yamuna]]. Haryana cũng bao quanh [[Delhi]] về 3 phía, tạo thành biên giới phía Bắc, Tây và Nam của Delhi. Do đó, một khu vực lớn của Haryana được đưa vào [[Vùng thủ đô quốc gia (Ấn Độ)|Vùng thủ đô quốc gia]]. Thủ phủ của bang Haryana là [[Chandigarh]], thành phố thuộc quản lý như một [[lãnh thổ liên hiệp]] và cũng là thủ phủ của Punjab. Thành phố [[Gurgaon]] đang nổi lên thành một trung tâm lớn của ngành [[công nghệ thông tin]]. Bang này là một trung tâm chế tạo hàng đầu vì nó là nơi đóng trụ sở của [[Maruti Udyog Limited]], công ty chế tạo ô tô lớn nhất Ấn Độ. Đây cũng là nơi có [[Hero Honda]] Limited, nhà chế tạo xe hai bánh lớn nhất thế giới. [[Panipat]], [[Panchkula]] và [[Faridabad]] cũng là các trung tâm công nghiệp. Ngành [[thép]] và [[dệt]] cũng đang thiết lập ở bang Hayana.

Tên gọi Haryana có nghĩa “Nơi ở của Thần” lấy từ Hari (vị thần Hindu Vishnu [Visnu]) và từ ayana (nhà ở)<ref>http://www.britannica.com/ebc/article-9111200</ref>. Bang này nổi tiếng về lúa mỳ và sản xuất sữa. Ngoài sông Yamuna và [[sông Ghaggar|Ghaggar]], các con sông chảy theo mùa như [[Markanda]], và [[Tangri (sông)|Tangri]] cũng chảy qua bang này. Một số con [[kênh]] thủy lợi chảy qua bang này, mang nước từ các con sông chảy quanh năm từ dãy [[HimalayasHimalaya]]s. Địa hình bang này nhìn chung bằng phẳng có nhiều đất [[mùn]] bao phủ và rất thích hợp cho ngành nông nghiệp. Khu vực Tây Nam thì khô hơn và nhiều cát hơn. Có một vài khu vực đồi tạo thành một phần của [[Đồi Siwalik]] ở Đông Bắc và [[Dãy núi Aravalli|Dãy Aravalli]] ở phía Nam. Bang này có [[khí hậu lục địa|lục địa]], với nhiệt độ cực nóng vào mùa Hè. [[Gió mùa]] mang mưa đến vào thời gian giữa tháng 7 và 9.

Haryana có 4 trường đại học và hai trường cao đẳng y khoa. Ngôn ngữ chính thức là tiếng [[Tiếng Hindi|Hindi]] và [[Punjabi]] là ngôn ngữ chính thức thứ 2. Một số lượng dân, đặc biệt là ở nông thôn, nói tiếng [[Haryanvi]], một [[phương ngữ]] của tiếng nổi tiếng do sự thô mộc của nó. Đa số dân theo [[Ấn Độ giáo|Hindu giáo]], tiếp theo là các tôn giáo khác [[Sikhism]], [[Hồi giáo]], [[Jainism]] và [[Thiên Chúa giáo]]. Haryana đã là một phần của cả nền [[Văn minh Thung lũng Indus]] và nền văn minh trước đó là nền [[văn minh Vedic]]. [[Mahabharat]] đã đề cập nhiều nơi mà ngày nay nằm trong bang Haryana như Kurukshetra và Gurgaon.

Dù Haryana không còn là một phần của bang Punjab nữa, nhưng trong một thời gian dài nó đã là một phần của tỉnh Punjab của [[Ấn Độ thuộc Anh]] và đã đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử của [[punjab (vùng)|vùng Punjab]].