Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiến tranh Thụy Điển – Đan Mạch (1657–1658)”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
wrong iw removed
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
'''Cuộc chiến tranh Thụy Điển-Đan Mạch (1657-1658)''' là cuộc [[chiến tranh]] giữa [[Thụy Điển]] liên minh cùng công quốc [[Holstein]] với [[Đan Mạch]] và [[Na Uy]] thời vua [[Karl X Gustav]] của [[Thụy Điển]].
 
=='''Bối cảnh'''==
Thời đó, Thụy Điển đang lâm vào một cuộc chiến tranh với [[Ba Lan]] (1655 - 1660) và một cuộc chiến tranh với [[Nga]] (1656 - 1661). Vua [[Frederik III]] của Đan Mạch]] thấy có cơ hội tấn công Thụy Điển để lấy lại các vùng đất đã phải nhượng cho Thụy Điển bởi [[Hòa ước Brömsebro]] ngày 13. tháng 8. năm 1645, nên tuyên chiến với Thụy Điển. Ngày 1. tháng 6. năm 1657 Frederik III đưa ra lời tuyên chiến, ngày 5. tháng 6. năm 1657 chiến thư được gửi tới [[Hamstad]] cho viên tối vấn tối cao của Karl X Gustav là [[Per Brahe]], mãi tới ngày 20. tháng 6. năm 1657 Karl X Gustav mới nhận được chiến thư tại thành phố Torun (nay thuộc Ba Lan). Karl X liền rời mặt trận Ba Lan, dẫn quân đi bộ vòng từ phía Nam lên để tấn công bán đảo [[Jutland]] (Đan Mạch).
 
Tại nam Thụy Điển, Per Brahe tập trung quân tại [[Markaryd]] ([[Småland]], Thụy Điển) để nghênh chiến, nhưng viên tướng chỉ huy quân Đan Mạch tại vùng [[Scania]] (Skåne) không tận dụng cơ hội để tấn công. Ngày 18. thánng 7. năm 1657, Per Brahe đem 3.700 quân tấn công và thắng Đan Mạch trong trận Ängelholm (vùng [[Halland]], thời đó thuộc Đan Mạch). Quân Đan Mạch liền vây Per Brahe ở Laholm. Ngày 30. tháng 8, Brahe được quân tới tiếp viện lên tới 8.000 người và ngày 31. tháng 8 Brahe liền phản công tại Genevadsbro (bắc Laholm), quân Đan Mạch rút về Helsingborg.
Thời đó, Thụy Điển đang lâm vào một cuộc chiến tranh với [[Ba Lan]] (1655 - 1660) và một cuộc chiến tranh với [[Nga]] (1656 - 1661). Vua [[Frederik III]] của Đan Mạch thấy có cơ hội tấn công Thụy Điển để lấy lại các vùng đất đã phải nhượng cho Thụy Điển bởi [[Hòa ước Brömsebro]] ngày 13.8.1645, nên tuyên chiến với Thụy Điển. Ngày 1.6.1657 Frederik III đưa ra lời tuyên chiến, ngày 5.6.1657 chiến thư được gửi tới [[Hamstad]] cho viên tối vấn tối cao của Karl X Gustav là [[Per Brahe]], mãi tới ngày 20.6.1657 Karl X Gustav mới nhận được chiến thư tại thành phố Torun (nay thuộc Ba Lan). Karl X liền rời mặt trận Ba Lan, dẫn quân đi bộ vòng từ phía Nam lên để tấn công bán đảo [[Jutland]] (Đan Mạch)
 
Ngày 16. tháng 6. năm 1657 tướng [[Anders Bille]] của Đan Mạch dẫn 9.000 quân tấn công và chiếm [[Bremen]] (hiện nay thuộc [[Đức]], thời đó thuộc Thụy Điển). Tại Holstein, ngày 10. tháng 8. năm 1657, quân Thụy Điển đánh chiếm pháo đài Itzehoe sau 4 ngày vây hãm. Toàn bộ quân Đan Mạch cùng tướng Anders Bille rút về pháo đài Frederiksodde (ở Fredericia, đông nam Jutland). Quân Thụy Điển thừa thắng, chiếm đóng bán đảo Jutland. Ngày 24. tháng 10. năm 1657, quân Thụy Điển đánh chiếm pháo đài Frederiksodde do khoảng trên 3.000 quân Đan Mạch phòng thủ, giết hơn 1.000 quân Đan Mạch, còn lại bắt làm tù binh (trong đó có tướng Anders Bille bị trọng thương và chết ít ngày sau đó).
Tại nam Thụy Điển, Per Brahe tập trung quân tại [[Markaryd]] ([[Småland]], Thụy Điển) để nghênh chiến, nhưng viên tướng chỉ huy quân Đan Mạch tại vùng [[Scania]] (Skåne) không tận dụng cơ hội để tấn công. Ngày 18.7.1657, Per Brahe đem 3.700 quân tấn công và thắng Đan Mạch trong trận Ängelholm (vùng [[Halland]], thời đó thuộc Đan Mạch). Quân Đan Mạch liền vây Per Brahe ở Laholm. Ngày 30.8, Brahe được quân tới tiếp viện lên tới 8.000 người và ngày 31.8 Brahe liền phản công tại Genevadsbro (bắc Laholm), quân Đan Mạch rút về Helsingborg.
 
Mùa đông năm đó hết sức khắc nghiệt, toàn bộ các eo biển của Đan Mạch đều bị đóng băng. Ngày 30. tháng 1. năm 1658, Karl X Gustav dẫn 9.000 [[kỵ binh]] và 3.000 [[bộ binh]] đi bộ qua [[Eo biển Lillebælt]] sang cướp phá đảo [[Fyn]] rồi tiếp tục đi bộ qua đảo [[Tåsing]], [[Langeland]], [[Lolland]], [[Falster]] vào phía nam đảo [[Zealand]] tiến lên uy hiếp [[Copenhagen]]. Ngày 15. tháng 2. năm 1658 quân Thụy Điển tới cách Copenhagen 20 km. Chính phủ Đan Mạch hoảng loạn, nên ngày 18. tháng 2. năm 1658 phải xin giảng hòa. Hai bên thương nghị tại Høje Tåstrup (nam Copenhagen) và ký kết [[Hòa ước Roskilde]], chấm dứt cuộc chiến giữa 2hai bên.
Ngày 16.6.1657 tướng [[Anders Bille]] của Đan Mạch dẫn 9.000 quân tấn công và chiếm [[Bremen]] (hiện nay thuộc [[Đức]], thời đó thuộc Thụy Điển). Tại Holstein, ngày 10.8.1657, quân Thụy Điển đánh chiếm pháo đài Itzehoe sau 4 ngày vây hãm. Toàn bộ quân Đan Mạch cùng tướng Anders Bille rút về pháo đài Frederiksodde (ở Fredericia, đông nam Jutland). Quân Thụy Điển thừa thắng, chiếm đóng bán đảo Jutland. Ngày 24.10.1657, quân Thụy Điển đánh chiếm pháo đài Frederiksodde do khoảng trên 3.000 quân Đan Mạch phòng thủ, giết hơn 1.000 quân Đan Mạch, còn lại bắt làm tù binh (trong đó có tướng Anders Bille bị trọng thương và chết ít ngày sau đó).
 
=='''Hậu quả'''==
Mùa đông năm đó hết sức khắc nghiệt, toàn bộ các eo biển của Đan Mạch đều bị đóng băng. Ngày 30.1.1658, Karl X Gustav dẫn 9.000 [[kỵ binh]] và 3.000 [[bộ binh]] đi bộ qua [[Eo biển Lillebælt]] sang cướp phá đảo [[Fyn]] rồi tiếp tục đi bộ qua đảo [[Tåsing]], [[Langeland]], [[Lolland]], [[Falster]] vào phía nam đảo [[Zealand]] tiến lên uy hiếp [[Copenhagen]]. Ngày 15.2.1658 quân Thụy Điển tới cách Copenhagen 20 km. Chính phủ Đan Mạch hoảng loạn, nên ngày 18.2.1658 phải xin giảng hòa. Hai bên thương nghị tại Høje Tåstrup (nam Copenhagen) và ký kết [[Hòa ước Roskilde]], chấm dứt cuộc chiến giữa 2 bên.
Cuộc chiến đã dẫn tới Hòa ước Roskilde, trong đó Đan Mạch phải nhượng gần ½ lãnh thổ cho Thụy Điển. Tuy nhiên, chỉ 6 tháng sau lại xẩy ra cuộc chiến tranh nữa giữa 2hai bên, tới năm 1660 mới kết thúc bằng [[Hòa ước Copenhagen]].
 
=='''Hậu quả'''==
 
Cuộc chiến đã dẫn tới Hòa ước Roskilde, trong đó Đan Mạch phải nhượng gần ½ lãnh thổ cho Thụy Điển. Tuy nhiên, chỉ 6 tháng sau lại xẩy ra cuộc chiến tranh nữa giữa 2 bên, tới năm 1660 mới kết thúc bằng [[Hòa ước Copenhagen]]
 
==Tham khảo
 
==Tham khảo==
*(sv) Isacson, Claes-Göran : ''Karl X Gustavs krig'', Historika media 2004, pp.149-155
*(en) Scott, Franklin D. (1998) : ''Sweden, the Nation's History'', Southern Illinois Press, ISBN none
 
==xemXem thêm==
*[[Cuộc chiến tranh Thụy Điển-Đan Mạch (1658-1660)]]
 
*[[Hòa ước Roskilde]]
[[Cuộc chiến tranh Thụy Điển-Đan Mạch (1658-1660)]]
*[[Hòa uớc Copenhagen]]
 
[[Hòa ước Roskilde]]
 
[[Hòa uớc Copenhagen]]
 
[[da:Første Karl Gustav-krig]]