Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hạ Vũ”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Addbot (thảo luận | đóng góp)
594.418 sửa đổi
n Bot: Di chuyển 1 liên kết ngôn ngữ đến Wikidata tại d:q627784 Addbot
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
986.568 sửa đổi
n Robot: Sửa đổi hướng
Dòng 12:
| tên đầy đủ = Tỉ Văn Mệnh
| kiểu tên đầy đủ = Tên thật
| tiền nhiệm = <font color="grey">[[Thuấn|Đế Thuấn]]</font>
| nhiếp chính =
| kế nhiệm = <font color="blue">[[Hạ Khải]]</font>
Dòng 37:
Theo Sử Ký của Tư Mã Thiên, Vũ là cháu 5 đời của [[Hoàng Đế]]; cha của Vũ là [[Cổn]] là con trai út của [[Chuyên Húc]]; cha của Chuyên Húc là Xương Ý con thứ 5 của Hoàng Đế <ref>[[Book of Han]] (律曆志) chapter</ref><ref>Book of Lineages (世本)</ref><ref name="tonsi38">戴逸, 龔書鐸. [2002] (2003) 中國通史. 史前 夏 商 西周. Intelligence press. ISBN 9628792806. p 38.</ref><ref>Zynews.com. "[http://guoxue.zynews.com/XianFeng/2008/2474.html Zynews.com]." ''Xia dynasty brief history.'' Retrieved on 2010-09-18.</ref>. Vũ đã được sinh ra tại núi Long Sơn ({{zh|c=汶山}}), nay thuộc [[Bắc Xuyên]], tỉnh [[Tứ Xuyên]] <ref>"[http://www.jiangsu.gov.cn/gzcy/zxft/bjzl/gzwcdz/200805/t20080513_212741.htm Jiangsu.gov.cn]." 四川省汶川縣情及人文地理. '''(Chinese)''' Retrieved on 2010-09-18.</ref>, mặc dù có ý kiến cho rằng ông được sinh ra ở [[Thập Phương]] <ref>Scta.gov.cn. "[http://www.scta.gov.cn/web/main.jsp?go=newsDetail&pid=6&cid=15&id=20597 Scta.gov.cn]." '''(Chinese)''' Retrieved on 2010-09-18.</ref>. Mẹ của Vũ là một người phụ nữ tên là Chí Nữ ({{zh|c=女志}}) hoặc Hi Nữ ({{zh|c=女嬉}}).
 
Khi còn là một đứa trẻ, cha Vũ là Cổn di chuyển người dân về phía đông [[Trung Nguyên]]. Vua [[Nghiêu]] phong cho Cổn làm người đứng đầu ở điạ điểm thường được xác định là gần núi [[Tung Sơn]]. Vũ do đó được cho là lớn lên trên sườn Tung Sơn, phía nam sông [[Hoàng Hà]] <ref>Hubeiwater.gov.cn. [http://www.hubeiwater.gov.cn/iNews/Index/Catalog113/29318.aspx Hubeiwater.gov.cn 大禹三过家门而不入与洪湖抗洪十字歌的精神浅谈.] '''(Chinese)'''. Retrieved on 2010-09-18.</ref>. Sau đó, ông kết hôn với một người phụ nữ ở núi Đồ Sơn ({{zh|c=塗山}}), người thường được gọi là [[Đồ Sơn (nước)thị|Đồ Sơn]] Thị ({{zh|c=塗山氏|l=Lady Tushan}}) <ref name="history18">Wang Hengwei 王恆偉. (2006) ''Zhongguo Lishi Jiangtang'' 中國歷史講堂 #1 ''Yuan Gu Zhi Chunqiu'' 遠古至春秋. ''Zhonghua Shuju'' 中華書局. ISBN 962-8885-24-3. p 18.</ref> và có một con trai tên là [[Hạ Khải|Khải]], một tên nghĩa đen có nghĩa là "mặc khải" <ref name="history18" />.
 
== Trị thuỷ ==
Dòng 56:
|series=SUNY series in Chinese philosophy and culture
|url= http://books.google.com.au/books?id=6yCq-NEdKeUC
|pages=104–105, 191–192}} (especially, notes 90 and 97). The relevant text is in [[:zh:s:拾遺記/卷二|Shi Yi Ji, Chapter 2]]: "黃龍曳尾於前，玄龜負青泥於後", etc.</ref>. Một huyền thoại địa phương nói rằng ông tạo ra [[Tam Môn Hiệp]] của [[Tứ Xuyên]] gần sông [[Trường Giang|Dương Tử]] bằng cách cắt một sườn núi với rìu chiến thần để kiểm soát lũ lụt <ref>Destguides.com. "[http://destguides.ctrip.com.hk/tourism-d522-sanmenxia.html Destguides.com]." ''Sanmenxia.'' Retrieved on 2010-09-26.</ref>.
 
Những câu chuyện cổ nói rằng Vũ đã hy sinh rất nhiều để kiểm soát lũ lụt. Ví dụ, bàn tay của ông được khá chai dày và bàn chân của ông được bao phủ hoàn toàn với mô sẹo. Trong một câu chuyện phổ biến, ông mới chỉ được kết hôn bốn ngày khi ông được giao nhiệm vụ chống lũ. Ông nói lời tạm biệt với vợ mình, nói rằng không biết khi nào ông sẽ trở lại. Trong suốt 13 năm chống lũ, ông đi ngang qua nhà của mình ba lần nhưng đều không bước vào trong. Lần đầu tiên đi ngang qua, ông nghe nói rằng vợ của mình đang sinh đẻ. Lần thứ hai đi ngang qua, con trai của Vũ đã có thể gọi tên cha mình. Gia đình thúc giục Vũ trở về nhà nhưng ông nói từ chối vì lũ lụt vẫn xảy ra. Lần thứ ba đi ngang qua, con trai của ông đã hơn 10 tuổi. Mỗi lần như vậy, Vũ đêu từ chối đi vào cửa, nói rằng vì lũ lụt đã khiến vô số người vô gia cư, ông chưa thể nghỉ ngơi được <ref name="history18" /><ref name="history19">王恆偉. (2005) (2006) 中國歷史講堂 #1 遠古至春秋. 中華書局. ISBN 962-8885-24-3. p 19.</ref>.
Dòng 68:
:''"Thời đó đâu có đủ dân, đủ khí cụ làm công việc vĩ đại như vậy, bất quá Vũ chỉ "sửa sang ngòi lạch" như [[Khổng Tử]] nói trong bài VIII - 21 (Luận ngữ) để bớt ứng thuỷ thôi. Nhưng Khổng Tử cũng khen Vũ lắm, bảo không chê Vũ vào đâu được vì Vũ sống đạm bạc mà cúng tế quỷ thần thì trọng hậu (ta nên hiểu là đời sống chất phác, và rất tin quỷ thần)"''.
 
Công việc trị thủy của Vũ được cho là đã làm cho ông quen thuộc với tất cả các khu vực mà sau này là lãnh thổ của [[người Hán]]. Theo [[Kinh Thư]], ông chia nước thành 9 châu hoặc tỉnh. Đó là [[Ký Châu]] (冀州), [[Duyệt Châu]] (兗州), [[Thanh Châu]] (青州), [[Từ Châu]] (徐州), [[Dương Châu]] (揚州), [[Dự Châu]] (豫州), [[Kinh Châu]] (荊州), [[Lương Châu]] và [[Nam Ninh|Ung Châu]] (邕州) <ref name="n3">Ng Saam-sing 吾三省. (2008). ''Zong-guok Man-faa Bui-ging Bat-cin Ci'' 中國文化背景八千詞. Hong Kong: ''Seong Mou Jan Syu Gwun'' 商務印書館(香港). ISBN 9620718461, 9789620718465. p 37.</ref>.
 
Tuy nhiên sách [[Chu Lễ]] cho rằng không có Từ Châu hoặc Lương Châu mà thay vào đó là [[U Châu]] (幽州) hoặc [[Kính Châu]] (并州), còn sách [[Nhĩ Nhã]] thì cho là không có Thanh Châu và Lương Châu mà thay vào đó là U Châu (幽州) và [[Ly Châu]] (營州) <ref name="n3" />. Dù bằng cách nào thì vẫn có chín đơn vị. Một khi ông nhận được [[đồng]] từ 9 vùng lãnh thổ này, ông đã tạo ra 9 cái đỉnh được gọi là Cửu đỉnh <ref>Bjaaland Welch, Patricia. [2008] (2008). Chinese art: a guide to motifs and visual imagery. Tuttle Publishing. ISBN 080483864X, 9780804838641. p 262.</ref>. Vũ sau đó thành lập kinh đô tại [[Đăng Phong|Dương Thành]] (阳城) <ref>李玉潔. [2003] (2003). 中國早期國家性質. 知書房出版集團. ISBN 9867938178, 9789867938176.</ref>. Theo [[Trúc thư kỉ niên]], Vũ đã giết chết một trong những nhà lãnh đạo miền Bắc là [[Phòng Phong]] (防风) để củng cố ngai vàng.
Dòng 77:
[[Tập tin:绍兴大禹陵.JPG|nhỏ|trái|150px|Lăng mộ của Vũ ở Thiệu Hưng]]
[[Tập tin:Yu Temple in Yu mausoleum.JPG|nhỏ|phải|150px|Đền thờ Vũ trong lăng]]
Theo [[Trúc thư kỉ niên|Trúc thư kỷ niên]], ông cai trị nhà Hạ trong 45 năm và theo Việt Tuyệt Thư (越絕書), ông [[chết|qua đời]] vì bệnh <ref name="ba1" /><ref name="cculture1">Chinaculture.org. "[http://www.chinaculture.org/gb/cn_whyc/2006-10/19/content_87161.htm Chinaculture.org]." ''大禹祭典.'' Retrieved on 2010-09-26.</ref>. Ông được tin là mất ở '''[[Cối Kê]]''' (會稽山) (hay Hội Kê) ở phía nam [[Thiệu Hưng]] hiện nay trong đi săn bắn và hội họp [[chư hầu]] ở Giang Nam. Theo giải thích của ''Sử ký'', '''Cối''' (hay '''Hội''') và '''Kê''' là việc ''hội họp chư hầu và khảo sát thành tích''. [[Lăng Đại Vũ]] (大禹陵) ngày nay được biết đến là lần đầu tiên được xây dựng trong [[thế kỷ 6]] vào thời [[Nam-Bắc triều (Trung Quốc)|Nam triều]] để vinh danh ông <ref name="corg1">China.org.cn. "[http://www.china.org.cn/english/features/atam/115068.htm China.org.cn]." ''Yu Mausoleum.'' Retrieved on 2010-09-26.</ref>. Nó nằm cách thành phố Thiệu Hưng khoảng 4&nbsp;km về phía đông nam <ref name="corg1" />. Hầu hết các cấu trúc được xây dựng lại nhiều lần sau đó. Ba phần chính của lăng mộ là mộ Vũ (禹陵), đền thờ (禹庙) và đài tưởng niệm (禹祠) <ref>lvyou.eco.gov.cn. "[http://lvyou.eco.gov.cn/guonei/3/1/1/2009/1119/1989.html lvyou.eco.gov.cn]." ''治水英雄大禹的葬地：大禹陵.'' Retrieved on 2010-09-26.</ref>. Nhiều bức tượng thể hiện ông đang mang loại cày cổ xưa (耒耜). Một số hoàng đế sau này đã đi tới đó thực hiện các nghi lễ tưởng niệm ông, đặc biệt có cả [[Tần Thủy Hoàng|Tần Thuỷ Hoàng]] <ref name="cculture1" />.
 
== Truyền ngôi ==
Dòng 85:
 
==Ảnh hưởng đến xã hội==
Trong thời kì [[Trung Hoa Dân Quốc]], [[Tôn Dật Tiên|Tôn Trung Sơn]] hình dung ra kế hoạch kiểm soát lũ như Vũ bao gồm việc xây dựng một con đập 30 triệu [[mã lực]] trên sông [[Trường Giang]] <ref name="y1">Yan, Hong-Sen. [2007] (2007). Reconstruction designs of lost ancient Chinese machinery Volume 3 of History of mechanism and machine science. ISBN 1402064594, 9781402064593. p 48.</ref> Tuy nhiên kế hoạch không được thực hiện do [[Trung Quốc Quốc Dân Đảng|Quốc Dân Đảng Trung Quốc]] đang có chiến tranh với [[Nhật Bản]] và [[Đảng Cộng sản Trung Quốc]] <ref name="y1" /><ref>Từ 1994 đến 2008 [[Đập Tam Hiệp|đập Tam hiệp]] được xây dựng trên sông Trường Giang</ref>
 
Thị trấn [[Bắc Xuyên]], [[Vấn Xuyên]] và [[Đô Giang Yển (thị xã)|Đô Giang Yển]] ở [[Tứ Xuyên]] đều tuyên bố là nơi sinh của Hạ Vũ <ref>Sichuan.scol.com.cn. "[http://sichuan.scol.com.cn/scwt/20070625/200762572739.htm Scol.com.cn]." ''发现西羌古道有关遗迹大禹故乡迷雾更浓 .'' Retrieved on 2010-09-26.</ref>.
 
==Trong văn hóa phổ biến==
Vũ, đóng bởi Vince Crestejo, là trưởng lão của [[System Lords]] trong phim truyền hình khoa học viễn tưởng ''[[Stargate SG-1]]''. Ông không đảm nhận vai trò của một vị thần, mà là một trong những vị hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc, và nổi bậc cho những ảnh hưởng tích cực được thực hiện trong suốt triều đại của ông. Trong chương trình, ông được giới thiệu như là Đại Vũ trong ''[[Fair Game (Stargate_SG-1)#ep47|Fair Game]]'', và [[Ngọc Hoàng Thượng đế|Ngọc Hoàng Thượng Đế]] cao quý trong ''[[Summit (Stargate_SG-1)#ep103|Summit]]'', vốn là một hình tượng riêng biệt trong thần thoại Trung Quốc.
 
== Xem thêm ==
Dòng 110:
* [http://www.timelineindex.com/content/view/1724 Đại Vũ, vị vua đầu tiên của nhà Hạ]
{{start box}}
{{succession box|trước=[[Thuấn|Đế Thuấn]]|sau=[[Hạ Khải]]|chức vụ=[[Nhà Hạ|Vua nhà Hạ]]|năm=[[2194 TCN]]–[[2149 TCN]]}}
{{end box}}
{{Vua nhà Hạ}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Hạ_Vũ”