Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Làng Cót”

'''Làng Cót''' hay '''Kẻ Cót''' là tên gọi theo chữ nôm, của hai làng Yên Quyết có từ lâu đời, là Thượng Yên Quyết (ở phía Bắc) và Hạ Yên Quyết (ở phía Nam), đều nằm bên bờ phải [[sông Tô Lịch]]. Về sau được lấy làm tên gọi cho làng '''Hạ Yên Quyết''' tức làng '''Bạch Liên Hoa''', còn làng Thượng Yên Quyết sau đổi gọi là làng Giấy, do có nghề truyền thống là sản xuất giấy. Cả hai làng Yên Quyết nay đều thuộc phường [[Yên Hòa, Cầu Giấy|Yên Hòa]], [[cầu Giấy (quận)|quận Cầu Giấy]], [[Hà Nội]], nằm ven [[sông Tô Lịch]] đoạn từ [[cầu Giấy]] đến gần cầu Trung Kính. Một số địa phương gọi "Cót" là một vật liệu để làm các đồ dùng để đựng như thúng cót.

Làng Yên Quyết, với cái tên [[Làng Cót|Kẻ Cót]] vốn xưa chỉ là một và có từ lâu đời, đến thời [[nhà Lý]] nơi đây gắn liền với câu truyện lịch sử nhuốm màu huyền thoại, đó là cuộc thi đấu pháp thuật, ân oán giữa hai pháp sư (thiền sư và đạo sĩ) [[Từ Đạo Hạnh]] (người làng Láng (Yên Lãng), nhưng quê mẹ làng Cót (Yên Quyết)) và Lê Đại Điên (người làng Yên Quyết), trong việc đầu thai làm [[thái tử]] nhà Lý<ref>''Việt điện u linh'', Sự tích đại thánh Từ Đạo Hạnh, trang 140-149.</ref>. Đến thế kỷ 13, thời Lý - Trần, cùng với việc du nhập nghề làm giấy, làng Cót tức làng Yên Quyết phát triển thành hai vùng với sự phân công lao động trong nghề giấy truyền thống. Nửa trên của làng về phía bắc gần cầu Giấy chuyên nghề làm giấy từ nguyên liệu là vỏ cây dó, với thứ [[giấy dó]] chất lượng không cao làm từ những miếng đầu mặt của vỏ cây dó, gọi là giấy xề<ref>Cuốn Truyện các ngành nghề của Tạ Văn Phong, Nguyễn Quyang Vinh, Nghiêm Đa Văn, bài Nhịp chày Yên Thái và những trang giấy thanh tân, các trang 85, 86, 93.</ref>. Nửa làng dưới nằm ở phía Nam bắt đầu từ cầu Cót trở xuống chuyên làm một thứ sản phẩm là đầu ra của nghề giấy, đó là nghề làm vàng mã. Dần dần, từ một làng Yên Quyết-Kẻ Cót, tách thành hai làng Thượng Yên Quyết (Cót Thượng sau gọi là làng Giấy) và Hạ Yên Quyết (Cót Hạ vẫn được giữ tên gọi là làng Cót). Và cũng chính vì có nghề làm giấy ở làng Thượng Yên Quyết, cũng có ở làng Dịch Vọng Tiền kề bên (nằm ở phía Bắc), mà cây cầu nằm ở gần vùng giáp ranh giữa hai làng Thượng Yên Quyết và Tiền Dịch Vọng mới được gọi là [[cầu Giấy]].

Vào cuối thời [[nhà Hậu Lê]] (Lê trung hưng) sang đầu thời [[nhà Nguyễn]], các làng Thượng Yên Quyết (làng Giấy) và Hạ Yên Quyết (làng Cót) đều thuộc tổng Dịch Vọng huyện [[Từ Liêm]] phủ Quốc Oai [[sơn Tây (tỉnh Việt Nam)|trấn Sơn Tây]]<ref>Cuốn Tên làng xã Việt Nam đầu thế kỷ 19, trấn Sơn Tây, trang 36.</ref>. Đến năm 1831, khi thành lập tỉnh Hà Nội, nhà Nguyễn cho nhập huyện Từ Liêm của trấn Sơn Tây vào phủ Hoài Đức tỉnh Hà Nội, các làng Thượng và Hạ Yên Quyết cũng được nhập vào theo. Khoảng giữa thế kỷ 19, thì làng Thượng Yên Quyết được đổi thành Yên Hòa, còn làng Hạ thành Yên Quyết. Đến thập niên 1890, thời [[Pháp thuộc]], các làng Thượng và Hạ Yên Quyết trực thuộc tỉnh Hà Đông. Đầu thế kỷ 20, hai làng Thượng, Hạ Yên Quyết trực thuộc Đại lý đặc biệt Hoàn Long. Sau năm 1945 ([[cách mạng tháng Tám|cách mạng Tháng 8]]), là hai xã thuộc huyện Từ Liêm Hà Nội, sau nhập lại thành một là xã Yên Hòa huyện Từ Liêm. Năm 1982, thành lập thị trấn Cầu Giấy huyện Từ Liêm (sau là phường Quan Hoa quận Cầu Giấy), một phần đất phía Bắc làng Giấy, có cây cầu Giấy bắc qua, là xóm Quan Hoa bị tách ra và hợp với một phần phía Đông Nam Dịch Vọng (phía Nam Dịch Vọng Tiền) thành ra thị trấn Cầu Giấy, nằm hai bên đoạn phía Tây đường Cầu Giấy (từ cầu Giấy trở đi)<ref>Từ điển Hà Nội-địa danh, của Bùi Thiết, mục Cầu Giấy (thị trấn), trang 56.</ref>. Nay phần lớn đất Thượng và Hạ Yên Quyết cũ thuộc phường [[Yên Hòa, Cầu Giấy|Yên Hòa]] quận Cầu Giấy, một phần nhỏ còn lại (xóm Quan Hoa xã Yên Hòa-Thượng Yên Quyết) là phần phía Nam của phường [[Quan Hoa]] quận Cầu Giấy (bên mặt nam đường Cầu Giấy).

Làng Cót hiện còn ngôi đình dựng lại vào năm [[Minh Mạng]] thứ 13 (1832), Cùng với 5 ngôi miếu, đình làng thờ 5 vị thần trong đó có [[Thần Cao Sơn|Cao Sơn đại vương]], thần bản thổ. Làng có [[chùa Ngọc Quán]], dựng năm Dương Hoà 8 (1642), hiện còn quả chuông đúc năm [[Nguyễn Quang Toản|Cảnh Thịnh]] 8 (1800). Ngoài ra, còn có nhà thờ của dòng họ các Tiến sĩ [[Hoàng Quán Chi]], [[Nguyễn Như Uyên]], [[Nguyễn Xuân Nham]] – là biểu tượng cho truyền thống học hành thành đạt của người làng...

Các [[tiến sĩ]] [[nho giáo|nho học]] làng Hạ Yên Quyết <ref name="ReferenceA">Từ Liêm đại khoa lục, Trung tâm Unesco-Thông tin tư liệu lịch sử văn hóa Việt Nam, nhà xuất bản Thời đại</ref>:

*Hoàng Quán Chi, [[Thủthủ khoa Đạinho học Việt Nam|thủ khoa]] Thái học sinh năm Quý Dậu (1393), thời nhà Trần <ref>[[Lịch triều hiến chương loại chí]] của [[Phan Huy Chú]], quyển XXVII, Khoa mục chí (III), trang 37, nhà xuất bản Sử học-năm 1961.</ref>.

*[[Hàng Bạc|Phố Hàng Bạc]] với nghề kim hoàn

*[[Ngũ Xã|Làng Ngũ Xá]] với nghề đúc đồng

*[[Gốm Bát Tràng|Làng Bát Tràng]] (hay Làng gốm sứ Bát Tràng) với nghề gốm sứ

*[[Yên Phụ|Làng Yên Phụ]] với nghề làm [[hương (tế lễ)|hương]]