Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lớp Cá vây thùy”

| image_caption = [[Bộ Cá vây tay|Cá vây tay]] (''Latimeria chalumnae'')

* [[Bộ Cá vây tay|Coelacanthimorpha]] - Cá vây tay

* [[Cá phổi|Dipnoi]] - Cá có phổi

'''Lớp Cá vây thùy''' ('''''Sarcopterygii''''') (từ [[tiếng Hy Lạp]] ''sarx'': mập mạp (nhiều thịt) và ''pteryx'': vây) là một lớp [[cá]] có vây thùy theo truyền thống, bao gồm [[cá phổi|cá có phổi]] và [[bộ Cá vây tay|cá vây tay]]. Chúng là các nhóm cá xương với các cặp vây tròn. Các cặp vây này, tương tự như các chi (chân), gợi ý rằng các loại cá này có thể là tổ tiên của [[động vật bốn chân]] trên đất liền.

Nhóm cá vây thùy đầu tiên - [[Crossopterygii]] - là cá xương với các vây dày thịt, phân thùy thành cặp đôi, kết nối với cơ thể bằng một xương duy nhất<ref>Clack J. A. (2002) Gaining Ground: The Origin and Evolution of Tetrapods. Nhà in Đại học Indiana, ISBN 9780253340542.</ref> Các vây của Crossopterygii khác với vây của các loài cá khác ở chỗ mỗi vây được sinh ra trên một cuống dày cùi thịt, giống như thùy, có vảy, kéo dài ra từ thân. Các vây ngực và vây chậu có các khớp giống như khớp chân của [[Động vật bốn chân|Tetrapoda]]. Các vây này đã tiến hóa thành chân của các động vật bốn chân đầu tiên là [[Động vật lưỡng cư|Amphibia]]. Chúng cũng có 2 vây lưng với phần gốc tách biệt, khác với một vây lưng duy nhất của [[Lớp Cá vây tia|Actinopterygii]] (cá vây tia). Hộp sọ của Sarcoptergygii nguyên thủy có 1 đường khớp nối, nhưng nó đã mất đi ở Tetrapoda và cá phổi. Nhiều loài cá vây thùy đầu tiên có đuôi đối xứng. Tất cả các loài cá vây thùy đều có răng được [[men răng]] thật sự che phủ.

Các nhà phân loại học nào đi theo cách tiếp cận của miêu tả theo nhánh học đều gộp nhóm Tetrapoda vào trong phạm vi nhóm cá vây thùy, mà tới lượt nó lại bao gồm toàn bộ các loài động vật có xương sống với 4 chân<ref name="Nelson">{{chú thích sách|title=Fish of the World|last=Nelson|first=Joseph S.|publisher=John Wiley & Sons, Inc|year=2006|isbn=0-471-25031-7}}</ref>. Các vây dạng chi của các loài Sarcopterygii như cá vây tay ([[Bộ Cá vây tay|Coelacanthiformes]]) thể hiện sự tương tự rất mạnh khi so với dạng tổ tiên được dự kiến của các chi của Tetrapoda. Crossopterygii dường như đã phát triển theo 2 nhánh khác biệt và tương ứng với điều đó được chia ra thành 2 phân lớp, là [[Rhipidistia]] (bao gồm cả Dipnoi hay cá phổi, và [[Động vật dạng bốn chân|Tetrapodomorpha]] trong đó có Tetrapoda) và [[Actinistia]] (cá vây tay).

Cá vây thùy thuộc về nhóm cá xương ([[Siêu lớp Cá xương|Osteichthyes]]), được đặc trưng bởi bộ xương được tạo ra từ chất xương thay vì chất sụn. Các loài cá vây thùy cổ nhất được tìm thấy trong tầng cao nhất của [[kỷ Silur]]. Những loài cá vây thùy đầu tiên trông tương tự như [[lớp Cá mập gai|cá mập gai]] (Acanthodii). Các họ hàng gần nhất của cá vây thùy là [[lớp Cá vây tia|cá vây tia]] (Actinopterygii). Cá vây thùy có lẽ đã tiến hóa trong các đại dương, nhưng sau này chúng đã di chuyển vào các môi trường sống [[nước ngọt]] để tránh các loài cá ăn thịt như [[Cá da phiến|Placodermi]] - khi đó đang thống trị trong các vùng biển thuộc thời kỳ Tiền - Trung [[kỷ Devon|Devon]]. Do đó cá vây thùy đã tiến hóa trong thời kỳ đầu kỷ Devon, đường phân tách chúng ra thành hai dòng dõi chính - Cá vây tay và [[Rhipidistia]] (cá có phổi và muộn hơn là động vật bốn chân). Nhóm cá vây tay xuất hiện vào đầu kỷ Devon và vẫn sống trong lòng đại dương, thời cực thịnh của cá vây tay là cuối kỷ Devon và [[kỷ Than đá]] do chúng là phổ biến hơn cả vào thời điểm này so với bất kỳ thời kỳ nào khác của [[Liên đại Hiển sinh|Liên đại Hiển Sinh]] (''Phanerozoic''). Nhóm [[Rhipidistia]] xuất hiện vào khoảng cùng thời gian đó như cá vây tay, nhưng không giống như cá vây tay, nhóm Rhipidistia rời bỏ các đại dương và di cư vào môi trường sống nước ngọt, tổ tiên của chúng có lẽ sống ở các vùng biển gần [[cửa sông]] (vùng [[nước lợ]]). Rhipidistia lại được phân chia thành hai nhóm chính - [[cá phổi|cá có phổi]] và các loài có dạng của động vật bốn chân (nhóm [[Động vật dạng bốn chân|Tetrapodomorpha]]). Sự đa dạng lớn nhất của cá có phổi diễn ra vào [[kỷ Tam Điệp|kỷ Trias]], nhưng ngày nay chỉ còn ít hơn vài chục chi là tồn tại. Cá có phổi đã tiến hóa thành các dạng động vật có phổi nguyên thủy và chân nguyên thủy. Các loài cá có phổi, cổ đại cũng như hiện đại, sử dụng các vây ngắn và mập của chúng (chân nguyên thủy) để vượt qua mặt đất nếu vùng nước của chúng bị cạn kiệt, cũng như sử dụng phổi nguyên thủy để hít thở không khí nhằm lấy đủ lượng [[ôxy]] cần thiết cho hành trình này. Dạng động vật bốn chân về mặt giải phẫu là hoàn toàn tương tự như cá có phổi, họ hàng gần gũi nhất của chúng, nhưng dường như các loài này còn sống trong nước lâu hơn một chút, cho đến cuối kỷ Devon. Nhóm [[Động vật bốn chân|Tetrapoda]] - động vật có xương sống với 4 chân là các hậu duệ của nhóm Tetrapodomorpha. Tetrapoda đã xuất hiện vào cuối kỷ Devon.

**** [[Bộ Cá vây tay|Coelacanthimorpha]] - cá vây tay

|1=?†[[Onychodontida|Onychodontiformes]]

|2=[[Cá phổi|Dipnoi]] (cá phổi)

|label4=[[Động vật dạng bốn chân|Tetrapodomorpha]]&nbsp;

|2=[[Động vật bốn chân|Tetrapoda]]

|1=[[Động vật dạng bốn chân|Tetrapodomorpha]]