Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Wikipedia:Những gì không phải là Wikipedia”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi |
n Đã hủy sửa đổi của Wonpin (Thảo luận) quay về phiên bản của Vinhtantran |
||
Dòng 1:
{{Quy định Wikipedia|WP:KHONG}}
{{Danh sách quy định}}
Wikipedia là một [[bách khoa toàn thư]] trực tuyến, cùng với nó là [[m:The Wikipedia Community|một cộng đồng trực tuyến]] gồm những người quan tâm đến việc xây dựng một bách khoa toàn thư có chất lượng cao trên tinh thần [[tôn trọng]] lẫn nhau. Do vậy, có những thứ chắc chắn '''không phải'' là Wikipedia'''.
== Kiểu cách và định dạng ==
===<span id="GIAY" />Wikipedia không phải là bách khoa toàn thư in trên giấy===
{{policy shortcut|WP:KHONGGIAY|WP:GIAY}}
[[m:Wiki is not paper|Wikipedia không phải là bách khoa toàn thư viết trên giấy]]; không có giới hạn thực sự nào cho số lượng chủ đề mà Wikipedia có thể bao phủ, cũng không giới hạn về lượng nội dung chứa đựng, ngoài việc chúng cần phải kiểm chứng được cùng những điểm được ghi tại trang này. Tuy nhiên, có một sự khác biệt quan trọng giữa những gì có thể làm được về mặt kỹ thuật, và những gì thực sự cần làm, điều đó sẽ được nói đến trong mục Nội dung phía dưới.
'''Quy định này không phải là tiêu chuẩn đưa vào duy nhất:''' bài viết vẫn phải tuân theo các quy định về nội dung tương ứng, cụ thể là những quy định trong [[Wikipedia:Năm cột trụ|năm cột trụ]].
Giữ bài viết có độ lớn vừa phải là một điều quan trọng giúp Wikipedia dễ truy cập, đặc biệt khi người đọc kết nối bằng [[truy cập quay số|quay số]] hoặc [[trình duyệt di động]] vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian tải trang về (xem [[Wikipedia:Độ lớn bài viết]]). Sau khi kết thúc một vấn đề, tách bài viết thành các bài viết rời nhau và để lại một tóm tắt vừa phải là một cách phát triển chủ đề rất tự nhiên (xem [[Wikipedia:Cách thức tóm tắt]]). Một số chủ đề được các bách khoa toàn thư in trên giấy đề cập một cách ngắn gọn, trong những bài viết không bao giờ thay đổi; tuy nhiên, vì Wikipedia không cần đến giấy, chúng ta có thể đưa vào nhiều thông tin hơn, cung cấp thêm các liên kết ngoài, cập nhật chúng nhanh chóng hơn, và nhiều điều khác nữa.
== Nội dung ==
Wikipedia không phải là một bộ sưu tập các thông tin một cách bừa bãi; một điều gì đó là đúng hoặc hữu ích không phải mặc nhiên được xem là phù hợp để đưa vào một bách khoa toàn thư. Mặc dù vẫn còn những tranh cãi về tính xứng đáng bách khoa của một vài loại bài viết, cộng đồng đã đồng thuận rằng những điều dưới đây là những ví dụ điển hình về những gì không phải là Wikipedia. Những ví dụ được dẫn ra tại mỗi đề mục không phải là toàn bộ những gì muốn nói đến.
===<span id="TUDIEN" />Wikipedia không phải là từ điển===
{{policy shortcut|WP:KHONGTUDIEN}}
{{main|Wikipedia:Wikipedia không phải là từ điển}}
Wikipedia không phải là từ điển, một cẩm nang hướng dẫn sử dụng, hoặc một hướng dẫn toàn thuật ngữ. Bài viết trên Wikipedia không phải là:
# '''Định nghĩa'''. Mặc dù bài viết nên ''bắt đầu'' bằng một [[Wikipedia:Wikipedia không phải là từ điển#Định nghĩa hoàn chỉnh|định nghĩa hoàn chỉnh]] và mô tả cho '''một''' chủ đề, chúng cũng phải cung cấp những loại thông tin khác về chủ đề. Bài viết chẳng có gì ngoài một định nghĩa cần được mở rộng với những nội dung bổ sung mang tính bách khoa, nếu được.
# '''Mục từ trong từ điển.''' Những bài viết là để nói về một người, hoặc một dân tộc, một khái niệm, một địa danh, một sự kiện, một vật gì đó, v.v. Đôi khi, một từ hoặc một cụm từ bản thân nó có thể là một chủ đề mang tính bách khoa, như [[Macedonia (thuật ngữ)]] hoặc [[cứu net]], nhưng những bài viết bách khoa toàn thư hiếm khi chỉ chứa nhiều định nghĩa ''rời rạc'' hoặc cách sử dụng một thuật ngữ. Bài viết về độ nổi bật về mặt văn hóa hoặc toán học của [[Danh sách con số|con số]] riêng lẻ cũng có thể chấp nhận được.<br />Để xem một wiki ''có chức năng'' từ điển, mời xem dự án [[wikt:Trang Chính|Wiktionary]]. Các định nghĩa mang tính từ điển nên được [[m:Help:Transwiki|chuyển sang]] đó.
# '''Hướng dẫn sử dụng''' hoặc '''hướng dẫn dùng từ lóng, châm ngôn'''. Những bài viết mang tính miêu tả các ngôn ngữ, phương ngữ, hoặc các loại tiếng lóng là cần thiết. Còn những hướng dẫn có tính định hướng cho người nói những ngôn ngữ đó thì không. Xem [[WP:KHONG#HUONGDAN|"Wikipedia không phải là cẩm nang, sách hướng dẫn hoặc sách giáo khoa"]] ở dưới để biết thêm thông tin.<br />Để xem một wiki ''có chức năng'' là tập hợp các sách hướng dẫn, mời xem dự án [[Wikibooks:Trang Chính|Wikibooks]]. Những hướng dẫn có tính định hướng cho những người nói một ngôn ngữ nên được chuyển sang đó. Các ngoại lệ gồm có những thuật ngữ có những tranh luận mang tính bách khoa liên quan đến chúng, như [[Macedonia (thuật ngữ)]]: Việc sử dụng "Macedonia" làm tên quốc gia bị Hy Lạp tranh chấp, vì Hy Lạp dùng tên đó để chỉ một khu vực, và sự tranh cãi này được nhiều nguồn có uy tín nhắc đến.
===<span id="OR" /><span id="NCCCB" /><span id="NHAXUATBAN" /><span id="DIENDAN" /><span id="TANGAU" /><span id="BAOCHI" />Wikipedia không phải là nhà xuất bản những ý tưởng chưa công bố===
{{policy shortcut|WP:KHONG#OR|WP:KHONGFORUM|WP:KHONGDIENDAN|WP:KHONG#TANGAU|WP:KHONG#BAOCHI}}
{{seealso|Wikipedia:Không đăng nghiên cứu chưa công bố}}
Wikipedia không phải là nơi để đăng những ý tưởng mới của chính bạn rồi phân tích nó hoặc đăng những thông tin mới chưa từng được đăng tải trước đây. Theo quy định của chúng tôi về nghiên cứu chưa công bố, xin '''đừng dùng Wikipedia cho điều sau''':
# '''Nghiên cứu sơ cấp (nguyên thủy)''' như đề xuất các thuyết mới hoặc giải pháp mới, các ý tưởng nguyên thủy, định nghĩa các thuật ngữ, định nghĩa một từ mới, v.v. Nếu bạn đã thực hiện nghiên cứu sơ cấp về một chủ đề, hãy đăng kết quả của bạn tại những nơi khác như tạp chí chuyên ngành [[thẩm định chéo]], các dạng bản in khác, hoặc các trang trực tuyến đáng kính trọng, và Wikipedia sẽ bàn đến công trình của bạn khi nó đã trở thành một kiến thức được mọi người chấp nhận. [[WP:CTNG|Các chú thích]] từ [[WP:NDTC|những nguồn đáng tin cậy]] là cần thiết để chứng minh rằng thông tin là [[WP:TTKCD|kiểm chứng được]], chứ không chỉ là [[WP:TDTL|ý kiến]] của người viết.
# '''Phát minh nguyên thủy.''' Nếu bạn hoặc một người bạn của bạn đã phát minh ra từ ''[[frindle]]'', một trò chơi uống bia, hoặc một kiểu nhảy mới, nó không [[WP:DNB|đủ nổi bật]] để trở thành một nội dung được bài viết Wikipedia đề cập đến cho đến khi có nhiều nguồn thứ cấp độc lập, đáng tin cậy nói đến nó. [[Wikipedia:Wikipedia không phải là những điều được sáng tạo ra chỉ trong một ngày|Wikipedia không phải là những điều được sáng tạo ra chỉ trong một ngày]].
# '''Bài bình luận cá nhân''' nói lên cảm nghĩ của bạn về một chủ đề nào đó (chứ không phải là sự đồng thuận từ các chuyên gia). Wikipedia được hướng tới là tập hợp kiến thức của nhân loại. Nó không phải là phương tiện để biến những ý kiến cá nhân trở thành một phần của kiến thức nhân loại. Trong một số tình huống đặc biệt khi ý kiến của một cá nhân là đủ quan trọng để được bàn đến, tốt hơn là hãy để người khác viết về nó. Các bài bình luận cá nhân về những chủ đề liên quan đến Wikipedia rất được hoan nghênh trong không gian trang thành viên của bạn hoặc trên [[meta: |Meta-wiki]]. Có một trang sao chép Wikipedia tại [http://www.wikinfo.org/wiki.phtml Wikinfo] khuyến khích ý kiến cá nhân về các bài viết.
# '''Diễn đàn thảo luận.''' Xin hãy cố gắng duy trì mục tiêu tạo ra một bách khoa toàn thư. Bạn có thể tán gẫu với bạn bè về các chủ đề liên quan đến Wikipedia trên trang thảo luận thành viên của họ, và nên giải quyết các vấn đề với bài viết tại trang [[Wikipedia:Trang thảo luận|các trang thảo luận của bài viết]] tương ứng, nhưng xin đừng đưa bàn luận vào bài viết. Ngoài ra, cần ghi nhớ là các trang thảo luận tồn tại với mục đích để thảo luận cách cải thiện bài viết; chúng không phải chỉ đơn thuần là những trang thảo luận thông thường về chủ đề trong bài viết, cũng không phải là bàn trợ giúp để tìm kiếm chỉ dẫn hoặc trợ giúp kỹ thuật. Nếu bạn muốn đặt một câu hỏi cụ thể về chủ đề, Wikipedia có một [[WP:BTK|Bàn tham khảo]], và các câu hỏi nên được đặt ở đó chứ không phải ở các trang thảo luận. Những thành viên Wikipedia muốn bàn luận bình thường với những thành viên Wikipedia khác có thể sử dụng [[Wikipedia:Kênh IRC|kênh IRC]], như [irc://chat.freenode.net:8001/wikipedia #wikipedia]. Chú ý rằng đây là một kênh IRC, chứ không phải một bảng thông báo. Hiện cũng có một số dự án đang được khởi động để sử dụng wiki làm nơi thảo luận và tranh luận.
# '''Báo chí.''' Wikipedia không nên đăng các thông tin thời sự mắt thấy tai nghe về những câu chuyện nóng hổi. Wikipedia không phải là [[Wikipedia:Nguồn sơ cấp|nguồn sơ cấp]]. Tuy nhiên, dự án lân cận [[Wikinews]] thực hiện nhiệm vụ đó, và ''thực sự'' dùng để làm một nguồn sơ cấp. Wikipedia thực sự có nhiều ''bài viết bách khoa'' về những chủ đề nổi bật về lịch sử hiện đang là thời sự, và có thể được cập nhật bằng những thông tin [[WP:TTKCD|kiểm chứng được]].
===<span id="DIENTHUYET" /><span id="NOIDIENTHUYET" />Wikipedia không phải là nơi diễn thuyết===
{{policy shortcut|WP:KHONGDIENTHUYET|WP:KHONGBIENHO|WP:KHONGYKIEN|WP:KHONGSCANDAL|WP:KHONGQUANGCAO|WP:QUANGBA|WP:DIENTHUYET}}
Wikipedia không phải là [[bục diễn thuyết]], một chiến trường, hoặc một phương tiện để tuyên truyền và quảng cáo. Điều này áp dụng cho toàn bộ bài viết, thể loại, tiêu bản, các thảo luận tại trang thảo luận, và cả trang thành viên. Do đó, nội dung tại Wikipedia không phải là:
# <span id="BIENHO" />'''[[Tuyên truyền|Tài liệu tuyên truyền]], [[bào chữa]], hoặc [[tuyển dụng]]''' cho bất kỳ thứ gì, thương mại, chính trị, niềm tin, hay thứ gì khác. Tất nhiên, một bài viết có thể đề cập một cách trung lập ''về'' những thứ như vậy, miễn là đã cố gắng mô tả chủ đề từ một [[Wikipedia:Quan điểm trung lập|quan điểm trung lập]]. Bạn có thể muốn bắt tay làm một [[blog]] hoặc vào thăm [[Diễn đàn Internet|diễn đàn]] nếu bạn muốn thuyết phục người khác ủng hộ cho quan điểm của bạn<ref>Ghi chú: Các trang Wikipedia không được dùng để biện hộ cho những thứ không liên quan đến Wikipedia, nhưng những trang ''trong không gian Wikipedia'' có thể ủng hộ cho một quan điểm nhất định liên quan đến sự phát triển hoặc tổ chức của chính Wikipedia. Do đó những bài luận, chủ đề, trang dự án, v.v. là một phần của những gì là Wikipedia.</ref>.
# <span id="YKIEN" />'''Mục ý kiến'''. Mặc dù một số chủ đề, cụ thể là những chủ đề liên quan đến các áp-phe hiện nay và chính trị, có thể làm khơi dậy cảm xúc và khiến người ta muốn "leo lên [[bục diễn thuyết]]" (tức là khiến người ta muốn bày tỏ quan điểm của mình), Wikipedia lại không phải là phương tiện để làm điều đó. Bài viết phải được cân đối để đặt các đề mục, đặc biệt là đối với các [[sự kiện đang diễn ra]], theo một phối cảnh hợp lý, và thể hiện một [[WP:NPOV|quan điểm trung lập]]. Hơn nữa, những tác giả trên Wikipedia nên cố gắng viết những bài sẽ không trở nên lạc hậu quá nhanh. Tuy nhiên, một dự án lân cận của Wikipedia là [[n:|Wikinews]] cho phép mục bình luận trên bài viết của nó.
# <span id="SCANDAL" />'''Buôn chuyện scandal''' hoặc ngồi lê đôi mách. [[WP:TSNDS|Những bài viết về những người đang còn sống]] bắt buộc phải thỏa mãn những tiêu chuẩn cao một cách đặc biệt, vì chúng có thể [[WP:PHIBANG|bôi nhọ]] hoặc vi phạm [[quyền riêng tư]] của đối tượng. Bài viết không nên chỉ viết nhằm để [[WP:TCCN|tấn công]] vào sự nổi tiếng của người khác.
# <span id="QUANGBA" />'''Tự quảng bá.''' Việc viết về bản thân mình hoặc các dự án mà mình có tham gia sâu với tư cách cá nhân là điều rất cám dỗ. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng các tiêu chuẩn cho bài viết bách khoa áp dụng cho những trang như vậy cũng giống như các trang khác, bao gồm đòi hỏi phải duy trì một thái độ trung lập, là điều rất khó khi viết về bản thân hoặc các dự án gần gũi với mình. Việc tạo ra những liên kết và tham khảo quá nhiều trong những bài viết về tiểu sử là không chấp nhận được. Xem [[Wikipedia:Tự truyện]], [[Wikipedia:Độ nổi bật]] và [[Wikipedia:Mâu thuẫn lợi ích]].
# <span id="QUANGCAO" />'''Quảng cáo.''' Những bài viết về công ty và sản phẩm được viết theo một [[Wikipedia:Quan điểm trung lập|quan điểm khách quan và không thiên lệch]]. Chủ đề bài viết phải kiểm chứng được từ bên thứ ba, vì vậy những bài viết về những "ga-ra ô tô" rất nhỏ hoặc những công ty địa phương thường không được chấp nhận. Các liên kết ngoài đến các tổ chức thương mại sẽ chấp nhận được nếu chúng nói phần lớn về công ty hiện đang được đề cập trong đề. Wikipedia không tán thành tổ chức nào cũng như không thực hiện chương trình hội viên nào. Xem thêm [[Wikipedia:Độ nổi bật (tổ chức và công ty)]] để có những hướng dẫn về độ nổi bật của công ty. Những ai muốn quảng bá cho phong trào hay sự kiện, hoặc đưa ra [[thông cáo báo chí]], dù là phi lợi nhuận, cũng nên sử dụng một diễn đàn khác thay cho Wikipedia.
Những thông điệp nêu lên ý kiến cá nhân về các quy định và hướng dẫn của Wikipedia không mang tính phá hoại có thể đặt tại trang thành viên, vì chúng phù hợp với hoạt động hiện tại và tương lại của dự án.
===<span id="PHANCHIEU" /><span id="NHAKHO" /><span id="LIENKET" />Wikipedia không phải là bản sao nội dung hay kho tàng các liên kết, hình ảnh hoặc phương tiện===
{{policy shortcut|WP:KHONGLIENKET|WP:KHONGGUONG|WP:KHONGNHAKHO}}
Wikipedia không phải là một [[mirror (máy tính)|bản sao nội dung]], cũng không phải là một [[kho]] các liên kết, hình ảnh hoặc tập tin phương tiện<ref>Chú ý rằng [[Wikipedia tiếng Việt]] có chứa nhiều hình ảnh và một vài đoạn văn bản được xem là "sử dụng hợp lý" trong những bài viết được cấp phép CC-BY-SA của nó. (Các Wikipedia ngôn ngữ thường ''không cho phép điều này''). Xem thêm [[Wikipedia:Quyền tác giả]].</ref>. Các bài viết Wikipedia không phải là:
# '''Bộ sưu tập các liên kết ngoài''' hoặc '''thư viện Internet''' đơn thuần. Không có gì là sai khi thêm một hoặc vài liên kết hữu ích thích hợp với nội dung vào bài viết; tuy nhiên, những danh sách quá dài sẽ làm cho bài viết có vẻ ngắn đi và làm sai lệch mục đích của Wikipedia. Ví dụ, với những bài viết về chủ đề có nhiều trang người hâm mộ, đưa vào một liên kết đến một trang người hâm mộ lớn là đủ. Xem [[Wikipedia:Liên kết ngoài]] để có thêm hướng dẫn.
# '''Bộ sưu tập các liên kết trong''' đơn thuần, ngoại trừ đối với các trang [[Wikipedia:Trang định hướng|trang định hướng]] khi một tựa đề trang có thể có nhiều nghĩa, và đối với các [[Wikipedia:Danh sách#Điều hướng|danh sách]] có mặt trong cách tổ chức và duyệt qua bài viết; đối với dạng này, xin hãy thực hiện theo chỉ dẫn tại [[Wikipedia:Danh sách (danh sách đứng riêng)#Các tiêu chí dẫn đầu và lựa chọn]].
# Đơn thuần là '''bộ sưu tập các tài liệu [[phạm vi công cộng]] hoặc các nguồn khác''' như toàn bộ cuốn sách hoặc toàn bộ đoạn mã nguồn, các tài liệu lịch sử gốc, bức thư, văn bản luật, bản công bố, và các tài liệu nguồn khác chỉ hữu dụng khi được giới thiệu theo lối nguyên thủy không được sửa chữa. Những bản sao hoàn chỉnh của các nguồn sơ cấp nên chuyển đến [[Wikisource]], chứ không phải Wikipedia. Không có gì là sai khi sử dụng [[tài nguyên phạm vi công cộng]] như [[Bách khoa toàn thư Britannica 1911|''Bách khoa toàn thư Britannica'' 1911]] để thêm nội dung vào bài viết. Xem thêm [[Wikipedia:Đừng chép toàn bộ nội dung của nguồn sơ cấp]].
# Đơn thuần là '''bộ sưu tập tập tin hình ảnh hoặc phương tiện''' mà không có văn bản đi kèm trong bài viết. Nếu bạn muốn trình bày một hình ảnh, xin hãy đưa ra một ngữ cảnh mang tính bách khoa, hoặc nghĩ tới việc thêm nó vào '''[[Wikimedia Commons]]'''. Nếu một bức ảnh đến từ nguồn phạm vi công cộng trên một website, hãy xem xét thêm nó vào [[Wikipedia:Hình không sử dụng trong bài viết]] hoặc [[Wikipedia:Các tài nguyên hình ảnh phạm vi công cộng]].
=== Wikipedia không phải là blog, web cá nhân, mạng xã hội hoặc nơi để tưởng niệm ===
{{see|Wikipedia:Trang thành viên}}
{{policy shortcut|WP:KHONGBLOG|WP:KHONGMAYCHUWEB|WP:MYSPACE|WP:KHONGMYSPACE|WP:KHONGXAHOI|WP:KHONGTUONGNIEM}}
Wikipedia không phải là mạng xã hội giống như [[MySpace]] hay [[Facebook]]. Bạn không được lưu trữ [[website]], [[blog]], hay [[wiki]] của chính bạn tại Wikipedia. Các trang tại Wikipedia không phải là:
# <span id="WEBCANHAN" /><span id="MYSPACE" /><span id="FACEBOOK" /><span id="MANGXAHOI" /><span id="XAHOI" /><span id="BLOG" />'''Trang web cá nhân.''' [[Wikipedia:Thành viên Wikipedia| Mỗi thành viên Wikipedia]] đều có [[Wikipedia:Trang thành viên|trang thành viên]] của riêng mình, nhưng chúng chỉ được dùng để giới thiệu các thông tin phù hợp với hoạt động trên bách khoa toàn thư. Nếu bạn đang muốn tạo một trang web hay một [[blog]] cá nhân hoặc để đăng sơ yếu lý lịch của bạn, xin hãy sử dụng một trong rất nhiều nhà cung cấp miễn phí có sẵn trên Internet. Trọng tâm của trang thành viên ''không phải'' là [[mạng xã hội]], mà là để cung cấp một nền tảng cho sự [[cộng tác]] hiệu quả giữa các thành viên với nhau. Tuy nhiên, [[:Thể loại:Hài hước Wikipedia|các trang mang tính hài hước]] có nhắc đến Wikipedia xét về mặt nào đó vẫn có thể được tạo ra trong [[Wikipedia:Không gian tên|không gian tên]] tương ứng.
# <span id="LUUTRU"/>'''Khu vực [[Hệ thống tập tin|lưu trữ tập tin]].''' Xin chỉ tải những tập tin nào được (hoặc sẽ được) sử dụng trong các bài viết bách khoa hoặc các trang dự án; bất cứ thứ gì khác cũng sẽ bị xóa. Nếu bạn có thêm nhiều hình phù hợp, hãy nghĩ đến việc tải chúng lên [[Wikimedia Commons]], từ đó các Wikipedia có thể liên kết đến một cách tự nhiên.
# '''Dịch vụ tìm bạn đời.''' Wikipedia không phải là nơi thích hợp để theo đuổi các mối quan hệ hoặc mồi chài tình dục. Những trang thành viên đề cập quá đáng đến thiên hướng tình dục sẽ không được chấp nhận. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể có thêm những người bạn mới trong quá trình tìm tòi phát triển một bách khoa toàn thư.
# <span id="TUONGNIEM" />'''Nơi tưởng niệm.''' Wikipedia không phải là nơi để tưởng nhớ đến những người bạn, thân quyến, đồng nghiệp,... đã khuất. Chủ đề của bài viết bách khoa phải thỏa mãn [[Wikipedia:Độ nổi bật (người)|các yêu cầu độ nổi bật của Wikipedia]]. Chú ý rằng quy định này không áp dụng bên ngoài không gian '''bài viết''' chính. Tuy việc sử dụng trang thành viên để làm nơi tưởng niệm nói chung là không chấp nhận, vẫn có những ngoại lệ hiếm hoi cho những không gian thành viên của những thành viên Wikipedia có uy tín đã qua đời. Ở mức tối thiểu, người đó phải là một người đóng góp thường xuyên, và có hơn một thành viên Wikipedia có uy tín sử dụng trang của thành viên đã mất (hoặc một trang con thích hợp nào đó) để chia buồn, và sau khi có sự xác nhận rằng họ đã mất.
===<span id="THUMUC" /><span id="THONGTINBUABAI" />Wikipedia không phải là một mớ bừa bãi các thông tin===
{{policy shortcut|WP:KHONGTHUMUC|WP:KHONGPHAHE|WP:KHONGDANHMUC|WP:KHONGGIACA|WP:KHONGTRANGVANG}}
Wikipedia không phải là danh mục tất cả mọi thứ từng có trên đời này<ref>Điều khoản này không nhằm chỉ danh sách các liên kết đến bài viết bên trong Wikipedia được dùng để tổ chức sắp xếp hoặc để mô tả một chủ đề nổi bật.</ref>. Những bài viết Wikipedia không phải là:
# '''Danh sách hay một nhà kho gồm các chủ đề rời rạc''' ví dụ đơn cử như các câu trích dẫn, [[cách ngôn]], hoặc con người (có thực hoặc giả tưởng). Nếu bạn muốn đưa vào danh sách câu chú thích, hãy đưa vào dự án liên quan [[Wikiquote]]. Dĩ nhiên, không có gì là sai với các [[WP:DANHSACH|danh sách]] nếu các mục trong danh sách là nổi tiếng ''bởi vì'' chúng có liên hệ chặt chẽ hoặc đóng góp quan trọng vào danh sách chủ đề (ví dụ, [[Danh sách kẻ thù của Nixon]]). Wikipedia cũng các bảng tham khảo và thông tin ở dạng bảng để dễ tra cứu. ''Trộn một nhóm các bài viết nhỏ'' dựa trên một chủ đề chính tất nhiên là được phép.
# <span id="Phả hệ" />'''Danh sách phả hệ.''' Những bài viết tiểu sử chỉ nên dành cho những người nổi tiếng, có thành tựu, hoặc có khi khét tiếng. Một trong những thước đo cho việc này là người đó có được là chủ đề chính trong một số nguồn bên ngoài (có hoặc không có trên mạng) hay không. Những người kém tiếng hơn có thể sẽ được đề cập trong các bài viết khác.
# '''[[Trang trắng]] hoặc [[Trang vàng|vàng]]'''. Thông tin liên lạc như số điện thoại, số fax và địa chỉ thư điện tử không thuộc phạm trù bách khoa.
# <span id="Danh bạ" />'''Danh bạ, nơi trao đổi công việc'''. Ví dụ, một bài viết về đài phát thanh không nên liệt kê các sự kiện sắp diễn ra, các chương trình đang phát, lịch phát sóng, v.v. Hơn nữa, các trang thảo luận đi kèm với bài dùng để thảo luận về bài viết, chứ không phải để trao đổi về việc vận hành công việc kinh doanh của chủ đề.
# <span id="Bán hàng" />'''[[Cửa hàng trực tuyến|Danh mục bán hàng]]''', do đó không cần phải đưa vào giá cả sản phẩm trong bài viết trừ khi chúng có thể được [[Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy|chú thích nguồn]] ''và'' có những lý do chính đáng cần phải đề cập. Các lý do chính đáng ví dụ như giá bán đặc biệt của một món hàng sưu tập quý hiếm, giá bán trong phần nói về cuộc chiến về giá, và khi nói về các cuộc suy thoái kinh tế trước đây. Ngược lại, giá cả ngoài chợ được xem là [[Wikipedia:Tránh mục thông tin bên lề trong bài viết|thông tin lặt vặt]] có thể khác nhau nhiều ở các nơi và qua thời gian. Do đó, những bài viết nói về sản phẩm hiện đang bán không nên đưa vào giá cả. Ngoài ra, Wikipedia không phải là sách chỉ dẫn giá cả dùng để so sánh giá của các mặt hàng cạnh tranh, hay giá cả của một sản phẩm nào đó tại các quốc gia hoặc lãnh thổ khác nhau.
# <span id="Cross" />'''Phân loại mơ hồ không bách khoa''', như "Những người thuộc nhóm sắc tộc/văn hóa/tôn giáo X được tổ chức Y mướn" hoặc "Các nhà hàng chuyên món X tại thành phố Y". Các kiểu bài viết phân loại mơ hồ như vậy không được xem là đủ để tạo ra bài viết, trừ khi sự liên giao của các thể loại đó về khía cạnh nào đó là một hiện tượng văn hóa đặc biệt.
# <span id="Toàn bộ" />'''Trình bày tất cả các chi tiết có thể'''. Ngược lại, bài viết là một sự tóm tắt các kiến thức đã được chấp nhận liên quan đến chủ đề<ref>Xem [[:en:Wikipedia:Requests_for_arbitration/Rex071404]]</ref>.
=== Wikipedia không phải là cẩm nang, sách hướng dẫn, sách giáo khoa, hay tạp chí khoa học ===
{{policy shortcut|WP:KHONGSOTAY|WP:KHONGHUONGDAN|WP:KHONGDULICH|WP:KHONGSGK|WP:KHONGTAPCHI}}
Wikipedia là một tài liệu tham khảo mang tính bách khoa, không phải là một cẩm nang hướng dẫn sử dụng, sách hướng dẫn du lịch, hoặc sách giáo khoa. Những bài viết của Wikipedia không nên có nội dung trông giống như:
# <span id="SOTAY" />'''Cẩm nang hướng dẫn sử dụng.''' Tuy Wikipedia có những bài mô tả con người, nơi chốn và nhiều thứ khác, một bài viết Wikipedia không nên có nội dung mà người khác đọc vào tưởng như đang đọc một cuốn cẩm nang hướng dẫn từng bước, những lời khuyên ([[Wikipedia:Phủ nhận pháp lý|pháp lý]], [[Wikipedia:Phủ nhận y tế|y tế]] hay những thứ khác) hoặc những đề nghị, hoặc cách sử dụng. Những thứ này bao gồm sách hướng dẫn chi tiết, cách chơi ở từng màn game, hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn chơi game, và công thức nấu ăn<ref>Hạn chế làm thế nào không áp dụng cho [[Trợ giúp:Không gian tên|không gian tên]] Wikipedia:, tại đó [[:Category:Làm thế nào Wikipedia|"làm thế nào" sửa đổi Wikipedia]] là phù hợp, như [[Wikipedia:Làm cách nào vẽ biểu đồ với Dia]]. Ngoài ra, trong không gian bài viết, mô tả cho người đọc về cách người khác hoặc thứ nào khác sử dụng cái đó như thế nào là bách khoa; hướng dẫn người đọc ở dạng khuyên bảo lại là không phải.</ref> Nếu bạn quan tâm đến việc viết hướng dẫn dạng cầm tay chỉ việc, bạn có thể sẽ muốn xem [[wikiHow]] hoặc dự án lân cận [[Wikibooks]] của chúng tôi.
# <span id="HUONGDANDULICH" /><span id="DULICH" />'''Hướng dẫn du lịch.''' Một bài viết về [[Paris]] cần đề cập đến những thắng cảnh như [[Tháp Eiffel]] và [[Louvre]], nhưng không phải là số điện thoại hoặc địa chỉ của khách sạn mà bạn ưa thích hoặc giá cả của một quán cà phê ven đường tại [[Champs-Élysées]]. Wikipedia không phải là nơi để đăng những nội dung mà có lẽ chúng nên nằm trong hướng dẫn khách sạn, hướng dẫn nấu nướng, ca-ta-lô du lịch,... mới đúng. Các địa điểm nổi bật có thể phù hợp với tiêu chí đưa vào, nhưng Wikipedia không liệt tất cả các điểm thu hút khách du lịch, nhà hàng, khách sạn, thắng cảnh, v.v. Những chi tiết như vậy có thể sẽ được hoan nghênh tại [[Wikitravel]].
# <span id="INTERNET" />'''Hướng dẫn sử dụng Internet.''' Những bài viết Wikipedia không nên chỉ có mặt với mục đích duy nhất là mô tả bản chất, hình dạng hoặc các dịch vụ mà một website cung cấp, mà cần phải mô tả website đó theo một ''phong cách bách khoa'', đưa ra chi tiết về những điều mà website đã đạt được, ảnh hưởng hoặc sự quan trọng mang tính lịch sử, những điều sẽ mới mẻ và nhanh nhạy hơn đa số các nguồn tham khảo khác vì chúng ta có thể đưa vào ngay sự phát triển và sự kiện liên quan đến chúng ngay khi được biết đến.
# <span id="SGK" /><span id="SACHGIAOKHOA" />'''Sách giáo khoa và nội dung giảng giải.''' Wikipedia là một bách khoa toàn thư, không phải là sách giáo khoa. Mục đích của Wikipedia là để mô tả sự vật, chứ không phải dạy về sự vật đó. Việc tạo hoặc sửa đổi bài viết để đọc giống như một sách giáo khoa, có câu hỏi vào đề và một hệ thống bài toán đáp số để làm ví dụ là không thích hợp. Những thứ này thuộc về dự án lân cận của chúng tôi là [[Wikibooks]] và [[Wikisource]].
# <span id="KHONGBAIBAO"/>'''Tạp chí khoa học hoặc bài báo nghiên cứu'''. Một bài viết Wikipedia không nên được trình bày theo kiểu giả thiết rằng người đọc đã quen thuộc với lĩnh vực của chủ đề. Ngôn ngữ giới thiệu trong đoạn mở đầu và các đề mục phía trên của bài viết cần được viết bằng những từ ngữ và khái niệm đơn giản, dễ hiểu đối với một người đọc Wikipedia nào không có kiến thức về lĩnh vực đó trước khi đề cập sâu hơn về chủ đề. Dù ta nên đặt [[WP:LIENKET|liên kết wiki]] cho những thuật ngữ và khái niệm nâng cao trong lĩnh vực đó, những bài viết nên được viết với giả thiết rằng người đọc sẽ không xem liên kết đó, thay vì xem như người ta đã hiểu rồi.
# <span id="NOTCASE" />'''Xé nhỏ từng trường hợp'''. Nhiều chủ đề dựa trên mối quan hệ giữa ''yếu tố X'' với ''yếu tố Y'', có thể tạo ra một hoặc nhiều bài viết hoàn chỉnh. Ví dụ như, việc đề cập ''tình huống X'' tại ''địa điểm Y'', hoặc ''phiên bản X'' của ''đồ vật Y''. Sẽ hoàn toàn chấp nhận được nếu hai yếu tố này khi đi chung với nhau sẽ tạo thành một hiện tượng văn hóa đặc biệt nào đó hoặc nếu không thì cũng được nhiều người quan tâm. Thường thì sẽ cần nhiều bài viết riêng rẽ cho một chủ đề nhưng tại các quốc gia khác nhau do sự khác biệt đáng kể qua biên giới các nước. Những bài viết dạng [[Công nghiệp hóa dầu ở Wales]] hay [[Chó Phú Quốc]] là những ví dụ đúng đắn. Còn viết về dạng '''Cây tre ở miền Bắc Việt Nam''' một chiếc '''xe tải xanh''' sẽ rất dễ trở thành hoặc là thiếu trung lập, [[WP:NCCCB|nghiên cứu công bố]] hoặc sẽ rất ngớ ngẩn.
=== Wikipedia không phải là nơi phỏng đoán về những chuyện chưa xảy ra ===
Trừ một vài trường hợp hãn hữu, '''các sự kiện trong tương lai''' không mang tính chất bách khoa, vì chúng không thể kiểm chứng được cho đến khi chúng thực sự xảy ra. Đặc biệt:
# Các '''sự kiện được đặt lịch hay mong chờ''', như Thế vận hội Mùa hè 2028 (tại thời điểm năm 2007), không phải là chủ đề thích hợp cho bách khoa thư, trừ phi nó có thể được dự báo với độ chính xác cao như một hiện tượng tuân thủ quy luật chặt chẽ trong [[thiên văn học]], hay ''việc lập kế hoạch'' và ''công việc chuẩn bị'' cho sự kiện đã được khởi động và ''bản thân việc chuẩn bị'' xứng đáng là nội dung bách khoa. Hay như khi sự kiện được đăng tải rộng rãi trong các tư liệu có uy tín như [[Bầu cử Quốc hội Việt Nam, 2008]]. Toàn bộ việc lập kế hoạch có thể được trình bày dạng bảng trong bài viết.
# Tương tự, các thành phần của một '''danh sách dự báo hay một chuỗi tên có hệ thống''' dành cho các sự kiện tương lai hoặc các phát kiến trong tương lai, không phải là chủ đề phù hợp, nếu chỉ có thông tin đại khái về chúng. [[Danh sách tên bão nhiệt đới]] là chủ đề bách khoa; "Cơn bão Alex, 2010" thì không, dù cho rất có thể cơn bão với cái tên này sẽ xuất hiện ở Bắc Đại Tây Dương và xoáy ngược chiều kim đồng hồ. Cũng vậy, bài viết về '''từ dành cho một hệ thống số có quy luật''' (như "thất thập tỷ giác") không phải là nội dung bách khoa trừ phi nó được cơ quan có thẩm quyền định nghĩa, hay được dùng trong tài liệu uy tín.
# Bài viết về '''ngoại suy, dự báo, và "lịch sử của tương lai"''' đều là các nghiên cứu sơ khai không thể kiểm chứng và không thể đưa vào. Dĩ nhiên, chúng ta nên có các bài ''về'' các ''công trình nghệ thuật, văn bản, hay nghiên cứu nổi tiếng'' có chứa các dự báo. Bài viết về bộ phim [[Chiến tranh giữa các vì sao]] là xứng đáng; nhưng bài về "Vũ khí dùng trong Chiến tranh thế giới lần thứ 5" thì không,
=== Wikipedia không bị kiểm duyệt ===
{{policy shortcut|WP:KHONGKIEMDUYET}}
[[Wikipedia:Phủ nhận trách nhiệm về nội dung|Wikipedia có thể có những nội dung gây khó chịu]]. Bất kỳ ai đọc Wikipedia cũng có thể chỉnh sửa nội dung một bài nào đó và những thay đổi hiện ra ngay lập tức mà không được kiểm tra để bảo đảm tính hợp lý, vì thế Wikipedia không thể bảo đảm rằng nội dung các bài hay hình ảnh phù hợp với trẻ em hoặc tuân theo những [[quy tắc xã hội]] nhất định. Mặc dù những nội dung không phù hợp (như các liên kết đến trang web xấu) thường được xóa bỏ lập tức, ngoại trừ trong những bài đề cập trực tiếp đến những chủ đề như [[khiêu dâm]], như vậy một số bài có thể chứa những đoạn văn, hình ảnh, hay liên kết gây khó chịu, với điều kiện chúng không vi phạm những [[Wikipedia:Quy định|quy định]] của Wikipedia (đặc biệt là [[Wikipedia:Thái độ trung lập|thái độ trung lập]]) hay luật pháp của [[tiểu bang Hoa Kỳ|tiểu bang]] [[Florida]], [[Hoa Kỳ]], nơi hiện đặt máy chủ của Wikipedia.
== Những gì không phải là một cộng đồng Wikipedia ==
=== Wikipedia không phải là một trận chiến ===
Trong cộng đồng Wikipedia, mọi người đối xử với nhau một cách hòa nhã với thái độ hợp tác. Không lăng mạ, bôi nhọ hoặc dùng các lời lẽ thiếu văn hóa đối với những người không có cùng quan điểm với mình. Hơn thế nữa, các thành viên được khuyến khích giải quyết các vấn đề bằng các biện pháp có học, với những lời thảo luận nhã nhặn. Xin đừng mở mới hoặc sửa đổi một mục từ chỉ vì để chứng minh các luận điểm của mình. Cũng không được có những hành vi đe dọa dưới bất kỳ hình thức nào đối với bất kỳ thành viên nào của Wikipedia hay Wikimedia Foundation <sup id="fn_3_back">[[#fn 3|3]]</sup>. Bất cứ lời đe doạ nào cũng sẽ bị xóa bỏ và thành viên đó có thể bị [[Đặc biệt:Ipblocklist|treo quyền sử dụng]]. ''Xem thêm:'' [[Wikipedia:Các giải quyết tranh cãi]].
=== Wikipedia không phải là nơi thử nghiệm về tình trạng vô chính phủ ===
Wikipedia được biết đến bởi yếu tố '''mở''' và '''tự do''', tuy nhiên sự tự do và tính mở này giới hạn trong mục đích xây dựng một bộ [[từ điển bách khoa]]. Do vậy, Wikipedia không phải là một diễn đàn dành cho các bài diễn văn về tự do ngoài luật định. Thực tế, Wikipedia là một dự án mở và tự quản lý, điều này không có nghĩa dùng để phát triển các [[cộng đồng vô chính phủ]]. Mục đích của chúng ta là xây dựng từ điển bách khoa, không phải để thử nghiệm các giới hạn của thuyết vô chính phủ. Nếu bạn muốn thử nghiệm điều này thì xin hãy đến [http://www.anarchopedia.org/ Anarchopedia]. Xem thêm [[meta:Power structure]]
=== Wikipedia không phải là nơi thử nghiệm về dân chủ ===
{{shortcut|WP:KHONGDANCHU}}
Wikipedia cũng không phải là [http://mail.wikimedia.org/pipermail/wikien-l/2005-January/018735.html nơi thử nghiệm mô hình dân chủ]. Phương thức chủ yếu và được khuyến khích là tìm kiếm [[Wikipedia:Đồng thuận|sự đồng thuận]] thông qua '''thảo luận''' và [[Wikipedia:Giải quyết mâu thuẫn|giải quyết những mâu thuẫn]], chứ không phải là biểu quyết. Do vậy, việc lấy các ý kiến của đa số không thể coi là nguyên tắc hoạt động của Wikipedia. Tuy nhiên, các [[bỏ phiếu|biểu quyết]] theo mô hình [[dân chủ trực tiếp]] (với đa số phiếu thắng thiểu số) trong Wikipedia vẫn thường xuyên được sử dụng, kết quả của những biểu quyết này thường chỉ là một trong những giải pháp để đưa ra quyết định cuối cùng. Những thảo luận bên trong từng biểu quyết là cực kỳ quan trọng để thu nhận được sự đồng thuận. Ví dụ, một hoạt động rất quan trọng trong Wikipedia là đánh giá xem bài viết nào không thuộc Wikipedia thông qua mục [[Wikipedia:Biểu quyết xoá bài]]. Trang này cần phải được hiểu là những thảo luận xung quanh việc ''giữ'' hay ''xoá'' còn quan trọng hơn nhiều so với số phiếu cao nhất.
=== Wikipedia không quan liêu ===
Trong quá trình Wikipedia hoạt động, khá nhiều các nguyên tắc, quy định và bán quy định được cộng đồng người sử dụng Wikipedia xây dựng để định hướng chung, hạn chế các thảo luận không cần thiết. Tuy nhiên, các quy định đấy không phải là bất biến, chúng có thể được thảo luận và viết lại bất kỳ lúc nào. Trong quá trình thảo luận để giải quyết các bất đồng, việc dẫn chứng các nguyên tắc, quy định của Wikipedia chỉ là một trong nhiều cách lập luận, phân tích. Do đó, khi xây dựng những nguyên tắc và quy định cũng cần tránh hoặc giảm thiểu sự cứng nhắc.....
== Khi bạn tự hỏi phải làm gì ==
* Khi bạn định viết một bài, nhưng chưa dám chắc, thử tự hỏi xem người đọc muốn gì về bài đó trong một '''''từ điển bách khoa'''''.
* Khi bạn thấy một bài viết có vẻ không phải là bài bách khoa Wikipedia theo một trong các điều nêu trên:
** Thay đổi nội dung bài viết.
** Đổi hướng đến bài bách khoa khác.
** Đề nghị [[Wikipedia:Biểu quyết xóa bài|biểu quyết xóa bài]] nếu nó phù hợp [[Wikipedia:Xóa trang|quy định về xóa bài]].
** Thay đổi các quy định trên, sau khi có được sự thống nhất qua thảo luận ở [[Thảo luận Wikipedia:Những gì không phải là Wikipedia|trang thảo luận]] của quy định này.
== Ghi chú ==
{{refbegin}}
<references />
<cite id="fn_1">[[#fn 1 back|Ghi chú 1:]]</cite> Trang này vẫn đang được xây dựng. Nếu bạn định trích dẫn điều gì trong này, xin kiểm tra phiên bản mới nhất.
<cite id="fn_2">[[#fn 2 back|Ghi chú 2:]]</cite> Wikipedia cũng dùng một số hình ảnh và văn bản dưới danh nghĩa "sử dụng hợp lý" trong các bài viết GFDL. Xem thêm [[Wikipedia:Bản quyền]].
<cite id="fn_3">[[#fn 3 back|Ghi chú 3:]]</cite> Nếu bạn thấy bị vi phạm quyền lợi hợp pháp, bạn có thể thảo luận với các thành viên liên quan, liên hệ [[Wikimedia:Home|Wikimedia Foundation]], hoặc trong trường hợp bị [[Wikipedia:Bản quyền|vi phạm bản quyền]] có thể [[Wikipedia:Yêu cầu xóa vì bản quyền|yêu cầu xóa vì bản quyền]].
{{refend}}
{{Wikipedia policies and guidelines}}
== Xem thêm ==
* [[Wikipedia:Quy định và hướng dẫn]]
* [[Wikipedia]]
* [[Wikipedia:Những gì không phải là GFDL]]
[[Thể loại:Giới thiệu Wikipedia|{{PAGENAME}}]]
| |||