|
==Các phiên bản sớm nhất và sự khác nhau giữa các phiên bản ở từng quốc gia==
{{Đang dịch 2 (nguồn)|ngày=13
|tháng=03
|năm=2013
|1 =
}}
Các khía cạnh của câu chuyện ''Cô bé Lọ Lem'' có lẽ có nguồn gốc từ [[cổ tích xa xưa]]. Nhà sử học [[Hy Lạp cổ đại]] [[Strabo]] (''[[Geographica]]'' Sách 17, 1.33) ghi nhận lại trong danh sách là vào thời [[Hy Lạp-La Mã]] đã có truyện về một cô gái là [[Rhodopis]], "cằm hồng", từng sống trong thời [[Thuộc địa Hy Lạp]] của [[Naucratis]] ở [[Ai cập cổ đại]]. Và đây được cho là phiên bản cổ xưa nhất từng biết đến của câu chuyện:
===Phiên bản Nàng Lọ Lem của Perrault===
[[Tập tin:Cinderella - Project Gutenberg etext 19993.jpg|nhỏ|phải|[[Oliver Herford]] illustrated the fairy godmother inspired by the Perrault version]][[Oliver Herford]] i illustrated the fairy godmother inspired by the Perrault version
[[Once Upon a Time (chương trình truyền hình)|Ngày xửa ngày xưa]], có một người đàn ông chẳng may vợ mất sớm, ông tái hôn với một người phụ nữa hết sức kiêu căng và ngạo mạngmạn. Bà ta có hai đứa con gái, và cả hai cũng điềuđều kiêu kỳ và ích kỹkỉ như mẹ của mình. Ông có một người con gái với người vợ trước, cô bé vừa đẹp người lại vừa đẹp nết, luôn đối xử tốt với tất cả môimọi người. Bà Mẹmẹ kế haivà hai cô con gái của bà bắt cô bé phải hầu hạ và phục tùng họ như người ở, họ bắt cô làm việc cả ngày lẩnlẫn đêm, hết việc này tới việc khác, không lúc nào cô ngơi tay. Và khi đêm đến, cô phải ngủ trong một góc nhà cạnh lò sưởi. Vì lúc nào cũng ngủ gần lò sưởi và làm việc vất vả cô thường xuyên lấm lem, va 2 người dính đầy lọ, hai người chị kế lấy đó mà gọi cô bằng cái tên hết sức chế giễu "Cinderella" (Lọ lemLem). CinderellaLọ Lem nhẫn nại chịu đựng và không dám nói cho cha của mình biết kể từ khi bà Mẹmẹ kế kiểm soát hết mọi việc tỏng gia đình.
Một ngày nọ, [[Hoànghoàng tử]] mời tất cả các [[thiếu nữ]] trong vương quốc đến dự buổi [[vũ hội]], với mục đính sẽ chọn ra được người vợ tương lai trong số các thiếu nữ tham dự. Hai cô chị kế vui vẻ sửa soạn váy áo đi dự vũ hội, họ cũng không quên chế giễu Lọ lemLem rằng người hầu thì không được cho vào vụvũ hội đâu.
Nhìn hai người chị mình đi chơi hội, Lọ lemLem khóc nức nở. Bổng nhiên, từ đâu Bàbà tiên đởđỡ đầu xuất hiện như có phép lạ, ngay lập tức, bà dùng phép thuật của mình biến Lọ lem Lem từ một cô hầu thành một thiếu nữ đẹp tuyệt trần như cô vốn có. Bà biến quả [[bí ngô]] thành một cỗ xe ngựa kéo mạ vàng, các chú chuột nhắt ở góc nhà thành bốn con tuấn mã, một con chuột thành người đánh xe, và chú thạch sùng thành người hầu. Tiếp đến, bà biến bộ quần áo rách rưới của Lọ lemLem thành một bộ váy dạ hội lộng lẫy với trang sức lấp lánh, và cuối cùng bà cũng không quên tặng cô một đôi hài bằng thủy tinh. Bà tiên đở đầu nói rằng cô hãy tận hưởng buỗi vũ hội, và không quên đạn cô rằng phải trở về trước khi chuông đồng hồ đổ mười hai tiếng, khi đó mọi [[phép màu]] sẻ biến mất.
Tại buổi vũ hội, mọi người đều choáng ngợp với vẻ đẹp lộng lẫy của Lọ lemLem, nhất là Hoàng tử. Và ở lần này, Lọ lemLem đã nhớ và về trước khi nữanửa đêm đến. Khi về nhà, cô rất vui và cảm khích sự giúp đõ của Bàbà tiên đởđỡ đầu. Một lúc sau, hai người chị kế của Lọ lemLem mới về, và họ không hề nhận ra cô chính là cô gái xinh đẹp mà họ thấy ở vũ hội.
Buổi vũ hội thứ hai diễn ra vào ngày hôm sau, Lọ lemLem vẫn được tham dự với sự giúp đở của bà tiên đở đầu. Hoàng tử bắt đầu say mê cô và không thể rời mắt khỏi Lọ lemLem, Lọ lemLem cũng dần say mê chàng và quên cả thời gian, và cô chỉ nhận ra khi nữanửa đêm đã đến. Cô vội vảvã rời khỏi cung điện và vô tình đánh rời một chiếc hài thủythuỷ tinh trên [[bậc thềm]]. Hoàng tử cố hết ức đuổi theo cô, nhưng đến khi đã ra khỏi cung điện, binh lính chỉ thấy một cô gái nông dân tầm thường quần áo rách rưới. Hoàng tử nhặt chiếc hài thủy tinh mà cô bỏ lại ở cung điện và tự hứa với mình sẽ tìm cho bằng được và kết hôn với cô gái là chủ nhân của chiếc hài thủy tinh này. Và kỳ lạ thay, Lọ lem vẩn giữ chiếc hài thủy tinh còn lại, mặc dù mọi thứ khác được tạo ra từ phép thuật của bà tiên đở đầu điều biến mất.
Hoàng tử cho tất cả phụ nữ trong vương quốc đi thử chiếc giàyhài. Khi chàng đến nhà Lọ Lem, hai cô chị cố gắng nhét chân vào chiếc giày nhưng không thể nhét vừa. Khi Lọ lemLem tỏ ý muốn đi thử giày, hai cô chị ra sức chế giễu, nhưng chiếc giàyhài lại vừa như in. Lọ lemLem liền đưa chiếc còn lại ra làm chứng. Lúc này, hai cô chi mới ăn năn hối lỗi, van xin Lọ lemLem tha thứ cho những hành động độc ác trước đây của mình. Cô đồng ý. Cuối cùng, Lọ lemLem cưới hoàng tử, và hai cô chị cũng cưới được chồng có quyền cao chức trọng.
Bài học đầu tiên của câu chuyện là "tốt gỗ hơn tốt nước sơn" - sắc đẹp rất quan trọng nhưng không có vẻ đẹp tâm hồn mới là vô giá.<ref name="pitt.edu">[http://www.pitt.edu/~dash/perrault06.html Perrault: Cinderella; or, The Little Glass Slipper]</ref>
Tuy nhiên, bài học thứ hai của câu chuyện lại đối nghịch hoàn toàn với bài học thứ nhất, thể hiện cái nhìn châm biếm của Perrault: "Một bài học khác: Có trí thông minh, lòng can đảm, dòng tộc danh giá và kinh nghiệm sống cũng giúp ích rất nhiều. Những điều này, và nhiều điều khác chỉ đến từ thiên đàng. Nhưng ngay cả chúng cũng có thể không đem lại thành công cho bạn nếu không được một ông tiên hay bà tiên phù hộ."<ref name="pitt.edu" />
==Chuyển thể==
[[Tập tin:Émile Bertrand - Jules Massenet - Cendrillon poster.jpg|phải|nhỏ| ]]Vở opera của [[Jules Massenet|Massenet]]'s opera Cendrillon]]▼{{prose|date=January 2013}}
▲[[Tập tin:Émile Bertrand - Jules Massenet - Cendrillon poster.jpg|phải|nhỏ|[[Jules Massenet|Massenet]]'s opera Cendrillon]]
[[Tập tin:CinderAdelphi.jpg|nhỏ|phải|Pantomime at the Adelphi]]
Câu chuyện về cô bé Lọ lem đã được chuyển thể thành nhiều tác phẩm nghệ thuật đáng chú ý. Sớm nhất là các vở opera và ballet tại Pháp và Ý. Truyện được dựng thành kịch lần đầu vào năm 1904 tại nhà hát Drury Lane, London.
===Opera và ballet===
* ''Cendrillon'' (1749) by [[Jean-Louis Laruette]]
* ''[[Cendrillon (Isouard)|Cendrillon]]'' (1810) by [[Nicolas Isouard]], libretto by [[Charles-Guillaume Étienne]]
* ''[[Agatina o La virtù premiata]]'' (1814) by [[Stefano Pavesi]]
* ''[[La Cenerentola]]'' (1817) by [[Gioachino Rossini]]
* ''Aschenbrödel'' (1878) by [[Ferdinand Langer]]
* ''[[Cendrillon]]'' (1894-5) by [[Jules Massenet]], libretto by [[Henri Caïn]]
* ''Cinderella'' (1901-2) by [[Gustav Holst]]
* ''La Cenerentola'' (1902) by [[Ermanno Wolf-Ferrari]]
* ''[[Cendrillon (Viardot)|Cendrillon]]'' (1904) by [[Pauline García-Viardot]]
* ''Aschenbrödel'' (1905) by [[Leo Blech]], libretto by Richard Batka
* ''[[La Cenicienta]]'' (1966) by [[Jorge Peña Hen]]
* ''Cinderella'', a "pantomime opera" (1979) by [[Peter Maxwell Davies]]
* ''[[Cinderella (Fitinhof-Schell)|Cinderella]]'' (1893) by Baron Boris Vietinghoff-Scheel
* ''[[Aschenbrödel]]'' (1901) by [[Johann Strauss II]], adapted and completed by [[Josef Bayer]]
* ''Das Märchen vom Aschenbrödel'' (1941) by [[Frank Martin (composer)|Frank Martin]]
* ''Soluschka'' or ''[[Cinderella (Prokofiev)|Cinderella]]'' (1945) by [[Sergei Prokofiev]]
* ''Cinderella'' (1980) by [[Paul Reade]]
===Sân khấu===
Cinderella debuted as a [[pantomime]] on stage at the [[Theatre Royal, Drury Lane|Drury Lane Theatre]], [[Luân Đôn|London]] in 1904 and at the [[Adelphi Theatre]] in London in 1905. [[Phyllis Dare]], aged 14 or 15, starred in the latter. In the traditional pantomime version the opening scene is set in a forest with a hunt in sway and it is here that Cinderella first meets Prince Charming and his "right-hand man" Dandini, whose name and character come from [[Gioachino Rossini]] opera (''[[La Cenerentola]]''). Cinderella mistakes Dandini for the Prince and the Prince for Dandini. Her father, Baron Hardup, is under the thumb of his two stepdaughters, the [[Ugly sisters]], and has a servant named [[Buttons (pantomime)|Buttons]], who is Cinderella's friend. Throughout the pantomime, the Baron is continually harassed by the Broker's Men (often named after current politicians) for outstanding rent. The Fairy Godmother must magically create a coach (from a pumpkin), footmen (from mice), a coach driver (from a frog), and a beautiful dress (from rags) for Cinderella to go to the ball. However, she must return by midnight, as it is then that the spell ceases.
* ''[[Cinderella (musical)|Cinderella]]'' by [[Rodgers and Hammerstein]] was produced for television three times and staged live. A version ran in 1958 at the [[London Coliseum]] with a cast including [[Tommy Steele]], Yana, [[Jimmy Edwards]], [[Kenneth Williams]] and [[Betty Marsden]]. This version was augmented with several other [[Rodgers and Hammerstein]]'s songs plus a song written by Tommy Steele, "You and Me".
* ''[[Mr. Cinders]]'', a musical which opened at the [[Adelphi Theatre]], London in 1929. Filmed in 1934
* ''[[Into the Woods]]'' by [[Stephen Sondheim]] (1988), in which Cinderella is one of many fairy tale characters who take part in the plot. This is partly based on the Grimm Brothers version of "Cinderella," including the enchanted birds, mother's grave, three balls, and mutilation and blinding of the stepsisters.
* ''[[Cindy (musical)|Cindy]]'', a 1964 [[Off-Broadway]] musical composed by [[Johnny Brandon]]
===Phim và phim truyền hình===
Qua nhiều thập kỉ, có hàng trăm phim đã được xây dựng dựa trên cốt truyện của Lọ lem.
* ''[[Cinderella (1899 film)|Cinderella]]'' (1899), phim đầu tiên về Lọ lem, sản xuất tại Pháp bởi [[Georges Méliès]].
* ''Cinderella'' (1911), a [[silent film]] starring [[Florence La Badie]]
* ''[[Cinderella (1914 film)|Cinderella]]'' (1914), a silent film starring [[Mary Pickford]]
* ''Aschenputtel'' (1922) [[Silhouette animation|silhouette shadow play]] short by [[Lotte Reiniger]].
* ''Cinderella'', an animated [[Laugh-O-Gram Studio|Laugh-O-Gram]] produced by [[Walt Disney]], first released on December 6, 1922. This film was about 7.5 minutes long.
* ''[[Cinderella Meets Fella]]'', (1938), a [[Merrie Melodies]] animated short film featuring Egghead, the character who would eventually evolve into [[Elmer Fudd]], as Prince Charming.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=yc8AN1feUkA</ref>
* ''[[First Love (1939 film)|First Love]]'' (1939), musical modernization with [[Deanna Durbin]] and [[Robert Stack]]
* ''[[Cinderella (1950 film)|Cinderella]]'', (1950) a [[Công ty Walt Disney|Disney]] animated feature released on February 15, 1950, now considered one of [[Công ty Walt Disney|Disney]]'s classics as well as the most well-known film adaptation.
* ''[[Aschenputtel]]'' (1955), West German film, dubbed into English and released in the USA in 1966 as ''Cinderella''.
* ''[[The Glass Slipper]]'' (1955), feature film with [[Leslie Caron]] and [[Michael Wilding (actor)|Michael Wilding]]
* ''Cinderella'' [[Rodgers and Hammerstein]] (1957) starring [[Julie Andrews]] as Cinderella, featuring [[Jon Cypher]], [[Kaye Ballard]], [[Alice Ghostley]] and [[Edie Adams]] (broadcast in color, but only black-and-white [[kinescope]]s exist today).
* ''[[The Slipper and the Rose]]'', a 1976 British [[Sherman Brothers]] musical film starring [[Gemma Craven]] and [[Richard Chamberlain (actor)|Richard Chamberlain]].
* ''If The Shoe Fits (1990 film), a modern Cinderella in Paris.<ref>{{chú thích web|title=If the Shoe Fits|url=http://www.imdb.com/title/tt0099826/}}</ref>
* ''[[Cinderella (1997 film)|Cinderella]]'' (1997), Rodgers and Hammerstein musical starring [[Brandy Norwood]] as Cinderella, [[Whitney Houston]] as Fairy Godmother, [[Bernadette Peters]] as the Stepmother, [[Jason Alexander]] as Lionel the valet and [[Whoopi Goldberg]] as the Queen. Remake of 1957 and 1965 TV films.
* ''[[Ever After]]'' (1998), starring [[Drew Barrymore]], a post-feminist take on the Cinderella myth.
* ''[[A Cinderella Story]]'' (2004), a modernization featuring [[Hilary Duff]] and [[Chad Michael Murray]]
* ''[[Ella Enchanted]]'' (2004), a modernistic comical adaptation featuring [[Anne Hathaway]] and [[Hugh Dancy]]
Qua nhiều thập kỉ, có hàng trăm phim đã được xây dựng dựa trên cốt truyện của Lọ Lem. Trong số đó, phim đầu điên về Lọ lem được sản xuất tại Pháp bởi [[Georges Méliès]]. Các phim câm về Lọ Lem cũng được sản xuất vào năm 1911 (với Florence La Badie trong vai Lọ Lem) và 1914 (với Mary Pickford). Walt Disney đã sản xuất một bộ phim hoạt hình ngắn (7 phút) về Lọ Lem năm 1922; và sau này là phim hoạt hình dài năm 1950, được biết đến rộng rãi nhất trong số các phim chuyển thể từ tác phẩm này. Sau đó, hãng còn tiếp tục sản xuất các bộ phim [[Cinderella II: Dreams Come True|''Cinderella II: Dreams Come True'']], [[Cinderella III: A Twist in Time|''Cinderella III: A Twist in Time'']], kể về những việc xảy ra sau khi Lọ Lem cưới hoàng tử. Nhân vật Lọ Lem là một trong các [[công chúa Disney]]. Nhiều bộ phim khác lại đưa câu chuyện của Lọ Lem đến thế giới hiện đại như ''A Cinderella Story'' (2004) hay ''Ella Enchanted'' (2004).
===Bài hát===
* "Cinderella Stay Awhile" a song by [[Michael Jackson]] from his 1975 album ''[[Forever, Michael]]''.
* ''Cinderella'' by [[Firefall]], released 1977.
* ''[[Cinderella (Vince Gill song)|Cinderella]]'' by [[Vince Gill]], released 1987.
* ''[[Hey Cinderella]]'' (1993) by [[Suzy Bogguss]].
* ''Cinderella'' a song by [[Britney Spears]] from her 2001 album ''[[Britney (album)|Britney]]''.
* ''[[Cinderella (Sweetbox song)|Cinderella]]'', a 2001 single by [[Sweetbox]].
* ''[[Cinderella (Shakaya song)|Cinderella]]'' by [[Shakaya]], released 2002.
* ''[[Cinderella (The Cheetah Girls song)|Cinderella]]'' a 2003 single by [[The Cheetah Girls (recording artists)|The Cheetah Girls]].
* ''A Cinderella Story'' by [[Mudvayne]]'s fourth album ''[[The New Game]]'' (2008).
* ''Cinderella'' by [[Steven Curtis Chapman]]
* ''Cinderella'' from the Broadway musical [[110 in the Shade]] by Tom Jones and Harvey Schmidt
Nổi tiếng nhất trong số các bài hát về Lọ Lem là ''Cinderella Stay Awhile ''của [[Michael Jackson]] trong album [[Forever, Michael|''Forever, Michael'']] và ''Cinderella'' trong album [[Britney (album)|''Britney'']] của ca sĩ [[Britney Spears]]. Nhóm nhạc [[The Cheetah Girls]] cũng có bài hát ''Cinderella'' năm 2003 nói về Lọ Lem.
== Tên gọi Lọ Lem ở các quốc gia ==
{|class="wikitable sortable"
| 