Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lịch sử thiên văn học”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 86:
Sau khi [[Vương quốc Hồi giáo Ả Rập]] hình thành và mở rộng lãnh thổ vào [[thế kỷ 8]], [[thế kỷ 9]], người [[Hồi giáo]] đã tiếp thu những thành tựu của nền văn hoá [[Byzantine]], nơi gìn giữ tinh hoa của khoa học [[Hy Lạp cổ đại]]. Ngoài ra, họ còn tiếp cận kho tàng văn hoá, khoa học cổ đại thông qua [[Ấn Độ]]. Dưới triều đại của vua [[Al-Ma'mun]] (trị vì từ [[813]] đến [[833]]), người ta đã xây dựng ở [[Baghdad]] một Viện Hàn lâm khoa học và một đài quan trắc thiên văn. Việc nhà bác học [[Thabit Ibn Kura]] ([[806]] - [[901]]) dịch tác phẩm đồ sộ của [[Ptolemy]] và đổi tên nó thành "Almagest" đã có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nghiên cứu thiên văn học của người Ả Rập. Từ cuối [[thế kỷ 10]], đã hình thành những trung tâm khoa học trong thế giới Hồi giáo. Một "Nhà Tri thức" và một đài quan trắc trực thuộc triều đình được lập ra ở [[Cairo]], nơi đây nhà thiên văn học [[Ibn Yunus]] (khoảng [[950]] - [[1009]])đã làm việc và để lại tác phẩm ''Hakimi Zij'' trong đó mô tả 40 trường hợp [[giao hội]] của các hành tinh và đưa ra bảng chuyển đổi giữa các loại lịch được dùng trong khu vực [[Trung Đông]] lúc bấy giờ...<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Yunus.html Ibn Yunus Biography.]; University Of St Andrews, Scotland.</ref>. Tại [[Isfahan]], nhà triết học, nhà thơ, nhà toán học đồng thời cũng là nhà thiên văn học [[Omar Khayyám]] ([[1048]] - [[1122]]) đã cùng một số nhà thiên văn học khác lập một đài quan trắc thiên văn lớn. Ông cũng đã cải cách lịch Hồi giáo thành [[Lịch Ba Tư]], loại lịch mà sau một thời gian việc sử dụng bị gián đoạn khi những người [[Hồi giáo Chính thống]] nắm quyền ở [[Iran]] đã được dùng lại từ năm [[1925]].<ref>[http://www.kirjasto.sci.fi/khayyam.htm Omar Khayyám.]; Pegasos</ref> Độ dài của năm dương lịch được ông xác định là 365.24219858156 ngày, chính xác đến số thập phân thứ 6.<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Khayyam.html Khayyám Biography.]; University Of St Andrews, Scotland.</ref> Nền thiên văn học Hồi giáo mang đậm khuynh hướng quan trắc, họ đã học được cách chế tạo [[kính lục phân]], [[kính tứ phân]] từ người [[Hy Lạp]] cũng như phát triển [[đĩa trắc cao thiên văn]] để quan sát bầu trời.
 
Ngoài khu vực [[Trung Đông]], vùng [[Trung Á]] cũng tồn tại những trung tâm thiên văn học của người Hồi giáo. [[Gazni]] ([[Afghanistan]]) là một trong số đó, nơi đây nhà bác học nổi tiếng [[Abū Rayhān al-Bīrūnī]] ([[973]] - [[1048]]) đã làm việc và để lại nhiều thành tựu. Di sản của nhà bách khoa này là gần 150 công trình nghiên cứu trong đó có hơn 40 tác phẩm về [[toán học]] và thiên văn học. Tác phẩm "Tường giải cơ sở của thiên văn học" và "Kitab al-Qanun al-Mas'udi" trình bày các bảng biểu thiên văn, danh mục các ngôi sao của ông hàng thế kỷ được dùng làm sách giáo khoa thiên văn chính trong thế giới [[Ả Rập]]<ref>''Nguyễn Việt Long'', Tr. 85</ref>. Ông cũng chế tạo một kính tứ phân với bán kính vòng cung 4m nhờ đó có thể nhìn thấy vị trí của Mặt Trời và các hành tinh với độ chính xác 2' đồng thời hoàn thiện [[kính trắc cao thiên văn]], tính toán độ nghiêng của [[hoàng đạo]] so với [[xích đạo]], ước lượng khoảng cách tối đa đến Mặt Trăng... Vào giữa [[thế kỷ 13]], [[Marāgha]] một thành phố ở miền Bắc [[Iran]] cũng là một trung tâm thiên văn học, tại đây, nhà bác học [[Nasīr al-Dīn al-Tūsī]] ([[1201]] - [[1274]]) cùng các cộng sự đã làm việc tại đài thiên văn Rasad Khaneh xây dựng năm [[1259]]. Trong số các dụng cụ quan trắc tại đây có chiếc kính tứ phân có bán kính vòng cung lên tới 6,5 m. Sau 12 năm lao động, ông đã lập được hệ thống bảng biểu về chuyển động của Mặt Trăng, Mặt Trời và các hành tinh đồng thời đưa ra danh mục các ngôi sao trong cuốn sách [[Zij-i ilkhani]].<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Tusi_Nasir.html Nasīr al-Dīn al-Tūsī.]; University Of St Andrews, Scotland.</ref> Ở [[Samarkand]] ([[Uzbekistan]]), nhà thiên văn học [[Ulugh Beg]] (khoảng [[1393]]/[[1394]] - [[1449]]) đã xây dựng một đài quan sát hình vòm có đường kính hơn 50 m và cao 35 m<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Ulugh_Beg.html Ulugh Beg.]; University Of St Andrews, Scotland.</ref> và chiếc kính lục phân Fakhri khổng lồ có bán kính của vòng cung tới hàng chục mét. Bản danh mục sao [[Zij-i Sultani]] của ông xuất bản năm [[1437]] mô tả vị trí của 992 ngôi sao, ông còn tính toán khá chính xác độ dài của 1 năm là 365 ngày 49 phút 15 giây.<ref>''Dr. A. Zahoor
'' [http://www.unhas.ac.id/~rhiza/saintis/beg.html Ulugh Beg Biography.]; Muslim Scientists, 700 - 1500 C.E.</ref>