Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hiệu ứng Coriolis”

'''Hiệu ứng Coriolis''' là hiệu ứng xảy ra trong các [[hệ qui chiếu]] [[chuyển động quay|quay]] so với các [[hệ quy chiếu quán tính]], được đặt theo tên của [[Gaspard-Gustave de Coriolis]]-nhà toán học, vật lý học người Pháp đã mô tả nó năm [[1835]] thông qua lý thuyết thủy triều của [[Pierre-Simon Laplace]]. Nó được thể hiện qua hiện tượng lệch [[quĩ đạo]] của những vật chuyển động trong hệ qui chiếu này. Sự lệch quĩ đạo do một loại [[lực quán tính]] gây ra, gọi là '''lực Coriolis'''. Lực Coriolis được xác định bằng công thức sau:

:Xét hai hệ trục sau : Oxyz ( hệ quy chiếu quán tính hay cố định) gọi là (K) và hệ quy chiếu Ox’y’z’_hệ quy chiếu phi quán tính quay quanh Oxyz và gọi là (K’). Xét một vật M chuyển động trong (K’) với vận tốc v’ và trong (K) với vận tốc v.

:Nếu vật M đứng yên trong hệ (K’) thì M dịch chuyển trong (K) ứng véc tơ dr :

: Dr = [ dΦ , r ]

:(Chú ý : tất cả các đại lượng v',v,r,dr,dφ,w,a,a',F,đều là đại lượng véc tơ)

:M chuyển động với vận tốc v’ trong (K’) thì a dịch chuyển trong (K) với vận tốc v :

: v = v’ + [w,r] (*)

:Từ (*) suy ra : dv = dv’ + [w , dr] (**)

:Vì M chuyển động trong (K’) với vận tốc v’ nên độ biến thiên của v’ gây bởi

:: Gia tốc a’ bằng a’dt

:: Sự quay của hệ bằng [ dΦ,v’ ]

:Kết quả là : dv’ = a’dt + [ dΦ,v’] (***)

:Thay (***) và dr = v’dt + [ dΦ,r] vào (**) ta được :

::a = a’ + 2[w,v’] + [w, [w,r] ]=a’ + 2[w,v’] –(w.w).r (i*)

Trong công thức trên ta thấy gia tốc a ngoài việc cộng thêm một gia tốc li tâm at= -(w.w)r còn được cộng thêm một đại lượng là ac=2[w,v’] .

Bây giờ để “thoả mãn định luật II của Newton trong hệ quy chiếu (K’) là F’hl=ma’ thì ta phải thêm vào một gia tốc phụ ( không có thực ) vào vế phải (i*) là A và nhân cả hai vế của (i*) với khối lượng m của chất điểm của vật M ta có:

:ma’ = ma – mA – 2m[w,v’] + m.(w.w)r = F + Fqt + Fco + Fqtlt

:Fqtlt = m.(w.w).r lực quán tính li tâm

:an = -(w. w).r là gia tốc hướng tâm

Ở phía [[bắc bán cầu]], các vật chuyển động có xu hướng vòng sang phải, còn ở [[nam bán cầu]] thì vòng trái (nhìn theo chiều chuyển động của vật). Đối với các vật chuyển động dọc theo đường [[vĩ tuyến]] (ở Bắc cũng như Nam Bán Cầu) thì hiệu ứng Coriolis không làm lệch hướng chuyển động mà chỉ làm cho vật nặng hơn lên (khi chuyển động về phương Tây), hoặc nhẹ bớt đi (khi chuyển động về phương Đông). Còn đối với các vật [[rơi tự do]] thì chúng đều có điểm rơi lệch về phía Đông so với điểm rọi thẳng đứng của nó (bỏ qua ảnh hưởng của [[gió]]).