Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cá nhà táng”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
nKhông có tóm lược sửa đổi
n clean up, replaced: → (2) using AWB
Dòng 27:
'''Cá nhà táng''' (''Physeter macrocephalus'', [[tiếng Anh]]: ''sperm whale''<ref name="msw3">{{MSW3 Cetacea | id=14300131}}</ref>), là một loài [[lớp Thú|động vật có vú]] sống trong môi trường nước ở [[biển]], thuộc [[bộ Cá voi]], phân bộ [[Cá voi có răng]] và là thành viên duy nhất của [[chi Cá nhà táng|chi cùng tên]]. Cá nhà táng từng có tên khoa học là '''''Physeter catodon''''' nhưng nay tên đó đã thuộc dạng cỗ lỗ sĩ. Nó là một trong ba loài còn tồn tại của [[siêu họ Cá nhà táng]] cùng với [[cá nhà táng nhỏ]] (''Kogia breviceps'') và [[cá nhà táng lùn]] (''Kogia sima'').
 
Một con cá nhà táng đực trưởng thành có thể dài tới {{convert|20,5|m|ft}}. Nó là loài động vật có [[răng]] lớn nhất trên thế giới. Đối với những con đực, đầu có thể dài đến bằng 1/3 tổng chiều dài thân mình - nói đến đầu thì cá nhà táng là loài động vật có bộ [[não]] lớn nhất trên thế giới.<ref name = "noaa">{{chú thích web| url = http://www.nmfs.noaa.gov/pr/species/mammals/cetaceans/spermwhale.htm | tiêu đề = Sperm Whales (''Physeter macrocephalus'')| ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản= NOAA Fisheries - Office of Protected Resources | ngôn ngữ = tiếng Anh }}</ref>. Nó [[phân bổ toàn thế giới]] trên khắp các đại dương. Cá nhà táng chủ yếu ăn [[mực]] - thậm chí các loài [[mực khổng lồ]] và [[mực Nam Cực khổng lồ]] cũng là nạn nhân của nó - nhưng đôi khi chúng cũng đánh chén các loài [[cá]] và có thể lặn sâu tới {{convert|3|km|ft}}<ref name = "prothero">{{chú thích sách |tựa đề= Horns, Tusks, and Flippers: The Evolution of Hoofed Mammal |author = Donald R. Prothero |lk tác giả = |coauthor = Robert M. Schoch |năm= 2002 |nhà xuất bản= John Hopkins University Press |nơi= [[Baltimore]], [[Maryland]], [[Hoa Kỳ]] |isbn= 0-8018-7135-2 |trang= 132 |url= http://books.google.com.vn/books?id=kWpQX-sfsLgC&pg=PA132&lpg=PA132&dq=sperm+whale+9800+feet+dive&source=bl&ots=R8Q3AhThs7&sig=0g4HP6LyxWwSM7vTyOPCMVKlnak&hl=vi&sa=X&ei=0CGVT4u6NIeyrAfJtdSaBQ&ved=0CHMQ6AEwCQ#v=onepage&q=sperm%20whale%209800%20feet%20dive&f=false |ngày truy cập=}}</ref>, khiến nó trở thành loài động vật có vú lặn sâu nhất thế giới<ref name = "bbcsw">[http://www.bbc.co.uk/nature/life/Sperm_whale] trên [[BBC Nature]]</ref><ref name="WahlbergEtAl2005"/>. Và âm thanh lách cách của cá nhà táng cũng là loại âm thanh lớn nhất được tạo ra bởi các loài động vật. Âm thanh này được dùng để định vị vật cản, mục tiêu cũng như trong các mục đích khác.<ref name="natgeo">{{chú thích web
| url=http://news.nationalgeographic.com/news/2003/11/1103_031103_tvspermwhale.html | accessdate=2011-12-28
| title=Sperm Whale "Voices" Used to Gauge Whales' Sizes
Dòng 113:
 
===Hô hấp và khả năng lặn sâu===
Cá nhà táng, cùng với [[cá heo mũi chai|cá voi mũi chai]] và [[voi biển]] là những loài thú có khả năng lặn sâu nhất thế giới.<ref name="encyc"/> Cá nhà táng được tin là có thể lặn sâu tới {{convert|3|km|mi}} và nín thở dưới nước tới 90 phút.<ref name="encyc"/><ref>{{chú thích web|title=Sperm Whale|url=http://na.oceana.org/en/explore/creatures/sperm-whale|publisher=Oceana|accessdate=2009-08-20}}</ref> Tuy nhiên thông thường con vật chỉ lặn sâu chừng {{convert|400|m|ft}} và nín hơi trong vòng 35 phút.<ref name="encyc" /> Đôi khi trong quá trình lặn sâu, cá nhà táng bị mắc vào những [[cáp liên lạc dưới mặt biển]] và chết chìm dưới đó<ref>The Southwestern Company: "The Volume Library 1", page 65, 1987, ISBN 0-87197-208-5</ref> cho đến khi những cải tiến về việc lắp đặt và bảo trì cáp ngầm được thực thi.<ref>[http://www.iscpc.org/publications/ICPC-UNEP_Report.pdf] Carter, L., Burnett, D., Drew, S., Marle, G., Hagadorn, L., Bartlett-McNeil D., & Irvine N. (2009, December). Submarine cables and the oceans: connecting the world. p. 31</ref>
 
[[Tập tin:Sperm Whale about to Dive.jpeg|nhỏ|trái|Một con cá nhà táng ở [[Dominica]] đang cong lưng lên trong quá trình chuẩn bị lặn sâu xuống nước.|alt=Photo of sperm whale with exposed back at the surface]]