Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Aspar”

[[File:Piatto di ardaburio, argento fuso, 434 d.c. (found in 1769) 03.JPG|thumb|Một chi tiết từ đĩa bạc ''Missorium của Aspar'', khắc họa viên thống chế ''magister militum'' đầy quyền uy [['''Aspar]]''' và ngươi con trưởng [[Ardabur]] (khoảng năm 434).]]

'''Flavius Ardabur Aspar''' (khoảng [[400]] – [[471]]) là một nhà quí tộc gốc [[Người Alan|Alan]] và là [[magister militum]] ("Thống chế") của [[Đế quốc Đông La Mã]]. Gia tộc Aspar đã tạo dựng nên một ảnh hưởng lớn đủ sức khuynh đảo triều chính dưới thời các [[Hoàng đế Đông La Mã]] là [[Theodosius II]], [[Marcianus]] và [[Leo I (hoàng đế)|Leo I]] trong nửa thế kỷ, từ những năm [[420]] đến khi ông mất vào năm 471.

Là con trai của Thống chế [[Ardaburius]],<ref>Williams, p. 45.</ref> Aspar có đóng một vai trò quan trọng trong chuyến viễn chinh thảo phạt [[Kẻ cướp ngôi La Mã|kẻ cướp ngôi]] phía tây là [[Joannes]] thành [[Ravenna]] của cha mình vào năm [[424]], để rồi đưa [[Galla Placidia]] và con bà là [[Valentinianus III]] lên ngôi báu. Ông còn giúp đàm phán một hiệp ước hòa bình với [[Geiseric]] sau cuộc xâm lược châu Phi của [[người Vandal]].

Aspar dần thăng lên chức [[Quan chấp chính La Mã|chấp chính quan]] vào năm [[434]] sau chiến dịch quân sự ở [[châu Phi]]. Tuy nhiên, Aspar không thể trở thành Hoàng đế vì giáo phái [[Arianus]] của ông. Thay vào đó, ông đóng vai trò là quyền thần chi phối việc bổ nhiệm những chức vụ quan trọng với cấp dưới của mình, Marcianus lúc này đã lên ngôi Hoàng đế nhờ kết hôn với [[Pulcheria]], chị của Hoàng đế Theodosius II.

Ngày [[27 tháng 1]] năm [[457]], Hoàng đế Marcianus lâm bệnh nặng qua đời và các nhân vật chính trị và quân sự của Đông La Mã đã mất mười một ngày để lựa chọn một người kế vị. Bất chấp sự hiện diện của một ứng cử viên sáng giá cho chiếc áo màu tía, thống chế và người con rể của Marcianus là [[Anthemius]], sự lựa chọn diễn ra hoàn toàn khác nhau. Aspar nhân dịp này được [[Viện nguyên lão|Viện Nguyên lão]] bày tỏ ý muốn đưa lên ngôi báu nhưng ông nhất quyết từ chối,<ref> Đoạn này được Theodoric Đại đế kể lại trong một thượng hội đồng tổ chức tại Rome vào năm 501; Aspar từ chối, khó hiểu nói: "Tôi sợ tôi sẽ khởi đầu một truyền thống hoàng gia" (Croke, p. 150).</ref> rồi cũng dự tính chọn người con [[Ardabur]] của mình, nhưng thay vào đó ông lại chọn một [[Hộ dân quan]] (Tribune) ít người biết đến thuộc một trong những đơn vị quân đội của mình là Leo I lên ngôi Hoàng đế Đông La Mã.<ref>Croke, p. 150.</ref>

Năm [[470]], vào lúc xảy ra cuộc tranh đấu quyền bính giữa Aspar và viên tướng người [[Isauria]] là [[Zeno (hoàng đế)|Zeno]], Aspar đã thuyết phục Hoàng đế bổ nhiệm người con thứ hai của ông là [[Julius Patricius]] làm ''[[Caesar (danh hiệu)|Caesar]]'' và kết hôn với [[Leontia (con gái Leo I)|Leontia]], con gái của Leo I nhằm tạo dựng thanh thế trong triều. Tuy nhiên, đối với các giáo sĩ và nhân dân [[Constantinopolis]] thì một người thuộc giáo phái Arianus không đủ điều kiện để làm Hoàng đế, những tin tức của các cuộc bạo loạn đã nổ ra tại [[Trường đua ngựa thành Constantinopolis|trường đua ngựa thành phố]], dưới sự dẫn dắt của các [[Acoemetae|Thầy tu không ngủ]] mà đứng đầu bởi [[Marcellus]]: Aspar và Leo đã hứa với các giám mục rằng Patricius sẽ chuyển sang [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính Thống giáo]] trước khi trở thành Hoàng đế, và chỉ sau khi chuyển đổi thì ông mới có thể kết hôn với Leontia.

Năm 471, một âm mưu diệt trừ quyền thần của triều đình do Hoàng đế Leo I chủ xướng đã gây ra cái chết của hai cha con Aspar và Ardabur, cũng có thể là Patricius đã chết trong dịp này, mặc dù một số nguồn tin cho rằng ông chỉ bị thương nhẹ không ảnh hưởng đến tính mạng.

Ngoài ra Aspar từng là thầy dạy của [[Theodoric Đại đế]] về sau trở thành vua của [[ostrogoth|người Ostrogoth]]. Aspar còn có một đứa con trai khác là [[Ermanaric]] với em gái của [[Theodoric Strabo]].<ref>[[Herwig Wolfram]], p. 32.</ref> Vợ của Aspar cũng là người Ostrogoth như vậy thì vua Ostrogoth Theodoric là cháu trai của bà.<ref name="bunson 38">Bunson, 38.</ref> Một bể chứa nước do chính ông xây cất đến nay vẫn còn tồn tại ở [[Istanbul]].

{{reflisttham khảo}}

[[Thể loại:Người Alan]]