Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Điền Lệnh Tư”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
'''Điền Lệnh Tư''' ({{zh|c=田令孜}}, ? - 893), [[tên chữ|tự]] '''Trọng Tắc''' (仲則), là một [[hoạn quan]] đầy quyền lực trong triều đại của [[Đường Hy Tông]]. Trong hầu hết thời gian Đường Hy Tông trị vì, Điền Lệnh Tư kiểm soát triều đình do có mối quan hệ thân cận với hoàng đế, cũng như có quyền kiểm soát [[Thần Sách quân]]. Ông vẫn giữ được địa vị của mình khi Đường Hy Tông phải chạy trốn đến Tây Xuyên<ref group="chú"> 西川, trị sở nay thuộc [[Thành Đô]], [[Tứ Xuyên]]</ref> để tránh [[loạn Hoàng Sào|loạn]] [[Hoàng Sào]]. Đến cuối thời gian trị vì của Đường Hy Tông, Điền Lệnh Tư buộc phải từ bỏ quyền lực sau khi tranh chấp với quân phiệt [[Vương Trọng Vinh]], rồi đến nương nhờ anh là Tây Xuyên tiết độ sứ [[Trần Kính Tuyên]]. Tuy nhiên, đến năm 891, [[Vương Kiến (Tiền Thục)|Vương Kiến]] đã đoạt lấy Tây Xuyên và giết chết Trần Kính Tuyên cùng Điền Lệnh Tư.
 
== Thân thế ==
Điền Lệnh Tư vốn mang họ Trần và có ít nhất hai anh em là [[Trần Kính Tuyên]] và Trần Kính Tuần (陳敬珣). Trong "[[Tân Đường thư ]], ông được mô tả là người Thục,<ref name=NBT208>''[[Tân Đường thư]]'', [[:zh:s:新唐書/卷208|quyển 208]].</ref> còn "[[Tư trị thông giám]]" ghi ông là người Hứa châu<ref group="chú">許州, nay thuộc [[Hứa Xương]], [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam]]</ref><ref name=ZZTJ253>''[[Tư trị thông giám]]'', [[:zh:s:資治通鑑/卷253|quyển 253]].</ref> Vào giữa những năm Hàm Thông (860-874) thời [[Đường Ý Tông]], ông theo dưỡng phụ nhập [[nội thị tỉnh]] làm hoạn giả. Ông được mô tả là người có học thức, có mưu lược.<ref name=BT184>''[[Cựu Đường thư]]'', [[:zh:s:舊唐書/卷184|quyển 184]].</ref> Dưới triều đại của Đường Ý Tông, ông giữ chức 'tiểu mã phường sứ', được Phổ vương [[Đường Hy Tông|Lý Nghiễm]] sủng ái.<ref name=ZZTJ252>''Tư trị thông giám'', [[:zh:s:資治通鑑/卷252|quyển 252]].</ref>
 
== Thời Đường Hy Tông ==
Dòng 8:
Đường Hy Tông qua đời năm 873, Lý Nghiễm được các hoạn quan Lưu Hành Thâm (劉行深) và Hàn Văn Ước (韓文約)- những người chỉ huy Thần Sách quân- tôn làm hoàng đế, tức Đường Hy Tông. Ngay sau khi trở thành hoàng đế, Đường Hy Tông bổ nhiệm Điền Lệnh Tư giữ chức 'xu mật sứ', và đến năm 875 thì thăng Điền Lệnh Tư làm 'Tả Thần Sách quân trung úy'. Do Đường Hy Tông mới 14 tuổi (âm) nên thích dành nhiều thì giờ để du hí, chính sự đều ủy quyền cho Điền Lệnh Tư quyết định, Hoàng đế thậm chí gọi Điền Lệnh Tư là "a phụ". Bất cứ khi nào gặp Đường Hy Tông, Điền Lệnh Tư đều chuẩn bị hai khay hoa quả, cùng ăn uống với thánh thượng. Theo đề xuất của Điền Lệnh Tư, phần lớn tài sản của các thương nhân Trường An bị triều đình tịch thu và nhập vào quốc khố. Bất cứ ai dám than phiền đều bị giết chết, các quan lại triều đình thì không dám can thiệp.<ref name=ZZTJ252/>
 
Năm 880, Đại Đường bị nhấn chìm trong các cuộc khởi nghĩa nông dân, cuộc khởi nghĩa lớn nhất là của Hoàng Sào. Do quân đội triều đình khặp khó khăn trong việc trấn áp, Điền Lệnh Tư bắt đầu tính đến kế hoạch dự phòng, theo đó trong trường hợp Trường An bị tấn công, ông sẽ đưa Hoàng đế nhập Thục. Điền Lệnh Tư tiến cử anh là 'tả kim ngô đại tướng quân' Trần Kính Tuyên, cùng một số tướng mà ông tin tưởng: [[Dương Sư Lập]] (楊師立), Ngưu Úc (牛勗), và La Nguyên Cảo (羅元杲), làm các tiết độ sứ ở đất Thục, hay còn gọi là Tam Xuyên <ref group="chú"> tức ba quân gồm Tây Xuyên, Đông Xuyên (東川, trị sở nay thuộc [[Miên Dương]], Tứ Xuyên), và Sơn Nam Tây đạo (山南西道), trị sở nay thuộc [[Hán Trung]], [[Thiểm Tây]]</ref>. Đường Hy Tông đã lệnh cho bốn người chơi đánh bóng tranh Tam Xuyên. Trần Kính Tuyên đứng thứ nhất và được bổ nhiệm là Tây Xuyên tiết độ sứ, trong khi Dương Sư Lập được bổ nhiệm ở Đông Xuyên và Ngưu Úc được bổ nhiệm ở Sơn Nam Tây đạo. Trong thời kỳ này, Điền Lệnh Tư liên kết với Đồng bình chương sự [[Lô Huề]] (盧攜).<ref name=ZZTJ253/>
 
Đến mùa đông năm 880, Hoàng Sào tiến đến [[Đồng Quan]], Điền Lệnh Tư và thượng thư [[Thôi Hàng]] (崔沆) đề xuất Đường Hy Tông thực hiện kế hoạch dự phòng là chạy đến Tam Xuyên. Thoạt đầu, Đường Hy Tông từ chối và lệnh cho Điền Lệnh Tư đưa thân quân đi phòng thủ Đồng Quan. Tuy nhiên, Điền Lệnh Tư chỉ tập hợp được các binh sĩ mới nhập ngũ và thiếu kinh nghiệm, họ không thể cứu viện cho đội quân triều đình đã trấn thủ ở Đồng Quan từ trước. Điền Lệnh Tư đổ lỗi về thất bại cho Lô Huề, buộc Lô Huề phải tự sát. Sau đó, Điền Lệnh Tư đưa Đường Hy Tông cùng bốn thân vương và một vài phi tần chạy khỏi Trường An, tiến về Thành Đô- thủ phủ của Tây Xuyên. Hoàng Sào chiếm được Trường An, thoạt đầu ông ta sống trong phủ của Điền Lệnh Tư song sau đó đã chuyển vào hoàng cung và xưng đế, đặt quốc hiệu là "Đại Tề".<ref name=ZZTJ254>''Tư trị thông giám'', [[:zh:s:資治通鑑/卷254|quyển 254]].</ref>
Dòng 36:
Đường Hy Tông qua đời vào mùa xuân năm 888, Lý Kiệt được Dương Phục Cung tôn làm hoàng đế, tức Đường Chiêu Tông. Trong khi đó, Vương Kiến và Cố Ngạn Lãng thượng biểu cho tân hoàng đế buộc tội Trần Kính Tuyên, Đường Chiêu Tông vẫn còn uất hận Điền Lệnh Tư về chuyện khi xưa nên đã chuẩn thuận đề xuất của Vương và Cố. Đường Chiêu Tông bổ nhiệm [[Vi Chiêu Độ]] làm Tây Xuyên tiết độ sứ thay thế Trần Kính Tuyên, triệu Trần Kính Tuyên về Trường An giữ chức 'Long vũ thống quân'. Khi Trần Kính Tuyên từ chối, Đường Chiêu Tông tuyên bố Trần Kính Tuyên làm phản và lệnh cho Vi, Vương và Cố tiến công.<ref name=ZZTJ257/>
 
Năm 891, các quan lại của Đường Chiêu Tông bắt đầu tin rằng chiến dịch sẽ không thành công, Đường Chiêu Tông do đó đã ban một chiếu chỉ phục chức tước cho Trần Kính Tuyên và lệnh cho Cố Ngạn Lãng và Vương Kiến trở về lãnh địa của họ<ref group="chú">Đường Chiêu Tông đã phong cho Vương Kiến là Vĩnh Bình tiết độ sứ, trị sở ở Quỳnh châu- nay thuộc Thành Đô</ref>. Vương Kiến tin rằng chiến dịch sắp thành công nên đã buộc Vi Chiêu Độ phải giao lại quân lính cho mình và trở về Trường An một mình. Vương Kiến tiếp tục tiến công Thành Đô, trong khi phái quân đi chiếm các thành khác của Tây Xuyên. Vương Kiến cũng cắt đứt nguồn cung lương thực do Dương Thịnh (楊晟) đưa từ Bành châu đến Thành Đô.<ref name=ZZTJ258>''Tư trị thông giám'', [[:zh:s:資治通鑑/卷258|quyển 258]].</ref>
 
Vào mùa thu năm 888, Điền Lệnh Tư thấy tình thế tuyệt vọng, tiến hành trò chuyện với Vương Kiến từ trên tường thành. Vương Kiến hứa hẹn sẽ tiếp tục xem Điền Lệnh Tư là cha nếu Trần Kính Tuyên đầu hàng. Đêm hôm đó, Điền Lệnh Tư đến doanh trại của Vương Kiến và chính thức giao ấn soái của Trần Kính Tuyên. Vương Kiến chấp thuận và tạ lỗi với Điền Lệnh Tư, nói rằng quan hệ phụ-tử được khôi phục, Vương Kiến đoạt được Tây Xuyên. Vương Kiến bổ nhiệm con của Trần Kính Tuyên là Trần Đào (陳陶) làm Nha châu<ref group="chú">雅州, nay thuộc [[Nhã An]], Tứ Xuyên</ref> thứ sử và lệnh Trần Kính Tuyên theo con đến Nhã châu,<ref name=ZZTJ258/> trong khi quản thúc Điền Lệnh Tư tại Thành Đô.<ref name=NBT208/>