Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bại liệt”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
đọc thêm
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
n replaced: {{cite web| → {{chú thích web|, {{cite book| → {{chú thích sách| (2) using AWB
Dòng 59:
[[File:Polio EM PHIL 1875 lores.PNG|thumb|right|Hình ảnh virus poliovirus dưới [[kính hiển vi điện tử truyền qua]].]]
 
Bệnh bại liệt gây ra bởi sự xâm nhiễm một loài virus trong chi ''[[Enterovirus]]'', có tên là [[poliovirus]] (PV). [[RNA virus]] của nhóm này xâm chiếm đường tiêu hóa<ref name=Harrison>{{citechú bookthích sách| author = Cohen JI| chapter = Chapter 175: Enteroviruses and Reoviruses| title = [[Harrison's Principles of Internal Medicine]]| editor = Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, ''et al.'' (eds.)| edition = 16th | publisher = McGraw-Hill Professional| year = 2004| page = 1144| isbn = 0-07-140235-7 }}</ref> — đặc biệt là [[hầu họng]] và [[ruột]]. PV chỉ lây nhiễm và gây bệnh ở người.<ref name=Sherris /> Cấu trúc virus của loài này rất đơn giản, bao gồm một [[gen]] [[(+) sense]] [[RNA]] được bao bọc bằng một vỏ protein được gọi là [[capsid]].<ref name=Sherris /> Ngoài ra, để bảo vệt vật liệu gen của virus, các protein capsid cho phép poliovirus lây nhiễm một số kiểu tế bào nhất định. Có 3 chủng poliovirus đã được xác định gồm poliovirus tuýp 1 (PV1), tuýp 2 (PV2), và tuýp 3 (PV3)— mỗi tuýp này cần các protein capsid hơi khác nhau.<ref>{{cite book |author=Katz, Samuel L.; Gershon, Anne A.; Krugman, Saul; Hotez, Peter J. |title=Krugman's infectious diseases of children |publisher=Mosby |location=St. Louis |year=2004 |pages=81–97 |isbn=0-323-01756-8 }}</ref> Cả ba đều là các virus độc hại và có thể tạo ra cùng các triệu chứng bệnh.<ref name=Sherris /> PV1 là dạng phổ biến nhất, và có mối quan hệ gần gũi nhất liên quan đến bệnh tê liệt.<ref name= Ohri/>
 
Những cá nhân bị phơi nhiễm virus, hoặc qua lây nhiễm hoặc do tiêm chủng bằng vắc-xin polio đều phát triển sự miễn dịch. Ở những người miễn dịch, [[kháng thể]] [[IgA]] chống lại poliovirus có mặt trong [[amidan]] và đường tiêu hóa, và có thể ngăn chặn việc sao chép của virus; các kháng thể [[IgG]] và [[IgM]] chống lại PV có thể ngăn chặn sự xâm nhập của virus vào các nơ-ron vận động của [[hệ thần kinh trung ương]].<ref name=Kew_2005/> Nhiễm hoặc tiêm vắc-xin bằng một trong 3 loại PV không cung cấp đủ tính miễn dịch để chống lại các loại PV khác, và khả năng miễn dịch hoàn toàn cần phải tiếp xúc với cả ba tuýp huyết thanh virus.<ref name=Kew_2005/>
Dòng 77:
Poliovirus điv ào cơ thể qua đường miệng, sẽ lây nhiễm những tế bào đầu tiên mà nó tiếp xúc là họng và niêm mạc ruột. Nó đi vào bằng cách gắn kết với một thụ thể [[Immunoglobulin|dạng immunoglobulin]], được gọi là thụ thể poliovirus hay [[CD155]], trên màng tế bào.<ref name=He>{{cite journal |author=He Y, Mueller S, Chipman P, ''et al.'' |title=Complexes of Poliovirus Serotypes with Their Common Cellular Receptor, CD155 | url= http://jvi.asm.org/cgi/content/full/77/8/4827?view=long&pmid=12663789 |journal=[[Journal of Virology|J Virol]] |volume=77 |issue=8 |pages = 4827–35 |year=2003 |pmid = 12663789 |doi=10.1128/JVI.77.8.4827-4835.2003 |pmc=152153}}</ref> Sau đó, vu rus tấn công bộ máy của tế bào chủ, và bắt đầu sao chép. Poliovirus phân chia bên trong các tế bào tiêu hóa trong khoảng một tuần, từ đó nó phát tán vào [[amidan]] (đặc biệt là tế bào đuôi gai nang nằm gần tâm [[germinal center]] amidan), mô lymphoid của đường ruột gồm các [[tế bào M]] của [[Peyer's patches]], và đi sâu vào [[bạch huyết cổ tử cung|cổ tử cung]] và các [[hạch bạch huyết mạc treo bên trong|hạch bạch huyết mạc treo]], nơi nó nhân lên rất nhiều. Virus này sau đó được hấp thụ vào dòng máu.<ref name=Baron>{{cite book | author = Yin-Murphy M, Almond JW | chapter = Picornaviruses: The Enteroviruses: Polioviruses | title = Baron's Medical Microbiology (Baron S ''et al.'', eds.)| edition = 4th | publisher = Univ of Texas Medical Branch | year = 1996| url= http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=mmed.section.2862 | isbn = 0-9631172-1-1 }}</ref>
 
Được gọi là virus trong máu (''viremia''), sự có mặt của virsu trong dòng máu làm nó phân bố rộng khắp trong cơ thể. Poliovirus có thể tồn tại và nhân lên trong máu và hệ bạch huyết trong thời gian dài, đôi khi có thể kéo dài 17 tuần.<ref>{{citechú thích web| author = Todar K | title = Polio | work = Ken Todar's Microbial World | publisher = University of Wisconsin - Madison | year = 2006 | url=http://textbookofbacteriology.net/themicrobialworld/Polio.html | accessdate = 2007-04-23}}</ref> Trong một tỉ lệ nhỏ các ca bệnh, nó có thể phát tán và sao chép ở những vị trí khác, như [[mỡ nâu]], các [[tế nào nội mô]], và cơ.<ref>{{cite journal |author=Sabin A |title=Pathogenesis of poliomyelitis; reappraisal in the light of new data |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=123 |issue=3209 |pages=1151–7 |year=1956 |pmid=13337331 |doi=10.1126/science.123.3209.1151}}</ref> Sự sao chép được duy trì này gây ra một lượng lớn virus trong máu, và dẫn đến các triệu chứng tương tự như cảm. Hiếm khi, điều này có thể tiến triển và virus có thể xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây ra phản ứng viêm địa phương. Trong hầu hết các trường hợp, điều này gây ra triệu chứng viêm giới hạn [[màng não]], là các lớp mô bao bọc xung quanh [[não người|não]], được gọi là viêm màng não vô khuẩn.<ref name=Chamberlin_2005 /> Sự xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương cho thấy không có lợi cho virus, và có thể là một sự lây nhiễm ngẫu nhiên của nhiễm trùng đường tiêu hóa thông thường.<ref name= Mueller>{{cite journal |author=Mueller S, Wimmer E, Cello J |title=Poliovirus and poliomyelitis: a tale of guts, brains, and an accidental event |journal=Virus Res |volume=111 |issue=2 |pages=175–93 |year=2005 |pmid = 15885840 | doi = 10.1016/j.virusres.2005.04.008}}</ref>
 
==Vắc-xin bại liệt==
Dòng 114:
 
==Đọc thêm==
* {{citechú bookthích sách|author = Kluger Jefferey|title=Splendid Solution - Jonas Salk and the Conquest of Polio |url= http://books.google.com/?id=PE6rXNMlwmkC&printsec=frontcover&dq=Splendid+Solution+-+Jonas+Salk+and+the+Conquest+of+Polio&cd=1#v=onepage&q |publisher=G. P. Putnam's Sons|location=New York |year=2004 |pages= |isbn=0-399-15216-4 }}
* {{cite book |author=Oshinsky, David M. |title=Polio: an American story |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |year=2005 |pages= |isbn=0-19-515294-8 |url= http://books.google.com/?id=cTliwSU62KIC&printsec=frontcover&dq=polio&cd=2#v=onepage&q |oclc= |doi= |accessdate=}}
* {{cite book |author=Shaffer, Mary M.; Bernard Seytre |title=The death of a disease: a history of the eradication of poliomyelitis |publisher=Rutgers University Press |location=New Brunswick, N.J |year=2005 |pages= |isbn=0-8135-3677-4 |url= http://books.google.com/?id=iKidtL80imMC&printsec=frontcover&dq=polio&q=polio |oclc= |doi= |accessdate=}}