Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Valentinianus I”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Chú thích: replaced: {{tham khảo}} → {{tham khảo|2}} using AWB |
n sửa khoảng trắng trước dấu chấm, phẩy, replaced: {{Cite book → {{chú thích sách, , → , (3), . → . (5) using AWB |
||
Dòng 28:
== Thời niên thiếu ==
[[Tập tin:ValentinianSolidus.jpg|nhỏ|trái|300px|Solidus of emperor Valentinian I.]]
Valentinianus sinh năm 321 <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXX.6.6</ref> tại Cibalae ở miền nam Pannonia (ngày nay là Croatia) trong một gia đình gốc Illyria.<ref name="Lenski2002">{{chú thích sách|last=Lenski|first=Noel Emmanuel|title=Failure of empire: Valens and the Roman state in the fourth century A.D.|url=http://books.google.com/books?id=uvXo39xOV8kC&pg=PA56|accessdate=12 October 2010|year=2002|publisher=University of California Press|isbn=9780520233324|page=56}}</ref> Ông và em trai của ông Valens, là các con trai của [[Gratianus Cả]], một vị tướng nổi tiếng dưới triều đại của Constans. Ông và người em trai lớn lên trên đất đai của gia tộc, tại đó họ đã được giáo dục nhiều môn học, bao gồm các hội họa và điêu khắc <ref>Aurelius Victor, ''Epitome de Caesaribus''. 45.5</ref> Valentinianus gia nhập quân đội trong suốt thời trai trẻ của mình và trong năm 340 ông đi theo cha mình -. Người vừa được bổ nhiệm làm [[Comes Africae]] - ở châu Phi
Năm 350, Constans đã bị ám sát bởi những kẻ đại diện cho kẻ cướp ngôi [[Magnentius]], một chỉ huy ở Gaul được tuyên bố làm hoàng đế bởi binh sĩ của mình. [[Constantius II,]] anh trai của Constans và là hoàng đế ở phía đông, kịp thời đối phó với Magnentius bằng một đội quân lớn. Năm sau hai vị hoàng đế đã giao tranh tại Pannonia. [[Trận Mursa Chính]] tiếp theo dẫn đến một chiến thắng với thuơng vong nặng nề cho Constantius. Hai năm sau ông đã đánh bại Magnentius một lần nữa ở miền nam Gaul trong [[trận Mons Seleucus]]. Magnentius, bây giờ nhận ra những vô ích của việc tiếp tục cuộc nổi dậy của ông, tự tử vào tháng Tám năm đó, và lúc này Constantius là vị vua duy nhất của đế quốc. Vào khoảng thời gian này, Constantius tịch thu tài sản của Gratianus, được cho là do ông đã thể hiện sự hiếu khách với Magnentius khi ông ta ở Pannonia<ref name="ReferenceB"/> Mặc dù cha ông bị thất sủng, Valentinianus không có vẻ đã bị ảnh hưởng trong thời gian này, không có điều gì cho thấy rằng ông từng chiến đấu cho kẻ cướp ngôi này.
Dòng 52:
== Hoàng đế ==
Valentinianus chọn Valens, em trai của ông là đồng Augustus ở [[Constantinopolis]] vào ngày 38 tháng ba năm 364. Điều này đã được tiến hành bất chấp sự phản đối của [[Dagalaifus]], Magister equitum. Ammianus gji lại rõ ràng rằng Valens đã là cấp dưới của anh trai mình. Phần còn lại của năm 364 được ông dành để chỉ định các chức vụ hành chính và quân sự. Valentinianus giữ lại sự phục vụ của Dagalaifus và thăng chức cho [[Aequitius]] trở thành Comes Illyricum. Valens đã được giao cho chức trưởng quan của phương đông, chi phối bởi trưởng quan [[Salutius]]
=== Những chiến dịch ở Gaul và Germania ===
[[Tập tin:Colosso-de-barletta.jpg|nhỏ|phải|300px|The emperor depicted in the [[Colossus of Barletta]] could very well be Valentinian I.]]
Trong năm 365, [[người Alemanni|người Alamanni]] vượt qua sông Rhine và chiếm Gaul. Đồng thời, [[Procopius]] -một thành viên cuối cùng của [[triều đại Constantinianus]] - bắt đầu cuộc nổi loạn chống lại Valens ở phía đông. Theo Ammianus, Valentinianus nhận được tin tức về cả người Alamanni và cuộc nổi loạn Procopius vào ngày 01 Tháng 11, trong khi trên đường đến Paris. Ban đầu ông phái Dagalaifus tới chống lại dân Alamanni <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.9</ref> trong khi ông chuẩn bị hành quân về phía đông và giúp Valens. Sau khi nhận được lời khuyên từ triều thần và đoàn đại biểu đến từ các thành phố Gaul quan trọng cầu xin ông ở lại và bảo vệ Gaul, ông quyết định vẫn ở Gaul và chiến đấu với người Alamanni.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.12</ref><ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.13</ref> Valentinianus tiến đến [[Durocortorum]] và phái hai tướng, Charietto và Severianus
Vào đầu năm 367, Valentinianus đã bị phân tâm khi chuẩn bị phát động một cuộc viễn chinh mang tính trừng phạt chống dân Alamanni bởi cuộc khủng hoảng ở Anh và bắc Gaul. Dân Alamanni lại nhanh chóng vượt qua sông Rhine và cướp bóc Moguntiacum. Valentinianus thành công trong việc sắp xếp vụ ám sát [[Vithicabius]], một vị vua Alamanni, nhưng Valentinianus đã quyết tâm hơn để buộc dân Alamanni khuất phục quyền bá chủ của La Mã. Valentinianus đã dành toàn bộ mùa đông của năm 367 tập hợp một đội quân lớn cho một cuộc tấn công mùa xuân. Ông triệu tập ''Comes Italiae'' là Sebastianus, cùng với quân đội của Ý và Illyria, cũng như Jovinus và Severus, [[Magister peditum]]
Năm 370 [[người Sachsen|người Saxon]] tiếp tục các cuộc tấn công của họ vào miền bắc xứ Gaul. Nannienus, viên tướng phụ trách quân đội ở miền bắc Gaul, đã kêu gọi Severus đến tiếp viện cho mình. Sau khi một số thành công khiêm tốn, một thỏa thuận đình chiến đã được kêu gọi và người Saxons đã giao nộp cho người La Mã những người thanh niên trẻ phù hợp để phục vụ trong quân đội La Mã nhằm đổi lại con đường trở về quê hương của họ. Người La Mã thích được thoát khỏi kẻ thù Saxon lúc này hơn là để lại hậu họa - phản bội họ, phục kích và giết chết tất cả.
Dòng 68:
Năm 367, Valentinianus nhận được tin báo từ nước Anh là một lực lượng kết hợp của người Pict, Attacotti và Scotland đã giết [[Comes litoris Saxonici]] [[Nectaridus]] và [[Dux Britanniarum]] [[Fullofaudes]]. Đồng thời, các lực lượng [[người Frank]] và Saxon đã đánh phá những vùng ven biển của miền bắc xứ Gaul. Đế chế rơi vào nguy cơ mất kiểm soát đảo Anh hoàn toàn. Valentinianus hướng đến Anh, phái [[Comes domesticorum]] Severus tới trước ông để xem xét tình hình. Severus đã không thể ổn định được tình hình và trở lại Gaul, gặp Valentinianus tại Samarobriva. Valentinianus sau đó phái Jovinus tới Anh và thăng Severus làm [[Magister peditum]]. Vào thời điểm này, khi mà Valentinian ngã bệnh và một trận chiến về kế vị nổ ra giữa Severus, một đại diện của quân đội, và Rusticus Julianus, ''Magister memoriae'' và một đại diện của giới quý tộc Gallia. Tuy nhiên, Valentinianus sớm bình phục và bổ nhiệm [[Gratianus]] con trai của mình là đồng Augustus của mình ở phía tây. Ammianus nhận xét rằng một hành động như vậy là chưa từng có. Jovinus nhanh chóng quay trở lại và bẩm báo rằng ông cần nhiều binh lính hơn để có thể ổn định được tình hình. Trong năm 368 Valentinianus bổ nhiệm Theodosius làm [[Comes Britanniarum]] mới với các chỉ thị để đưa Britain quay trở lại dưới sự cai trị của La Mã. Trong khi đó, Severus và Jovinus đã đi theo hoàng đế trong chiến dịch của ông chống lại người Alamanni.
Theodosius đến nơi trong năm 368 với người Batavi, Heruli, Jovii và những quân đoàn Victores. Sau khi đổ bộ ở [[Rutupiæ]], ông liền tiến đến Londinium
=== Cuộc nổi loạn ở Bắc Phi và những khủng hoảng trên sông Danube ===
Năm 372, cuộc nổi loạn của [[Firmus]] đã nổ ra ở các tỉnh châu Phi. Cuộc nổi loạn này xảy ra là bởi sự tham nhũng của Romanus. Romanus dính líu đến những vụ mâu thuẫn gây đổ máu giữa các con hợp pháp và ngoài giá thú của [[Nubel]], một vị tiểu vương [[moor|người Moor]] và là chư vương hàng đầu của La Mã tại Phi châu. Oán giận từ sự tham ô của Romanus và thất bại của ông ta trong việc bảo vệ các tỉnh khỏi những người du mục sa mạc là nguyên nhân khiến nổi dậy xảy ra. Valentinianus đã phái Theodosius tới để khôi phục lại sự kiểm soát của đế quốc. Trong hai năm tiếp theo, Theodosius phát hiện ra tội của Romanus, bắt ông ta và những kẻ ủng hộ, và đánh bại Firmus.
Năm 373, tình trạng chiến tranh lại xảy ra với [[người Quadi]], một nhóm người nói tiếng Đức sống trên ở khu vực thượng lưu Danube
Valentinianus đã không nhận được tin tức về các cuộc khủng hoảng cho đến cuối năm 374. Mùa xuân năm sau, ông xuất phát từ Trier và đến [[Carnuntum]], mà đã bị bỏ rơi. Ở đó, ông đã gặp đoàn đại sứ của người Sarmatia, những người cầu xin sự tha thứ cho hành động của họ. Valentinianus đã trả lời rằng ông sẽ điều tra những gì đã xảy ra và sẽ có biện pháp thích đáng. Valentinianus đã phớt lờ những việc làm tai hại của Marcellianus và quyết định trừng phạt người Quadi. Ông đã đi cùng với Sebastianus và [[Merobaudes (tướng)|Merobaudes]], và đã dành những tháng mùa hè chuẩn bị cho chiến dịch. Vào mùa thu, ông đã vượt qua sông Danube tại [[Aquincum]] để tiến vào lãnh thổ của người Quadi<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXX.5.13</ref> Sau khi cướp bóc các vùng đất của người Quadi mà không có sự chống cự, ông quay về [[Savaria]] để trú đông.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXX.5.14</ref>
Dòng 101:
=== Nguồn thứ cấp ===
* [http://www.roman-emperors.org/vali.htm ''De Imperatoribus Romanis''] English text.
* {{
* [[Edward Gibbon]], ''The Decline and Fall of the Roman Empire'', 1776.
* M. Grant, ''The Roman Emperors'', 1985.
|