Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Linh dương Thomson”

'''Linh dương Thomson''' (''Eudorcas thomsonii'') là một trong những loài [[linh dương]] nổi tiếng, được lấy theo tên của nhà thám hiểm [[Joseph Thomson (explorer)|Joseph Thomson]], bởi vậy thỉnh thoảng loài này còn được gọi là "'''tommie'''".<ref name="awf.org">http://www.awf.org/content/wildlife/detail/thomsonsgazelle</ref>. Một số nhà khoa học coi linh dương Thomson là một phân loài của [[linh dương mặt đỏ]]. Trước đây, chúng từng được xếp vào chi ''Gazella'', phân chi ''Eudorcas'' trước khi ''Eudorcas'' cũng được coi là một chi riêng.<ref>Kingdon, Jonathan (1997) ''The Kingdon Field Guide to African Mammals''. Academic Press, San Diego and London. Pp. 411–413. (ISBN 0-12-408355-2)</ref> Linh dương Thomson là loài linh dương phổ biến nhất tại khu vực Đông Phi<ref name="awf.org"/> với khoảng hơn 500 nghìn cá thể trên toàn bộ châu lục nàyPhi<ref name=iucn>Antelope Specialist Group 1996. [http://www.iucnredlist.org/search/details.php/8982/all Gazella thomsonii]. [http://www.iucnredlist.org 2008 IUCN Red List of Threatened Species. ] Downloaded on 30 July 2007.</ref>.

Linh dương Thomson cao từ {{convert|55|to|82|cm|in|abbr=on}}, chiều dài cơ thể đạt từ {{convert|80|to|120|cm|in|abbr=on}} và nặng khoảng {{convert|15|to|25|kg|lb|abbr=on}} (với con cái), {{convert|20|to|35|kg|lb|abbr=on}} (với con đực).<ref>[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Gazella_thomsonii.html Animal Diversity Web: Eudorcas thomsonii Thomson's gazelle]</ref> Chúng có bộ lông màu xámnâu nhạt, phần bụng trắng vàvới hai sọc đen nổi bật dọc hai bên sườn. Sừng dài và hơi cong ở cuối. Phần mông dưới đuôi có màu trắng, đây là đặc điểm nhận dạng của linh dương Thomson so với loài [[linh dương Grant]]. Mặc dù một số cá thể của loài Grant cũng có sọc đen dọc hai bên sườn nhưng phần màu trắng sau mông của chúng luôn luôn kéo dài qua phần đuôi.

Linh dương Thomson sinh sống tại các thảo nguyên và khu vực đồng cỏ của châu Phi, đặc biệt là tại khu vực [[Serengeti]] của [[Kenya]] và [[Tanzania]]. Môi trường sống lý tưởng của loài Thomson là các khu vực cỏ ngắnthấp với nền đất khô và cứng.<ref name="Estes 1991"/> Tuy nhiên chúng có thể di cư sang một số khu vực có thảm cỏ cao và rậm rạp hơn. <ref name="Estes 1991"/> Linh dương Thomson là loài ăn tạp.<ref name="Estes 1991"/> Trong mùa mưa, chủ yếu chúng ăn cỏ tươi,<ref name = "Kingdon 1979"/> nhưng trong những tháng mùa khô, chúng ăn thêm cả lá cây bụi, hoa, và cỏ khô.<ref name="Estes 1991"/>

Loài Thomson phụ thuộc tương đối lớn vào nguồn cỏ thấp.<ref name = "Kingdon 1979"/> Vào đầu mùa mưa, khi nguồn cỏ dồi dào, sốchúng lượngtập củatrung chúngvới số lượng rất đông đúc.<ref name = "Kingdon 1979"/> Linh dương Thomson thường sống cạnh các loài ăn cỏ lớn hơn, như [[ngựa vằn]] và [[linh dương đầu bò]] vì những loài này thường sẽ gặm thảm cỏ cao bên trên<ref name = "Kingdon 1979"/> còn lũ linh dương Thomson sẽ ăn nốt lớp cỏ thấp bên dưới. Trong thiên nhiên hoang dã, linh dương Thomson có thể sống từ 10-15 năm. Chúng là nguồn thức ăn chủ yếu của loài [[báo săn]]. Thông thường, báo săn có tốc độ nhanh hơn linh dương Thomson nhưng bù lại linh dương có thể duy trì tốc độ trên một quãng đường dài và đổi hướng đột ngột.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=Bdm_4lSG1JU</ref> Linh dương Thomson sở hữu một tốc độ đáng kinh ngạc, từ {{convert|80|km/h|abbr=on}},<ref>

Trong suốt mùa mưa, khi nguồn thức ăn dồi dào, những con đực trưởng thành tạo lập một lãnh thổ riêng.<ref name="Walther 1977">Walther, F. R. (1977). "Sex and Activity Dependency of Distances Between Thomson's Gazelles (''Gazella Thomsoni'' Gunther 1884)." ''Animal Behaviour'' '''25'''(3): 713-719.</ref> và xua đuổi những con đực còn non, gọi là "nhóm độc thân", ra khỏi vùng lãnh thổ của chúng.<ref name="Jarman 1974"/> Trong khi đó, những con cái sẽ hợp thành những nhóm "di cư", di chuyển từ vùng lãnh thổ này sang vùng khác, thông thường là những vùng có nguồn thức ăn dồi dào nhất.<ref name="Jarman 1974">Jarman, P. J. (1974). "The Social Organization of Antelope in Relation to their Ecology." ''Behaviour'' '''48'''(3-4): 215-267.</ref> Khi những nhóm "di cư" này đi ngang qua một vùng lãnh thổ để tìm kiếm thức ăn, con đực sẽ tìm cách quây chúng lại, và thường thì chúng sẽ giữ lại được một vài con cái cho mình.<ref name="Estes 1991"/><ref name="Jarman 1974"/> Trong mùa sinh sản, những con đực mới lớn cố gắng tìm cách chứng tỏ ưu thế của mình qua các trận chiến, còn những con đực trưởng thành thích phô trương sức mạnh với nhau hơn là lao vào những trận chiến này.<ref name="Estes 1991">Estes, R. (1991). ''The Behavior Guide to African Mammals, Including Hoofed Mammals, Carnivores, Primates.'' Los Angeles, The University of California Press. pgs. 70-75</ref> Nếu một con đực trong "nhóm độc thân" đi ngang qua lãnh thổ của một con đực trưởng thành, kẻ thống trị sẽ đuổi nó ra khỏi lãnh thổ của mình.<ref name="Estes 1991"/>

Trong khi tuần tra quanh lãnh thổ của mình, con đực trưởng thành thường đánh dấu lãnh thổ bằng cách cọ sừng và [[tuyến lệ]] <ref name="Estes 1991"/><ref name="Roman"/> vào những khóm cỏ, nền đất hay cây bụi xung quanh.<ref name="Roman">Fritz Walther, (1995) In the Country of Gazelles, Chapter 1; "Short-tail and Roman", pp. 1-37. Indiana University Press.</ref>. Lãnh thổ của những con đực có thể có chung đường biên giới và khi hai kẻ thống trị giáp mặt nhau, chúng sẽ tiến hành một trận chiến nghi lễ: hai con đực lao vào nhau như sắp chiến đấu nhưng rồi lại tách ra.<ref name="Roman"/> Sau đó, hai kẻ tranh giành sẽ chạy song song dọc giới tuyến chung rồi tách nhau ra.<ref name="Roman"/> Những trận chiến nghi thức kiểu này không phải để tìm ra kẻ chiến thắng, mà đơn giản chỉ nhằm mục đích duykhẳng trìđịnh lãnh thổ của mỗihai bên.<ref name="Roman"/> Một con đực trưởng thành thường sẽ không xâm phạm lãnh thổ của những con đực khác. Cuộc tán tỉnh của mộtlinh condương đực với mộtlinh condương cái sẽ dừng lại nếu con cái chạy sang lãnh thổ của tên hàng xóm, nhưng tất nhiên là gã hàng xóm này sẽ tiếp tục cuộc cuộc vui này.<ref name="Roman"/>

Con đực sẽ đi theo và đánh hơi mùi nước tiểu của con cái để tìm hiểu xem con cái đã đến kì động dục và sẵn sàng giao phối hay chưa, còncũng gọitức là đã xuất hiện [[phản ứng Flehmen]] hay chưa. Nếu như con cái đã sẵn sàng, nó sẽ tiếp tục ve vãn và tìm cách giao phối.<ref name="Roman"/> Sau từ năm đến sáu tháng mang thai, conlinh dương cái sẽ rời đàn, sinh con một mình.<ref>Estes, R. D. (1967). "The Comparative Behavior of Grant's and Thomson's Gazelles." ''Journal of Mammalogy'' 48(2): 189-209.</ref> Mỗi năm, linh dương Thomson tiến hành sinh sản một lần.<ref name="Kingdon 1979">Kingdon, J. (1979). ''East African Mammals: An Atlas of Evolution in Africa, Volume 3, Part. D: Bovids''. University Chicago Press, Chicago pgs. 403-413.</ref> Khi sinh, linh dương cái cúi thấp xuống để con non rơi xuống đất.<ref name="young">Fritz Walther, (1995) ''In the Country of Gazelles'', Chapter 6: "On mothers and their young", pp. 94-113. Indiana University Press.</ref> Linh dương mẹ sẽ cắn đứt dây rốn và liếm sạch nước ối cùng nhau thai trên người linh dương con.<ref name="young"/> Việc liếm láp này cũng kích thích hệ tuần hoàn của linh dương con hoạt động, cũng như để "đánh dấu" linh dương con bằng mùi đặc trưng giúp linh dương mẹ nhận ra nó.<ref name="young"/>

Khi con non được hai tháng tuổi, nó đi cùng mẹ nhiều hơn và giảm dần thời gian trốn trong đám cỏ. Cuối cùng, nó sẽ dừng hẳn công việc trốn tránh này lại.<ref name="young"/> Khoảng thời gian này là lúc linh dương con sẽ tập ăn thức ăn cứng nhưng nó vấn tiếp tục bú mẹ.<ref name="young"/> Hai mẹ con linh dương sau đó sẽ gia nhập vào cả đàn. Những con cái non có thể đi theo linh dương mẹ đến hơn một năm tuổi.<ref name="young"/> Những con đực non không được may mắn như vây, chúng sẽ bị những kẻ thống trị đuổi đi nếu theo linh dương mẹ tiến vào lãnh thổ riêng của kẻnhững thốngcon trịđực này. Linh dương mẹ sau đó vẫn tiếp tục chăm sóc linh dương đực non, nhưng sẽ bỏ đi khi những con non đủ lớn; con non sẽ gia nhập vào "nhóm độc thân".<ref name="young"/>

==ĐọcChuyên thêmsâu==