Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lê Đình Kiên”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nhỏ
Bổ sung thông tin
Dòng 1:
'''Lê Đình Kiên''' ([[1621]]<ref>Theo bài viết “Lê Đình Kiên – người mở mang, cai quản Phố Hiến” trong ''Danh nhân Hưng Yên'', đăng trên webstie Hưng Yên-Phố Hiến xưa và nay, cập nhật ngày 11/9/2011 [http://www.hungyentv.vn/phohien/172/5935/Pho-hien-xua-va-nay/Le-Dinh-Kien-%E2%80%93-nguoi-mo-mang-cai-quan-Pho-Hien.htm], và theo bài viết "Đền thờ Lê Đình Kiên" trên website ''Di tích Lịch sử - Văn hóa Việt Nam'' [http://ditichlichsuvanhoa.com/dttc/DEN-THO-LE-DINH-KIEN-a882.html]. Sách ''Đô thị thương cảng Phố Hiến'' do Đăng Trường biên soạn (Nxb VH-TT, 2013, tr. 83) ghi ông sinh năm [[1620]], nhưng không ghi nguồn. Sách "Đại Việt sử ký toàn thư - Bản kỷ tục biên" (1676-1740, tr. 79) ghi ông mất năm 82 tuổi ta (tính theo đây thì ông sinh năm [[1623]]).</ref> - [[1704]]) là một viên quan dưới triều [[Lê trung hưng]] trong [[lịch sử Việt Nam]]. Ông là người có tài về chính trị, quân sự, ngoại giao, ngoại thương, nên đã vỗ yên và xây dựng [[Phố Hiến]] ([[Hưng Yên]]) thành nơi phồn hoa đô hội lúc bấy giờ...<ref>Nguồn: “Lê Đình Kiên – người mở mang, cai quản Phố Hiến” trong ''Danh nhân Hưng Yên'', đăng trên webstie ''Hưng Yên-Phố Hiến xưa và nay'', đã dẫn.</ref>
 
==Tiểu sử==
Dòng 9:
Năm [[Giáp Thìn]] ([[1664]]), Lê Đình Kiên vâng lệnh triều đình ra làm Trấn thủ trấn Sơn Nam. Tại đây, ông đã ra sức ổn định xã hội, dẹp quân Tàu Ô <ref>Ngày xưa [[người Việt]] thường gọi những toán cướp [[biển]] từ [[Trung Quốc]] sang là quân (hay giặc) Tàu Ô. Xem chi tiết trong bài "Về tên gọi hải tặc Tàu Ô" trên ''báo Đà Nẵng online'', cập nhật ngày 22/09/2012 [http://baodanang.vn/channel/5433/201209/Ve-ten-goi-hai-tac-Tau-o-2193684/].</ref>, trộm cướp, và mở mang [[Phố Hiến]] thành nơi phồn hoa đô hội, nên đương thời có câu: “Thứ nhất [[Thăng Long|Kinh kỳ]], thứ nhì Phố Hiến”.
 
Ghi nhận công lao, ông được phong Đặc tiến phụ Thượng tướng quân, Trung quân Đô đốc phủ, Hứa Đô đốc thiếu bản, tước Quận công, hàm Thái bảo.
 
Lê Đình Kiên mất ngày [[12 tháng 2]] năm [[Giáp Thân]] ([[17 tháng 3]] năm [[1704]], dưới triều vua [[Lê Hy Tông]]) tại Phố Hiến (thọ 84 tuổi ta), được truy tặng Dực báo Trung hưng Đại vương. Về sau, di cốt của ông được cải táng đưa về quê nhà <ref>Nguồn: "Đền thờ Lê Đình Kiên" trên website ''Di tích Lịch sử - Văn hóa Việt Nam'' (đã dẫn), và thông tin trong sách ''Đô thị thương cảng Phố Hiến'' (đã dẫn, tr. 83-84).</ref>.
 
Kể sơ lược về Trấn thủ Lê Đình Kiên, trong sách ''Đại Việt sử ký toàn thư - Bản kỷ tục biên ([[1676]] - [[1740]])'' có đoạn viết:
==Đánh giá==
:...''[[Mùa xuân]], tháng hai, Trấn thủ Sơn Nam Thiếu bảo Quận công Lê Đình Kiên mất. Đình Kiên làm Nội thị trong cung cấm, nhiều lần theo (chúa Trịnh) đi chinh phạt, có công lao, ở trấn (Sơn Nam) trước sau đến 40 năm. Ông làm việc chính sự chuộng nghiêm khắc, cứng rắn, (vì vậy) trộm cướp nằm im không dám hoạt động. Kiên nổi tiếng về cai trị. Đến đây chết, 82 tuổi, truy tặng Thái bảo, truy phong là phúc [[thần]]''<ref>Nguồn: ''Đại Việt sử ký toàn thư - Bản kỷ tục biên (1676-1740''). Bản dịch do Nxb Khoa học xã hội ấn hành năm 1992, tr. 79. '''Thông tin thêm''': Cũng theo sách này, thì người kế nhiệm Lê Đình Kiên là [[Đặng Đình Tướng]]. Ông Tướng đã giữ chức Trấn thủ trấn Sơn Nam hơn mười năm, và cũng được khen là “người giản dị, rộng rãi, ôn hòa, nên dân được yên” (tr. 81).</ref>.
Trấn thủ Lê Đình Kiên là người có tài về chính trị, quân sự, ngoại giao, ngoại thương, nên ông được vua chúa trọng dụng, được thay mặt triều đình giao thiệp và cộng tác với các thương điếm ngoại quốc đến buôn bán ở [[Phố Hiến]] ([[Hưng Yên]]), như [[Hà Lan]], [[Anh]], [[Pháp]], [[Nhật Bản]], [[Bồ Đào Nha]],...
 
==Ghi nhận công lao==
Suốt 40 năm ở trấn Sơn Nam (từ [[1664]] - [[1704]]), ông ra sức ổn định xã hội, dẹp giặc, trộm cướp không chỉ bằng pháp luật, mà còn bằng cả tấm lòng bao dung nhân ái. Những người dân trước đây vì đói kém, loạn lạc, phải tha phương cầu thực, lưu tán các nơi, ông cho tập trung lại, cho đất lập làng, tạo điều kiện làm ăn sinh sống. Ngay cả những [[người Hoa]] chạy loạn [[nhà Thanh]] sang [[Việt Nam|Đại Việt]], cũng được ông chiêu dụ lại, cấp đất cho làm ăn.
SauNgoài khiviệc Trấn thủ Lê Đình Kiên mấtđược triều [[Lê trung hưng]] truy phong tước hiệu và phúc thần, cảlúc bấy giờ [[người Việt]] và người nước ngoài ngụ ở Phố Hiến đềucũng đã dựng bia ghi công ông. Ở nơi ấy hiện vẫn còn 2 tấm bia, một do Trưởng tài Nam Hải là Trần Đế Đào (người [[Phúc Kiến]], [[Trung Quốc]]) dựng năm [[1723]], một do người địa phương dựng vào năm [[1727]]. Nội dung 2 bia cơ bản giống nhau, đều ca ngợi công đức của ông, coi ông ngang với những bậc trung thần nghĩa sĩ ngày xưa.
Bên cạnh đó, ông còn nổi tiếng là người có tài xét kiện. Bọn trộm cướp truyền tin nhau không dám quấy phá khu vực ông cai quản, có nhiều kẻ có tội gặp ông để đầu thú và xin hứa hoàn lương. Việc kiện tụng nhờ đó cũng tinh giảm. Ngoài ra, ông còn là người có công vận động người dân trồng nhiều [[nhãn]], một loại cây đặc sản của [[Hưng Yên]]...<ref>Nguồn: “Lê Đình Kiên – người mở mang, cai quản Phố Hiến” trong ''Danh nhân Hưng Yên (đã dẫn), và thông tin trong sách ''Đô thị thương cảng Phố Hiến (đã dẫn, tr. 83-84).</ref>
 
==Ghi công==
Sau khi Trấn thủ Lê Đình Kiên mất, cả [[người Việt]] và người nước ngoài ngụ ở Phố Hiến đều dựng bia ghi công ông. Ở nơi ấy hiện vẫn còn 2 tấm bia, một do Trưởng tài Nam Hải là Trần Đế Đào (người [[Phúc Kiến]], [[Trung Quốc]]) dựng năm [[1723]], một do người địa phương dựng vào năm [[1727]]. Nội dung 2 bia cơ bản giống nhau, đều ca ngợi công đức của ông, coi ông ngang với những bậc trung thần nghĩa sĩ ngày xưa.
 
Ở quê nhà (thôn Thiết Đinh), nhân dân cũng đã lập miếu thờ ông, và gọi là miếu Anh Linh Vương. Ngôi miếu nay vẫn còn, và đã được xếp hạng là ''di tích lịch sử cấp quốc gia'' ngày [[9 tháng 9]] năm [[1994]]. Trong đền thờ có hai câu đối ca ngợi công đức của ông:
Hàng 38 ⟶ 32:
 
Hiện nay, ở [[Yên Định]] ([[Thanh Hóa]]) có trường PTCS Lê Đình Kiên, và [[thành phố Hưng Yên]] có đường Lê Đình Kiên.
==Hậu thế đánh giá==
Trấn thủ Lê Đình Kiên là người có tài về chính trị, quân sự, ngoại giao, ngoại thương,; nên ông được vua chúa trọng dụng, được thay mặt triều đình giao thiệp và cộng tác với các thương điếm ngoại quốc đến buôn bán ở [[Phố Hiến]] ([[Hưng Yên]]), như [[Hà Lan]], [[Anh]], [[Pháp]], [[Nhật Bản]], [[Bồ Đào Nha]],...
 
Suốt 40 năm ở trấn Sơn Nam (từ [[1664]] - [[1704]]), ông ra sức ổn định xã hội, dẹp giặc, trộm cướp không chỉ bằng pháp luật, mà còn bằng cả tấm lòng bao dung nhân ái. Những người dân trước đây vì đói kém, loạn lạc, phải tha phương cầu thực, lưu tán các nơi, ông cho tập trung lại, cho đất lập làng, tạo điều kiện làm ăn sinh sống. Ngay cả những [[người Hoa]] chạy loạn [[nhà Thanh]] sang [[Việt Nam|Đại Việt]], cũng được ông chiêu dụ lại, cấp đất cho làm ăn.
Bên cạnh đó, ông còn nổi tiếng là người có tài xét kiện. Bọn trộm cướp truyền tin nhau không dám quấy phá khu vực ông cai quản, có nhiều kẻ có tội gặp ông để đầu thú và xin hứa hoàn lương. Việc kiện tụng nhờ đó cũng tinh giảm. Ngoài ra, ông còn là người có công vận động người dân trồng nhiều [[nhãn]], một loại cây đặc sản của [[Hưng Yên]]...<ref>Nguồn: “Lê Đình Kiên – người mở mang, cai quản Phố Hiến” trong ''Danh nhân Hưng Yên (đã dẫn), và thông tin trong sách ''Đô thị thương cảng Phố Hiến (đã dẫn, tr. 83-84).</ref>
==Xem thêm==
* [[Phố Hiến]]