Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đại công quốc”

'''Đại công quốc''' ({{lang-en|grand duchy, grand dukedome}}, hay thỉnh thoảng là ''grand dukedom''{{lang-de|Großherzogtum}}) là [[quốc gia có chủ quyền|quốc gia]] do một [[đại công tước]] hoặc [[đại công tước|nữ đại công tước]] đứng đầu.<ref>{{chú thích sách |tựa đề=Oxford Advanced Learner's Dictionary |họ =Hornby |tên =A S |đồng tác giả= |năm=2005 |nhà xuất bản=Oxford University Press |ấn bản=7 |isbn=978-0-19-4316583 |trang=649 |language=tiếng Anh}}</ref> Có một số đại công quốc tồn tại ở châu Âu trong khoảng thời gian giữa [[các cuộc chiến tranh của Napoléon]] và [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]]. Thời kỳ [[Napoléon Bonaparte]] và sau [[Đại hội Viên]] cũng chứng kiến sự ra đời của nhiều đại công quốc. Ngày nay ở châu Âu còn [[Luxembourg|Đại công quốc Luxembourg]]. Đây là quốc gia độc lập có nền [[dân chủ nghị viện]].<ref>{{chú thích sách |tựa đề=Constitutions of Nations: Europe |họ =Peaslee |tên =Amos Jenkins |năm=1974 |nhà xuất bản=Brill |volume=3 |nơi= |isbn=9789024704477 |trang=552 ([http://books.google.com.vn/books?id=7J19XAExNb0C&pg=PA552&dq=%22grand+duchy+is+a%22&hl=en&sa=X&ei=XxLjUp_TDc6jiAe89oHwCQ&redir_esc=y#v=onepage&q=%22grand%20duchy%20is%20a%22&f=false xem]) |language=tiếng Anh}}</ref>

"Đại công tước" hay "đại công tước" ([[tiếng Latinh]]: ''Magnus Dux'', {{lang-en|grand duke}}, {{lang-de|Großherzog}}) là một [[chức danh|tước hiệu]] cấp dưới [[vua]] nhưng có thứ bậc ngoại giao cao hơn [[công tước]] có toàn quyền ({{lang-en|sovereign duke}}) và [[thân vương]] có toàn quyền ({{lang-en|sovereign prince}}). Đại công tước là người đứng đầu "đại công quốc". Thuật ngữ "đại công quốc" bị sử dụng và bị dịch thuật lẫn lộn khi bị dùng để chỉ một số lãnh thổ không có chủ quyền, cụ thể là tại các quốc gia [[Đông Âu]] thời kỳ tiền [[Liên Hiệp Quốc]].

NgoàiTiếng ra,Đức "đạicó cônghai tước"thuật cònngữ làriêng cáchrẽ: dịch''prinz'' (thông"hoàng thường,tử") đãlà đượcđể xácchỉ lập)con thuậttrai ngữvua, còn ''fürst'' ("[[đại thân vương]]" có toàn quyền ({{lang-en|sovereign grand prince}}") tronglà cácđể ngônchỉ ngữ"phiên khôngvương" có(người từcai ngữtrị riêngnước rẽchư đểhầu, phâncó biệtquyền haicai loạitrị thânlãnh vươngthổ (''prince''riêng):. [[wikt:HoàngTuy thân|hoàngnhiên, thân]]hai khôngtừ cầmnày quyềnkhi caidịch trịsang vàtiếng hoàngAnh thânđều cầmlà quyền cai trị''prince''.<ref group="GhiCác chú">Trongngôn tiếngngữ Đức,thiếu có haivốn từ riêng để phân biệt giữa hai loại hoàng thân: ''prinzprince'' dànhnày chosử hoàngdụng tửthuật bìnhngữ thường"đại vàcông quốc" để dịch thuật ngữ ''fürstsovereign grand prince'' dành("[[đại chothân hoàngvương]] thâncó toàn quyền cai trị một lãnh thổ").</ref> Nói thêm là từ thế kỷ 17, ở [[nước Nga Sa hoàng]] có tước hiệu ''Velikiy Knjaz'' ("đại thân vương") dành cho các thành viên hoàng tộc. Mặc dù những người này không có quyền lực cai trị nhưng tiếng Anh và tiếng Pháp vẫn dùng thuật ngữ "đại công tước" ({{lang-en|''grand duke}}'') để dịch tước hiệuvị này.

NhưTuy vậynhiên, thuậttrong ngữtiếng Đức, các "đại công tước" xétLitva trongvà trườngcác hợpbang thứlịch nhấtsử (tựcủa thânNga, thuậtcũng ngữnhư này)các vàthân xétvương trongĐông trườngÂu, hợp thứ hai (là cáchđược dịch củatrực thuậttiếp ngữlà ''Großfürst'' ("đại thân vương") rõthay ràngvì manggọi nghĩalà khác''Großherzog'' nhau(đại công tước).

=== Lịch sử ===

Một trong những ví dụ đầu tiên về cách dùng không chính thức của thuật ngữ "đại công tước" là vào thế kỷ 15, bởikhi các công tước [[Công quốc Burgundy|Burgundy]]. Khi này họ nắm quyền cai trị những dải đất rộng lớn ở miền đông nước Pháp cùng với, hầu hết Hà Lan, Bỉ và Luxembourg. Nền quân chủ đầu tiên chính thức dùng danh xưng đại công quốc là nền quân chủ của [[gia tộcnhà Medici]] tại [[Đại công quốc Toscana|Toscana]] - (phục tùng các [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]] -) vào năm 1569. Thực thể này tồn tại đến 1860 thì bị [[Vương quốc Sardegna|Piemonte-Sardegna]] sáp nhập.

Trước thế kỷ 19, thuật ngữ "đại công quốc" không được dùng rộng rãi lắm. Đến đầu thế kỷ 19, Napoleon dùng cách gọi đại công quốc cho một số vùng lãnh thổ mà ông ban cho các đồng minh là đại công quốc. Cách gọi này gia tăng cùng với sự mở rộng đất phong của những người này qua việc thâu tóm đất đai từ các thế lực bại trận (nước Phổ chẳng hạn). Mặc dù Napoleon bại [[trận Waterloo]] và các lãnh thổ chư hầu (như [[Đại công quốc Berg]]) bị xóa tên khỏi bản đồ châu Âu, nhưng các đại diện tại [[Đại hội Viên]] lại chấp thuận cho các công tước và thân vương (được phục hồi) sử dụng thuật ngữ đó, đặc biệt là dành cho một số vùng đất cấu thành Đế quốc La Mã Thần thánh, dẫn đến hệ quả làsản thế kỷ 19 đã chứng kiến sự xuất hiện củasinh một loạt các nền quân chủ xưng là đại công quốc đây đó ở vùng Trung Âu. trong thế kỷ 19.

Cùng lúc đó ở Nga, [[nhà Romanov]] cũng tăng cường ban tước vị đại công tước do một số hoàng nam ra đời. Điều này mang lại cho họ khoảng thời gian yên bình sau thế kỷ 18 đầy các rắc rối nảy sinh từ vấn đề quyền kế vị của con trai.

Ngày nay, [[Luxembourg]] là đại công quốc duy nhất còn tồn tại. Lịch sử đạiĐại công quốc Luxembourg bắt đầu từ năm 1815 khi [[Hà Lan]] trở thành vương quốc độc lập và Luxembourg được giao cho vua Willem I của Hà Lan. TừTính đó,đến năm 1890 thì Luxembourg và Hà Lan cùng nằmthuộc trong một [[liên minh cá nhân]]. Năm 1890, vua [[William III của Hà Lan|Willem III của Hà Lan]] và Đại công tước Luxembourg băng hà mà không có con trai nối ngôi, vì thế mà ngai vàng về tay công chúa [[Wilhelmina của Hà Lan]], còn Đại công quốc Luxembourg thì về tay Công tước Adolphe của Nassau (trở thành [[Adolphe, Đại Công tước Luxembourg|Công tước Adolphe]]). của Nassau.