{{dablink|Bài này nói về gạo như là sản phẩm ngũ cốc thu được từ cây [[lúa]]. Gạo còn là tên gọi của một loài cây khác cao, có hoa màu đỏ là cây [[Gạo (cây)|gạo]].}}
[[Hình:Rice grains.jpg|nhỏ|phải|250px|Gạo]]
'''Gạo''' là một sản phẩm [[lương thực]]. Hạt gạo màu trắng, nâu hoặc đỏ thẫm, chứa nhiều dinh dưỡng. Hạt gạo chính là nhân của [[thóc]] sau khi tách bỏ [[vỏ trấu]] và cám. Gạo được gần một nửa dân số thế giới dùng phổ biến.
==Nguồn gốc==
[[Cây lúa]] hiện nay được nông dân gieo trồng là kết quả xử lý trong [[phòng thí nghiệm]] và lai tạo tự nhiên cũng như nhân tạo của nhiều thế kỷ từ cây lúa dại.
Vì quỹ đất có giới hạn, các [[nhà khoa học]] đang nghiên cứu [[biến đổi gien]] của cây lúa để tạo ra giống lúa mới có năng suất cao, chống được bệnh tật và thời tiết khắc nghiệt, đồng thời rút ngắn thời gian chăm bón và sớm cho thu hoạch. Những thành công ban đầu của lúa biến đổi gien đã được ghi nhận, song hiện các nhà khoa học vẫn chưa thống nhất được liệu loại lúa này có tác động xấu đến sức khỏe con người hay không.
==Sản xuất==
Gạo là sản phẩm từ cây lúa và nằm trong một quá trình sản xuất [[nông nghiệp]], thường bao gồm những khâu chính sau: làm đất, chọn thóc giống, gieo hạt, ươm mạ, [[cấy]], chăm bón (bón phân, đổ nước), gặt và xay xát.
Gạo là nguồn thu nhập và cuộc sống của hàng triệu nông dân trên toàn thế giới. Họ dùng khoảng 150 triệu hecta hàng năm để trồng lúa, với sản lượng khoảng 600 triệu tấn.
[[Châu Á]] là nơi sản xuất và cũng là nơi tiêu thụ khoảng 90% lượng gạo toàn thế giới.
Ở [[châu Phi]], gần như toàn bộ 38 nước đều trồng lúa, song diện tích lúa ở [[Madagascar]] và [[Nigeria]] chiếm 60% tổng diện tích lúa tương đương 8,5 triệu hecta của châu lục này. Năng suất lúa của châu Phi thấp, khoảng 1,5 tấn/ha và chỉ bằng 40% năng suất của châu Á.
Phần lớn cây lúa nói đến trong sản xuất là lúa nước (tức ruộng lúa phải ngập nước theo một tiêu chuẩn khắt khe), song cũng có những loài lúa mọc trên ở vùng đồi núi mà ít cần đến công tác thủy lợi.
===Sản xuất lúa gạo ở [[Việt Nam]]===
Việt Nam có hai vùng trồng lúa chính là [[đồng bằng sông Hồng]] ở phía bắc và [[đồng bằng sông Cửu Long]] ở [[miền Nam]]. Hàng năm sản lượng của cả nước đạt 33-34 triệu tấn thóc, trong đó chỉ sử dụng khoảng 8 triệu tấn (tương đương 4 triệu tấn gạo sau khi xay xát) cho xuất khẩu, còn lại là tiêu thụ trong nước và bổ sung dự trữ quốc gia.
Ở [[miền Bắc]] một năm có hai vụ lúa chính: vụ chiêm và vụ mùa.
Ở miền Nam, nông dân trồng ba vụ một năm: vụ đông xuân (có sản lượng cao nhất và thóc cũng đạt chất lượng tốt nhất cho xuất khẩu), vụ hè thu và vụ ba. Do lũ hàng năm ở đồng bằng sông Cửu Long trong những năm gần đây ảnh hưởng đến sản xuất, một phần nữa người dân có thể kiếm lời ổn định hơn từ việc nuôi thủy sản (tôm) hay trồng cây ăn quả, chính quyền đã khuyến cáo nông dân giảm và chuyển đổi một phần đất trồng lúa vụ ba.
[[Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam|Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn]] là bộ chủ quản, quản lý việc sản xuất lúa gạo của Việt Nam.
===Các loại gạo===
*Gạo xuất khẩu ở Thái Lan gồm: gạo thơm và gạo trắng hạt dài.
*Gạo ở Việt Nam gồm: gạo nếp (dẻo, dính) và gạo tẻ. Việt Nam xuất khẩu các loại gạo sau: gạo 5% tấm đánh bóng 1 lần, gạo 5% tấm đánh bóng 2 lần, gạo 10%, 15%, 25% và 100% tấm. Ngoài ra có gạo sắt, gạo đồ, gạo thơm.
*Các thể loại khác: gạo basmati (Ấn Độ)
==Gạo - lương thực==
Gạo là một nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể. Con người hấp thụ chất bột và một số vitamin từ gạo.
Có khoảng 2 tỉ người ở châu Á dùng gạo và các chế phẩm từ gạo để bổ sung 60% tới 70% nguồn năng lượng hàng ngày cho cơ thể.
==Gạo - hàng hóa==
Hàng năm có khoảng trên 20 triệu tấn gạo được dùng làm hàng hóa buôn bán trên toàn thế giới. Tổ chức Nông Lương (''Food and Agriculture Organisation'', hay FAO) của [[Liên Hiệp Quốc]] cho biết năm 2006 sản lượng gạo hàng hóa có thể đạt 27,8 triệu tấn, so với 29 triệu tấn trong năm 2005.
===Khủng hoảng thiếu gạo===
Bắt đầu từ khoảng cuối tháng 3 năm 2008, tình hình thiếu thốn lương thực - đặc biệt là gạo - trên toàn thế giới diến ra hết sức nhanh chóng<ref>[http://tintuconline.vietnamnet.vn/vn/thegioi/193799/ Thế giới đang khủng hoảng gạo?]</ref> <ref>[http://www.laodong.com.vn/Home/quocte/2008/3/82004.laodong. Nguy cơ khủng hoảng thiếu gạo] </ref>. Theo dự đoán của bộ Nông nghiệp Mỹ, trong năm 2008 trữ lượng gạo toàn cầu sẽ giảm xuống tới mức thấp nhất trong 25 năm qua, có thể gây ra “cơn đói” mới. Giá gạo liên tục tăng gấp nhiều lần chỉ trong vài tháng, mặc dù theo thông báo sản lượng gạo của các nước xuất khẩu gạo vần liêu tục tăng.
===Nguyên nhân của cuộc khủng hoảng===
Có rất nhiều nguyên nhân được đưa ra về cuộc khủng hoảng gạo lần này, tuy nhiên theo nhiều chuyên gia thì chủ yếu do các nguyên nhân sau<ref>[http://www.vietimes.com.vn/vn/nganocuathegioi/4902/index.viet Nguồn gốc thiếu gạo]</ref>:
* Sự xao lãng vấn đề nông nghiệp của một số nước.
* Vấn đề qui hoạch không hợp lý.
* Sự khó khăn của các nhà cung cấp & chủ trương hạn chế xuất khẩu gạo của một số nước XK gạo.
* Sự tăng giá các mặt hàng thiết yếu trên phạm vi toàn cầu (dầu...) dẫn đến chi phí sản xuất tăng.
* Thiếu những nguồn đầu tư cần thiết cho nông nghiệp.
==Các nước sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ chính==
Theo FAO năm [[2005]] thế giới sản xuất 628 triệu tấn gạo, đạt mức kỷ lục, nhờ giá cả tăng trong năm 2004 làm tăng diện tích trồng trọt.
*Nước sản xuất & xuất khẩu:
**[[Thái Lan]]: là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, hàng năm bán từ 7 triệu đến 8 triệu tấn trên sản lượng hàng năm khoảng 26 triệu tấn. Đây là quê hương của gạo thơm Jasmine.
**Việt Nam: hàng năm xuất khẩu 4 triệu đến 5 triệu tấn.
**[[Mỹ]]
**[[Pakistan]]
**[[Ấn Độ]]: xuất khẩu năm 2005 ước khoảng 4 triệu tấn.
