Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thực vật ngập mặn”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 13:
Ấn độ - Malaysia được xem là hai khu vực có nhiều loài cây ngập mặn phong phú và có chất lượng. Các cây gỗ quan trọng nhất là Mắm (hay Mấm), Đước, Vẹt, Bần, Dà (Ceriops). Mắm trắng (Mắm lưỡi đòng) (Avicemnia alba) và Bần trắng (Sorineratia alba) phát triển theo hướng biển, còn Mắm quăn (Avicennia lanata) và Mắm đen (Avicennia officinalis) hướng về phía đất liền. Rừng ngập mặn phong phú nhất ở Đông Nam Á là Malaysia, Thái Lan, Việt Nam vì nơi đây mưa lớn, nhiều phù sa, ít sóng gió.
Các loài cây ngập mặn đã tiến hóa từ những thực vật ở cạn khác nhau một cách biệt lập, cả ở những loài một lá mầm, hai lá mầm và dương xỉ. Trong số những loài cây ngập mặn, Đước đỏ, R. mangle, là loài phổ biến nhất, mọc ở dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của châu Mỹ từ 28 độ vĩ Bắc ở Baja California và Sonora Tây bắc Nam Mỹ và quần đảo Galapagos, ở phía đông của châu Mỹ từ cực nam Florida tới miền nam Brazil, và đến vùng nhiệt đới Tây Phi. Ở Cựu thế giới (Old World-những châu lục cũ Âu-Á-Phi), Vẹt dù (Bruguiera gymnorrhiza) là loài đặc biệt phổ biến rộng rãi phân bố từ Đông Phi đến miền đông Úc, trong các lưu vực sông ở Thái Bình Dương, và quần đảo Ryukyu ở châu Á. Ngoài ra, Dà và Trang Kandelia candel , Mắm cũng là những loài rất phổ biến ở những khu vực này.
===Rừng ngập mặn ở Việt Nam===
Chỉ riêng ở Việt Nam đã có khoảng 37 loài cây ngập mặn khác nhau
trong đó Đồng bằng sông Cửu Long có số lượng và chủng loại cây
ngập mặn đa dạng nhất. Năm 2005, rừng ng(4)p mặn ở Việt Nam che ậ
phủ một diện tích vào khoảng 209.741 hecta , hầu hết ở Đồng bằng sông Cửu Long (tổng cộng 91.080 ha(5)).
==Đặc điểm đặc trưng==
Những điều kiện tự nhiên nơi cây rừng ngập mặn sinh sống như tại các khu lầy lội và có môi trường nước lợ được coi là đầy thử thách vì:
Hàng 43 ⟶ 50:
Mỗi loài cây ngập mặn có những đặc tính riêng và mọc tốt nhất ở
những khu vực nhất định dọc theo bờ biển. Điều này có thể là nguyên nhân chính tại sao ở một số bờ biển ta có thể quan sát thấy sự phân định ranh giới tự nhiên , với một số loài nhất định sống ở gần biển (ở khu vực nước sâu và chảy mạnh hơn) và một số loài khác sống ở gần bờ hơn (ở khu vực nước nông và chảy êm dịu hơn).
===Thông tin thêm==
Khi trồng rừng ngập mặn, điều quan trọng là phải nhìn vào điều kiện
của khu vực, vì một số loài cây ngập mặn có thể không sống được do những điều kiện tự nhiên tại khu vực đó không phù hợp - vì thế trồng những loài này sẽ không có kết quả.
Ví dụ: một số loài cây ngập mặn thích nước nông, một số khác thích
nước sâu hơn. Một vài loài cây ngập mặn thích điều kiện êm dịu, trong khi một số khác có thể chịu được những điều kiện khắc nghiệt hơn. Một vài loài thích bùn mềm, trong khi một số lại ưa bùn chặt cứng. Một số loài lại ưa nước ngọt, trong khi những loài khác có thể chịu được nước rất mặn.
Chính vì vậy khi chúng ta trồng rừng ngập mặn, điều quan trọng là hiểu
được điều kiện của khu vực và trồng loại cây thích hợp cho khu vực đó.
==Vai trò rừng ngập mặn==
Rừng ngập mặn quan trọng là vì chúng cung cấp rất nhiều lợi ích cho
con người, động vật và những hệ sinh thái xung quanh.
===Cung cấp sinh kế cho con người===
Rừng ngập mặn cung cấp nhiều loại nguyên vật liệu mà con người
cần. Con người ăn, đánh bắt và bán nhiều loài cá và động vật có vỏ sống trong rừng ngập mặn.
Rừng ngập mặn còn cung cấp nhiều nguyên liệu mà con người thường
xuyên sử dụng như củi và than (từ những cành cây chết), dược liệu, sợi, thuốc nhuộm, mật ong và lá dừa để lợp mái. Rừng ngập mặn có
giá trị về văn hóa đối với rất nhiều người và còn thích hợp cho du lịch.
===Cung cấp chức năng bảo vệ chống lại thiên tai===
Rừng ngập mặn bảo vệ con người, nhà cửa và ruộng rẫy khỏi thiên tai
như bão, ngập lụt và sóng triều. Những thân cây, cành và rễ của rừng ngập mặn có vai trò như những rào cản giúp giảm những ảnh hưởng của sóng, ngập lụt và gió mạnh.
ví dụ:Một đai rừng ngập mặn rộng 50 m có thể giảm sức mạnh của các cơn
sóng cao 1 m xuống còn chưa đầy 0,3 m. Để giảm hoàn toàn sức mạnh của các con sóng cao 1 m (xuống còn 0 m), thì cần có một đai rừng ngập mặn trưởng thành dày 150 m.
===Giảm xói lở và bảo vệ đất===
Rừng ngập mặn có một hệ thống lớn các thân, cành và rễ giúp bảo vệ
bờ biển và đất đai khỏi xói lở và ảnh hưởng của sóng. Thường tại những khu vực bờ sông và bờ biển nơi rừng ngập mặn đã bị tàn phá thì hiện tượng xói lở xảy ra rất mạnh.
Hệ thống lớn các thân, cành và rễ còn giúp cho quá trình lấn biển giúp
tăng diện tích đất bằng cách giữ lại và kết dính những vật liệu phù sa. Cũng bằng cách này mà cây rừng ngập mặn tự xây cho mình môi trường sống thích hợp.
===Giảm ô nhiễm===
Rừng ngập mặn giúp lọc bỏ các chất phú dưỡng, trầm tích và chất ô
nhiễm ra khỏi đại dương và sông ngòi. Vì thế, chúng giúp lọc sạch nước cho những hệ thống sinh thái xung quanh (như hệ sinh thái san hô, cỏ biển)
===Giảm tác động của biến đổi khí hậu===
Với việc biến đổi khí hậu được dự đoán là sẽ làm tăng mức độ xảy ra
của những hiện tượng thời tiết cực đoan như bão và lũ lụt, rừng ngập mặn sẽ trở nên đặc biệt quan trọng để bảo vệ con người, nhà cửa và ruộng đồng khỏi những thiên tai này.
Rừng ngập mặn còn có tác dụng rất tốt trong việc loại thải khí nhà kính
(vốn là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu) ra khỏi bầu khí quyển.
===Cung cấp thức ăn và môi trường sống cho nhiều loài động
vật===
Rừng ngập mặn cung cấp chỗ cư ngụ và nguồn
thức ăn cho rất nhiều loại cá, động vật có vỏ, chim và động vật có vú. Một vài động vật có thể được tìm thấy trong rừng ngập mặn bao gồm: nhiều loại cá, chim, cua, sò huyết, nghêu, hàu, tôm, ốc, chuột, dơi và khỉ.
Rừng ngập mặn còn là khu vực kiếm ăn, nơi
sinh sản và nuôi dưỡng quan trọng của nhiều
loài cá, động vật có vỏ và tôm. Lá và thân cây ngập mặn, khi bị phân
hủy sẽ cung cấp những vụn chất hữu cơ vốn là nguồn thức ăn quan
trọng cho các loài thủy sinh. Tương tự như vậy, các loài sinh vật phù
du sống dưới rễ của các cây ngập mặn là nguồn thức ăn quan trọng
cho nhiều loài cá.
Rừng ngập mặn đặc biệt quan trọng đối với các loài cá đánh bắt
thương mại, vốn có rất nhiều loài đã đẻ trứng trong rễ cây rừng ngập
mặn nhằm mục đích bảo vệ con của chúng. Quan trọng hơn, 75% các loài cá đánh bắt thương mại ở vùng nhiệt đới trải qua một khoảng thời gian nào đó trong vòng đời của mình tại các khu rừng ngập mặn.
Rừng ngập mặn đóng một vai trò đặc biệt trong các hệ thống lưới thức
ăn phức tạp. Điều này có nghĩa là sự phá hủy rừng ngập mặn có thể có tác động rất xấu và rộng đến đời sống thủy sinh và đại dương. Sự suy kiệt của rừng ngập mặn là một nguyên nhân chính dẫn đến suy
kiệt đời sống thủy sinh vì rừng ngập mặn không còn để đóng vai trò như vườn ươm hay chỗ kiếm ăn cho những sinh vật thủy sinh nhỏ. Kết quả là, trữ lượng thủy sản không thể được tái tạo. Sản lượng cá, tôm, động vật có vỏ và cua sẽ giảm khi diện tích rừng giảm. Không có các sinh vật thủy sinh nhỏ vào thời điểm này nghĩa là không có nguồn cá để đánh bắt trong tương lai.
==Những mối nguy hại cho rừng ngập mặn==
Trong quá khứ, tầm quan trọng của rừng ngập mặn cho môi trường và
bảo vệ con người không được biết đến rõ ràng và kết quả là nhiều khu rừng ngập mặn trên khắp thế giới bị tàn phá. Khoảng phân nửa diện
tích(1r,ừng ngập mặn của thế giới đã bị phá hủy trong suốt 50 năm
qua 3).
Ở Việt Nam, trong suốt giai đoạn từ năm 1969 đến 1990, khoảng 33%
diện tích rừng ngập mặn của nước ta đã bị phá hủy, khiến cho diện tích che phủ rừng giảm từ 425.000 ha(1) còn 286.400 ha. Vào năm 2002 diện tích rừng ngập mặn chỉ còn 155.290 ha(7).
Tiếc thay, rừng ngập mặn vẫn đang bị tàn phá thông qua một số các
hoạt động của cả con người và các quá trình tự nhiên.
===Sự phá hủy bởi con người===
Mối đe dọa lớn nhất đến những khu rừng ngập mặn là sự tàn phá của
con người. Nhiều người phá hủy rừng ngập mặn bằng cách chặt cây
để lấy củi và gỗ, hay lấy đất để nuôi tôm, trồng
cây cho những mục đích xây dựng và phát triển khác.
Một số người khác nhổ rễ và tàn phá cây rừng
ngập mặn để đào sâm đất (con đồm độp) và bắt cua. Một vài cách thức bắt thủy sản cũng có hại đến rừng ngập mặn như kéo và đẩy lưới
gần cây con sẽ làm tróc hay bật rễ của chúng.
===Các hóa chất và chất ô nhiễm===
Rừng ngập mặn cũng có thể bị tổn thương hoặc phá hủy bởi những
hóa chất và chất ô nhiễm như thuốc trừ sâu và phân bón. Những chất này đi theo nước chảy tràn từ đồng ruộng, hay nước thải từ các khu nuôi trồng thủy sản và các thành phố, theo các con sông và kênh rạch để tập trung ở rừng ngập mặn.
Những mối đe dọa tự nhiên
Rừng ngập mặn còn có thể bị đe dọa bởi những cơn sóng lớn hay
thảm họa tự nhiên như các cơn bão. Sâu và bệnh cũng gây ảnh hưởng xấu đến cây rừng ngập mặn. Con hàu gây tổn hại cho các cây con bằng cách bám mình vào thân và rễ cây.
===Biến đổi khí hậu===
Trong tương lai khi mực nước biển dâng do ảnh hưởng của biến đổi
khí hậu sẽ đe dọa đến rừng ngập mặn trên khắp thế giới. Khi nước biển dâng, một số khu vực sinh sống của một số cây rừng ngập mặn sẽ bị ngập nhiều hơn (hay bị quá mặn) cho loài cây rừng đó sinh sống. Nếu cây ngập mặn không thể di chuyển lên vùng đất cao hơn, do bị cản bởi đê hay các vật cản khác, cây sẽ không có chỗ nào để sống và bị chết ngập.
Biến đổi khí hậu cũng được dự đoán là sẽ tăng cường độ những sự
kiện thời tiết cực đoan như bão tố và lũ lụt. Càng nhiều lần xuất hiện những sự kiện như vậy thì rừng càng bị tổn thương (do không kịp phục hồi).
==Các hoạt động đang được thực hiện để bảo vệ rừng ngập mặn==
Rất nhiều chính phủ trên khắp thế giới trong đó có Việt Nam đã đặt ra
những luật để bảo vệ rừng ngập mặn, và đã bắt đầu thực hiện những chương trình trồng lại rừng để tăng diện tích bao phủ bởi rừng ngập mặn. So với mức độ bao phủ rừng vào khoảng 155.290 ha của năm 1990(1), năm 2005 (4)Việt Nam đã trồng và đạt được diện tích rừng ngập.
mặn là 209.741 ha .
Chúng ta có thể làm gì để giúp bảo vệ rừng ngập mặn?
Mỗi cá nhân có thể làm gì để bảo vệ rừng ngập mặn?
Việc làm quan trọng nhất đối với chúng ta để bảo vệ rừng ngập
mặn là không chặt hay đốn hạ cây rừng! Những điều khác mà
chúng ta có thể làm để bảo vệ rừng ngập mặn bao gồm:
Cẩn thận khi bạn đi trong rừng ngập mặn - đảm bảo rằng bạn
không vô tình làm gãy cây rừng hay giẫm đạp lên cây con khi đi vào trong rừng, hay lúc đi đánh bắt tài nguyên như cua, tôm và cá.
Giữ sạch môi trường nước! - Đừng vứt rác thải vào sông, rạch
hay biển, bởi vì nó sẽ trôi theo dòng nước để đến rừng ngập mặn. Các hóa chất và thuốc trừ sâu đặc biệt nguy hiểm cho các khu rừng ngập mặn.
Tham gia vào các sự kiện trồng rừng ngập mặn - càng nhiều
rừng ngập mặn được trồng, chúng ta càng có nhiều thủy sản trong tương lai và con người nhận được nhiều sự bảo vệ hơn từ rừng ngập mặn.
Nói với mọi người - hãy nói về những lợi ích mà rừng ngập
mặn đem lại và những cách mà con người có thể bảo vệ rừng - càng nhiều người biết và hiểu, chúng ta sẽ càng bảo vệ được tốt những khu rừng ngập mặn.
| |||