Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tấn Nguyên Đế”

'''Tấn Nguyên đếĐế''' là vua đầu tiên nhà [[Đông Tấn]] trong [[lịch sử Trung Quốc]], ở ngôi từ năm 317 đến 323. Thời Tấn Nguyên đếĐế mở đầu thời kỳ suy yếu của nhà Tấn, chỉ còn làm chủ vùng phía nam sông Hoài xuống Giang Nam.

Tấn Nguyên đếĐế tên thật là '''Tư Mã Tuấn''' hay '''Tư Mã Duệ''' (司馬睿) (276-323). Ông là dõng dõi tôn thất nhà Tấn, con của Lang Nha Cung vươngVương Tư Mã Cận, là anh của Đông An côngCông Tư Mã Do. Xét theo phả hệ họ Tư Mã, ông là em họ Tấn Huệ đếĐế Tư Mã Trung.

===Trong loạnLoạn bát vương===

Năm 290, khi Tư Mã Cận chết, Tư Mã Tuấn được tập tước Lang Nha vươngVương. Trong thời [[loạnLoạn bát vương]], Tư Mã Tuấn tham gia phái của Đông hảiHải vươngVương Tư Mã Việt. Khi nội bộ mâu thuẫn, Thành Đô vươngVương Tư Mã Dĩnh giết Đông An vươngVương Tư Mã Do. Tư Mã Tuấn sợ bị liên luỵ, bèn cùng văn thần [[Vương Đạo]] mưu bỏ trốn về quận Lang Nha. Tuy nhiên Tư Mã Dĩnh đoán biết ý đó, bèn ra lệnh phong tỏa các bến đò. Dù đã thay đổi quần áo nhưng khi ra tới bến đò sông Hoàng Hà, ông vẫn bị người gác nghi vấn chặn lại. Lúc đó có tùy tùng là Tống Điển nhanh trí lấy roi ngựa đập lên người ông nói:

Năm 305, Tư Mã Tuấn được Tư Mã Việt cử làm Bình đôngĐông tướngTướng quân, đóng quân ở Hạ Phì, trông coi việc quân sự ở Từ châuChâu. Tư Mã Tuấn dùng Vương Đạo (276 – 339) làm quanQuân Tư mã.

Năm 307, Tư Mã Tuấn được Đông hảiHải vươngVương Tư Mã Việt cho phép đến đóng tại Kiến Khang, giữ chức Đô đốc Dương châuChâu<ref>Địa phận bắc [[Giang Tô]], [[An Huy]], [[Chiết Giang]]</ref> trông coi các việc quân sự ở Giang Nam. Khi Tư Mã Tuấn đến nhậm chức chỉ có một số ít người ra đón. Theo đề nghị của Vương Đạo, Tư Mã Tuấn tranh thủ sự ủng hộ của các đại tộc lớn Chu, Cam, Cố, Tạ, Kỷ mời những người người có tiêng tăm như Cố Vinh, Hạ Tuân tham gia chính quyền. Họ Vương giữ vai trò chủ chốt trong chính quyền vùng Dương châuChâu.

Năm 312, Thạch Lặc từ Giang bắcBắc đến đóng quân ở Cát Bi (bắc huyện Tân tháiThái, Hà Nam), chuẩn bị lực lượng tấn công vào Kiến nghiệpNghiệp. Tư Mã Tuấn vội điều động quân đội đến Thọ Xuân, bổ nhiệm Trấn Đông Trưởng sử Trấn đông là Kỷ Chiêm làm Dương uyUy tướngTướng quân, đô đốc quân đội. Nhân lúc quân của Thạch Hổ (cháuem củahọ Thạch Lặc) mải cướp lương thực, quân Tấn tập kích đánh cho đại bại phải rút về bắcBắc. Khi Thạch Lặc rút quân, quân Tấn thực hiện chính sách vườn không nhà trống làm cho quân Thạch Lặc không kiếm được lương.

Trước đó tại Giang Nam, tướng [[Vương Đôn]] (phòPhò mã của [[Tấn Vũ Đế]]) nguyên thứThứ sử Thanh châuChâu, được Đông Hải vươngVương Tư Mã Việt cử làm thứThứ sử Dương châuChâu, xua quân xuống phía nam, quét sạch các lực lượng vũ trang cát cứ tại khu vực nằm giữa sông [[Trường Giang]] và sông Hoài, thế lực bước đầu có quy mô.

Năm 311, dân lưu lạc tại Kinh - Tương do Đỗ Thao cầm đầu khởi nghĩa chống lại [[nhà Tấn]], bị lực lượng của Vương Đôn trấn áp. Vương Đôn thừa cơ sáp nhập vùng trung du của Trường Giang vào phạm vi thế lực của họ Vương. Cùng năm đó, Vương Đôn kiêm nhiệm đô đốc quân sự 6 châu Giang, Dương, Kinh, Tương, Giao, Quảng, trở thành tập đoàn quân sự lớn nhất ở phía nam.

Năm 313 Tấn Mẫn đếĐế lên ngôi, phong cho ông làm Tả Thừathừa tướng.

==Lên ngôi hoàngHoàng đế==

Năm 316, quân [[Hán Triệu]] tộc [[Hung Nô]] tiến đánh [[TràngTrường An]], bắt Tấn Mẫn đếĐế. Miền bắcBắc Trung Quốc bị các tộc Ngũ Hồ xâm chiếm. Một số châu quận vẫn thế thủ chống lại quân Ngũ Hồ nhưng không có người cầm trịch.

Trước tình hình đó, các họ lớn ở đó gồm có Chu, Cam, Lữ, Cố, ủng hộ Tư Mã Tuấn tự lập làm vua, nhưng ông vẫn chỉ xưng làm Tấn vươngVương và đặt niên hiệu Kiến Vũ, cầm quyền chỉ huy vùng Giang Nam vì khi đó Mẫn đếĐế đang bị cầm tù ở Bình Dương.

Năm 318, Mẫn đếĐế bị vuaVua Hán là Lưu Thông giết. Tin đó truyền đến Kiến Khang, Tư Mã Tuấn bèn lên ngôi hoàngHoàng đế, tức là Nguyên Đế của triều Đông Tấn (317-420).

===Cán cân quyền lực ở miền namNam===

Có khoảng 100 gia đình quý tộc lớn ở phía bắc chạy xuống phía nam. Sĩ tộc Giang Nam bằng lòng liên hợp với sĩ tộc miền bắcBắc di dời xuống để chống lại thế lực của các tộcNgũ Hồ đang muốn xâm lược phía nam. Địa vị và quyền lợi của địa chủ miền bắcBắc được nhà Đông Tấn đảm bảo nên các địa chủ miền bắcBắc nhanh chóng củng cố được thế lực và tham gia bộ máy chính quyền mới, ủng hộ nhà Đông Tấn.

Ở Giang Nam, giới địa chủ đã có đất đai và chính quyền rồi nên cũng không có ý muốn quay trở về miền bắcBắc.

Tể tướng Vương Đạo chủ trương đường lối bảo vệ quyền lực hoàngHoàng đế, cân bằng các sĩ tộc hai vùng bắcBắc namNam, nhượng bộ và buông lỏng với thế gia đại tộc. Quan điểm của Vương Đạo là “cứ bình tĩnh, cầu sao cho hòa hoãn tạm thời rồi mọi việc đâu lại vào đấy”.

Các sĩ tộc miền namNam bất mãn trước việc sĩ tộc phíaphương bắcBắc đang có ý định nắm chính quyền và có thái độ tiêu cực đối với việc bắcBắc phạt. Nguyên đếĐế cũng theo tư tưởng đó của Vượng Đạo. Chính vì vậy, những người có chủ trương bắcBắc phạt mạnh mẽ, điển hình là [[Tổ Địch]], không được hậu thuẫn mạnh mẽ từ phía chính quyền trung ương. Tổ Địch phải tự lực mộ quân đánh lên phía bắcBắc và sau một thời gian, do những yếu tổ cản trở đã phẫn chí qua đời.

Năm 320, mâu thuẫn giữa Nguyên đếĐế và tướng Vương Đôn lên đến đỉnh điểm, Vương Đôn ngày càng có nhiều tham vọng kiểm soát các châu quận phía tây. Sang năm 321, Nguyên đếĐế lệnh cho các tướng ĐáiĐới Uyển, Lưu QuỳQuỹ đem quân chống cự [[Hậu Triệu]] nhưng thực tế để ngăn ngừa Vương Đôn.

Mùa xuân năm 322, Vương Đôn bắt đầu chiến dịch chống lại Nguyên đếĐế, tuyên bố Nguyên đếĐế bị Lưu QuỳQuỹ và DiêuĐiêu Hiệp lừa dối, và mục đích của Đôn nhằm làm trong sạch chính quyền. Vương Đôn thuyết phục Cam Trác, thứThứ sử Lương châuChâu và Biện KhổnCổn, thứThứ sử Tương châuChâu ủng hộ, nhưng không ai hưởng ứng, nhưng cũng không ngăn chặn hành động của Vương Đôn, giữ thái độ trung lập.

Dù Vương Đôn là anh họ Vương Đạo nhưng Nguyên đếĐế vẫn phái Vương Đạo làm Tiên phong đạiĐại đô đốc chỉ huy chống lại Vương Đôn. Vương Đôn tiến quân về Kiến khangKhang, đánh bại lực lượng của Nguyên đếĐế. Lưu QuỳQuỹ chạy sang hàng [[Hậu Triệu]], trong khi DiêuĐiêu Hiệp, ĐáiĐới Uyển, bộcBộc xạ Chu Kỷ và một số khác bị giết. Nguyên đếĐế buộc phải nhượng bộ và gia tăng quyền lực cho Vương Đôn. Vương Đôn thỏa mãn với điều đó và không tính chuyện lật đổ Nguyên đếĐế. Vương Đôn rút về Vũ Xương <ref>Thuộc Hồ Bắc</ref>, đánh bại Tư Mã Thành, đồng thời ám hại Cam Trác.

Không lâu sau, Nguyên đếĐế lâm bệnh và mất, con là Minh đếĐế lên ngôi. Vương Đôn sau này bị đánh bại dưới thời Minh đếĐế.

*[[Ngũ Hồ thậpThập lục quốc]]