Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Khóa nhạc”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
chính tả |
|||
Dòng 151:
[http://books.google.es/books?id=T0CjqTY39HwC&pg=PA98 pp. 98-99].</ref>
{{clear}}
==Các khóa nhạc khác==
===Khóa quãng tám===
[[File:Tenorclefs.png|thumb|left|200px|Ba loại khóa dưới quãng tám thể hiện nốt Đô giữa]]
[[File:Diatonic scale on C transposing clef.png|thumb|Gam âm nguyên ở C, khóa dưới quãng tám {{audio|Diatonic scale on C bass clef.ogg|Phát}}]]
[[File:Diatonic scale on C sopranino clef.png|thumb|Gam âm nguyên ở C, khóa "sopranino {{audio|Diatonic scale on C sopranino clef.ogg|Play}} (cao hơn một quãng tám so với khóa treble không ghi kèm số 8)]]
Bắt đầu từ thế kỷ 18, khóa treble được dùng cho các nhạc cụ dịch âm có âm thanh thấp hơn một quãng tám, chẳng hạn đàn ghita và cũng được dùng trong nhạc dành cho giọng tenor. Nhằm tránh lẫn lộn, người ta tạo thêm các loại khóa biến thể để thỉnh thoảng dùng, đặc biệt là khi soạn nhạc hợp xướng.
Thường thấy khóa quãng tám (''octave clef'') ở những phần nhạc dành cho giọng tenor trong nhạc phổ dành cho bốn giọng [[SATB]], trong đó người sáng tác ghi thêm một chữ số "8" ở bên dưới khóa treble nhằm chỉ rõ rằng cao độ các nốt khi biểu diễn sẽ thấp hơn một quãng tám so với nốt nhạc được viết trong bản nhạc. Do loại khóa tenor đúng nghĩa đã mất dần khỏi thói quen sáng tác nhạc có lời, vì thế loại khóa treble "hạ xuống một quãng tám" cũng hay được gọi bằng danh xưng "khóa tenor". Thỉnh thoảng thấy khóa này xuất hiện trong nhạc sáng tác cho đàn [[mandolin quãng tám]]. Trong một số bản nhạc tổng phổ, người ta còn dùng ký hiệu hai khóa treble xếp chồng một phần lên nhau, cũng với ý nghĩa trên.
Khóa quãng tám cũng dùng khi viết nhạc cho piccolo, ''penny whistle'', recorder và các [[nhạc cụ hơi gỗ]] khác.
Khóa Fa cũng kết hợp được với số 8 để ký hiệu rằng âm thanh thấp hơn một quãng tám. Loại khóa nhạc biến thể này dùng với nhạc cụ contrabass như double bass và contrabassoon. Khóa Fa loại ghi âm thanh cao hơn một quãng tám thì được dùng với bass recorder. Tuy vậy, cả hai loại này đều cực kỳ hiếm; một ví dụ về cách dùng này là phần nhạc soạn cho kèn Anh trong khúc mở màn tác phẩm ''[[Guillaume Tell]]'' (''William Tell'') của [[Gioachino Rossini]].<ref>Del Mar 1981, 143.</ref> Bình thường vì khóa Fa loại bass quá phổ dụng nên nghệ sĩ điều khiển nhạc cụ và ca sĩ có giọng vượt ngoài cao độ khuông nhạc thì sẽ ghi nhớ số dòng kẻ phụ cần thiết phải kẻ để viết các nốt nhạc vượt ra ngoài đó. Trong trường hợp nốt nhạc nằm vượt quá xa bên ngoài thì người ta đổi khóa nhạc sang khóa treble hoặc ghi chú hạ một quãng tám xuống.
{{clear}}
=== Khóa trung tính ===
[[File:Music-neutralclef.png|95px|left]]
Khóa trung tính (''neutral clef'') hay khóa bộ gõ (''percussion clef'') không phải là một loại khóa nhạc như khóa Sol, khóa Fa và khóa Đô. Đây đơn giản chỉ là một quy ước nói rằng các dòng kẻ và khe nhạc trong khuông nhạc được gán cho một nhạc cụ bộ gõ mà không kèm cao độ chính xác, nghĩa là chúng không được chuẩn hóa (trừ một số ngoại lệ), vì thế khi sáng tác thì phải ghi chú thích để lưu ý người đọc biết phải chơi nhạc thế nào. Những nhạc cụ gõ nào đã nhận dạng được cao độ thì không dùng khóa trung tính. Một số nhạc cụ cũng thuộc bộ gõ như trống định âm (soạn nhạc với khóa bass) và ''mallet percussion'' (soạn nhạc với khóa treble hoặc với khuông nhạc lớn) thường được ký nhạc trên các khuông nhạc khác nhau thay vì ký nhạc trên khuông nhạc không được chuẩn hóa cao độ nói trên.
Các khuông nhạc dùng khóa trung tính thì không phải lúc nào cũng có năm dòng kẻ. Rất thường thấy các khuông loại này chỉ có một dòng kẻ.
Khóa trung tính thỉnh thoảng dùng với các nhạc cụ không thuộc bộ gõ nhưng được chơi theo các kỹ thuật không rõ cao độ, chẳng hạn đập vào thân đàn vĩ cầm, violoncello hoặc ghita acoustic, hoặc là khi dàn hợp xuống bị yêu cầu phải vỗ tay, giậm chân; tuy thế, các giai điệu kiểu này thường ghi dưới dạng các dấu X trong khuông nhạc bình thường của nhạc cụ, phía trên có chua thêm chú thích để cho biết phải làm gì để tạo ra nhịp điệu phù hợp.
===Viết văn bản nhạc theo ngón tay===
[[File:Tablature.svg|left|60px]]
[[File:Diatonic scale on C tablature clef.png|thumb|Gam âm nguyên ở C với hai cách ký nhạc cho đàn ghita: ký nhạc theo ngón tay (''tablature'') và ký nhạc theo nốt. {{audio|Diatonic scale on C tablature.ogg|Phát}}]]
Đối với ghita và các nhạc cụ dây có ''fret'' (gợn ngang nằm sau dây đàn) khác thì có một cách ghi nhạc là ghi theo ngón tay (''tablature'') thay vì ghi theo nốt nhạc. Trường hợp này người ta ghi chú một ký hiệu TAB thay vì dùng khóa nhạc. Số dòng kẻ trong khuông không nhất thiết phải là năm dòng: mỗi dòng ứng với một dây của nhạc cụ (vì thế, nếu là ghita sáu dây tiêu chuẩn thì khuông nhạc để ghi nhạc cho nhạc cụ này sẽ có sáu dòng kẻ). Những chữ số ghi trên các dòng kẻ sẽ cho biết cần dùng ''fret'' nào với dây đàn nào. Ký hiệu TAB này cũng giống với khóa bộ gõ ở chỗ, nó không phải là một khóa nhạc đúng nghĩa mà là một ký hiệu dùng thay cho khóa nhạc.
==Tham khảo==
| |||