Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Monosaccharide”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, General fixes using AWB |
n →Chuỗi mạch hở đồng phân lập thể: clean up, General fixes using AWB |
||
Dòng 23:
Hai monosaccarit có công thức phân tử tương đương nhau (giống về độ dài chuỗi, vị trí nhóm cacbonyl) vẫn có thể là hai [[đồng phân lập thể]] riêng biệt, nghĩa là phân tử phân bố khác nhau trong không gian ba chiều về [[liên kết cộng hoá trị|liên kết]] của một số nguyên tử. Điều này chỉ xảy ra khi có [[:en:Stereocenter|nguyên tử bất đối xứng]], cụ thể như cacbon [[đối xứng bàn tay]] (liên kết với bốn tiểu cấu trúc phân tử riêng biệt). Bốn liên kết này sẽ có hai cấu hình bất kì khác nhau theo kiểu bàn tay (như đối xứng giữa bàn tay trái với bàn tay phải). Trong một monosaccarit đơn giả có mạch hở, không phân nhánh thì tất cả nguyên tử cacbon đều đối xứng bàn tay, ngoại trừ nguyên tử đầu tiên và cuối cùng của chuỗi, và đối với ketose thì là nguyên tử cacbon liên kết với nhóm xeton.
Ví dụ như triketose H(CHOH)(C=O)(CHOH)H (glixerol, [[dihidroxiaxeton]]) không có nguyên tử bất đối xứng, vì thế chỉ có một đồng phân lập thể là chính nó. Một triose khác, aldose H(C=O)(CHOH)<sub>2</sub>H ([[glyceraldehyde]]), có một nguyên tử cacbon đối xứng bàn tay là cacbon chính giữa, vị trí số 2, liên kết với nhóm –H, -OH, -C(OH)H<sub>2</sub>, và –(C=O)H. Vì thế, chúng có hai đồng phân lập thể là hình ảnh qua gương của nhau (đối xứng bàn tay). Monosaccarit có bốn nguyên tử cacbon trở lên có thể chứa nhiều nguyên tử cacbon đối xứng bàn tay, vì vậy, chúng thường có nhiều hơn hai đồng phân lập thể. Số lương đồng phân lập thể có chung công thức phân tử được tính bằng công thức 2<sup>
Một cách hệ thống hóa để biểu diễn công thức cấu tạo của một monosaccarit đơn giản (mạch hở, không phân nhánh) sao cho nhìn rõ sự đối xứng bàn tay của chúng là dùng [[hình chiếu Fischer]]. Mỗi đồng phân lập thể của một monosaccarit đơn giản có thể xác định bằng vị trí (bên phải hay bên trái) trong hình chiếu Fischer của nhóm hydroxyl đối xứng bàn tay (nhóm hydroxyl liên kết với cacbon đối xứng).
Dòng 31:
Hầu hết đồng phân lập thể đều là hình phản chiếu qua gương, tuy nhiên vẫn có những đồng phân lập thể cấu trúc trung tâm bất đối xứng nhưng lại là hình phản chiếu qua gương của nhau. Điều này xảy ra khi sơ đồ phân tử đối xứng, ví dụ như 3-ketopentoses H(CHOH)<sub>2</sub>(CO)(CHOH)<sub>2</sub>H, và hai nửa là hình ảnh phản chiếu của nhau. Trong trường hợp đó, phản chiếu qua gương chỉ đơn giản là quay phân tử lại nửa vòng. Vì thế, chỉ có ba đồng phân lập thể khác nhau của 3-ketopentoses, dù phân tử chỉ có hai nguyên tử cacbon đối xứng.
Đồng phân lập thể không phải là hình phản chiếu thường có những tính chất hóa học khác nhau, ngay cả trong môi trường bất đối xứng. Vì vậy, mỗi cặp phản chiếu và mỗi đồng phân bất đối xứng một [[Danh pháp của monosaccarit|tên]]. Ví dụ như aldohexose có 16 đồng phân lập thể khác nhau, nhưng tên
Tổng quát, một monosaccarit có n nguyên tử cacbon bất đối xứng có 2<sup>n</sup> đồng phân lập thể. Số đồng phân lập thể mạch hở, không phân nhánh của monosaccarit aldose sẽ nhiều hơn một so với một monosaccarit ketose cùng chiều dài. Mỗi ketose sẽ có 2<sup>(n-3)</sup> đồng phân lập thể, trong đó > 2 là số nguyên tử cacbon. Mỗi aldose sẽ có 2<sup>(n-2)</sup> đồng phân lập thể, trong đó > 2 là số nguyên tử cacbon.
| |||