Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cá rô phi”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
clean up, replaced: → (18) using AWB |
|||
Dòng 16:
và xem văn bản
}}
'''Cá rô phi''' ([[tiếng Anh]]: Tilapia) là tên gọi chỉ chung cho các loài [[cá nước ngọt]] phổ biến, sống tại các [[sông]] [[suối]], [[kênh rạch]], [[ao]] [[hồ]]<ref name="songsinh">{{chú thích web | url = http://dantri.com.vn/c25/s132-253719/ca-ro-phi-song-sinh-dinh-lien-bung.htm | tiêu đề = Cá rô phi song sinh dính liền bụng | author =
==Tổng quan==
So với các loài cá khác thì cá rô phi sớm gần gũi với đời sống của con người. Những hình ảnh cá rô phi đã có ở các bức khắc trên đá trong các kim tự tháp của Ai Cập. Cá rô phi cũng là loài cá được con người đưa vào nuôi đầu tiên vào năm 1924 và sau đó nuôi rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới vào những năm 1940-1950, nhất là ở những nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, thời gian gần đây nuôi rô phi mới thực sự phát triển mạnh mẽ trở thành một ngành nuôi có qui mô công nghiệp, cho sản lượng thương phẩm lớn và đạt hiệu quả kinh tế cao. Cá rô phi là loài cá phổ biến, ở đâu cũng nuôi được. Tuy nguồn gốc của nó là từ châu Phi nhưng tới nay đã có hơn 100 nước trên thế giới nuôi rô phi.
==Các loài==
Năm 1964 người ta mới biết khoảng 30 loài cá rô phi, hiện nay đã lên khoảng 80 loài, trong đó chỉ có trên 10 loài có giá trị kinh tế trong nuôi trồng thủy sản. Loài rô phi bé nhất là [[tilapia grahami]] ở hồ magadi của Kênya (châu phi) khi thành thục cá chỉ dài 5
Để có tên khoa học cho cá rô phi như hiện nay, người ta đã phải qua mấy lần đặt, rồi lại đổi tên, năm 1968 tất cả các loài cá rô phi có một chấm đen ở cuối vây lưng (gọi là “chấm tilapia”) đều được xếp vào một giống Tilapia. Từ năm 1973, Trewavas đã đề nghị tách giống Tilapia này thành hai giống mới:
Dòng 27:
* Nhóm cá rô phi ăn tảo (thực vật bậc thấp), ấp trứng và con trong miệng, có lược mang dày (tiêu biểu là rô phi đen t.mossambica, rô phi vằn t.nilotica theo cách gọi tên cũ) nay gọi theo tên mới là sarotherodon.
Gần đây nhất, dựa trên cách phân loại mới của trewavas (1983) người ta phân loại các loài cá rô phi trên thế giới thành ba giống, đó là tilapia, sarotherodon và oreochromis, dựa trên cơ sở di truyền và tập tính sinh sản của chúng.
*
* Sarotherodon với kiểu sinh sản là Cá đào tổ đẻ. Cá đực hoặc cá cái, hoặc cả cá đực và cá cái cùng ấp trứng trong miệng. Loài thủy sản quan trọng là S.galilaeus
* Oreochromis có kiểu sinh sản là Cá đực đào tổ đẻ. Chỉ có cá cá ấp trứng trong miện. Các loài thủy sản quan trọng là O.mossambicus, o.aureus, o.niloticus, o.urolepis-hornorum, o.andersoni
Dòng 34:
Cá rô có thân hình màu hơi [[violet (màu)|tím]], vảy sáng bóng, có 9-12 sọc đậm song song nhau từ lưng xuống bụng. Vây đuôi có màu sọc [[đen]] sậm song song từ phía trên xuống phía dưới và phân bổ khắp vi đuôi. Vi lưng có những sóc [[trắng]] chạy song song trên nền [[xám]] đen. Viền vi lưng và vi đuôi có màu [[hồng]] nhạt.<ref name="dacdiemsinhhoc">[http://thuysan.kiengiang.gov.vn/index2.jsp?menuId=453&articleId=2232 Cá rô phi: đặc điểm sinh học]</ref> Con cá rô phi có thể dài tới 0,6[[m]] và nặng 4 kg <ref name="songsinh" />, là loài cá dễ nuôi. Rô phi đơn tính (đực) lớn nhanh, sau 4-5 tháng nuôi có thể đạt trọng lượng 0,4-0,6 kg/con. Giữa con cái và con đực có tốc độ lớn khác nhau. Thường thì con đực lớn nhanh hơn con cái từ 15-18% sau 4 tháng nuôi.
Cá rô phi sử dụng được hầu hết các loại [[thực phẩm|thức ăn]] tự nhiên, mùn bã hữu cơ trong ao nuôi, rô phi vừa có tác dụng tiêu diệt các loại động vật nhỏ mang mần bệnh vừa có tác dụng làm sạch môi trường và cho sản phẩm có giá trị. Khi còn nhỏ, cá rô phi ăn sinh vật phù du (tảo và động vật nhỏ) là chủ yếu (cá 20 ngày tuổi, kích thước khoảng 18mm). Cá rô phi dễ nuôi và chịu được ở những môi trường không thuận lợi. Nó có thể sống ở môi trường nước ngọt, nước lợ (mà có thể độ mặn tới 32%o) và cả nước phèn nhẹ. Cá nói chung rất sợ nước bẩn nhưng con rô phi chịu được cả ở nguồn nước có hàm lượng amôniắc tới 2,
Khi cá trưởng thành ăn mùn bả hữu cơ lẫn các [[tảo]] lắng ở đáy ao, ăn [[ấu trùng]], [[côn trùng]], [[thực vật]] thuỷ sinh. Tuy nhiên trong nuôi [[công nghiệp]] cá cũng ăn các loại thức ăn chế biến từ cá tạp, [[phân thứ bộ Cua|cua]], [[ghẹ]], [[ốc]], bột cá khô, bột [[ngô|bắp]], bột [[sắn|khoai mì]], [[khoai lang]], bột lúa, [[cá]]m mịn, bã đậu nành, bã đậu phộng.Trong thiên nhiên cá thường ăn từ tầng đáy có mức sâu từ 1-2m <ref name="dacdiemsinhhoc" />. Hàng năm, cá rô phi có thể đẻ trứng từ 6-11 lần. Cá mái đẻ mỗi lần khoảng 200 trứng vào trong ổ tự tạo, sau đó con đực làm cho trứng [[thụ tinh]]. Trứng và cá bột được cha mẹ giữ trong miệng khoảng 2 tuần lễ. cá rô phi ấp trứng ở trong miệng. Trứng sau khi đã thụ tinh được cá ngậm ở miệng cho tới tận lúc nở, mỗi lần đẻ 1.000 - 2.000 trứng và đẻ nhiều lần.
==Giá trị==
[[Tập tin:Fresh tilapia.jpg|300px|nhỏ|phải|Đánh bắt cá rô phi]]
Cá rô phi là một loại cá tăng trưởng nhanh, khỏe mạnh mà từ lâu đã trở thành nguồn [[protein]] chủ yếu ở nhiều quốc gia đang phát triển và gần đây có nhu cầu cao ở các nước phát triển. Thịt cá rô phi ngọt, bùi, trong thịt cá rô phi giàu khoáng, ít [[mỡ]], lượng đạm vừa phải, thịt cá rô phi có vị ngọt, tính bình, không độc, có tác dụng bồi bổ cơ thể <ref name="nuongsa">[http://sgtt.com.vn/PrintView.aspx?ArticleID=113202 Cá rô phi nướng sả] {{link chết|truy vấn quá lâu}}</ref> là loài cá mau lớn, dễ nuôi, ít dịch bệnh và có thể nuôi trong nhiều loại hình thủy vực khác nhau. Trước đây, cá rô phi thường được nuôi ghép với các loài cá khác trong ao hay trên ruộng lúa nhằm sử dụng hết nguồn thức ăn trong thủy vực. Tuy nhiên, với nhu cầu ngày càng tăng của thị trường, hiện nay cá rô phi hầu như được nuôi thâm canh trong ao hay bè.
Cá rô phi được nuôi rộng rãi trên thế giới với sản lượng hàng năm vào khoảng 2,8 triệu tấn. Sản lượng cá rô phi ở Việt Nam khoảng 50 ngàn tấn, chiếm 2,2% tổng sản lượng thủy sản nuôi. Các nước có nhu cầu cao tiêu thụ cá rô phi gồm cả [[Hoa Kỳ]], nơi cá rô phi xếp thứ 8 trong danh sách 10 loài thủy sản được tiêu thụ nhiều nhất. Cá rô phi là mặt hàng thuỷ sản được nhập khẩu lớn thứ 3 vào [[Hoa Kỳ|Mỹ]], sau tôm và cá hồi. Hầu hết cá rô phi được nhập khẩu vào Hoa Kỳ, [[Liên minh châu Âu|Liên Minh Châu Âu]] và [[Nhật Bản]].
Ở [[Việt Nam]], cá rô phi được coi là sản phẩm xuất khẩu chủ lực, diện tích nuôi cá rô phi ở [[Đồng bằng sông Cửu Long]] dự kiến sẽ tăng lên khoảng 13.000-15.000 ha (tương đương 3% diện tích nước ngọt) để sản lượng đạt 120.000-150.000 tấn, trong đó 2/3 dành cho xuất khẩu, kim ngạch thu về từ số cá này sẽ vào khoảng 100-120 triệu [[Đô la Mỹ|USD]] mỗi năm<ref>{{chú thích web | url = http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2002/08/3b9bf8ba/ | tiêu đề = Cá rô phi sẽ là sản phẩm xuất khẩu chủ lực - VnExpress Kinh Doanh | author =
Trước đây, người ta cho rằng, cá rô phi vừa nhỏ, vừa nhiều xương cứng nên nó chỉ là loại cá của người nghèo. Trong những năm chiến tranh, ở phía Bắc có công thức: Xung quanh các trại lợn của hợp tác xã là một hệ thống mương nuôi toàn rô phi. Con rô phi dễ nuôi, ăn toàn nước phân từ chuồng lợn thải ra và đẻ rất khỏe. Tuy nhiên, thời đó giống rô phi còn quá nhỏ, chỉ khoảng 1-2 lạng/con. Người ta thu cá và làm mắm chượp để cung cấp lại cho lợn. Người ít tiền thì mua cá đó về ăn. Nhưng tới nay, giống cá rô phi được cải thiện rất nhiều, chất lượng thịt và trọng lượng cá tăng đáng kể, do đó, việc nuôi cá rô phi tăng mạnh.
Bởi lý do đạt hiệu quả kinh tế cao, nhiều chủng thuộc giống Talipia đã được du nhập để nuôi trong những ao hồ nước ngọt, tại [[Trung Mỹ]] và vùng đông nam Á. Khoảng 2,3 triệu tấn cá rô phi được sản xuất hàng năm, trong đó 73% là cá nuôi. Phần lớn cá rô phi được sản xuất ở [[Trung Quốc]], sau đó là [[Ai Cập]], [[Indonesia]], [[Thái Lan]] và [[Philippines]]. Mặc dù không được liệt kê vào các nước sản xuất lớn, [[Costa Rica]], [[Honduras]] và [[Ecuador]] là những nhà cung cấp cá rô phi [[phi lê]] tươi quan trọng sang Hoa Kỳ.<ref>{{chú thích web | url = http://www.ascworldwide.org/index.cfm?act=tekst.item&iid=83&iids=106&lng=2 | tiêu đề = Aquaculture Stewardship Council
== Hình ảnh ==
Dòng 63:
[[Thể loại:Cá Philippines]]
[[Thể loại:Chi Cá rô phi]]
[[Thể loại:Tông Cá rô phi]]▼
[[bn:তেলাপিয়া]]
[[de:Tilapia]]
Hàng 72 ⟶ 74:
[[uk:Тиляпія]]
[[zh:吳郭魚]]
▲[[Thể loại:Tông Cá rô phi]]
| |||