Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Công xã Paris”

'''Công xã Paris''' ([[tiếng Pháp]]: ''La Commune de Paris'') là một chính quyền điều hành [[Paris]] trong một thời gian ngắn, từ ngày [[18 tháng 3]] đến ngày [[28 tháng 5]] năm [[1871]]. Nó đã được mô tả như một chính quyền theo chủ nghĩa vô chính phủ hoặc chủ nghĩa xã hội, tùy theo tư tưởng của người bình luận.

 

 

[[Tập tin:ParisCafeDiscussion.png|nhỏ|200px|''Bàn luận về [[Chiến tranh Pháp-Phổ|chiến tranh]] trong một quán cà phê [[Paris]]'', ''[[The Illustrated London News]]'' ngày 17 tháng 9 năm 1870]]

 

Quân đội Phổ, sau chiến thắng ở trận Sedan, tiếp tục tiến về [[Paris]]. Khi thủ đô bị vây hãm vào gần cuối tháng 9, thành phố vẫn còn 246.000 vệ binh và thủy quân cùng 125.000 vệ quốc quân. Chính phủ tổ chức thêm 200 tiểu đoàn vệ quốc quân, cộng với 60 tiểu đoàn vốn có từ thời Đệ nhị đế chế. Lực lượng này bao gồm chủ yếu các thợ thủ công và công chức nhỏ. Trong khi đó, quân đội Pháp vẫn tiếp tục thua cuộc. Ngày [[27 tháng 10]], 15 vạn quân Pháp ở thành [[Metz]] do tướng [[François Achille Bazaine]] chỉ huy đầu hàng. Nhân dân Paris với quyết tâm cố thủ, phản đối việc chính phủ mới đàm phán với phía Phổ, tập trung trước tòa thị chính hô lớn: Đả đảo Trochu! Không đàm phán!<ref name="trang207"/> Jules Favre, Bộ trưởng Bộ ngoại giao của Chính phủ vệ quốc, đã bí mật ký thỏa thuận hòa ước với Otto von Bismarck.

3 giờ đêm ngày [[17 tháng 3|17]] rạng sáng ngày [[18 tháng 3]], quân đội chính phủ Thiers tới chiếm các vị trí chiến lược bên tả ngạn [[sông Seine]]. Một nhóm khác cũng được điều đến các kho đại bác của Paris. Mục tiêu chủ yếu của quân đội chính phủ là đồi [[Montmartre]] ở phía bắc thành phố để chiếm các trọng pháo của quân vệ quốc. Đến 5 giờ 30, quân chính phủ chiếm được các trọng pháo nhưng chưa di chuyển đi được. Sau các tiếng kèn tập hợp và chuông báo động, quân vệ quốc tiến tới bao vây đồi. Trong cuộc chiến, nhiều binh lính quân chính phủ đã nghiên về phía quân vệ quốc, viên tướng chỉ huy bị bắn chết tại chỗ. Tới 9 giờ sáng, lực lượng chính phủ thất bại, vội vã lui quân. Buổi trưa, Ủy ban trung ương vệ quốc ra lệnh các tiểu đoàn tiến vào trung tâm thành phố. Chỉ sau vài tiếng đồng hồ, quân vệ quốc đã chiếm được các cơ quan đầu não của phủ, tòa thị chính và các trại lính. Đến buổi chiều, Thiers cùng chính phủ phải rút về [[Versailles]].<ref name="ReferenceA">Vũ Dương Ninh, Nguyên Văn Hồng, tr. 209.</ref>

 

 

Sắc lệnh đầu tiên của Công xã là bãi bỏ quân đội thường trực và bộ máy cảnh sát cũ. Việc giữ an ninh được thay bằng lực lượng công nhân có vũ trang. Chính quyền của giai cấp công nhân cũng được thành lập. Cơ quan tối cao của nhà nước là Hội đồng Công xã có vai trò [[cơ quan lập pháp|lập pháp]] và tổ chức 10 ủy ban chịu trách nhiệm về [[quyền hành pháp|hành pháp]]. Mỗi ủy ban này do một ủy viên của Hội đồng Công xã làm chủ tịch. Công xã cũng ra sắc lệnh tác nhà thờ khỏi hoạt động của [[nhà nước]], giới [[tăng lữ]] không can thiệp vào công việc của chính quyền và ngân sách tôn giáo bị hủy bỏ. Tất cả tài sản của các giáo hội trở thành tài sản quốc gia, giáo dục cũng tách khỏi nhà thờ. Để tuyên truyền trong hoàn cảnh bị bao vây, Công xã Paris còn sử dụng [[khí cầu|khinh khí cầu]] rải truyền đơn tới các vùng [[đồng quê|nông thôn]].<ref>Vũ Dương Ninh, Nguyên Văn Hồng, tr. 211.</ref>