Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nguyễn Kim”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
n Đã lùi lại sửa đổi của 123.21.6.164 (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của AlphamaBot4
Dòng 1:
{{chú thích trong bài}}
{{otheruses}}
'''Nguyễn Trần Thiên Kim''' ([[chữ Hán]]: 阮淦; [[1468]]-[[1545]]) ở [[Thanh Hóa]] là một danh tướng [[Việt Nam]] thời [[nhà Lê sơ]] và là người đặt nền móng cho sự thành lập [[nhà Lê trung hưng]]
 
Sách ''Đại Việt Sử ký Toàn thư'' quyển XV ghi: ông là con An Hòa hầu [[Nguyễn Hoằng Dụ]] (có sử chép là Nguyễn Lựu), cháu nội Nghĩa Huân Vương [[Nguyễn Văn Lang]] thời vua [[Lê Chiêu Tông]]. Tuy nhiên gần đây, các nhà nghiên cứu tham khảo phả hệ họ Nguyễn Gia Miêu cho rằng Nguyễn Trần Thiên Kim và Nguyễn Hoằng Dụ chỉ là anh em họ. Người sinh ra Nguyễn Trần Thiên Kim là Nguyễn Văn Lưu, anh Nguyễn Văn Lang và bác Nguyễn Hoằng Dụ (''xem chi tiết bài:'' '''[[chúa Nguyễn]]''').
 
== Cuộc đời và sự nghiệp ==
Cuối đời [[nhà Lê sơ]], Nguyễn Trần Thiên Kim được phong tước An Thành Hầu. Khi nhà Hậu Lê bị [[nhà Mạc]] tiếm ngôi, năm [[1527]], con cháu nhà Lê chạy trốn. Lúc bấy giờ, hầu hết các cựu thần nhà Lê ngả về họ Mạc hoặc bỏ đi nơi khác, chỉ có Nguyễn Tràn Thiên Kim là lo chiêu tập hào kiệt bốn phương lánh lên vùng đất [[Thanh Hóa|Thanh Hoá]] giáp [[Lào]], được vua Lào là Sạ Đẩu thỏa thuận cho mượn đất Sầm Châu lập bản doanh phò Lê diệt Mạc.
 
Năm 1520, Nguyễn Trần Thiên Kim đem quân ra Thanh Hoa (tên tỉnh Thanh Hóa xưa). [[Mạc Đăng Doanh]] sai tướng là Ngọc Trục (không rõ họ) chống cự, giao chiến ở huyện Lôi Dương (nay là Thọ Xuân, Thanh Hóa), Ngọc Trục thua chạy.
 
Năm 1531, Nguyễn Trần Thiên Kim đánh phá được tướng Mạc là [[Nguyễn Kính]] ở [[huyện Đông Sơn]] (Thanh Hóa), chém được hơn một nghìn đầu<ref>Theo Đại Nam thực lục tiền biên, Quyển 1</ref>. Khi tiến đến [[đò Điềm Thủy]] [[huyện Gia Viễn]] (Ninh Bình), lại giao chiến với tướng Mạc là Lê Bá Ly, gặp trời mưa lớn nhiều chiến thuyền tiếp nhau tiến đến buộc Nguyễn Kim phải rút quân về sách Sầm Hạ ở Ai Lao.
 
Năm 1533, Nguyễn Trần Thiên Kim đã tìm được con vua [[Lê Chiêu Tông]] là Lê Duy Ninh ở [[Thanh Hóa]] và đưa sang Sầm Châu tôn lên ngôi vua là [[Lê Trang Tông]] ([[1533]]-[[1548]]).
 
Năm 1540, Nguyễn Trần Thiên Kim tiến binh về nước, đóng giữ ở Nghệ An, hào kiệt theo rất nhiều. Năm 1542, Nguyễn Trần Thiên Kim cho đánh chiếm từng bước các huyện ở Thanh Hóa.
 
Năm 1543, Nguyễn Trần Thiên Kim rước vua Lê tiến binh ra Tây Đô để đánh [[Mạc Chính Trung]] (con thứ 2 của Mạc Đăng Doanh) và sau đó xây dựng hành điện ở xã Vạn Lại, huyện Thọ Xuân, tỉnh [[Thanh Hóa|Thanh Hoá]]. Nguyễn Kim được vua Lê phong làm Thái sư, Hưng Quốc công, nắm giữ tất cả binh quyền.
 
Năm [[1545]], Nguyễn Trần Thiên Kim bị một hàng tướng họ Mạc là Dương Chấp Nhất đầu độc chết. Dương Chấp Nhất mời ông ăn dưa có độc rồi bỏ trốn. Khi đó ông 77 tuổi. Vua Lê Trang Tông truy tặng cho ông tước '''Chiêu Huân Tĩnh Vương'''.
 
Ông có hai con trai đều là tướng giỏi được phong chức Quận công: Nguyễn Uông (bị Trịnh Kiểm giết) và [[Nguyễn Hoàng]]. Sau Nguyễn Hoàng trở thành người mở đầu cho sự nghiệp của các [[chúa Nguyễn]] ở miền nam [[Việt Nam]].