Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hugo Chávez”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
5.681.853 sửa đổi
n →‎Tranh cãi: replaced: {{fact}} → {{fact|date=7-2014}} (3)
n General Fixes
Dòng 30:
}}
{{Tên người kiểu Tây Ban Nha|Chávez|Frías}}
'''Hugo Rafael Chávez Frías''' ({{IPA-es|ˈuɣo rafaˈel ˈtʃaβes ˈfɾi.as}}; 28 tháng 7 năm 1954 – 5 tháng 3 năm 2013) là [[Danh sách tổng thống Venezuela|Tổng thống]] [[Venezuela]] từ năm 1999 cho đến khi qua đời vào năm 2013. Ông từng là lãnh đạo của Chính đảng [[Phong trào Đệ ngũ Cộng hòa]] từ khi tổ chức này được thành lập vào năm 1997 cho đến khi nó giải thể- đồng thời ông trở thành lãnh đạo của [[Đảng Xã hội Chủ nghĩa Thống nhất Venezuela]] (PSUV). Tuân theo ý thức hệ chính trị [[chủ nghĩa Bolivar]] và "[[chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21]]" của mình, ông tập trung vào việc thực hiện các cải cách xã hội chủ nghĩa ở trong nước, xem chúng là một phần của một kế hoạch xã hội được gọi là [[cách mạng Bolivar]], xây dựng một bản [[Hiến pháp Venezuela|hiến pháp mới]], các hội đồng [[Tham dự dân chủ chủ nghĩa]], [[quốc hữu hóa]] một số ngành công nghiệp then chốt, tăng chi tiêu của chính phủ cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và giáo dục, giảm đáng kể tỷ lệ đói nghèo theo số liệu của chính phủ.<ref>{{chú thích web|author=Ian James|url=http://news.yahoo.com/venezuela-vote-puts-chavismo-critical-test-172039207.html|title=Venezuela vote puts 'Chavismo' to critical test|publisher=Yahoo |date=ngày 4 Octobertháng 10 năm 2012|accessdate=ngày 2 tháng 2 Februarynăm 2013}}</ref>
 
Hugo Chávez mô tả chính sách của ông là [[chủ nghĩa phản đế quốc]], ông lớn tiếng chỉ trích [[chủ nghĩa tân tự do]] và chủ nghĩa tư bản tự do kinh doanh. Nói theo một cách tổng quát hơn, Hugo Chávez là một đối thủ nổi bật với chính sách đối ngoại của [[Hoa Kỳ]].<ref>[[#Ell02|Ellner 2002]].</ref> Ông thiết lập liên minh mạnh mẽ với các chính phủ cộng sản của [[Fidel Castro]] và sau đó là [[Raúl Castro]] tại Cuba và các chính phủ xã hội của [[Evo Morales]] tại [[Bolivia]], [[Rafael Correa]] tại [[Ecuador]] và [[Daniel Ortega]] tại [[Nicaragua]], nhiệm kỳ tổng thống của ông được nhìn nhận là một bộ phận của "[[trào lưu cách tả]]" xã hội chủ nghĩa đang có tác động sâu rộng đến [[Mỹ Latinh|Mỹ La tinh]]. Ông ủng hộ hợp tác Mỹ Latinh và Caribe và xem đây là phương tiện để thiết lập các tổ chức liên khu vực như [[Liên minh các Quốc gia Nam Mỹ]], [[Liên minh Bolivar cho châu Mỹ]], và [[Ngân hàng Phương Nam]], và hệ thống truyền hình khu vực [[TeleSur]].
Dòng 43:
Năm 17 tuổi, Hugo Chávez đã quyết định theo học tại [[Học viện Khoa học Quân sự Venezuela]] ở Caracas. Tại trường, ông là một thành viên trong lớp học đầu tiên trong Kế hoạch [[Andrés Bello]], một chương trình giảng dạy được tái cơ cấu. Kế hoạch này do một nhóm các sĩ quan cấp tiến, dân tộc chủ nghĩa xây dựng nên, họ tin rằng sự thay đổi đó là cần thiết cho quân đội. Chương trình giảng dạy mới này khuyến khích sinh viên không chỉ học các thông lệ và chiến thuật quân sự mà còn học các chủ đề khác rộng lớn hơn, và đưa các giáo sư dân sự từ các trường đại học khác đến thuyết giảng cho các học viên quân sự.<ref name="Cannon 2009. p. 55">[[#Can09|Cannon 2009]]. p. 55.</ref><ref>[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. p. 30.</ref><ref>[[#Jon07|Jones 2007]]. p. 38.</ref> Khi sống tại Caracas, ông đã chứng kiến nhiều cảnh bần cùng- đặc trưng của tầng lớp lao động Venezuela, đôi khi gặp phải những cảnh ông đã từng trải qua khi lớn lên, và ông xác nhận rằng sự từng trải này chỉ khiến ông quyết tâm hơn để đạt được [[chính nghĩa xã hội|công bằng xã hội]].<ref>[[#Jon07|Jones 2007]]. pp. 49–50.</ref><ref>[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. p. 31.</ref> Ông cũng bắt đầu tham gia vào các hoạt động địa phương bên ngoài trường quân sự, chơi cả [[bóng chày]] và [[bóng mềm]] cùng đội ''Criollitos de Venezuela'', cùng đội tiến vào Giải Vô địch Bóng chày Quốc gia Venezuela. Các sở thích khác mà ông thực hiện vào thời gian đó bao gồm làm thơ, viết truyện và kịch bản sân khấu, hội họa<ref>[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. p. 35.</ref> và nghiên cứu cuộc đời và tư tưởng chính trị của nhà cách mạng thế kỷ 19 [[Simón Bolívar]].<ref name="Jones 2007. p. 40-47">[[#Jon07|Jones 2007]]. pp. 40–47.</ref> Ông cũng trở nên quan tâm đến nhà cách mạng Marxist [[Che Guevara]] sau khi đọc được cuốn tự truyện ''Nhật ký của Che Guevara'', song ông cũng đọc các cuốn sách về nhiều nhân vật đa dạng khác.<ref>[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. pp. 29–30.</ref>
 
Năm 1974, ông được chọn làm một đại biểu đi dự lễ kỷ niệm 150 năm diễn ra [[trận Ayacucho]] tại Peru, một cuộc xung đột mà trong đó trung úy [[Antonio José de Sucre]] của Simon Bolívar đã đánh bại quân bảo hoàng trong [[chiến tranh giành độc lập Peru]]. Tại Peru, Chávez đã nghe được phát biểu của vị Tổng thống cánh tả Peru- Tướng [[Juan Velasco Alvarado]] (1910–1977), và được truyền cảm hứng từ ý tưởng của Velasco rằng quân đội phải hành động vì lợi ích của các tầng lớp lao động khi giai cấp thống trị tham nhũng,<ref name="Marcano and Tyszka. p. 36">[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. p. 36.</ref> ông "ôm lấy các quyển sách [Velasco viết], thậm chí ghi nhớ gần như hoàn toàn một số lời nói."<ref>Chávez quoted in [[#Jon07|Jones 2007]]. p. 40-47.</ref> Ông kết bạn với công tử của Tổng thống Panama [[Omar Torrijos]]- một vị tướng cánh tả khác, Hugo Chávez sau đó đến thăm Panama và gặp Torrijos tại đây, Hugo Chávez thấy ấn tượng với chương trình cải cách ruộng đất nhằm giúp ích cho nông dân của vị Tổng thống này. Chịu ảnh hưởng lớn từ cả Torrijos và Velasco, ông nhận thấy tiềm năng về việc các tướng lĩnh quân sự giành quyền kiểm soát một chính phủ khi những nhà cầm quyền dân sự được nhìn nhận là chỉ quan tâm phục vụ lợi ích của các tầng lớp trên giàu có.<ref name="Marcano and Tyszka. p. 36"/><ref name="Jones 2007. p. 52-53">[[#Jon07|Jones 2007]]. pp. 52–53.</ref> Tuy nhiên, trái ngược với các tổng thống quân sự như Torrijos và Velasco, Hugo Chávez hết sức phê phán [[Augusto Pinochet]], vị tướng cánh hữu khi đó vừa đoạt lấy quyền kiểm soát Chile với sự trợ giúp của [[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]].<ref>[[#Jon07|Jones 2007]]. p. 54.</ref> Hugo Chávez sau này thuật lại rằng "Với Torrijos, tôi trở thành một người theo chủ nghĩa Torrijos. Với Velasco, tôi trở thành một người theo chủ nghĩa Velasco. Và với Pinochet, tôi trở thành một người theo chủ nghĩa chống Pinochet."<ref>Chávez quoted in [[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. pp. 36–37.</ref> Năm 1975, Hugo Chávez tốt nghiệp học viện quân sự, được đánh giá là một trong những cử nhân hàng đầu của khóa (xếp thứ 8 trên 75).<ref>{{chú thích web|url=http://www.cidob.org/en/documentacio/biografias_lideres_politicos/america_del_sur/venezuela/hugo_chavez_frias |title=Hugo Chávez Frías / Venezuela / América del Sur / Biografías Líderes Políticos / Documentation / CIDOB home page |publisher=Cidob.org |date=ngày 23 Marchtháng 3 năm 2012 |accessdate=ngày 14 Apriltháng 4 năm 2012}}</ref><ref>[[#Jon07|Jones 2007]]. pp. 54–56.</ref><ref>[[#Mar07|Marcano and Tyszka 2007]]. p. 37.</ref>
 
===Sự nghiệp quân sự ban đầu: 1976–1981===
Dòng 60:
 
== Đảo chính năm 2002 ==
 
Tháng 4/2002, [[Phòng Doanh nghiệp Fedecamaras]] cùng với [[liên đoàn lao động CTV]] đã kêu gọi một cuộc xuống đường để phản đối khả năng [[điều hành kinh tế]] yếu kém của Hugo Chavez. Lần biểu tình đó đã dẫn tới một cuộc đảo chính lật đổ thành công Hugo Chavez, đưa ông [[Pedro Carmona]] lên làm nhà lãnh đạo mới của Venezuela. Đã xảy ra nổ [[súng]] vào một đám đông [[biểu tình]] khiến cho các tướng lĩnh đổ lỗi cho Chavez và yêu cầu ông phải từ chức, dù thực tế ai là hung thủ của vụ nổ súng thì đến nay vẫn chưa rõ<ref>Jones, Bart (2008), Hugo! The Hugo Chávez Story: From Mud Hut to Perpetual Revolution, London: The Bodley Head. pp305-6</ref>. Ngay sau đó, chia rẽ xuất hiện trong liên minh tân chính phủ và tướng [[Efrain Vasques]] - tư lệnh lục quân Venezuela đưa Chavez trở lại nắm quyền. Một đồng minh lâu năm của ông Chavez, [[William Farinas]], đã gọi điện cho những người đứng đầu đảo chính, cả quân sự và dân sự: ''"Tôi quen họ cả. Khi nghe giọng nói của họ, tôi nhận ra họ đang sợ hãi và không biết phải làm gì. Họ không có kinh nghiệm điều hành chính quyền"'', ông kể lại.
Dòng 162:
====Bài viết và tường thuật tin tức====
{{Refbegin}}
* {{chú thích báo |title=Venezuela to Expel New Tribes Mission |last={{aut|Alford, Deann}} |url=http://www.christianitytoday.com/ct/2005/141/53.0.html |newspaper=[[Tạp chí Christianity Today|Christianity Today]] |publisher=Christianity Today International |location=Carol Stream, Illinois |date=ngày 14 Octobertháng 10 năm 2005 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Alf05}}
* {{chú thích báo |title=The new kid in the barrio |last={{aut|Beaumont, Peter}} |url=http://www.guardian.co.uk/theobserver/2006/may/07/featuresreview.review |newspaper=[[The Observer]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 7 Maytháng 5 năm 2006 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Bea06}}
* {{chú thích báo |title=New Venezuela hands Chávez wide powers |last={{aut|Bellos, Alex}} |url=http://www.guardian.co.uk/world/1999/dec/17/alexbellos?INTCMP=ILCNETTXT3487 |newspaper=[[The Guardian]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 17 Decembertháng 12 năm 1999 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Bel99}}
* {{chú thích báo |title=Nicaragua's Ortega Signs Trade Pact |last={{aut|Carl, Traci}} |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/11/AR2007011101856.html |newspaper=[[The Washington Post]] |publisher=The Washington Post Company |location=Washington D.C. |date=ngày 11 Januarytháng 1 năm 2007 |accessdate=ngày 12 Maytháng 5 năm 2011 |ref=Car07}}
* {{chú thích báo |title=Hugo Chávez wins referendum allowing indefinite re-election |last={{aut|Carroll, Rory}} |url=http://www.guardian.co.uk/world/2009/feb/16/hugo-chavez-indefinite-rule |newspaper=[[The Guardian]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 16 Februarytháng 2 năm 2009 |accessdate=ngày 27 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Car09}}
* {{chú thích báo |title=Libyan rebels reject Hugo Chávez mediation offer |last={{aut|Chulov, Martin}} |url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/03/libyan-rebels-reject-hugo-chavez |newspaper=[[The Guardian]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 3 Marchtháng 3 năm 2011 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Chu11}}
* {{chú thích báo |title=Heroes of our time – the top 50 |last={{aut|Cowley, Jason}} |url=http://www.newstatesman.com/200605220016 |newspaper=[[New Statesman]] |location=London |date=ngày 22 Maytháng 5 năm 2006 |accessdate=ngày 27 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Cow06}}
* {{chú thích báo |title=Hugo Chávez: The Radical with Deep Pockets |last={{aut|Padgett, Tim}} |url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1972656_1972691_1973045,00.html |newspaper=[[Time (magazine)|Time]] |publisher=Time Inc.|location=New York City |date=ngày 18 Apriltháng 4 năm 2005 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Pad05}}
* {{chú thích báo |title=Hugo Chávez: Leading the Left Wing Charge |last={{aut|Padgett, Tim}} |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1187165,00.html |newspaper=[[Time (magazine)|Time]] |publisher=Time Inc.|location=New York City |date=ngày 30 Apriltháng 4 năm 2006 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Pad06}}
* {{chú thích báo |title=War Drums in Latin America |last={{aut|Padgett, Tim}} |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1719158,00.html |newspaper=[[Time (magazine)|Time]] |publisher=Time Inc.|location=New York City |date=ngày 3 Marchtháng 3 năm 2008 |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Pad08}}
* {{chú thích báo |title=Venezuela exhumes unnamed dead in riot investigation |last={{aut|Pretel, Enrique Andres}} |url=http://www.reuters.com/article/2009/09/22/idUSN21321293 |publisher=Reuters |location=London |date=ngày 21 Septembertháng 9 năm 2009 |accessdate=ngày 30 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Pre09}}
* {{chú thích báo |title=Purging Loyalists, Chávez Tightens His Inner Circle |last={{aut|Romero, Simon}} |url=http://www.nytimes.com/2010/02/17/world/americas/17venez.html?scp=2&sq=hugo+chavez&st=nyt |newspaper=[[The New York Times]] |publisher=The New York Times Company |location=New York City |date=ngày 16 Februarytháng 2 năm 2010 |accessdate=ngày 10 Apriltháng 4 năm 2011 |ref=Rom10}}
* {{chú thích tạp chí |title=In Search of Hugo Chávez |last={{aut|Shifter, Michael}} |newspaper=[[Foreign Affairs]] |publisher=Council on Foreign Relations |location=New York City |volume=85 |month=May–June |year=2006 |pages=45–59 |ref=Shi06 |jstor=20031966 |first1=M. |issue=3 |journal=Foreign Affairs |url=http://www.foreignaffairs.com/articles/61703/michael-shifter/in-search-of-hugo-ch%C3%83%C2%A1vez |doi=10.2307/20031966}}
* {{chú thích báo |title=Chávez to nationalise Venezuelan gold industry |url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/aug/18/chavez-nationalise-venezuela-gold-industry |newspaper=[[The Guardian]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 18 Augusttháng 8 năm 2011 |accessdate=ngày 15 Octobertháng 10 năm 2011 |ref=Gua11}}
* {{chú thích báo |title=Chávez offers oil to Europe's poor |url=http://www.guardian.co.uk/world/2006/may/14/oil.venezuela?INTCMP=SRCH |newspaper=[[The Observer]] |publisher=Guardian Media Group |location=London |date=ngày 14 Maytháng 5 năm 2006 |accessdate=ngày 27 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Obs06}}
* {{chú thích báo |title=Chávez wins Venezuela re-election |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/6205128.stm |publisher=BBC News |location=London |date=ngày 4 Decembertháng 12 năm 2006 |accessdate=ngày 27 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=BBC06}}
* {{chú thích báo |title=Venezuela President Hugo Chávez meets Libyan delegation |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-13203703 |publisher=BBC News |location=London |date=ngày 26 Apriltháng 4 năm 2011 |accessdate=ngày 11 Maytháng 5 năm 2011 |ref=BBC11a}}
* {{chú thích báo |title=Venezuela President Hugo Chávez in middle class appeal |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-14351508 |publisher=BBC News |location=London |date=ngày 30 Julytháng 7 năm 2011 |accessdate=ngày 30 Julytháng 7 năm 2011 |ref=BBC11b}}
* {{chú thích báo |title=50 People Who Matter 2010: 10. Hugo Chávez |url=http://www.newstatesman.com/international-politics/2010/09/hugo-chavez-latin-lover-russia |newspaper=[[New Statesman]] |location=London |date=ngày 21 Septembertháng 9 năm 2010 |accessdate=ngày 27 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=New10}}
 
{{Refend}}
Dòng 186:
====Phỏng vấn====
{{refbegin}}
* {{chú thích web |url=http://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b00stbv6/HARDtalk_Hugo_Chavez_President_of_Venezuela/?t=2m50s |title=Hugo Chávez, President of Venezuela |last={{aut|Sackur, Stephen}} |coauthors={{aut|Chávez, Hugo (subject)}} |date=ngày 15 Junetháng 6 năm 2010 |work=HARDtalk |publisher=British Broadcasting Corporation |location=London |accessdate=ngày 25 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=SacCha10}}
{{refend}}
 
====Trang tin điện tử và xuất bản phẩm điện tử====
{{Refbegin}}
* {{chú thích web |url=http://venezuelanalysis.com/analysis/1418 |title=Venezuela's "Demonstration Effect": Defying Globalization's Logic |last={{aut|Ellner, Steve}} |publisher=Venezuela Analysis |date=ngày 17 Octobertháng 10 năm 2005 |accessdate=ngày 30 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Ell05}}
* {{chú thích web |url=http://www.zcommunications.org/building-a-democratic-humanist-socialism-by-site-administrator |title=Building a democratic, humanist socialism |last={{aut|O'Keefe, Derrick}} |publisher=ZCommunications |date=ngày 9 Marchtháng 3 năm 2005 |accessdate=ngày 30 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=O'K05}}
* {{chú thích web |url=http://venezuelanalysis.com/analysis/70 |title=Venezuela's New Constitution |last={{aut|Wilpert, Gregory}} |publisher=Venezuela Analysis |date=ngày 27 Augusttháng 8 năm 2003 |accessdate=ngày 3 Maytháng 5 năm 2011 |ref=Wil03}}
* {{chú thích web |url=http://www.cartercenter.org/documents/1151.pdf |title=Observation of the 1998 Venezuelan Elections: A Report of the Council of Freely Elected Heads of Government |last={{aut|Trinkunas, Harold and McCoy, Jennifer}} |publisher=The Carter Centre |location=Atlanta, Georgia |date=February 1999 |accessdate=ngày 21 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Tri99}}
* {{chú thích web |url=http://www.worldlii.org/int/cases/IACHR/1999/12.html |title=Del Caracazo Case |publisher=Inter-American Court of Human Rights |date=ngày 11 Novembertháng 11 năm 2011 |accessdate=ngày 21 Marchtháng 3 năm 2011 |ref=Int99}}
* {{chú thích web |url=http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/latin-america/venezuela/19_venezuela___hugo_chavezs_revolution.ashx |title=Venezuela: Hugo Chávez's Revolution |publisher=International Crisis Group |date=ngày 22 Februarytháng 2 năm 2007 |accessdate=ngày 8 Apriltháng 4 năm 2011 |ref=Int07}}
{{refend}}
 
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Hugo_Chávez”