Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bắc Ngụy Văn Thành Đế”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, replaced: : → : (4), Thân phụ → Cha, Thân mẫu → Mẹ, phụ thân → cha (2), Phụ thân → Cha, mẫu thân → mẹ using AWB
clean up, replaced: → (4) using AWB
Dòng 25:
 
== Bối cảnh ==
Thác Bạt Tuấn sinh năm 440, khi đó cha của ông [[Thác Bạt Hoảng]] đang là Thái tử dưới quyền phụ hoàng [[Bắc Ngụy Thái Vũ Đế|Thái Vũ Đế]]. Mẹ ông là [[Uất Cửu Lư tiêu phòng (Thác Bạt Hoảng)|Uất Cửu Lư tiêu phòng]], bà là em gái của tướng Uất Cửu Lư Bì (郁久閭毗), một thành viên của hoàng tộc [[Nhu Nhiên]] song đã đầu hàng Bắc Ngụy. Khi còn nhỏ, ông được tổ phụ Thái Vũ Đế rất yêu mến, và thường đi cùng với Thái Vũ Đế thậm chí cả trong các chiến dịch quân sự. Mặc dù không có tước hiệu chính thức nào, Thác Bạt Tuấn được biết đến như là đích hoàng tôn (嫡皇孫). Cha của ông Thác Bạt Hoảng mất vào năm 451 do lâm bệnh vì sợ hãi trước lời vu cáo của hoạn quan [[Tông Ái]]. Khoảng tết năm 452, Thái Vũ Đế lập ông là Cao Dương vương, nhưng sau đó đã xem xét lại và tin rằng một tước hiệu hoàng gia không thích hợp với người cháu đích tôn, và do đó đã hủy bỏ tước hiệu, thể hiện một cách mạnh mẽ rằng Thái Vũ Đế định để Thác Bạt Tuấn làm người kế vị mình.
 
Tuy nhiên, Tông Ái lo sợ rằng Thái Vũ Đế sẽ trừng phạt ông ta vì tội vu cáo Thái tử nên đã ra tay ám sát Thái Vũ Đế vào mùa xuân năm 452, sau đó bỏ qua Thác Bạt Tuấn và lập một em trai của Thác Bạt Hoảng là Nam An Vương [[Thác Bạt Dư]] lên ngôi hoàng đế. Tông Ái kiểm soát toàn bộ các vấn đề quan trọng của đất nước. Thác Bạt Dư không chịu được sự kiêu ngạo của Tông và đã cố rằng tách Tông ra khỏi quyền lực vào mùa thu năm 452, tuy nhiên, Tông đã lại ám sát Thác Bạt Dư. Tuy nhiên, các quan Độc Cô Ni (獨孤尼), [[Nguyên Hạ]], Bạt Bạt Khát Hầu (拔拔渴侯), và [[Bộ Lục Cô Li]] (步六孤麗) sau đó đã lật đổ và giết chết Tông Ái, họ lập Thác Bạt Tuấn làm hoàng đế ở tuổi 12, tức Văn Thành Đế.
Dòng 32:
Ngay sau khi Văn Thành Đế lên ngôi, các triều thần cấp cao đã bắt đầu các cuộc đấu tranh chống đối lẫn nhau, và trong nhiều năm nhiều quan đã bị sát hại. Họ bao gồm các quan cấp cao nắm quyền từ thời Thái Vũ Đế cũng như những người đã đóng góp nhiều trong việc đưa Văn Thành Đế lên ngôi: Thác Bạt Thọ Lạc (拓拔壽樂); Bạt Bạt Khát Hầu, Thổ Hề Bật (吐奚弼), Trương Lê (張黎), Thác Bạt Chu Nữu (拓拔周忸), Độc Cô Hồn Nguyên Bảo (獨孤渾元寶), Thác Bạt Sùng (拓拔崇) thúc tổ của Văn Thành Đế, và con trai ông là Thác Bạt Li (拓拔麗), Uất Cửu Lư Nhược Văn (郁久閭若文), Thác Bạt Nhân (拓拔仁), Thác Bạt Bạt (拓拔拔).
 
Nguyên Hạ và Bộ Lục Cô Ni có vẻ như là những người chiến thắng trong các cuộc đấu tranh này, họ không những không phải chịu những điều tồi tệ trong cuộc đấu tranh nội bộ, mà còn trở nên kỳ được tôn kính trong thời gian trị vì cuối của Văn Thành Đế. Cả hai người và Độc Cô Ni đều được phong vương. Không rõ bản thân Văn Thành Đế có tự mình tham gia vào các cuộc đấu tranh này hay không, song các chiếu chỉ được ban ra có ghi tên ông. Uất Trì Quyến (尉遲眷), là một tướng đã được phong thưởng sưới thời Thái Vũ Đế, nay cũng trở nên mạnh mẽ.
 
Một đặc trưng khác của Văn Thành Đế là ông thường đi kinh lí các châu trên khắp đế quốc của mình.
Dòng 44:
Mùa thu năm 454, một người thiếp của Văn Thành Đế là Lý phu nhân đã sinh ra người con trai cả cho ông, được đặt tên là [[Bắc Ngụy Hiến Văn Đế|Thác Bạt Hoằng]]. Năm 456, ộng lập một thê thiếp khác, [[Văn Thành Văn Minh hoàng hậu|Phùng Thục Nghi]] làm hoàng hậu và lập Thác Bạt Hoằng làm thái tử và sau đó, theo đúng truyền thống của Bắc Ngụy, ông đã ra lệnh cho Lý phu nhân phải tự vẫn.
 
Mùa đông năm 458, Văn Thành Đế mở một chiến dịch lớn tấn công Nhu Nhiên, song đã tính đến việc từ bỏ khi quân của ông gặp phải một cơn bão [[tuyết]]. Tuy nhiên, do ngheo lời thúc giục của Uất Trì Quyến (lập luận rằng rút quân sẽ thể hiện sự yếu đuối trước Nhu Nhiên), Văn Thành Đế vẫn tiếp tục chiến dịch. Mặc dù không thể giáng cho Xử khả hãn [[Uất Cửu Lư Thổ Hạ Chân]] của Nhu Nhiên một thất bại lớn, song đã có một số thành viên các bộ lạc Nhu Nhiên đầu hàng. Trong khi đó, lúc ông vắng mặt, các tướng Phong Sắc Văn (封敕文) và Bì Báo Tử (皮豹子) của Bắc Ngụy đã giao chiến với quân [[Lưu Tống]] gần Tế Thủy (濟水, nay là một phần dòng chảy của [[Hoàng Hà]]), kết quả là bất phân thắng bại.
 
== Thời kỳ trị vì cuối ==
Vào mùa hè năm 460, nhũ mẫu của Văn Thành Đế qua đời.
 
Cũng trong mùa hè năm 460, theo lời cố vấn của Định Dương hầu Tào An (曹安), Văn Thành Đế mở một cuộc tấn công lớn nhằm vào vương quốc [[Thổ Dục Hồn]] của [[Mộ Dung Thập Dần]] (慕容拾寅), Mộ Dung Thập Dần đã khiến Bắc Ngụy nổi giận khi chấp thuận sự bổ nhiệm của cả Bắc Ngụy và Lưu Tống và do ông ta đã phô trương sự giàu có của mình. Các tướng chỉ huy là Thác Bạt Tân Thành (拓拔新成, em trai Văn Thành Đế) và Nam quận công Lý Huệ (李惠). Tuy nhiên, mặc dù quân Bắc Ngụy đã bắt được một số lượng lớn gia súc, song Mộ Dung Thập Dần đã nhận được cảnh báo từ trước và đã chạy kịp vào vùng núi, quân Bắc Ngụy cũng bị mắc bệnh.
 
Năm 464, khi đang kinh lí các vùng khác nhau của đất nước, Văn Thành Đế đã đích thân tham sự một buổi lễ cúng tế thượng đế của bộ lạc [[Cao Xa]], và người dân Cao Xa đã rất hài lòng.