Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhà Ptolemaios”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
clean up, replaced: → (3) using AWB
Eruruu (thảo luận | đóng góp)
4.842 sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 11:
{{legend|#85AB54|[[Các thuộc địa của tộc Hy Lạp]]}}
]]
'''Nhà Ptolemaios''', tức([[tiếng Anh]]: ''The Ptolemaic dynasty''; [[tiếng Hy Lạp]]: ''Πτολεμαίος'', ''Ptolemaioi''), (cũng thường gọi là '''nhàNhà LagosLagids''' hay '''Lagidae''', vì đây là tên của thân phụ [[Ptolemaios I Soter|Ptolemaios I]], vị vua[[quốc khaivương]] quốcsáng lập ra nhà này),. Đây là một triều đại của [[người Hy Lạp]] cai trị [[Ai Cập]] và các vùng lân cận từ năm [[305 TCN]] đến năm [[30 TCN]], đây cũng là vương triều cuối cùng của [[Ai Cập cổ đại]].
 
[[Ptolemaios I Soter|Ptolemaios]], vốn là một trong bảy vị ''[[somatophylax]]'' (cận vệ, tướng quân kiêm đại thần) của [[Alexandros Đại đế]] của xứ [[Macedonian]]. ĐượcÔng được bổ nhiệm làm thống đốc ''satrap'' đất [[Ai Cập]] cuối năm [[323 TCN,]] ôngvà xưng đếlàm [[quốc vương]] vào năm [[305 TCN.]] Triềuvới đạidanh củahiệu ''King Ptolemy I'', về sau ông cóđược lẽbiết làđến triềuvới đạitên cuốigọi cùng'''Soter''' mà(đấng cáccứu vuathế). xưngNgười Ai Cập đương thời nhanh chóng công nhận sự cai trị của dòng họ Ptolemanios và xem là những người kế vị các [[pharaon|pharaôngPharaoh]] của Vương quốc Ai Cập.
 
Tất cả các vuaquốc vương của triều đại này đều lấy tên là '''PtolemaiosPtolemy'''., Cáccòn hoàngcác [[Vương hậu]] hoặc nữ[[Nữ hoàngvương]] thường tên là Berenice'''Cleopatra''', Arsinoe'''Berenice''' hay Cleopatra.'''Arsinoe'''<ref>"L'impérialisme Quamacédonien tiểuet thuyếtl'hellénisation vàde điệnl'Orient" - Pierre ảnhJouguet, vịtrang nữ428</ref>. hoàngThành cuốiviên cùngđược biết đến nhiều nhất của triều đại này là [[Cleopatra VII]], nayvị là[[Pharaoh]] ngườicuối cùng của '''nhàAi Ptolemaios'''Cập đượccổ đại chúngvà cũng là cuối cùng của triều đại này. Cái chết của bà vào năm [[30 TCN]] đánh dấu chấm hết cho quyền cai trị của vương tộc trên thếAi giớiCập, biếtvà đếncũng nhiềutừ nhấtđây Ai Cập hoàn toàn lệ thuộc vào các đế quốc xâm chiếm bên ngoài.
 
== Các vua,quân hoàng hậu và nữ hoàngchủ nhà Ptolemaios ==
Những niên đại trong ngoặc là niên đại trị vì của các [[hoàng đếPharaoh]] nhà Ptolemanios. Các vuaPharaoh thường cho hoàngvợ hậumình cai trị chung, mà các hoàngbà hậunày cũng thường là chị hay em gái của vuaPharaoh đó. Theo cổ tục Hy Lạp, anh em, chị em cùng cha khác mẹ được phép lấy nhau, nhưng cùng cha cùng mẹ thì không. Theo cổ tục Ai Cập, được củng cố bởi tích thần vương [[Osiris]] lấy em gái là thần [[Isis]], anh chị em ruột lại được khuyến khích lấy nhau. Nhà Ptolemaios theo lối sống này - theo cái nhìn của nhiều sử gia - là để được lòng dân Ai Cập.
 
Khi vuaPharaoh qua đời thì quyền nối ngôi ưu tiên dành cho con trai. Nếu không có con trai thì con gái được nối ngôi.<ref>"L'impérialisme macédonien et l'hellénisation de l'Orient" - Pierre Jouguet, trang 305</ref> Có lúc đất nước được hai vị nữNữ hoàngvương đồng cai trị ([[Cleopatra V của Ai Cập|Cleopatra V]] và [[Berenice IV của Ai Cập|Berenice IV]] từ năm [[58 TCN]] đến [[57 TCN]])., Thậtthật là một sự kiện hi hữu trong [[lịch sử Ai Cập]] nói riêng và trong [[lịch sử thế giới]] nói chung.
 
* [[Ptolemaios I Soter]] ([[305 TCN]]-[[282 TCN]]) và các Vương hậu là [[Thais]], [[Artakama]] (công chúa [[Ba Tư]]), [[Eurydice của Ai Cập|Eurydice]] và chót là [[Berenice I của Ai Cập|Berenice I]]. Cho con trai là [[Ptolemaios II Philadelphos]] cai trị chung vào những năm cuối đời.
Vua nào cũng xưng là Ptolemaios, và từ năm 204 TCN trở đi, hoàng hậu và nữ hoàng nào cũng xưng là Cleopatra. Việc đánh số là do người đời sau. Tùy tài liệu, con số có thể thay đổi vì một vài vị vua không được toàn thể sử gia công nhận. Việc đánh số các nữ hoàng cũng không được các sử gia nhất trí. Vị nữ hoàng cuối cùng có khi được coi là "Cleopatra VI" thay vì "Cleopatra VII" <ref>"L'impérialisme macédonien et l'hellénisation de l'Orient" - Pierre Jouguet, trang 428</ref>.
* [[Ptolemaios II Philadelphos]] ([[284 TCN]]-[[246 TCN]]) và hai Vương hậu [[Arsinoe I của Ai Cập|Arsinoe I]], và [[Arsinoe II của Ai Cập|Arsinoe II]] Philadelphus; đồng trị vì với [[Ptolemaios Con của Ai Cập|Ptolemaios Con (Ptolemy the Son)]] ([[267 TCN]]-[[259 TCN]]).
 
* [[Ptolemaios IIII SoterEuergetes]] ([[305246 TCN]]-[[282222 TCN]]) và các hoàngVương hậu là [[Thais]] (gần chắc chắn là hoàng hậu đầu tiên), [[Artakama]] (thứ nhì, công chúa Ba Tư), [[Eurydice của Ai Cập|Eurydice]] (thứ ba) và chót là [[Berenice III của Ai Cập|Berenice I]]. Cho con trai là [[Ptolemaios II Philadelphos]] cai trị chung vào những năm cuối đời.
* [[Ptolemaios IIIV PhiladelphosPhilopator]] ([[284222 TCN]]-[[246204 TCN]]) và hai hoàngVương hậu [[Arsinoe IIII của Ai Cập|Arsinoe IIII]], và [[Arsinoe II của Ai Cập|Arsinoe II]] Philadelphus; đồng trị vì với [[Ptolemaios Con của Ai Cập|Ptolemaios Con (Ptolemy the Son)]] ([[267 TCN]]-[[259 TCN]]).
* [[Ptolemaios IIIV EuergetesEpiphanes]] ([[246204 TCN]]-[[222180 TCN]]) và hoàngVương hậu [[BereniceCleopatra III của Ai Cập|BereniceCleopatra III]].
* [[Ptolemaios IVVI PhilopatorPhilometor]] ([[222180 TCN]]-[[204164 TCN]], [[163 TCN]]-[[145 TCN]]) và hoàngVương hậu [[ArsinoeCleopatra IIIII của Ai Cập|ArsinoeCleopatra IIIII]], đồng cai trị với [[Ptolemaios Eupator]] trong một thời gian ngắn năm [[152 TCN]].
* [[Ptolemaios V Epiphanes]] ([[204 TCN]]-[[180 TCN]]) và hoàng hậu [[Cleopatra I của Ai Cập|Cleopatra I]].
* [[Ptolemaios VI Philometor]] ([[180 TCN]]-[[164 TCN]], [[163 TCN]]-[[145 TCN]]) và hoàng hậu [[Cleopatra II của Ai Cập|Cleopatra II]], đồng cai trị với [[Ptolemaios Eupator]] trong một thời gian ngắn năm [[152 TCN]].
* [[Ptolemaios VII Neos Philopator]] (không hề trị vì).
* [[Ptolemaios VIII Physcon|Ptolemaios VIII Euergetes II (Physcon)]] ([[170 TCN]]-[[163 TCN]], [[145 TCN]]-[[116 TCN]]) và hai hoàngVương hậu [[Cleopatra II của Ai Cập|Cleopatra II]] và [[Cleopatra III của Ai Cập|Cleopatra III]]; bị đuổi khỏi Alexandria bởi [[Cleopatra II của Ai Cập|Cleopatra II]] từ năm [[131 TCN]] đến [[127 TCN]], hoà với bà năm [[124 TCN]]. Nhiều tài liệu tính ông là ''Ptolemaios VII''. Nhiều tài liệu không cho số cho ông vì ông đã giết cháu là Ptolemaios VII Neos Philopator để đoạt ngôi, và do đó không được coi là chính thống. Những dị biệt về cách đánh số khởi từ đời này.
* [[Cleopatra II của Ai Cập|Cleopatra II Philometora Soteira]] ([[131 TCN]]-[[127 TCN]]), mẹ của Ptolemaios VII Neos Philopator, chống nhau với chồng là [[Ptolemaios VIII của Ai Cập|Ptolemaios VIII]].
* [[Cleopatra III của Ai Cập|Cleopatra III Philometor Soteira Dikaiosyne Nikephoros (Kokke)]] ([[142 TCN]]-[[101 TCN]]) cùng trị vì với chồng là Ptolemaios VIII rồi đến các con là [[Ptolemaios IX của Ai Cập|Ptolemaios IX]] ([[116 TCN]]-[[107 TCN]]) và [[Ptolemaios X của Ai Cập|Ptolemaios X]] ([[107 TCN]]-[[101 TCN]]).
* [[Ptolemaios IX Lathyros|Ptolemaios IX Soter II (Lathyros)]] ([[116 TCN]]-[[107 TCN]], rồi [[88 TCN]]-[[81 TCN]] với hiệu Soter II) đồng cai trị với mẹ là [[Cleopatra III của Ai Cập|Cleopatra III]] trong giai đoạn thứ nhất, rồi với các hoàngVương hậu [[Cleopatra IV của Ai Cập|Cleopatra IV]] và [[Cleopatra Selene I|Cleopatra Selene]].
* [[Ptolemaios X của Ai Cập|Ptolemaios X]] Alexandros I ([[107 TCN]]-[[88 TCN]]), đồng cai trị với mẹ là [[Cleopatra III của Ai Cập|Cleopatra III]] cho đến năm [[101 TCN]], rồi với các hoàngVương hậu [[Cleopatra Selene I|Cleopatra Selene]] và [[Berenice III của Ai Cập|Berenice III]].
* [[Berenice III của Ai Cập|Berenice III Philopator]] ([[81 TCN]]-[[80 TCN]]).
* [[Ptolemaios XI]] Alexandros II ([[80 TCN]]) cưới và cai trị chung với nữVương hoànghậu [[Berenice III của Ai Cập|Berenice III]] trước khi giết bà; rồi trị vì một mình được 19 ngày.
* [[Ptolemaios XII Auletes|Ptolemaios XII Neos Dionysos (Auletes)]] ([[80 TCN]]-[[58 TCN]], [[55 TCN]]-[[51 TCN]]) và hoàngVương hậu [[Cleopatra V của Ai Cập|Cleopatra V Tryphaena]].
* [[Cleopatra V của Ai Cập|Cleopatra V Tryphaena]] ([[58 TCN]]-[[57 TCN]]) đồng trị vì với [[Berenice IV của Ai Cập|Berenice IV Epiphaneia]] ([[58 TCN]]-[[55 TCN]]), có thể là con gái của bà.
* [[Cleopatra VII|Cleopatra VII Thea Neotera]] ([[51 TCN]]-[[30 TCN]]) đồng trị vì với [[Ptolemaios XIII của Ai Cập|Ptolemaios XIII]] ([[51 TCN]]-[[47 TCN]]), [[Ptolemaios XIV của Ai Cập|Ptolemaios XIV]] ([[47 TCN]]-[[44 TCN]]) và [[Caesarion|Ptolemaios XV Caesarion]] ([[44 TCN]]-[[30 TCN]]).
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nhà_Ptolemaios”