Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phạm Văn Xảo”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
'''Phạm Văn Xảo''' ([[Chữ Hán|Hán tự]]: 范文巧, ? – [[1430]]<ref name="ReferenceA">Khâm định Việt sử thông giám cương mục, chính biên quyển 15</ref> hoặc [[1431]]<ref name="ReferenceB">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 191</ref>) là công thần khai quốc nhà [[Nhà Lê sơ|Lê sơ]], người ở miền Kinh lộ, tức là vùng kinh kỳ [[Thăng Long]].
 
Sử sách không nói rõ về gia thế xuất thân của Phạm Văn Xảo.
 
==Tham gia khởi nghĩa Lam Sơn==
Phạm Văn Xảo là người có nhiều mưu trí, theo giúp Lê Lợi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn, được phong chức Khu mật đại sứ.<ref>Đại Việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 235</ref>
 
Tháng 8 năm 1426, sau khi làm chủ từ [[Thanh Hóa|Thanh Hoá]] đến Thuận Hoá, [[Lê Thái Tổ|Lê Lợi]] chia quân cho các tướng làm 3 cánh bắc tiến. Cánh thứ nhất do Khu mật đại sứ Phạm Văn Xảo, Thái úy Lê Triện, Thái gám Lê Khả, Á hầu Lê Như Huân, Lê Bí đem hơn 3.000 quân 1 thớt voi đi tuần các xứ Thiên Quan<ref>Thiên Quan: vùng đất huyện Nho Quan cũ, nay thuộc huyện Hoàng Long, tỉnh Ninh Bình.</ref> , Quảng Oai, Quốc Oai, Gia Hưng<ref> Gia Hưng: gồm các huyện Thuận Châu, Mộc Châu, Yên Châu, Mai Sơn, Phù Yên tỉnh Sơn La, các huyện Thanh Sơn, Tam Thanh tỉnh Phú Thọ và huyện Mai Châu tỉnh Hòa Bình ngày nay</ref>, Quy Hóa<ref> Quy Hóa: thuộc Yên Bái, Lào Cai ngày nay. </ref>, Đà Giang, Tam Đới<ref>Tam Đới: thuộc tỉnh Vĩnh Phú ngày nay. </ref>, Tuyên Quang để cắt đứt đường viện binh của quân Minh từ Vân Nam sang.<ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, trang 337</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
Tháng 8 năm 1426, sau khi làm chủ từ [[Thanh Hóa|Thanh Hoá]] đến Thuận Hoá, [[Lê Thái Tổ|Lê Lợi]] chia quân cho các tướng làm 3 cánh bắc tiến. Phạm Văn Xảo, [[Đỗ Bí]], [[Trịnh Khả]], [[Lý Triện|Lê Triện]] ra phía Tây bắc, Lưu Nhân Chú, Bùi Bị ra phía Đông bắc; [[Đinh Lễ]], [[Nguyễn Xí]] ra đánh Đông Quan.
 
Ông chia quân với Lý Triện tiến đến đóng đồn ở phía Tây Ninh Giang nhằm uy hiếp Đông Đô. Cánh quân của ông và Lê Khả chiếm đất Tam Giang, qua lại tiếp ứng cho nhau, để làm thanh thế viện trợ lẫn cho nhau.<ref>Đại Việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 235</ref>
Tiến đến gần Đông Quan, Phạm Văn Xảo và các tướng nghe tin viện binh nhà Minh từ [[Vân Nam]] do Vương An Lão chỉ huy sắp tiến sang theo đường Hưng Hoá. Ông bèn cùng Lê Triện chia quân làm hai cánh: ông cùng Trịnh Khả tiến lên Tây bắc đánh chặn Vương An Lão, còn Lê Triện đóng đồn phía tây Ninh Giang uy hiếp Đông Quan.
 
PhạmNgày Văn20, Xảo và [[Trịnh Khả]] tiến đến Tamtháng Giang9, lạinăm chiaBính quânNgọ làm(1426) thanh thế tiếp ứng cho nhau.Viên Đôđô ty Vân Nam là Vương An Lão mangđem hơn 1 vạn quân sang đánh, đến cầu Xa Lộc<ref>Cầu Xa Lộc: tục gọi là cầu Ròng Rọc ở gần làng Tứ Xã, huyện Lâm Thao, nay thuộc Tamtỉnh GiangPhú Thọ. </ref>, bịthuộc haiTam tướngGiang. chặnPhạm đánhVăn pháXảo, tanLê tànhKhả chặn đánh, chém hơn 1000 quânngười, quânsố Minhcòn bịlại chếtchạy đuốivào rấtthành nhiềuTam Giang.<ref name="ReferenceC">LêĐại QuýViệt Đôn,sử sáchký đãtoàn dẫnthư, trNhà 191</ref>.xuất Anbản Lãokhoa thuahọc trậnxã bỏhội chạyHà vàoNội, thành1993, Tambản Giangđiện bấytử, giờtrang có338</ref><ref>Đại quânViệt Minhsử chiếmký cứtoàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
 
Tháng 4, năm Đinh Mùi, Tổng binh Vân Nam là Kiềm quốc công Mộc Thạnh đem 5 vạn quân sang tiếp viện. Lê Lợi sai ông cùng với Trịnh Khả đem quân lên trước ải Lê Hoa, thuộc Tuyên Quang, giữ chỗ hiểm yếu để ngăn chặn. Quân Mộc Thạnh tới nơi, Phạm Văn Xảo, Trịnh Khả, thu quân cố thủ, chống nhau với quân Minh. <ref>Đại Việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 235</ref> <ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, trang 351</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
Trong khi đó [[Đinh Lễ]], [[Nguyễn Xí]] và [[Lý Triện]] cũng phá tan viện binh của Vương Thông ở Tốt Động. Lê Lợi tiến đại quân ra bắc vây hãm Đông Quan. (xem bài [[Lê Thái Tổ|Lê Lợi]])
 
Cánh quân Liễu Thăng bị phá, Lê Lợi sai đem các thứ bắt được cùng sắc ấn của Liễu Thăng, tới chỗ quân Mộc Thạnh. Cánh quân Minh này vô cùng hoảng sợ, bỏ chạy. Ông cùng với Trịnh Khả thừa thế quân Minh hoang mang, tung quân ra đánh. Phá trận ở Lãnh Câu, Đan Xá, chém hơn 1 vạn người, bắt hơn 100 người và ngựa, thu được quân nhu khí giới vô số. Mộc Thạnh một mình một ngựa chạy thoát. Hai đạo cứu binh tan vỡ, Vương Thông xin hòa, thiên hạ thái bình.<ref>Đại Việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 238</ref> <ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, trang 351</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
Năm [[1427]], vua Minh lại cử viện binh sang. Cánh chủ lực do Liễu Thăng sang đường [[Lạng Sơn]], cánh kia do Mộc Thạnh lại từ Vân Nam sang. Phạm Văn Xảo và Trịnh Khả tiến lên giữ ải Lê Hoa ([[Tuyên Quang]]) ở nơi hiểm yếu cố thủ không cho Mộc Thanh tiến sâu. Thạnh là viên tướng lão luyện, cốt chờ thắng bại của Liễu Thăng mới quyết định hành động. Phạm Văn Xảo cũng án binh không đánh<ref name="ReferenceC">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 191</ref>.
==Phong thưởng==
Năm Thuận Thiên thứ nhất (1428), Lê Lợi lên ngôi vua, phong thưởng cho các công thần. Có 2 đợt phong thưởng chính, lần thứ nhất là phong cho các Hỏa thủ và quân nhân Thiết đột có công lao khó nhọc ở Lũng Nhai gốm 121 người; lần 2 năm 1429, ban biển ngạch công thần cho 93 viên.<ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, trang 362, 366</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
 
Tháng 3, năm 1428, đại hội các tướng và quan văn võ để định công, lần này chỉ phong cho 3 người:''Lấy thừa chỉ Nguyễn Trãi làm Quan phục hầu; tư đồ Trần Hãn làm Tả tướng quốc; Khu mật đại sứ Phạm Văn Xảo làm Thái Bảo; đều được ban quốc tính''<ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, trang 362</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
Sau khi chém được Liễu Thăng và tiêu diệt cánh quân chủ lực, Lê Lợi sai mang ấn tín của Thăng đến chỗ Thạnh. Thạnh sợ hãi bỏ chạy. Phạm Văn Xảo và Trịnh Khả thừa cơ tung quân ra đánh, phá địch ở Lãnh Cầu, Đan Xá, chém hơn 1 vạn quân, bắt sống hơn 1000 người ngựa, thu được rất nhiều khí giới.
 
Tháng 5, năm 1429, ban biển ngạch công thần cho 93 viên, Phạm Văn Xảo được ban tước Huyện thượng hầu, ban quốc tính, đứng hàng đầu, cùng với Phạm Vấn, Lê Sát.<ref>Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội, 1993, bản điện tử, tran 366</ref><ref>Đại Việt sử ký toàn thư[http://bachkim.vn/resource/daiviet.pdf]</ref>
==Thảm án công thần==
Năm [[1428]], Lê Lợi lên ngôi, luận công ban thưởng cho công thần. Phạm Văn Xảo được phong làm thái bảo, ban họ Lê của vua.
 
==Cái chết==
Tháng 5 năm [[1429]], vua sai khắc biển ghi tên công thần, ông được phong làm Huyện thượng hầu, tên xếp hàng thứ ba (sau [[Phạm Vấn]] và [[Lê Sát]]), thăng làm thái bảo. Phạm Văn Xảo trở thành đại thần được người đương thời trọng vọng<ref name="ReferenceD">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 192</ref>. Ít lâu sau, khoảng năm 1430-1431 có người tố cáo ông ngầm mưu phản, Lê Thái Tổ sai người bắt giết ông và tịch thu gia sản<ref name="ReferenceB">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 191</ref>.
===Sách Đại Việt thông sử, Liệt truyện===
Năm 1430-1431 có người tố cáo ông ngầm mưu phản, vua Lê Thái Tổ ban cho được chết và tịch thu gia sản.<ref>Đại Việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 238</ref>
===Sách Đại Việt thông sử, Bản kỷ===
 
Năm 1430, trước khi nhà vua thân chinh đánh đạo Thái Nguyên đánh Bế Khắc Thiệu, Đại Việt thông sử chép:''Giết Thái úy Phạm Văn Xảo''.<ref>Đại việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 112</ref>
 
Năm Nhâm Tý (1432), nhà vua thân chinh đánh Mường Lễ, do Đèo Cát Hãn thông đồng với Phạm Văn Xảo làm loạn, lên kết với người Ai Lao xâm lấn đất Mường Mỗi. Tháng giêng năm ấy, triều đình đánh được Mường Lễ, Kha Lại bị giết, Đèo Cát Hãn chạy trốn, đổi Mường Lễ thành châu Phục Lễ<ref>Cao Bằng ngày nay</ref><ref>Đại việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 113</ref>
 
Tháng 3, vua Lê Thái Tổ kéo quân trở về ban tờ chiếu, viết rằng: ''Năm ngoái thằng Khắc Thiệu ở Thái Nguyên mưu làm phản, đích là do thằng Hãn âm mưu, năm nay Cát Hãn nổi loạn, là do âm mưu của Xảo''.<ref>Đại việt thông sử, Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 1976, trang 114, 115</ref>
==Nguyên nhân==
 
Các nhà sử học đời sau đều có chung ý kiến rằng Phạm Văn Xảo là công thần bị chết oan<ref>Trần Trọng Kim, sách đã dẫn, tr 259</ref><ref name="ReferenceG">[http://laodong.com.vn/lao-dong-cuoi-tuan/guong-soi-lich-su-83460.bld Dương Trung Quốc - Gương soi lịch sử]</ref><ref name="ReferenceF">Phan Duy Kha, Lã Duy Lan, Đinh Công Vĩ, sách đã dẫn, tr 982-983</ref>.
 
Bộ chính sử nhà Lê sơ soạn là [[Đại Việt sử ký toàn thư]] không chép sự kiện Phạm Văn Xảo bị giết. Theo sách Đại Việt thông sử của [[Lê Quý Đôn]] thời [[Lê trung hưng]], truyện Phạm Văn Xảo, ''"vua Thái Tổ tuổi già, lắm bệnh, sợ ngày sau chúa nhỏ (thái tử Nguyên Long mới lên 8) cầm quyền, các đại thần như ông và Trần Nguyên Hãn "sẽ có chí khác"''<ref name="ReferenceD">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 192</ref>. Vì vậy, bề ngoài Lê Lợi ''"tỏ ra trọng vọng nhưng bên trong vẫn nghi ngờ. Bọn gian thần Trình Hoàng Bá, Lê Quốc Khí, Đinh Bang Bản, Nguyễn Tông Chí, Lê Đức Dư đón biết ý vua tranh nhau dâng mật sớ khuyên vua sớm trừ đi"''<ref name="ReferenceD">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 192</ref>. Sách [[Khâm định Việt sử thông giám cương mục]] của nhà Nguyễn nêu tương tự như vậy<ref name="ReferenceA">Khâm định Việt sử thông giám cương mục, chính biên quyển 15</ref>.
 
Tuy nhiên, cũng sách Đại Việt thông sử của [[Lê Quý Đôn]], quyển 2 (Thái Tổ hạ) chép có sai khác về cái chết của ông, theo đó Phạm Văn Xảo có thông đồng với tù trưởng địa phương [[Đèo Cát Hãn]] chống lại [[Lê Thái Tổ]]; tuy nhiên khi chép sự kiện giết Phạm Văn Xảo đầu năm 1431, Đại Việt thông sử không nêu rõ lý do; sau đó khi Lê Thái Tổ thân chinh đi đánh Đèo Cát Hãn cuối năm mới đề cập nội dung ''"Đèo Cát Hãn... thông đồng với Phạm Văn Xảo"''; khi đánh xong Đèo Cát Hãn năm 1432, Lê Lợi ra chiếu buộc tội Phạm Văn Xảo câu kết với Cát Hãn<ref name="ReferenceE">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 92</ref>. Có ý kiến xem việc buộc tội ông câu kết họ Đèo là vu khống<ref name="ReferenceF">Phan Duy Kha, Lã Duy Lan, Đinh Công Vĩ, sách đã dẫn, tr 982-983</ref>.
 
Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục chép vụ việc Đèo Cát Hãn làm phản, bị đánh dẹp và việc giết Phạm Văn Xảo là 2 việc riêng rẽ, không liên quan tới nhau<ref>Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Chính biên quyển 15</ref>.
Hàng 34 ⟶ 43:
 
Khi các "mối lo mai sau" của vua Lê như ông và Trần Nguyên Hãn trừ được rồi, vua Lê ''"hối hận, thương hai người bị oan"'' (Đại Việt thông sử, truyện Phạm Văn Xảo), hạ lệnh cho những kẻ tố cáo ông về sau không được tố cáo ai nữa và dù có tài cũng không được dùng nữa. Khi Lê Thái Tông (Nguyên Long) lên ngôi, phụ chính Lê Sát định dùng lại bọn gian thần đó nhưng bị các quan trong triều phản đối đành phải thôi<ref name="ReferenceD">Lê Quý Đôn, sách đã dẫn, tr 192</ref>.
==Ân xá, truy phong==
 
Năm [[1451]], [[Lê Nhân Tông]] ra lệnh đại xá, trả lại điền sản cho con cháu Phạm Văn Xảo. Năm 1484, [[Lê Thánh Tông]] truy phong ông là Thái bảo, Thắng quận công.<ref name="ReferenceD">LêĐại Quýviệt Đônthông sử, sáchNhà đãxuất dẫnbản văn hóa thông tin, tr1976, trang 192236</ref>.
 
==Xem thêm==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Phạm_Văn_Xảo”