Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Eo biển Magellan”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Tham khảo: AlphamaEditor, General Fixes |
Bổ sung thông tin cụ thể độ dài, hải lưu, độ sâu, độ rộng, tầm nhìn, thời tiết, lịch sử hải trình khám phá. |
||
Dòng 1:
[[Hình:Chile.estrechodemagallanes.png|350px|nhỏ|phải|Bản đồ eo biển Magellan]]
'''Eo biển Magellan''' là một tuyến đường biển nằm ở phía nam của lục địa [[Nam Mỹ]] và phía bắc của [[Đất Lửa|Tierra del Fuego]]. Đây là tuyến hàng hải quan trọng nhất nối giữa [[Thái Bình Dương]] và [[Đại Tây Dương]], nhưng đây cũng là một tuyến đường biển khó đi bởi hướng gió khó lường, hải lưu và độ hẹp của eo biển này.
Có độ dài 570 km. Độ sâu tại đây rất khác nhau nơi nông nhất chỉ khoảng 20 mét. Tại điểm rộng nhất của nó và 33 km, điểm hẹp nhất chỉ là khoảng 3 km.
Thuyền trưởng Ferdinand Magellan là người châu Ầu đầu tiên tới đây ngày mồng 1 tháng 11 năm 1520. Ông đặt tên cho eo biển này là "Estrecho de Todos los Santos" hay "eo biển Tousaint”. Khi hải thuyền của Magellan tới Philippne năm 1521 thì ông ta bị giết, số còn lại thủy thủ và thuyền viên về tới Tây Ban Nha năm 1522. Từ đó mà có tên gọi Magellan để chí eo biển này.
== Lịch sử tìm kiếm ==
Chuyến đi của Magellan (1519-1522) với tư cách là người chỉ huy đoàn tàu của Tây Ban Nha là chuyến thám hiểm đầu tiên từ Đại Tây Dương đi vào Thái Bình Dương (được Magellan gọi là “Biển bình yên – Peaceful sea” ), qua eo biển Magellan (eo biển sau này được mang tên ông) và cũng là chuyến đi đầu tiên vượt Thái Bình Dương, đồng thời là chuyến đi đầu tiên vòng quanh thế giới, dù rằng bản thân Magellan không hoàn thành được toàn bộ hành trình, do bị giết chết trong trận phục kích của thổ dân tại Mactan, [[Philippines]].
Vào ngày 10 tháng 8 năm 1519, đoàn tàu 5 chiếc gồm Trinidad, San Antonio, Concepción, Victoria và Santiago dưới sự chỉ huy của [[Magellan|F. Magellan]] rời cảng [[Sevilla (tỉnh)|Seville]], xuôi theo dòng sông Guadalquivir về Sanlucar de Barrameda một điểm tập kết nằm ở cửa sông. Họ dừng lại đây để củng cố tầu, trang thiết bị, cấp thêm thực phẩm và nước ngọt để rồi ngày 20 tháng 9 năm đó chính thức khởi hành rời [[Tây Ban Nha|Tây ban Nha]]. Ngoài khoản kinh phí của nhà Vua Tây ban Nha cấp cho việc đóng 5 con tàu này cùng lương thực, thực phẩm đủ dùng cho 2 năm, đoàn thám hiểm còn có các nguồn tài trợ khác. Một trong những nhà tài trợ quan trọng nhất là Christopher de Haro, một thương nhân Tây Ban Nha, người cũng tin vào việc có thể tìm ra được đường đi đến Đông bán cầu bằng cách đi về phía Tây và cùng với đó là mở ra cơ hội làm ăn buôn bán mới. Ông này đóng góp ¼ kinh phí cho chuyến đi cùng toàn bộ số hàng hóa chất trên các tàu để các thủy thủ trên tàu có thể mang ra đổi hàng tại các địa phương tàu đến. Magellan trực tiếp chỉ huy con tàu Trinidad là tàu dẫn đường, trọng tải 110 tấn, thủy thủ đoàn 55 người. Các con tàu khác bao gồm tàu San Antonio – 120 tấn, 60 thủy thủ, do Juan de Cartagena làm thuyền trưởng; tàu Conception – 90 tấn, 45 thủy thủ, do Gaspar de Quesada làm thuyền trưởng; tàu Santiago – 75 tấn, 32 thủy thủ do Juan Serrano làm thuyền trưởng và tàu Victoria – 85 tấn, 43 thủy thủ do Luis Mendoza là thuyền trưởng. Một điểm thú vị là con tàu Victoria này được lấy tên của nhà thờ Saint Maria ở vùng Victoria de Triana, tại đây, chính Magellan đã làm lễ đọc lời thế trung thành với nhà vua Charles V của Tây Ban nha, trước chuyến đi.
Một điều đặc biệt khác nữa của đoàn tàu này là thủy thủ đoàn, 270 người, toàn những người có nhiều kinh nghiệm đi biển, được mệnh danh là những “sói biển” đến từ nhiều nước khác nhau, bao gồm các quốc tịch [[Bồ Đào Nha]], Tây Ban Nha, Italia, Đức, Hà Lan, Hy Lạp, Anh và Pháp. Lúc đầu, số thủy thủ người Bồ Đào Nha có nhiều hơn, tuy nhiên do nhiều người trong triều đình Tây Ban Nha lo ngại rằng những người cùng quốc tịch với [[Magellan]] đó có thể cùng ông phản lại lợi ích của Tây Ban Nha nên họ cố gắng cản trở chuyến đi, rồi thay thế bằng những thủy thủ người Tây Ban Nha, nên cuối cùng cũng chỉ còn 40 người Bồ Đào Nha trên các tàu. Mặc dù vậy, trong số những người Bồ Đào Nha còn lại trên tàu, Magellan đã cố gắng giữ được những nhân vật quan trọng như người em vợ của mình là Duarte Barbosa, rồi Joao Serrao- một người bà con của thuyền trưởng Francis Serrao, người đã được Magellan cứu sống trong một trân đánh trước đây, cũng như Enrique de Malacca, một người khác đã được Magellan cứu trong trận người Bồ Đào Nha bị phục kích và phải tháo chạy ở [[Malacca (thành phố)|Malacca]], [[Malaysia]] năm xưa, nay trở thành người hầu thân cận và là phiên dịch tiếng Malay của Magellan. Tuy nhiên cũng có những nhân vật đã từng tham gia với Magellan ngay từ ban đầu để chuẩn bị cho chuyến đi này như nhà thiên văn học Rui Faleiro thì cho đến phút cuối cùng lại tỏ ra nghi ngờ thành công của chuyến đi và rút khỏi danh sách thủy thủ đoàn. Ngược lại, cũng có những người khác như một thuyền trưởng tàu buôn người Tây Ban Nha tên là Juan Sebastien Elcano, chỉ đến khi đoàn tàu đang tập kết ở cảng Seville, quê hương ông, thì ông mới xin với nhà Vua Tây Ban Nha cho được tham gia đoàn và chính ông này là người sau này đã chỉ huy con tàu duy nhất trong đoàn tàu 5 chiếc, quay về được Tây Ban Nha hoàn thành chuyến đi vòng quanh trái đất và được chính thức vinh danh về việc đó. Tham gia đoàn còn có một học giả người vùng Venice, tên là Antonio Pigafetta. Ông vốn là con người rất uyên thâm, đáng kính, nhưng vì thích phiêu lưu, mạo hiểm nên đề nghị được tham gia đoàn và chấp nhận một chức danh rất khiêm tốn là “Thư ký”. Chính nhờ những ghi chép đầy đủ và chính xác của ông cùng với những trang nhật ký tàu do Francis Albo lập mà ngày nay chúng ta có được những tư liệu để biết được về chuyến đi lịch sử này của Magellan và đoàn thám hiểm của ông.
Ngay từ những ngày đầu của hành trình, Magellan và đoàn tàu của ông đã phải đối mặt với những khó khăn và nguy hiểm. Trước hết là chuyện nhà Vua Bồ Đào Nha Manuel I đã lệnh cho một hạm đội đuổi theo và ngăn cản chuyến đi này. Tuy nhiên Magellan với kinh nghiệm đi biển của mình đã tránh được sự theo đuổi đó. Sau khi dừng tránh bão ở đảo [[Quần đảo Canaria|Canary]], đoàn tàu của Megellan đến [[Cabo Verde|Cape Verde]] và từ đó lần theo hướng Tây sang Cape St. Augustine ở [[Brasil|Brazil]]. Vào ngày 27 tháng 11 năm đó, đoàn thám hiểm đã vượt qua xích đạo và 10 ngày sau họ đã thấy thấp thóang vùng đất Nam Mỹ. Do bởi Brasil là thuộc địa của Bồ Đào Nha, nên để tránh đụng độ, Magellan quyết định tránh miền đất này, không lên bờ. Tuy nhiên họ vẫn phải neo đậu tại một địa điểm mà ngày nay gần ở Rio de Janeirro để cấp thêm lương thực. Một lần nữa, thời tiết xấu lại làm trì hoãn chuyến đi. Sau nhiều ngày chờ đợi, đoàn thám hiểm đi dọc xuống phía nam theo bờ Đông của lục địa Nam Mỹ, lần tìm eo biển mà Magellan cho rằng có thể nối đến con đường dẫn đến những Hòn đảo gia vị. Vào ngày 10 tháng 1 năm 1520, họ đến Rio de la Platta thuộc Argentina.
Vào ngày 30 tháng 3 năm 1520, thủy thủ của đoàn thám hiểm đã lập một khu định cư tại một vùng đất thuộc Argentina mà họ gọi là Puerto Julian. Chỉ vài ngày sau đó, một cuộc nổi loạn đã nổ ra, cầm đầu là 2 trong số 5 thuyền trưởng của đoàn tàu, chủ yếu nhằm giành quyền chỉ huy đối với F. Magellan và từ đó là những quyền lợi gắn liền với vị trí đó. Tuy nhiên cuộc nổi loan này đã nhanh chóng bị dập tắt, do đa số thủy thủ vẫn trung thành với F. Magellan. Theo những ghi chép của Antonio Pigafetta thì Juan Sebastien Elcano là một trong những người được tha thứ trong khi Gaspar Quesada, thuyền trưởng của tàu Conception đã bị xử tử tại chỗ còn Juan de Cartagena, thuyền trưởng của tàu San Antonio và một tu sĩ tên là Padre Sanchez de la Reina thì bị bỏ lại trên hoang đảo. Cũng có tài liệu viết rằng những kẻ nổi loạn bị phân thây làm tư, vứt trên bãi biển và nhiều năm sau thuyền trưởng Francis Drake còn tìm thấy xương cốt của họ. Đóng góp quan trọng trong việc dẹp nổi loạn, cùng với năng lực chỉ huy và kinh nghiệm đi biển của mình, Duarte Barbosa, người em vợ của F. Magellan sau đó được cử làm thuyền trưởng của tàu Victoria.
Ngay sau vụ nổi loạn, tàu Santiago lại gặp sự cố khi được cử đi do thám, tìm đường dọc theo bờ biển về phía Nam và bị một con bão bất ngờ nhấn chìm. Rất may là toàn bộ thủy thủ đều bơi được vào bờ an toàn. Họ cử người về báo cáo tình hình cho F. Magellan và xin cứu hộ. Sau sự cố này, Magellan quyết định chờ đợi thêm vài tuần trước khi tiếp tục hành trình. Vào ngày 21 tháng 10 năm 1520, tại vĩ độ 52 độ Nam, đoàn thám hiểm đã đến được Cape Virgenes và tin chắc rằng họ đã tìm ra được đường sang Thái Bình dương. 4 con tàu còn lại vượt qua một quãng đường gian khổ dài 373 hải lý trên một vùng nước mà F. Magellan gọi là Estrecho de Todos los Santos bằng tiếng Bồ Đào Nha hay All Saint’s Channel bằng tiếng Anh tức Eo biển các Thánh, do bởi đoàn thám hiểm của ông đi qua eo biển này vào ngày 1 tháng 11, ngày Các Thánh. Eo biển này giờ được mang tên ông, “The [[Straight of Magellan]]”. Lại một lần nữa xảy ra tình trạng chống lệnh chỉ huy trong đoàn thám hiểm. Khi được cử đi cùng tàu Conception để dò đường, tàu San Antonio, lúc này do Gomez làm thuyền trưởng đã tự ý tách đoàn và đổi hướng quay trở về Tây Ban Nha vào ngày 20 tháng 11. Vào ngày 28 tháng này, khi đoàn tàu sang được đến Nam Thái Bình dương thì chỉ còn 3 tàu. Khi thấy một vùng nước rất thanh bình, rộng mênh mông, F. Magellan đã thốt lên “Mar Pacifico” có nghĩa là “Pacific Ocean” trong tiếng Anh hay [[Thái Bình Dương|Thái Bình dương]] trong tiếng Việt.
Sau đó dẫn đầu đội tàu trong eo biển Magellan khi đêm xuống, đoàn thám hiểm đã thấy từ một hòn đảo phía nam có các cột lửa do các thổ dân đốt cháy. Do đó đảo được đặt tên là "Tierra del Fuego." (hay Vùng đất lửa).
Một số bến cảng trên có thể tiếp nhận tàu lớn. Tuy nhiên do địa hình biển cũng như hải lưu phức tạp, kể từ khi kênh đào Panama được đưa vào sử dụng, nói chung tàu không còn đi qua đây.
== Khí tượng ==
=== Hiện tượng thời tiết ===
Eo biển Magellan nằm ở phía tây chân gió, vì vậy gió hướng Tây là chủ yếu. Phía Đông eo biển, mỗi năm vào giữa tháng chín, gió tây bắc thổi mạnh.Từ tháng Mười đến tháng Mười Một, gió lớn hơn, mà thường là buổi sáng gió mạnh, buổi chiều, hoàng hôn với gió dần dần suy yếu. Trong mùa đông, gió trong eo biển cao nhất ở [[Thang sức gió Beaufort|cấp]] 7-8.
=== Tầm nhìn ===
Eo biển không có mùa sương mù và mùa quang rõ rệt, Tầm nhìn quanh năm gần như là tốt, tuy nhiên, trong mùa đông, tầm nhìn có thể bị ảnh hưởng và suy giảm mạnh do sương mù. Các khu vực phía đông vào mùa thu và mùa đông, tức là từ Tháng Tư-Tháng năm sương mù tạo ra một phần của cuộc hành trình.
==Hình==
<gallery>
| |||