Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Gdańsk”

|blank_info = GD}}

 

 

Gdańsk là hải cảng chính của Ba Lan và cũng là thủ phủ của tỉnh [[Pomorskie]]. Về mặt lịch sử, nó cũng là thành phố lớn nhất vùng người [[Kashubians]]<ref>một nhóm sắc tộc người Slav phía tây</ref>. Thành phố nằm gần sát biên giới trước kia giữa vùng [[người Slav]] phía tây và [[châu Âu German]]<ref>các nước Tây Bắc Âu</ref> và có một lịch sử phức tạp, trong đó có các thời kỳ thuộc Ba Lan và các thời kỳ thuộc [[Đức]] cùng 2 thời kỳ là thành phố trực tiếp dưới quyền cai trị của hoàng đế [[đế quốc La Mã Thần thánh]]<ref>[[tiếng Đức]] là ''freie Reichsstadt'' thành phố tự do dưới quyền cai trị trực tiếp của hoàng đế</ref>. Từ năm 1945, nó thuộc về Ba Lan.

 

=== Thời cận đại ===

 

Ngày 15.5.1457, [[Casimir IV Jagiellon|Casimir IV của Poland]] cấp cho thành phố Danzig ''Đặc quyền lớn'' ({{lang-de|Großes Privileg}}), sau khi ông được Hội đồng thành phố mới tới thăm và ở lại đây 5 tuần lễ.<ref name=Hess45>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=45}}</ref> Với ''Đặc quyền lớn'', thành phố được cấp quyền tự trị.<ref name=Hess45A>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=45}}: "Geben wir und verlehen unnsir Stadt Danczk das sie zcu ewigen geczeiten nymands for eynem herrn halden noc gehorsam zcu weszen seyn sullen in weltlichen sachen."</ref> Với Đặc quyền lớn, thành phố có quyền tài phán độc lập, quyền lập pháp và quản trị hành chính trên lãnh thổ của mình, và các quyền của nhà vua được hạn chế như sau: Mỗi năm vua Ba Lan được phép ở lại thành phố 3 ngày, ông được quyền chọn một công sứ thường trực trong số 8 ủy viên hội đồng do thành phố đề cử cùng nhận một khoản niên kim gọi là ''Gefälle''.<ref name=Hess45/> Hơn nữa, đặc quyền hợp nhất ''Old Town'', ''Hakelwerk'' và ''Rechtstadt'', và hợp pháp hóa việc phá hủy ''Thành phố mới'', thành phố đã đứng về phe [[Hiệp sĩ Teuton]].<ref name=Hess45/> Ngay năm 1457, ''Thành phố mới'' bị hoàn toàn phá hủy, không còn một công trình xây dựng nào.<ref name=Hess41/>

Cũng như đa số dân cư nói tiếng Đức, mà những người ưu tú đôi khi phân biệt phương ngữ Đức của họ như tiếng [[Pomerelia]],<ref>Bömelburg, Hans-Jürgen, ''Zwischen polnischer Ständegesellschaft und preußischem Obrigkeitsstaat: vom Königlichen Preußen zu Westpreußen (1756-1806)'', München: Oldenbourg, 1995, (Schriften des Bundesinstituts für Ostdeutsche Kultur und Geschichte (Oldenburg); 5), zugl.: Mainz, Johannes Gutenberg-Univ., Diss., 1993, 549 pp.</ref> thành phố cũng là quê hương của một số lớn người Ba Lan, người Ba Lan gốc [[Do Thái]] và người [[Hà Lan]]. Thêm vào đó, một số người [[Scotland]] tới ẩn náu hoặc nhập cư và được nhận là công dân của thành phố. Trong thời [[Cải cách Kháng Cách]], phần lớn cư dân nói tiếng Đức đã theo đạo [[Tin Lành]].

 

 

Thế kỷ 18 thành phố bị suy giảm kinh tế do các cuộc chiến tranh. Sau cuộc [[vây hãm Danzig (1734)]] nó bị người [[Nga]] chiếm năm 1734. Danzig bị [[vương quốc Phổ]] sáp nhập năm 1793, chỉ được [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] cho tách ra như thành phố độc lập giả hiệu từ năm 1807 tới 1814. Trở lại trực thuộc Phổ sau khi Pháp bị đánh bại trong [[Các cuộc chiến tranh của Napoléon]], thành phố trở thành thủ phủ của vùng Danzig (''Regierungsbezirk Danzig'') thuộc tỉnh [[Tây Phổ]] từ năm 1815. Năm 1871, thành phố trở thành một phần của [[đế quốc Đức]].

== Các thắng cảnh ==

[[Tập tin:Neptun Monument in Gdańsk (5).jpg|nhỏ|Giếng phun nước [[Poseidon|Neptune]] ở trung tâm Long Market, một tuyệt tác phẩm của kiến trúc sư Hà Lan [[Abraham van den Blocke]], 1617.<ref name="Sturgis">{{chú thích sách |author=|coauthors=Russell Sturgis, Arthur Lincoln Frothingham |title=A history of architecture|year=1915 |editor= |page=293 |pages= |chapter= | chapterurl = |publisher= Baker & Taylor |location= |isbn= |url=http://books.google.pl/books?id=Inw3AAAAIAAJ&pgis=1|accessdate=}}</ref><ref>{{en icon}} {{chú thích sách |author=|coauthors=Paul Wagret, Helga S. B. Harrison|title=Poland|year=1964 |editor= |page=302 |pages= |chapter= | chapterurl = |publisher= Nagel |location= |isbn= |url=http://books.google.pl/books?id=uXu0AAAAIAAJ&pgis=1|accessdate=}}</ref>]]

 

Thành phố có nhiều tòa nhà đẹp từ thời Liên minh [[Hanse]]. Các tòa nhà hấp dẫn du khách nhất nằm dọc theo hoặc ở gần Ulica Długa (''Long Street'') và Długi Targ (''Long Market''), một đường phố lớn cho người đi bộ bao quanh bởi các tòa nhà được tái thiết theo lối kiến trúc lịch sử (chủ yếu thế kỷ 17th) và 2 đầu đường có các cổng thành cầu kỳ. Khu này của thành phố đôi khi được nói tới như Đường Hoàng gia, nơi rước vua tới thăm trước kia.

* [[Viện Baltic]] (Instytut Bałtycki), thành lập năm 1925 ở [[Toruń]], từ 1946 (?) ở Gdańsk

* TNOiK - Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania (Scientific Society for Organization and Management) O/Gdańsk

 

=== Các thành phố kết nghĩa ===

 

{| cellpadding="10"

* {{flagicon|Germany}} [[Bremen]] của [[Đức]] <small>''(since 1976)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|Finland}} [[Turku]] của [[Phần Lan]] <small>''(since 1987)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|USA}} [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] của [[Hoa Kỳ]] <small>''(since 1990)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|Sweden}} [[Kalmar]] của [[Thụy Điển]] <small>''(since 1991)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|Russia}} [[Kaliningrad]] của [[Nga]] <small>''(since 1993)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|United Kingdom}} [[Metropolitan Borough of Sefton|Sefton]] của [[Vương quốc Anh]] <small>''(since 1993)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|Kazakhstan}} [[Astana]] của [[Kazakhstan]] <small>''(since 1996)''</small> <ref name="Gdańsk"/>

* {{flagicon|Ukraine}} [[Odessa]] của [[Ukraina]] <small>''(since 1996)''</small> <ref name="Gdańsk"/>